Wase 16

Duavata me Vakabulai na Yalo

E na vakayacora vakaevei na ivakavuvuli ni Lotu me veisotari kei na nona vukea na Lotu kei na vuvale me rau cakacaka vata me vakabulai na yalo?

iVakamacala Taumada

E na noqu a se veiqaravi tu kina vaka e dua na leweni Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua, e a lesi mai na Mataveiliutaki Taumada o Harold B. Lee me liutaka na kena vakaraici na parokaramu taucoko ni Lotu e na kena inaki cecere ni kosipeli i Jisu Karisito— “io me ra tucake tale mai na mate na tamata kecega, ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39). Na sasaga oqo e a vakatoka me veisotari. Na veisotari e vakabibitaka na bibi ni vuvale kei na vale e na vakadeitaki oqori na veimataisoqosoqo ni Lotu, parokaramu kei na itavi qaravi vata e na lotu me vakaukauwataka ka tokona na vuvale. E wili tale ga kina na kena biu taucoko na veisoqosoqo kei na cakacaka ni lotu e na ruku ni veidusimaki ni matabete. E na 1960 e levu na ikabakaba e taurivaki me vakayacori kina na veiinaki oqo, me wiliki kina na kena vakabibitaki tale na lotu vakavuvale. Veisotari ni ka e na Lotu me kurivi edaidai e na ruku ni veidusimaki ni Mataveiliutaki Taumada, me vakamuri na ivakavuvuli e vakatakila na Turaga.

E a vakavulica o Peresitedi Lee: “Ia, me caka na ka kecega me vakarokorokotaki kina na Kalou! [V&V 82:19] Kei na cava na vakarokorokotaka na Kalou? Me vaka sa vakamacalataka na Turaga vei Mosese, o ya me ra tucake tale mai na mate na tamata kecega, ka rawata na bula tawamudu. … E na noda sasaga taucoko ena … veisotari ni parokaramu e da sa maroroya na kena vakaraici e na veigauna ena vakasama. Me tukuni ga vakarawarawa na yasa ruarua ni noda inaki e na kena veisotari me maroroi na cakacaka ni matabete me vaka sa vakamacalataka na Turaga, kei na veimataisoqosoqo e veisemati vakadodonu kina veika e baleta, ka ikarua oya na itubutubu kei na vuvale me ra gumatuataka na nodra ilesilesi me vaka sa vakarota na Turaga. Ka vakaoqo na noda raica ni ka taucoko oqori me caka e na dodonu ga me caka vata kei na taro me tiko e na vakasama: ni itavi qaravi vata oqo ena vukea na taleitaki ni matanitu, e da sa maroroya na noda vakarokorokotaka na imatai ni inaki ni isoqosoqo ni Turaga—me vakabulai na yalo ka me ra tucake tale na mate ka me ra rawata na bula tawamudu.¹

iVakavuvuli nei Harold B. Lee

E veivuke vakaevei na Lotu me “ra tucake tale mai na mate na tamata kecega, ka rawata na bula tawamudu”?

Noda vakarautaki keda me baleta na noda vakadonui e na iserau ni Turaga, sa dua na noda lotu. Na cava e tiko e na ka a tukuna o Paula na iApositolo—sa lesi ira e so na iapositolo, na parofita, dauvunau, ivakatawa kei na ivakavuvuli—ena vosa tale eso, tauyavutaki na Lotu—e na vuku ni cava? “Me ra vakavinakataki cake na ivavakoso nei Karisito: me da yaco sara ko ikeda kecega me da lomavata e na vakabauta ka kila sara na Luve ni Kalou, me da tautauvata kei na ivakarau ni tamata dina” [raica Efeso 4:11–13.] Na Turaga e sa kila ni da a sega ni dina, ka solia vei keda na lotu me vukei keda me da yaco me vakakina.²

Na bisini ni Lotu e a sega ni vakaduri cake me dua na isoqosoqo ni veivakalasai se me tu na kena inaki e na dua tale na ka mai na nodra vakabulai na yalo.³

Na inaki [ni Lotu me] vakavinakataka na nodra bula o ira era sa lewena na Lotu e na ivunau kei na ivakavuvuli e tu kina, ni o ira na lewenilotu me ra sa lomavata e na vakabauta ka kila sara na Luve ni Kalou me ra tautauvata kei na ivakarau ni tamata dina, vaka na kila ka sa, vaka na iVakavuvuli Vakaikoya ga, me vaka na Nona a tukuna e na masu ni [veinanumi] oqori e na Veiyalayalati Vou, “Ia sa i koya oqo na bula tawamudu, me rakilai kemuni na Kalou dina duadua ga kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai” (Joni 17:3).⁴

