Μετάφραση γραφών: Στη γλώσσα της καρδιάς μας
Αμέτρητες εμπειρίες δείχνουν το χέρι του Κυρίου στο έργο της μετάφρασης των γραφών Του.
Φωτογραφία σελίδων του Βιβλίου του Μόρμον στα Ιαπωνικά, Πορτογαλικά και Γερμανικά, υπό Laoura Seitz, Deseret News
Αυτή η εμπειρία είναι οικεία σε εκείνους που έχουν ασχοληθεί με τη μετάφραση των γραφών από τα Αγγλικά σε άλλες γλώσσες. Συμβαίνει ξανά και ξανά:
Ένας νεαρός Αρμένιος, κρατώντας ένα αντίτυπο του Βιβλίου του Μόρμον το οποίο είχε μόλις πρόσφατα μεταφραστεί στη γλώσσα του, πλησιάζει ένα μέλος της ομάδας που βοήθησε στη μετάφραση: «Σε ευχαριστώ» λέει. «Έχω διαβάσει το Βιβλίο του Μόρμον στα Αγγλικά. Έχω διαβάσει το Βιβλίο του Μόρμον στα Ρωσικά. Το έχω διαβάσει στα Ουκρανικά. Όμως μέχρι να το διαβάσω στα Αρμενικά, δεν το είχα καταλάβει πραγματικά. Όταν το διάβασα στα Αρμενικά, είχε τελικά νόημα για μένα. Ήταν σαν να επέστρεφα σπίτι».
Επιστρέφοντας στο σπίτι
Αν το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού είναι το πνευματικό σπίτι σας, τότε θα πρέπει να νιώθετε άνετα και οικεία. Στο σπίτι αναπαυόμαστε. Γαλουχούμαστε. Μιλάμε με εκείνους που αγαπάμε στη γλώσσα που μας διδάχθηκε στα γόνατα της μητέρας μας. Είναι η γλώσσα της καρδιάς μας και δεδομένου ότι η καρδιά είναι αυτή που πρέπει να προσεγγίσει το Ευαγγέλιο, η ανάγνωση των γραφών στη γλώσσα της καρδιάς μας είναι ζωτικής σημασίας.
Το Διδαχή και Διαθήκες μάς λέει ότι αυτό είναι αλήθεια. Εκεί ο Κύριος αποκαλύπτει ότι μέσω των κλειδιών της ιεροσύνης που κρατούνται από την Πρώτη Προεδρία, «ο βραχίονας του Κυρίου θα αποκαλυφτεί με ισχύ πείθοντας τα έθνη…, για το Ευαγγέλιο τής σωτηρίας τους.
»Γιατί θα γίνει ώστε κατά την ημέρα εκείνη, κάθε άνθρωπος θα ακούσει την πληρότητα τού Ευαγγελίου στη δική του γλώσσα και στη δική του διάλεκτο, μέσω εκείνων που έχουν χειροτονηθεί σε αυτήν την εξουσία, με τη χορήγηση τού Παράκλητου, που αποστέλλεται σ’ αυτούς για την αποκάλυψη τού Ιησού Χριστού» (Δ&Δ 90:10-11).
Ο Τζιμ Τζιούελ, ο οποίος εργάστηκε στο τμήμα μετάφρασης των γραφών στην έδρα της Εκκλησίας, αναφέρει μία ιστορία για το πόσο κοντά μας μπορούν να έρθουν οι γραφές, όταν μεταφράζονται στη γλώσσα της καρδιάς:
«Μεταφράζοντας το Βιβλίο του Μόρμον στα Σεσότο, στη γλώσσα που μιλούν στο αφρικανικό κράτος Λεσότο, χρειαστήκαμε κάποιον να μας βοηθήσει στην αξιολόγηση του έργου της μεταφραστικής ομάδας. Ο υπεύθυνος έργου, Λάρρυ Φόλεϋ, βρήκε ένα μέλος της Εκκλησίας από το Λεσότο, απόφοιτο του Πανεπιστημίου της Πολιτείας της Γιούτας. Στο Λεσότο, η εκπαίδευση γινόταν στα Αγγλικά και η κυρία αυτή με τα παιδιά της είχαν σπουδάσει στα Αγγλικά από την πρώτη τάξη, όμως στο σπίτι μιλούσαν ακόμα στα Σεσότο.
