38.

Kaetieti ao Kainibaire n te Ekaretia

38.1

Irakin Waaki n te Ekaretia

Tamara are i Karawa e tangiriia Natina. “Ao titebo aroia ni kabane imatan te Atua,” ao E kaoia ni kabane “bwa a na nakoina ma ni katoonga ana raoiroi” (2 Nibwaai 26:33).

Aki toki n titirakinaki taan kairiiri ao membwa bwa antai ae e kona n irii ana bootaki Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, antai aika a kona n riki bwa kaain te Ekaretia, ao aika a kona n nakon te tembora.

38.1.1

Te Rooroko n ana Bootaki te Ekaretia

E reirei te Tia Kamaiu bwa Ana reirei a na riai n tangiriia kaain rarikiia (taraa Mataio 22:39). E kaoiaa naake a tibwa rairaki Bauro bwa “tiaki aomata ianena ao tiaki naba aomata aika kam maeka ni iruua, ma buokan-aba ma ake a itiaki” (I-Ebeto 2:19). E reirei naba te Tia Kamaiu bwa kaain te Ekaretia a na aki “kaotinakoa te aomata temanna man … ami botaki ma te botanaomata, are e karaoaki i matan te aonaba” (Reirei ao Berita aika Tabu 46:3).

A bane ni butimwaeaki aomata ni kabane ni ira bootakin te toa, bootaki ake tabeua n te tabati, ao bootaki ni iwawaaki n Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Bon taben te tia kairiiri are e tararua ni kakoauaa bwa ni kabane ake a roko ao a na karinea aron kakaawakin te waaki.

Te koraki ake a roko a riai n aki kamangao ke ni karaoi mwakuri ni kan taraaki ni kaitaraa wakin te nebonebo ke kaantaninga riki tabeua n te bootaki. Ni kaineti ma te ririki ao aroaro aika a kantaningaaki n ana bootaki aika a kakaokoro te Ekaretia a na riai ni karineaki. Anne e tangiraki iai bwa a na aki karaoaki aroaro ni kareke tangira ke ringakin te aomata ao kunikai ke aron katikiraoam are e na karika te kabwakabwaka. E na totokoa naba taekinakin rongorongo ni kan tautaeka iaoia tabeman ke n taekina aron temanna n tangira oin raona ni mwaane ke n aine ke anuan temanna n te aro ae e a kanakoa katuruan te taratara iaon te Tia Kamaiu.

Ngkana e kaoti te anua ae e aki riai, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na anga te reirei ae e onoti inanon katein te tangira. E na kaungaia te koraki ake aki boraoi aron anuaia ma te bwai are e karaoaki bwa a na buoka aron tabun te tabo ibukiia ni kabane ake a roko ma nanoia ae onoti n neboakin Tamara are i Karawa ao te Tia Kamaiu.

Ana auti ni bootaki te Ekaretia a tiku bwa ana bwai aika a onoti ake a mena iaan taian kaetieti n te Ekaretia. Aomata ake aki kan irii kainibaire aikai a na tuangaki ma te karinerine bwa a na aki irii bootaki ao waaki ake e karaoi te Ekaretia.

38.1.2

Te Riki Bwa Kaain te Ekaretia

Te riki bwa kaain ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira e tauraoi nakoia aomata aika a “roko ma naano aika uruaki ao tamnei aika raraoma,” “a kukurei ni katokaa i iaoia aran Iesu Kristo,” ao nanoia ni karaoi ao ni kawakin berita n te bwabetito aika tabu (Reirei ao Berita aika Tabu 20:37).

Ibukin bwabetitoaia ataei aika 8 aia ririki ao ake a ikawai riki, taraa 38.2.8.2.

38.1.3

Kakawaran te Tembora

Tembora bon taabo n nebonebo aika tabu ake a karekeaki iai otenanti aika kakawaki ao ni karaoaki iai berita aika tabu. Irouia kaain te Ekaretia, taian tembora bon ana auti te Atua. Ibukin tabuna ao karaoan berita aika tabu inanona, ti membwa n te Ekaretia aika iai aia beeba ni kariaia nakon te tembora aika kona n rin n te tembora. A kona membwa ni karekei aia beeba ni kariaia nakon te tembora ngkana a kakaonimaki ni kawakin tuua aika kantaningaaki ao a maiuakina ana euangkerio Iesu Kristo. (Taraa mwakoro 26.)

38.1.4

Iriiran te Waaki ao Kakabwaiakiia Membwa aika Tuai ni Mare

Ni kabane membwa, e ngae ngke a tuai n iein ke akea aia utu inanon te Ekaretia, a riai ni mwakuri korakora ibukin te iango ae moan te tamaroa ni maiu inanon te utu ae akea tokina. E nanonaki n aei bwa ko na katauraoi ni kabaeaki bwa te buumwaane ao te buuaine aika tau ao n riki bwa te karo ao te tina ae iai te tangira irouna. Ibukiia tabeman, kakabwaia aikai a na aki koro bukiia ni karokoa te maiu are imwiina, ma te kouru ae uaiakinaki bon titebo ibukiia ni kabane.