Na cava na vuna e a leqataki kina na isoqosoqo?. … E da vakarautaki me vakayacora vakavinaka ka rawarawa na cakacaka ni Turaga e na kena wasei na cakacaka ena lesi ni itavi. E da vakarautaki ka vakayacora na cakacaka ni Turaga me rawarawa ka vinaka e na kena vakadonui ka vakayacora na itavi ka cakava me ra iliuliu ni lewena. E tautauvata kei na ka e a tukuna na iVakavuvuli e na gauna sa solia kina vei iratou na nona tisaipeli e dua ga na ivakaro. … “Drau muri au mai, ka’u na qisi kemudrau mo drau gone dau ni tamata—ka me da tukuna vaka e da vakayacora edaidai—Kevaka mo maroroya na noqu ivunau, Au na qai cakava mo nodra iliuliu na tamata ka iliuiliu vei ira na noqu tama”⁵

Na lotu kei na matanitu ni Kalou sa dua na lotu veiwekani ka sega ni yalani kina dua na vanua se kina dua na mataqali tamata. Noda dau tovolea vagumatua me da solia taucoko vei ira na Yalododonu i Koya sa Cecere Sara e na vanua e ra bulataka kina na veigalala me na tubu ka torocake kina na kena levu sara e rawa, toro cake e na kaukauwa kei na kaukauwa ena vuku ni vinaka e vuravura ka me rawati kina na isau ni yalodina.⁶

Na cava na vuna e bibi kina me vakaukauwataki na vuvale e na ka taucoko e da vakayacora e na Lotu?

Evei na imatai ni iyatu ni tataqomaki e na Lotu oqo? Na mataisoqosoqo ni Lalai? Na Matawilivola ni Siga Tabu? Oqori e sega ni sala e a vakatakila na Tamada Vakalomalagi. O na wilika tale e na ika onosagavulu ka walu ni wase ni Vunau kei na Veiyalayalati. O na kunea ni Turaga sa “biuta na vale, na imatai ni yatu ni tataqomaki me donumaka na vanua sara ga e katakata kina na ivalu me vorata na kaukauwa e na musuka sobu na kaukauwa ni tataqomaki. (raica V&V 68:25–32).⁷

Na parokaramu ni matabete e na cakacaka mai na veitokoni e vale, na parokaramu ni mataisoqosoqo e solia na veivuke talei. Na veiliutaki vuku ni [matabete] e rawa ni vukei keda me da vakayacora na noda veiwasei e na kena vakayacori na inaki ni Kalou, “me ra tucake mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39). Na ivakatakila ruarua ni Kalou kei na nodra vuli na tamata e tukuna vei keda na vakaevei ni lewa ni vale e na kena vakarautaki na nodra bula taucoko kei na veika e ra sotava. … Levu na ka e da cakava vakaisoqosoqo, qai tara e dua na vale me tokona, vaka ni da vakasaqara me tara vakayadua, ka e dodonu me da kakua ni vakacala na kena tokoni na yalo.⁸

Na vale [sa] ikoya na veiwekani kei na yavu ni nona veivakavulici na Kalou. Na idola taucoko ni noda veisotaritaka na parokaramu e a sa soli vei keda e na gauna a tukuna kina na Mataveiliutaki Taumada e dua na ivakavuvuli yaga e na ka me da tara kina: “Na vale sa vuni bula dodonu ka ni sega tale ni dua na vale ni vuli levu e rawa ni taura se vakataucokotaka na yaga ni kena cakacaka. Na ka levu duadua e rawa ni vakayacora na mataisoqosoqo sa ikoya me vukea na vale e na kena veileqa, solia na veivuke e uasivi sara ka veivuke e na vanua e vinakati kina.