»Δέχθηκε να δουλέψει στη μετάφραση. Η αξιολόγησή της των κεφαλαίων που της στέλναμε βοήθησε πραγματικά. Κάθε τόσο την ρωτούσαμε συγκεκριμένα πράγματα σχετικά με το λεξιλόγιο και τη δομή της γλώσσας και μας πρόσφερε βοηθητικά σχόλια. Ωστόσο, παρατηρήσαμε ότι είχε υπογραμμίσει με κίτρινο πολλά εδάφια, άσχετα με τις ερωτήσεις μας. Όταν την ρωτήσαμε για τα υπογραμμισμένα εδάφια, είπε: “Ω είναι εδάφια που άγγιξαν βαθιά την καρδιά μου, τα οποία ποτέ δεν είχα απόλυτα καταλάβει στα Αγγλικά. Τα υπογράμμισα, ώστε να μπορέσω να τα μοιραστώ με τα παιδιά μου”».
Ένα υπόδειγμα μετάφρασης γραφών
Η μετάφραση της Βίβλου υπήρξε μία μακρά και συναρπαστική ιστορία, ξεκινώντας με τη μετάφραση τμημάτων της Παλαιάς Διαθήκης από τα Εβραϊκά στα Ελληνικά. Αργότερα, η Βίβλος μεταφράστηκε από τα Ελληνικά στα Λατινικά και από τα Λατινικά, Εβραϊκά και τα Ελληνικά, στα Αγγλικά και σε μυριάδες άλλες γλώσσες1. Ως εξ αυτού, η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών δεν μεταφράζει τη Βίβλο σε διαφορετικές γλώσσες, αλλά υιοθετεί αποδόσεις, ήδη αποδεκτές ως έγκυρες από χριστιανούς που μιλούν αυτές τις γλώσσες2.
Επομένως, το μεγαλύτερο μεταφραστικό έργο γραφών που πραγματοποιεί η Εκκλησία, είναι το Βιβλίο του Μόρμον (το πρώτο που μεταφράστηκε), το Διδαχή και Διαθήκες και το Πολύτιμο Μαργαριτάρι. Η γλώσσα από την οποία μεταφράζονται αυτά τα βιβλία είναι τα Αγγλικά, η γλώσσα στην οποία τα αποκάλυψε ο Προφήτης Τζόζεφ Σμιθ, η γλώσσα της καρδιάς του. Η χρησιμοποιούμενη διαδικασία της μετάφρασης των γραφών σε μη αγγλικές γλώσσες θα πρέπει να είναι οικεία στους φοιτητές της ιστορίας της Εκκλησίας. Είναι σχεδόν η ίδια διαδικασία που χρησιμοποίησε ο Προφήτης για να μεταφράσει το Βιβλίο του Μόρμον στα Αγγλικά.
Ο Τζόζεφ Σμιθ ήταν ένα ταπεινό, αμόρφωτο αγροτόπαιδο. Όμως είχε τα προτερήματα και τις δυνατότητες που χρειαζόταν ο Κύριος για το έργο που έπρεπε να γίνει. Πράγματι, ο Τζόζεφ και η οικογένειά του ήταν προετοιμασμένοι και είχαν τεθεί εκεί όπου ήταν για να γίνει αυτό το πολύ σημαντικό έργο3.
Στον Τζόζεφ δόθηκε, επίσης, βοήθεια --τόσο ουράνια, όσο και θνητή-- για τη μετάφραση των χρονικών των Νεφιτών. Ο άγγελος Μορόνι επισκεπτόταν τον Τζόζεφ κάθε χρόνο επί τέσσερα χρόνια, προτού του επιτρέψει να παραλάβει το χρονικό. Δεν γνωρίζουμε όλα όσα δίδαξε ο Μορόνι στον Προφήτη, όμως οι επισκέψεις του προφανώς τον προετοίμαζαν πνευματικά και διανοητικά για το έργο που είχε μπροστά του4.
Ο Κύριος προετοίμασε, επίσης, «διερμηνείς» από πολύ καιρό, ως μέσον μετάφρασης μιας γλώσσας που είχε χαθεί. Οι δύο διαυγείς λίθοι, δεμένοι σε ασημένια τόξα, όπως περιγράφονται, αυτοί οι λίθοι μαζί με ένα παρόμοιο εργαλείο που ονομαζόταν «βλέπων», βοήθησαν τον Προφήτη να μεταφράσει το χρονικό των Νεφιτών στα Αγγλικά. Ο Προφήτης δεν έδωσε λεπτομέρειες για τη διαδικασία. Απλώς κατέθεσε μαρτυρία ότι μετέφρασε το Βιβλίο του Μόρμον με «τη δωρεά και τη δύναμη του Θεού»5.
