Monalivaliva Walega
Na Kilai Ni Veivakacacani Vakayalo
“Na turaga watiqu e sega ni dau veivakacacani. E kailavaki au o koya ka kacivi au ena yaca eso, ia oqori e sega ni veivakacacani, se vaevei?”
Eda kila “na Turaga sa sega ni taleitaka na itovo veivakacacani ena kena ivakarau cava ga.”1 Ka so na ivakarau ni veivakacacani, vaka na veivakacacani vakayago, e rawarawa tu ni laurai, ia na veivakacacani vakayalo ena dredre sara toka me raici. Na vakacaca e rawa ni vakavurea na veilecayaki, rere, madua, yalolailai, kei na vakilai ni lolovira ni bula.
Na veivakacacani vakayalo oya na nona tovolea e dua na tamata me kauta tani na galala ni digidigi ni dua tale ka vakatulewataki ira rawa ena vosa se itovo eso e moica na lomadra se digidigi. Na veivakacacani vakayalo e rawa ni yaco ena dua ga na mataqali veimaliwai: vei ira na veiwatini, itubutubu kei na gone, veitokani, ena isema ni veigadivi, se itokani vakacakacaka.
Na Cava Eso Na iVakaraitaki ni Veivakacacani Vakayalo?
Sa rawa ni vukea na nomu taqomaki kei ira na nomu daulomani na kilai ni vakatakilakila eso ni veivakacacani vakayalo. Eso na itovo veivakacacani e oka kina na:
-
Cavuyacataki iko se tukuni iko ena sala veivakalolovirataki.
-
Vakamaduataki iko e matanalevu.
-
Vakadiloya ka vakaucacataka na veika o sa rawata kei na ka o cakava.
-
Bilitaki iko ena nodra cala ka sega ni saumi taro kina.
-
Beitaki mo vakila ni o cala me rawa ni o cakava kina e dua na ka vei ira baleta ni ra cakava e dua na ka vei iko.
-
Wasei iko tani mai vei ira tale eso ka lewa na sala o vakayagataka kina na nomu gauna.
-
Veivakarerei ni o sega ni muria e dua na ivakarau se cakava eso na ka.
-
Tarova tiko na veidokai me yacova ni o cakava eso na ka vei ira.
-
Rawai iko tu vakayalo ena vakayagataki ni vakabauta vakalotu me lewai iko kina.
E Rawa Vakacava Ni‘u Kila Na Veivakacacani Vakayalo?
E sa ka bibi vakatautauvata me kilai tu na itovo veivakacacani eso kei na nomu ivakatakilakila ni qaqarauni e loma. Oqo eso na ivakarau ni vakasama matau kei na vakatulewa e rawa ni tarovi iko ena dua na veimaliwai ni veivakacacani vakayalo:
-
Vosota tiko na itovo nei nomu dauveivakatotogani:
-
Vakadonuya tiko na itovo nei dauveivakatotogani: “E sega ni dau cakava tu o koya na ka oqo—sa bikai koya vakalevu ga na lomaocaoca.”
-
Vakamamadataka na itovo : “E sega ni mai ka levu sara.”
-
Bilitaki iko tu me baleta na nodra itovo: “Kevaka walega me’u a vakarautaka tu na ivakayakavi ena kena gauna, ena sega ni cudru vakalevu sara o koya ka kailavaki au mai.”
-
Vakanadakui ni lomaleqa vakayalo. Taumada, ni o dua ka vakacalai tu ena veivakacacani vakayalo, o na rairai vinakata mo levei koya ka cakacala baleta ni o loma vakatani se yaloca vakai iko ni tiko wavoki. Me maroroi na veimaliwai, o na via vakanadakuya na yalo ni lomaleqa eso oqo. Ena toso ni gauna, sa rawa ni yali na lomaleqa oya ena vuku ni kena sa moici tu ki na nodra itovo.