Ni tiko oqori e na vakasama, ni qai vei itavi qaravi vata e na Lotu e dodonu me yavutaki me vaka e veivakaukauwataki—sega ni kauta tani mai—na cakacaka ni dua na vale sa vakarautaki vakavinaka. Kevaka e malumalumu na veiliutaki vakaitubutubu na dauveituberi vakabete ni matavuvale kei na mataisoqosoqo me solia na veituberi dodonu. E kena ibalebale qo e na itovo ni veika taucoko e vakarautaka na Lotu e dodonu me nakiti vata na vakasama qo, kei na veika e vakadreta na vuvale me ra qarava e na yalodina na lotu vakavuvale e na veimacawa, ka vakauqeti ka vukei ira na tama ka ra lewe ni matabete e na nodra cakava vakadodonu na itavi vaka iliuliu ni nodra vuvale.⁹

Na Kalou ena sega ni kerea e dua na tamata me solibulataka na nona vuvale me rawa ni vakayacora kina e so tale na nona itavi e na matanitu. Sa vica vata na gauna e na nodatou tovolea me vakabibitaki ni ka bibi duadua e na cakacaka ni Turaga me da qai vakayacora vaka ni da tama ka turaga vakawati e na noda vale? O ira na tama sa tu na nodra dui itavi ka ra na sega ni vakacegui rawa mai kina.¹⁰

Me vaka ni’u a vakananuma ni cava e da sa vakayacora tiko edaidai kei na rawarawa ni kena sagai na veivosa ni Parofita O Maika sa yaco mai, “Ia e na yaco e na gauna mai muri e na vakataudeitaki na ulunivanua e na vueti me cecere ka lolovira na veiulunikoro e ra drodro kina na veimataqali.

“A na na lako kina na veimatani tu e vuqa ka kaya, Me da mai lako cake ki na ulunivanua i Jiova io kina vale ni Kalou i Jekope e na vakavulica vei keda ko koya na nona ivalavala, ia e da na muria na nona sala: ni na rogo yani mai Saioni na vunau kei na vosa i Jiova mai Jerusalemi (Maika 4:1–2.)

Au tukuna vei kemuni na tina kei na tama Yalododonu Edaidai, kevaka me na qai tubu kina itavi ni veivakavulici vei ira na luvemuni e vale—na kuoramu ni matabete e vakarautaki ira na tama, na iSoqosoqo ni Veivukei o ira na tina—e na qai yaco mai na siga ni sa tu e na nomu katuba o vuravura taucoko ka na qai tukuna “Vakaraitaka vei keimami na nomu sala ni keimami na muria na we ni yavamu.”

E na rawa vakaevei kina mataisoqosoqo me cakacaka vata na veidusimaki ni matabete me vakaukauwataka na vuvale?

E a tukuni e na dua na kena sala raraba na ibalebale ni veisotari … ki na vanua e biu kina na matabete ni Kalou e na gauna e tukuna kina na Turaga ni sa dodonu me … vaka na loma kei na uto ni Lotu kei na matanitu ni Kalou … ka me raici ira na veivale ni Yalododonu Edaidai, ka sa tiko tale ga nodra tikina e na yavu vakalou ni nodra vakabulai na yalo.

Edaidai sa tauyavutaki e na Lotu talega na isoqosoqo ni matabete, ivukevuke ni soqosoqo, se me vaka e vagolei e na Veiyalayalati Vou, “Ko ira e veivuke, ko ira e ra lewa” vaka me ikuri ni matabete [raica 1 Koronica 12:28]. Me baleta na veisoqosoqo oqo e a tukuna na itukutuku oqo o Peresitedi Joseph F. Smith: “Au vakasamataka tiko na noda ivukevuke ni isoqosoqo; na cava o ira? Vukea na yavu ni isoqosoqo ni Lotu. E ra sega tu ni galala. Au via tukuna kina mataisoqosoqo ni Cauravou, na Na iSoqosoqo ni Veivakatoroicaketaki ni Goneyalewa kei na iSoqosoqo ni Veivukei, na Lalai, na Matawilivola ni SigaTabu kei na Religion classes kei na vo taucoko ni isoqosoqo e na Lotu ni sega ni dua vei kemuni e galala tu mai na Matabete ni Luve ni Kalou, sega ni dua vei ira na tiko e dua na gauna me galala mai na nona veivakadonui na Turaga ni ra sa vakasuka mai na domodra kei na nodra ivakasala o ira ka ra lewena na Matabete ka vakatulewa vei ira. E ra na vakararavi kina kaukauwa kei na lewa ni Lotu ka ni ra sega ni galala mai kina, se me ra rawa ni vakaitavi e na dua na dodonu ni nodra isoqosoqo tu galala ni matabete kei na Lotu” [Gospel Doctrine, 5th ed. (1939), 383.]¹¹

Na ivakatakila levu ni gauna oqo e na matanitu ni Lotu e tinia na Turaga e na itukutuku oqo:

“Raica sa vakaoqo na ivakarau e ratou a tara cake kina na noqu lotu na noqu iapositolo e na gauna eliu.