Επιπροσθέτως της ουράνιας στήριξης που του δόθηκε, ο Τζόζεφ είχε θνητή βοήθεια υπό μορφή γραφέων, οι οποίοι παρήγαγαν το γραπτό αντίγραφο, το οποίο άλλοι τελικά στοιχειοθέτησαν, τύπωσαν, πλήρωσαν για αυτό και διένειμαν στον κόσμο.
Ομοίως με την προετοιμασία και τη βοήθεια που έλαβε ο Τζόζεφ στο μεταφραστικό έργο του, οι εξουσιοδοτημένοι με το έργο της μετάφρασης των γραφών σήμερα, είναι προετοιμασμένοι από τον Κύριο και λαμβάνουν βοήθεια στο έργο τους -- τόσο ουράνια, όσο και θνητή.
Ένα έργο αποκάλυψης
Η δύσκολη διαδικασία της μετάφρασης επηρεάζεται από μία πνευματική ενεργό δύναμη, η οποία περιγράφεται καλύτερα ως «αποκάλυψη μέσω συμβουλίου». Οι δύο ή τρεις άνθρωποι που επιλέγονται ως μεταφραστές, εργάζονται με άλλους για να παραχθεί το έργο. Έχουν επιβλέποντες από την έδρα της Εκκλησίας, τοπικούς κριτικούς, ένα λεξικό προς αναφορά6, οδηγούς μετάφρασης, προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και εκκλησιαστική στήριξη η οποία εκτείνεται σε όλη τη γραμμή έως την Πρώτη Προεδρία. (Βλέπε το συνοδευτικό διάγραμμα.) Όταν η Πρώτη Προεδρία δίνει την τελική έγκριση για μία μετάφραση, το έργο στη συνέχεια στοιχειοθετείται, τυπώνεται και διανέμεται. Έχοντας προετοιμασθεί σε ψηφιακή μορφή, αναρτάται, επίσης, στο LDS.org και στην εφαρμογή Βιβλιοθήκη του Ευαγγελίου.
Αυτή η συλλογική προσπάθεια είναι και έντονη και εμπνευσμένη. Περιλαμβάνει προσοχή με αφοσίωση στην ποιότητα του περιεχομένου και στην ποιότητα της μορφής του κειμένου όπου παραδίδεται. Οι μεταφράσεις επανεξετάζονται σε πολλά επίπεδα, ιδιαίτερα σε εκκλησιαστικό επίπεδο το οποίο επιζητεί την έγκριση του Κυρίου. Μόνον όταν δίνεται εκείνη η έγκριση, προχωρεί μπροστά μια μετάφραση. Μολονότι δεν είναι ακριβώς αποκαλυπτικό κατά τον τρόπο που μετάφρασε ο Προφήτης Τζόζεφ Σμιθ το Βιβλίο του Μόρμον, η διαδικασία καθοδηγείται ξεκάθαρα από τον Κύριο -- μέσω των δώρων Του και της δύναμής Του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι μία μετάφραση είναι τέλεια όταν ολοκληρώνεται καταρχάς. Συχνά, ο χρόνος και οι περαιτέρω επανεξετάσεις από εκείνους που μελετούν τις γραφές υποδεικνύουν βελτιώσεις στη γραμματική και το λεξιλόγιο ή βρίσκουν τυπογραφικά ή ορθογραφικά λάθη. Σπάνια γίνονται αλλαγές στην εξήγηση της διδαχής. Όταν γίνονται αλλαγές, πραγματοποιούνται υπό την καθοδήγηση της Πρώτης Προεδρίας.
Ο Κύριος παρέχει
Ο Κύριος στηρίζει αυτό το μεταφραστικό έργο και με άλλους τρόπους. Συνήθως αναφέρεται από τη μεταφραστική ομάδα στα κεντρικά της Εκκλησίας ότι όποτε παρουσιάζεται ανάγκη, ο Κύριος παρέχει.
Ένα από τα πολλά παραδείγματα -- χρειαζόταν ένας μεταφραστής για τη μετάφραση και την ηχογράφηση υλικού της Εκκλησίας στη γλώσσα Μαμ (που προήρχετο από τη γλώσσα των Μάγια και την μιλούσαν στη Γουατεμάλα). Ανάμεσα στους πρώτους ιεραποστόλους που κλήθηκαν στη Γουατεμάλα ήταν ένας πρεσβύτερος ο παππούς τού οποίου είχε μιλήσει τη γλώσσα Μαμ. Ο ιεραπόστολος είχε μεγαλώσει σε μία πόλη και μιλούσε μόνον Ισπανικά. Όμως κάθε βράδυ ερχόταν στα όνειρά του ο παππούς του και του δίδασκε τη γλώσσα Μαμ. Αυτός ο νεαρός πρεσβύτερος έγινε ο κύριος μεταφραστής στα Μαμ στην Εκκλησία.
