Seminelí
Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié, Konga 1


Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié, Konga 1

Ngāue ʻi he Tui

ʻĪmisi
A young man holding scriptures and pondering.

Ko e taha ʻo e ngaahi taumuʻa ʻo e fakataukei fakatokāteliné ko hono tokoniʻi koe ke ke ako mo fakaʻaongaʻi ‘a e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke hoko ʻo tatau ange mo Sīsū Kalaisí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke mahino mo ke fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni pau ʻo e ngāue ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi palopalema mo ha ngaahi fehuʻi faingataʻa.

ʻI he taimi ʻoku hoko ai ‘a e ngaahi palopalema mo e fehuʻi faingataʻá

ʻOku tau fehangahangai kotoa pē mo ha ngaahi pole mo ha ngaahi fehuʻi faingataʻa he lolotonga ʻo e moʻui fakamatelié, mahalo he ʻikai faingofua hano fakaleleiʻi. Lau ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení lolotonga hoʻo fakakaukau ki ha ngaahi aʻusia tatau kuo hoko kiate koe, pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi.

ʻOku lahi ha ngaahi fehuʻi ʻa ha talavou fekauʻaki mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻo e Siasí, pea kamata ke ne fifili pe ʻoku moʻoni koā ʻa e Siasí.

ʻOku mamata ha finemui ki ha fakamatala ʻi he mītia fakasōsialé ʻokú ne fehuʻia ha tokāteline ʻo e Siasí. ʻOkú ne kamata ʻeni ke fifili mo ia ‘o kau ki he tokāteline ko iá.

ʻOku fifili ha finemui pe ʻoku tali koā ʻa e ngaahi lotú hili e faingataʻaʻia hono tuongaʻané pea mālōlō mei ha mahaki he ʻikai lava ʻo faitoʻó, neongo e ngaahi lotu mo e ngaahi tāpuaki ne foaki maʻaná.

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi founga kehekehe ʻe lava ke fili ai e kakaí ke tali ʻaki, ʻi he taimi ʻoku nau fehangahangai ai mo ha ngaahi faingataʻa pe ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení?

Tuku ha kiʻi taimi ke ke fakakaukau ai ki hoʻo ngaahi aʻusiá ‘i hoʻo fehangahangai mo e ngaahi palopalema mo e fehuʻi faingataʻá. ʻE ala tokoni ke ke fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení: Kuo ola lelei nai hoʻo kumi ‘o e ngaahi talí? Ko e hā kuó ne tokoniʻi koe ke ke ma’u ‘a e nongá? Ko e hā ‘a e meʻa kuo ʻikai tokoní?

  • Ko e hā ha ngaahi fehuʻi pe palopalema ʻokú ke maʻu (pe ʻoku maʻu ʻe ha kakai kehe ʻokú ke ʻiloʻi) ʻoku ʻikai faingofua ke fakaleleiʻi?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tuku ai ʻe he Tamai Hēvaní ke tau maʻu ha ngaahi fehuʻi ʻoku teʻeki ai ke fakaleleiʻi kae ʻikai ʻomai maʻu pē ʻa e talí?

ʻI he taimi ʻoku ʻi ai ai ha ngaahi fehuʻí, ʻoku mahuʻinga ke manatuʻi ʻoku poupouʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau fakahoko ha ngaahi fehuʻi mo fekumi ki he ngaahi talí (vakai ki he Mātiu 7:7–8 ; Sēmisi 1:5–6 ; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61). Ko e fakahoko ʻo e ngaahi fehuʻí mo e fekumi ki he talí ko ha konga mahuʻinga ia ʻo ʻetau feinga ke ako ʻa e moʻoní, hoko atu ai hono fakaʻaongaʻi mo moʻui ʻaki ‘a e meʻa kuo tau ako ʻi heʻetau feinga ke hoko ʻo tatau mo e Fakamoʻuí mo ʻetau Tamai Hēvaní.

ʻOku kau ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu te nau lava ʻo tataki kitautolu ʻi heʻetau feinga ke tali ‘a e ngaahi fehuʻí pe palopalemá, pea tupulaki ʻi he mahino ‘o e moʻoni taʻengatá ʻa e:

  • Ngāue ʻi he tui.

  • Sivisivi’i ‘a e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá.

  • Fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

ʻE lava ke mahuʻinga kotoa ‘a e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ko ʻení ke fakaʻaongaʻi ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo ha ngaahi fehuʻi mo ha ngaahi hohaʻa ʻoku ʻikai faʻa faingofua hono talí, pe ʻi he taimi ʻokú ke aʻusia ai ha ngaahi ʻahiʻahi.