-
Vakayagataki ni vakabauta vakalotu me vakadonui kina na kena ituvaki. Oqo e sa matau tu ena noda itikotiko raraba, oka kina o ira sara mada ga na lewe ni Lotu. Na tamata e vakacacani ena nanuma beka e dua na ka vakaoqo: “Na Turaga e vakaroti keda me da veivosoti. Au sa valavala ca tiko kevaka au sega ni veivosoti.” Sa dua na ivunau na veivosoti. Ia, me vaka a vakatavulica o Elder Jeffrey R. Holland me baleta na iVakabula, “A sega ni tukuna o Koya, ‘E sega ni vakatarai mo vakila na mosi dina se na yaluma mai na veika veivakalolomataki e cakava vei iko e dua.’ A sega talega ni kaya o Koya, ‘Me rawa ni taucoko nomu veivosoti, mo na curuma tale mada e dua na veimaliwai velavela se lesuva tale e dua na gauna ni veivakalolomataki ka veivakacacani.’”2
-
Vakaweleweletaki ni nomu gagadre. O sotava na nodra gagadre eso tale ena isau ni nomu qaravi iko vakai iko. Me kena ivakaraitaki, vakararawataki ena mosi vakayalo mo kakua kina ni vakamosia na yalona e dua tale se soli ilavo ki na dua na itokani, ni sega mada ga ni o rawata tu.
-
Vakilai ni tawayaga. Na veivakacacani vakayalo e rawa ni vakataotaka na vakilai ni kemu yaga. Ia o sa dua na luvena tagane se yalewa na Kalou ka tiko e dua na nomu bula vakalou kei na icavacava. Na kemu yaga, ka levu tu, e tawaveisau rawa (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 18:10).
Na Cava Au Rawa ni Cakava Kevaka Au Sa Vakacacani Tu Vakayalo?
Eso na gauna ena via veivakarusai sara na veimaliwai veivakacacani vakayalo ka sa na rairai yaga kina na veitawasei. Ia, na veitawasei e sega ni mai ile duadua ga ena ituvaki kece sara. E rawa na veisau, ka rawa ni yaco me bulabula e dua na veimaliwai ni cakacakataki ka vakawasoma ena veivuke ni dua na kenadau. Kevaka o vakadinata ni o sa tiko ena dua na veimaliwai ni veivakacacani vakayalo, sa rawa ni veivuke na veika oqo:
-
Vakasaqara na veitokoni kei na veivuke mai na dua na tamata nuitaki o rawa ni wasea vata na veika o sa sotava, vaka e dua na itokani, e dua na iliuliu ni Lotu, se dua na kenadau ena isoqosoqo vakaitikotiko. Sa rawa ni vakarautaka na tamata oqo na veitokoni vakayalo kei na rai vakayalomatua me baleta iko ka rawa ni vakayagataki gauna momona vata kei iko mai na yawaki ni veivakacacani. (Raica na abuse.ChurchofJesusChrist.org. Kiliki ki na “In Crisis” ena lisi ni talevoni veivuke eso.)
-
Vakotora ka maroroya na iyalayala eso vata kei koya e vakaraitaka tiko na itovo veivakacacani ena kena vakatakilai na itovo e veivakacacani kei na vakotori ni iyalayala me baleta na nomu veimaliwai voli. Rawa mo kaya, “Au vakila na veibeci mai vei iko ena gauna sara ga oqo. Au via veivosaki vata kei iko, ia au na sega vakavo ke o rokovi ka kauwaitaki au vakalevu cake.”
-
Rawa veivuke mai na dua na kenadau ni veivakasalataki ka kila vakavinaka na veivakacacani vakayalo kei na kena revurevu. Eso na gauna era sega tiko mada ga ni kila na dauveivakacalai ni ra sa veivakacacani tiko. Sa rawa ni ra vulica me ra veisau kevaka e sa lomadra tu me qara na veivuke. Kevaka e sega ni tomani tiko na veimaliwai, na qarai ni veivuke vakasakiti, vata kei na veivuke ni Turaga, ena vukea na nomu vakabulai.
-
Vakaraica eso tale na itukutuku kei na ivurevure veivukei ena abuse.ChurchofJesusChrist.org.
Se vakacava na kemu ituvaki, kila tu ni ra sa tiko na tamata ka lomani iko ka via vukei iko. Ka sa rawati na inuinui kei na veivakabulai ena golevi ni Tamamu Vakalomalagi, na iVakabula, kei na Yalo Tabu.