Συχνά, το έργο της μετάφρασης γίνεται με μεγάλη προσωπική θυσία. Ανάλογα με τις οικονομικές περιστάσεις, κάποιοι μεταφραστές χαρίζουν τις υπηρεσίες τους και άλλοι πληρώνονται, ώστε να έχουν χρόνο να αφοσιωθούν στη μετάφραση.
Ο άνδρας που έγινε ένας από τους μεταφραστές της γλώσσας Ούρντου, μεταστράφηκε στην Εκκλησία στο Πακιστάν ενώ εργαζόταν ως δάσκαλος. Αποτέλεσμα της μεταστροφής του ήταν να χάσει την εργασία του. Έχασε το σπίτι του που του παρείχε το σχολείο όπου δίδασκε και την εκπαίδευση των παιδιών του. Ένας υπεύθυνος μεταφράσεων της Εκκλησίας τον πλησίασε και του είπε να υπηρετήσει ως μεταφραστής και του πρόσφερε μια μικρή αμοιβή. Αφού εργάστηκε ως μεταφραστής επί μερικούς μήνες, ο άνδρας επισκέφθηκε τον υπεύθυνο και ντροπαλά τον ρώτησε αν μπορούσε να του αγοράσει ένα καινούργιο στυλό. Σε εκείνο που χρησιμοποιούσε, είχε σωθεί το μελάνι. Μόνον τότε ο υπεύθυνος ανακάλυψε και διόρθωσε ένα υπαλληλικό λάθος που είχε σαν αποτέλεσμα να λαμβάνει ο μεταφραστής πάρα πολύ λιγότερο από το ποσόν που θα έπρεπε να πληρώνεται.
Όμως, ακριβώς όπως ο Κύριος ευλόγησε τον Τζόζεφ Σμιθ με τρόπους που έγινε δυνατόν για αυτόν να ολοκληρώσει το έργο του, έτσι ο Κύριος ευλογεί τους μεταφραστές Του. Για παράδειγμα, ο μεταφραστής των γραφών στα Λεττονικά ήταν δικηγόρος ο οποίος είχε σπουδάσει νομικά στη Ρωσία, όπου είχε μεταστραφεί στο αποκατεστημένο Ευαγγέλιο. Πίσω στη Λεττονία, ξεκινούσε τη δουλειά του. Επίσης, υπηρετούσε ως πρόεδρος κλάδου. Ήταν πολύ απασχολημένος, όμως η Εκκλησία χρειαζόταν τον ίδιο και την επάρκειά του στα Αγγλικά.
Ζήτησε χρόνο να προσευχηθεί σχετικά με το αίτημα, διότι αν το αποδεχόταν, θα «έπαιρνα το φαγητό από το στόμα των παιδιών μου» όπως είπε στον αντιπρόσωπο της Εκκλησίας. Αφού προσευχήθηκε, αποφάσισε να δεχθεί, όμως ζήτησε από τον Κύριο να τον ευλογήσει με τρόπους ώστε να επιτελέσει αυτό το δύσκολο, πνευματικά απαιτητικό, χρονοβόρο έργο.
Άρχισε να πηγαίνει στο δικηγορικό γραφείο του μία ώρα νωρίτερα κάθε ημέρα και να χρησιμοποιεί εκείνη την ώρα για να μεταφράζει το Βιβλίο του Μόρμον. Τελείωσε σε πολύ λιγότερο από τα πέντε χρόνια που απαιτείται συνήθως για τη διαδικασία αυτή. Στην πραγματικότητα, αυτή ήταν μία από τις γρηγορότερες μεταφράσεις από τότε που ο Τζόζεφ μετέφρασε το Βιβλίο του Μόρμον σε 60 σχεδόν ημέρες.
Αμέτρητες εμπειρίες μπορούν να αναφερθούν, που δείχνουν το χέρι του Κυρίου στο έργο της μετάφρασης των γραφών Του. Όλες δηλώνουν ξεκάθαρα ότι αυτό είναι το έργο Του και ότι Εκείνος νοιάζεται βαθιά για αυτό. Προετοιμάζει ανθρώπους να πραγματοποιήσουν το έργο Του. Προετοιμάζει τα εργαλεία που χρειάζονται για να επισπεύσουν το έργο. Και τους εμπνέει και τους ευλογεί σε όλο τον δρόμο.
Το αποτέλεσμα είναι ένας κόσμος εμπλουτισμένος με τον λόγο του Θεού, που δίνεται στα παιδιά Του στη γλώσσα της καρδιάς.