Ngāue ʻi he Tui

ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke mahino kiate koe ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻi heʻetau ngāue ʻi he tuí, ʻoku foaki mai ʻe he ʻEikí ʻa e nonga mo e mālohi lolotonga ʻetau fekumi ki he tali ki heʻetau ngaahi fehuʻí mo e hohaʻá.

Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā nai hono ʻuhinga ʻo e ngāue ʻi he tuí?

Fakaloloto ʻa e mahino ʻokú ke maʻú ki he ʻuhinga ʻo e ngāue ʻi he tuí, ʻaki hano fakakakato ‘a e ʻekitivitī ako ʻi laló. ʻE ala tokoni ke ke ako mo ha taha kehe koeʻuhí ke ke lava ʻo akoako hono fakamatalaʻi hoʻo mahinó mo ako mei he niʻihi kehé.

ʻOku ʻuhinga ki he hā ke ngāue ʻi he tuí?

Lau ‘a eDoctrinal Mastery Core Document (2022) “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié,” palakalafi 1–2 mo e 5–7 pea mo e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Neil L. Andersen ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. ʻI hoʻo akó, kumi ʻa e ʻuhinga ke ngāue ʻi he tuí, pea mo e meʻa ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai haʻo ngaahi fehuʻí.

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Neil L. Andersen of the Quorum of the Twelve Apostles, 2010, August.

ʻOku ʻikai ke hokonoa mai ʻa e tuí pe tukufakaholo ʻiate kitautolu. … Ko ha meʻafoaki mei he langí ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí ʻa ia ʻoku hoko mai ʻi heʻetau fili ke tuí pea mo ʻetau fekumi mo piki maʻu ki aí. … ʻOku ʻikai ke hokonoa mai pē hoʻo tuí, ka ʻi hoʻo fili ki ai. …

ʻOku teʻeki ke fakamālohiʻi mai ʻe he tuí ia ke ʻoange ha tali ki he fehuʻi kotoa pē, ka ʻoku fekumi ʻa e tuí ki ha fakapapau mo ha loto-toʻa ke laka atu, ʻo pehē ʻi he taimi ʻe niʻihi, “ʻOku ʻikai ke u ʻilo ʻa e meʻa kotoa pē, ka ʻoku ou maʻu ha ʻilo feʻunga ke u vivili atu ʻi he hala ʻo e moʻui fakaākongá.”

Ko hono fakakāsia ko ia ha taha ʻi he veiveiuá, pea fakaʻaiʻai ʻe he ngaahi tali mei he kau tui vaivaí mo e kau taʻetuí, te ne fakavaivaiʻi ai e tui ʻa ha taha kia Sīsū Kalaisi mo hono Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí. “ʻOku ʻikai maʻu ʻe he tangata fakakakanó ʻa e ngaahi meʻa ʻo e Laumālie ʻo e ʻOtuá: he ko e vale ia kiate ia” [1 Kolinitō 2:14]. …

Neongo ʻe siʻisiʻi ʻa e kamata ʻo hoʻo afi ʻo e tuí, ka ʻoku ʻomi maʻu pē ʻe he ngaahi fili ʻoku māʻoniʻoní ʻa e loto falala lahi ange ki he ʻOtuá, pea ʻoku tupulaki leva hoʻo tuí.

(Neil L. Andersen, “ʻOku ʻIkai Hokonoa ʻa e Tuí, ka ʻi hoʻo Fili ki ai,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 65-67)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ngāue ʻi he tuí ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai haʻatau ngaahi fehuʻi mo e hohaʻá?

  • Ko e hā ‘a e meʻa naʻá ke ako mei he ʻū laukonga ko ʻení fekauʻaki mo e ʻuhinga ke ngāue ʻi he tuí?

Toe fakamanatu ʻa e ngaahi fehuʻi faingataʻa mo e ngaahi palopalema ʻokú ke fehangahangai mo iá, pe toe vakaiʻi ʻa e ngaahi talanoa fakatātā mei he kamataʻanga ʻo e lēsoní. ʻI hoʻo fakakaukau ki ha taha ʻo e ngaahi meʻá ni, akoako hono fakahoko ʻa e meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo e ngāue ʻi he tuí, ʻaki haʻo tali fakaʻauliliki ki he lahi taha te ke lavá ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

1.

  • Ko e hā ʻa e pole pe fehuʻi kuó ke fili ke akoako ngāue ki ai ʻi he tuí?

  • Ko e hā ha founga ʻe ua pe tolu ʻe lava ke ngāue ai ha taha ʻi he tuí ʻi he tūkunga ko ʻení?

  • Ko e hā ha meʻa fekauʻaki mo e tūkunga ko ʻení ʻe ala faingataʻa ai e ngāue ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí? Te ke ikunaʻi fēfē nai ‘a e ngaahi faingataʻa ko ʻení?