“Ia me vakayacora ga na tamata yadua na nona itavi me vaka na ilesilesi sa soli vua; ia me kakua ni kaya na ulu kina yava ni sa sega ni yaga vua, raica kevaka sa sega ni yava e na qai tucake e na cava na yago?

“Raica sa duabau ga na yago ka sa yago kece na veitikina; ia me ra cakacaka vata me rawa vakavinaka kina na nodra itavi.” (V&V 84:108–110.)

Me macala sara me vaka na nomu vakanananu me baleta na vei ivolanikalou oqori e ra a soli mai me vakaukauwataka na gagadre ni kena gumatuataki ka vakaikuritaki na ivakasala ka veisotari e na duidui ni iwasewase, na kuoramu ni matabete kei na mataisoqosoqo kei na vo tale ni veitabana e na matanitu ni Kalou me va na kena vakanananu.

iMatai, ni veisoqosoqo yadua me tiko na ivakamacala me baleta na kena cicivaki ka me kakua ni vakayagataka se taura vakaukauwa na nona vanua e dua tale, ka me qai tautauvata na mata ni tukuna ki na liga “ni sa sega ni yaga vua”¹²

iKarua, ni dua na iwasewase e sa tautauvata na kena bibi e na cakacaka ni veivakabulai me vaka ga e dua na tiki ni yago vakatamata sa yaga kina taucoko ni dua na tamata.¹³

iKatolu, ni ra na vakavukui taucoko se vakavulici vata; ka iKava, ni na maroroi vakavinaka na ivakarau se e na kena vosa tale eso, ni tiko e loma na veitokoni ni yavu ni Turaga ni isoqosoqo me baleta na nodra vakabulai na luvena, na Lotu e na qai cakava me vaka e sa yavutaki vakavinaka na yago vakatamata, kei na vei tikina taucoko e ra qarava na nodra itavi me vaka na kena inaki.¹⁴

E na so na gauna, sa sivi yani, e da sa vuki lesu ka vakayacora na veika ka rairai vakaukauwataka na noda bula galala e na vuku ni parokaramu ka sega ni baleta na leweni lotu se tamata. E da sa vakauqeti ira taucoko na sa vakaitavitaki … mera vakamuria na ivakarau yaga me vaka na kena inaki taucoko sara. “Me ra tucake tale mai na mate na tamata kece ga ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39). E na veigauna, kevaka eda vinakata e dua na ivakarau e na ka ni parokaramu qo se parokaramu oqori sa kilikili me tosoi cake na kena tubu yadua kina cere ni bula tawamudu e na iserau ni Tamada? Kevaka e sega ni veiwekani kina tubu cake vakayadua; qai sega nona tikina e vakauqeti ena Lotu.¹⁵

Veivakasama me Vulici ka Veivosakitaki

Na cava na vuna e yaga sara e na veika taucoko e da cakava ena lotu, ni da nanuma na itinitini ni inaki ni Lotu—me ra tucake mai na mate na tamata kecega ka me ra rawata na bula tawamudu (Mosese 1:39).
E vukei keda vakacava na Lotu me vakavinakataka na noda bula? E na vukei keda vakaevei na Lotu me rawa ni da tubu ka rawata na kena levu sara e rawa?
Na cava na vuna me sa yavu ka bibi ena vale ni vuli levu ni Kalou? Na cava e rawa ni da vakayacora e na noda ilesilesi vakalotu me vakaukauwataka na vuvale?
Na cava o nanuma ni vakaibalebaletaka o Peresitedi Lee e na gauna a tukuna kina ni matabete “sa loma, ka uto ni Lotu” E veivuke vakaevei na ivakasala e a soli e na V&V 84:108–110 me da kila na kena cakacakatakivata na matabete kei na mataisoqosoqo ni Lotu?
E rau cakava vakaevei na parokaramu ni matabete kei na mataisoqosoqo me cicivaka na kena tokoni mai vale? E ra sa tokona vakaevei na nomu vuvale na veiparokaramu oqo?
E na noda sasaga e na Lotu, cava na vuna e dodonu kina me da dau qarauna na parokaramu oqori me kua ni yaco me levu na kena bibi mai na tamata? E na rawa ni da vakayacora vakaevei na ka oqo?