  • Ko e hā ha meʻa te ke fie manatuʻi pau fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi lolotonga hoʻo ʻi he tūkunga ko ʻení? ʻE tokoniʻi fēfē nai koe ʻi hono manatuʻi ‘a e ngaahi meʻa ko iá?

Fili pē: Fie Ako Lahi Ange?

ʻOku fehalaaki nai ke ʻi ai ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ongoongoleleí?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Dieter F. Uchtdorf ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e meʻá ni fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e ngaahi fehuʻi ʻoku faitotonú:

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Dieter F. Uchtdorf of the Quorum of the Twelve Apostles, 2006. Called as Second Counselor in the First Presidency, 3 February 2008. Made official portrait in 2008 replacing portrait taken in 2004.

ʻOku fakanatula pē ke ʻi ai ha ngaahi fehuʻi—kuo tāhuli e tenga ʻo e fekumi moʻoní ʻo hoko ko ha fuʻu ʻakau lahi ʻo e mahinó. ʻOku tokosiʻi pē ha kāingalotu ʻo e Siasí, kuo teʻeki ai ke nau fefaʻuhi mo ha ngaahi fehuʻi vivili pe pelepelengesi, ʻi ha taimi. Ko e taha ‘o e ngaahi taumuʻa ʻo e Siasí ke fafangaʻi mo tanumaki ʻa e tenga ʻo e tuí—ʻo aʻu ai pē he taimi ʻe niʻihi ki he kelekele touʻone ʻo e veiveiuá mo e taʻe-pauʻiá. Ko e tuí ko e ʻamanaki lelei ki ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai mamata ki ai ka ʻoku moʻoni.

Ko ia ai, ʻe kāinga ʻofeina–mo hoku ngaahi kaungāmeʻa ʻofeina—kātaki ʻo tomuʻa fakafehuʻia hoʻo veiveiuá ka ke toki fakafehuʻia hoʻo tuí. Kuo pau ke ʻoua naʻa tau teitei tuku e veiveiuá ke ne haʻisia mo taʻofi kitautolu mei he ʻofa, nonga, mo e ngaahi meʻafoaki fakalangi ʻoku maʻu ʻi he tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.

(Dieter F. Uchtdorf, “Haʻu Ke Tau Kau Fakataha,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2013, 23)

Te u fakatupulaki fēfē nai ʻeku malava ke ngāue ʻi he tuí?

Naʻe akonaki mai ‘a Palesiteni Russell M. Nelson fekauʻaki mo ha founga te tau lava ʻo fakahoko ke fakatupulaki ʻetau tuí:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

ʻOku tupulaki ʻetau tuí ʻi he taimi kotoa pē ʻoku tau <lds-p class= “rte2-style-org-ldschurch-rte-paragraphid-AnnotatedParagraphRichTextElement” data-aid= “b4ef14ae-904c-4020-be57-3e905b279aff” data-pid= “61”>ngāueʻi ai ʻetau tui kiate Iá. Ko hono ʻuhinga ia ʻo e ako ʻi he tuí.

Hangē ko ʻení, ko e taimi kotoa pē ʻoku tau maʻu ai ‘a e tui ke talangofua ki he ngaahi lao ʻa e ʻOtuá—neongo hono tukuhifo kitautolu ʻe he ngaahi fakakaukau manakoá—pe taimi kotoa pē ʻoku tau fakafepakiʻi ai ha fakafiefia pe ngaahi fakakaukau ʻoku poupouʻi ai e maumauʻi e fuakavá, ʻoku tau <lds-p class= “rte2-style-org-ldschurch-rte-paragraphid-AnnotatedParagraphRichTextElement” data-aid= “a7d58c0e-b770-41fd-a9a0-68d422980ee9” data-pid= “62”>ngāue ʻaki ai ʻetau tuí, ʻa ia ʻoku tupulaki leva ai ʻetau tuí.

(Russell M. Nelson, “Tali Lelei ʻa e Kahaʻú ʻi he Tui,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2020, 75)

Ngaahi meʻa moʻoni ʻoku hoko ʻi he moʻui ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ʻoku ngāue ʻi he tuí

Fakakaukau ke ke mamataʻi ha taha pe fakatouʻosi ʻo e ongo vitiō ko ʻení, ʻo kumi ‘a e meʻa te ke lava ʻo ako mei he niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ngāue ʻi he tuí ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai haʻo ngaahi fehuʻi pe palopalema faingataʻá.

<h3 class= “cms-Headings-H3”>Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke u manavasiʻi ʻi he ngaahi fehuʻi ʻoku teʻeki ai talí?