Membwa aika kakaonimaki are aia kangaanga e aki kona ni karekea nakoia bwa a na karekei kakabwaia n te mare are akea tokina ao te nakoanikaro n te maiu aei a na karekei kakabwaia ni kabane ake a tia ni beritanaki n te maiu are akea tokina, ngkana a kawakin berita aika tabu ake a tia ni karaoi ma te Atua (taraa Motiaea 2:41).

38.1.5

Kaaro aika A Tuai Iein aika Iaan 18 te Ririki

Te ataeinimwaane are e tuai ni mare ae mena iaan 18 ana ririki are e nang riki bwa te karo e kona n ira te kooram n te Nakoanibonga ae te Aaron ke n te kooram n unimwaane. Te babaire aei e tiku nakon taun ana rinerine n irianaki n te tataromwaaka te ataeinimwaane, ana karo, ao te bitiobi.

Te ataeinnaine ae tuai mare ae mena iaan 18 te ririki are e nang riki bwa te tina e kona n ira te Bootaki n Ataeinnaine ke te Bootaki n Aine. Te babaire aei e tiku nakon taun ana rinerine n irianaki n te tataromwaaka te ataeinnaine, ana karo, ao te bitiobi.

Ni karaoan te babaire aei, kairake, kaaro, ao taan kairiiri a na iangoi bwaai akana imwiina:

• Ngkana e iriri te ataeinnaine ni kiraati aikai ao ni waaki ni kakukurei, e na aki riai te nati n raona tinana.

• Kairake ake a ikawai ake a rineia bwa a na kaikawarake te ataei a reke rakaia man te butimwaeaki nakon te kooram n unimwaane n aroia unimwaane aika a tauraoi ke nakon te Bootaki n Aine.

38.2

Kaetieti Ibukin Otenanti ao Kakabwaia

Te mwakoro aei e anga te kaetieti ibukin otenanti ao kakabwaia. Tabeua mai buakon kaetieti aikai a irekereke ma bwaai aika a onoti. Rongorongo ni kabuta ibukin otenanti ao kakabwaia e katauraoaki inanon mwakoro 18. Rongorongo ibukin otenanti n te tembora e katauraoki inanon mwakoro 27 ao 28.

38.2.1

Rairan Otenanti ao Kakabwaia nakon te Taetae Teuana

E kakawaki bwa te aomata are e karekea te otenanti ao kakabwaia e ota n te bwai are e taekinaki. Ngkana e riai, te mataniwi are e kairiiri e na kona ni bubutia temanna n raira te otenanti ke kakabwaia nakon te taetae are e na oota iai te aomata are e karekea. E kaairaki aei ma te rairairi n te taetae n te bai.

Ngkana e karekea te otenanti ke te kakabwaia te aomata are e bono taningana ke iai kangaangan ana kakauongo, teuanne ke neienne a kona ni kabonganaa te bwai ni ibuobuoki are e katauraoa korobokian te bwanaa. Aomata ake a bono taninga ke iai aia kangaanga n te kakauongo a kona n reitaki rinanon taetae ni kanikina ke bwai ni ibuobuoki are e katauraoa taekan te marooro bwa a aonga n ota n taian kakabwaia ake a anganaki kaain aia utu.

Ibukin rongorongo n rairan kakabwaia mairoun te tamanuea, taraa 38.2.10.5. Ibukin rongorongon te raitaeka iaon kanikina n taetae ibukin kakabwaia mairoun te tamanuea, taraa 38.2.10.6.

38.2.2

Tamnein, Rawean, ao Korean Otenanti ao Kakabwaia

Otenanti ao kakabwaia a tabu. Ibukin aei, a na bon akea ae na rawetamnei ke ni karaoa te rawerawe n te witeo iaon otenanti, kakabwaia, ke mwakuri ni bwabetito.

Te utu e na kona n rawea te bwanaa ao kaobiin ana kakabwaia te karo. A kabwarabwaraaki kakabwaia aikai inanon 18.14.1.

A koreaki taekan kakabwaia mairoun te tamanuea. Ni buoka karaoan aei, te tamanuea ao ana tia koroboki a na rawea te bwanaa iaon taekan te kakabwaia.

Otenanti ao kakabwaia ake tabeua a riai n aki raweaki ke ni kaeweaki taekaia.

Ibukin rongorongon raweana n ae maiu iaon otenanti, taraa 38.2.3.

38.2.3

Raweana n ae Maiu Taian Otenanti

Ngkana e kona, naake a tangiria ni kan noora te otenanti a bon riai n roko n rabwataia. Ngkana a na roko n ikotaki membwa ao raao ibukin te otenanti, a na namakin ana kairi te Tamnei ao te iraorao i bon imarenaia.

E ngae n anne, ngkana te utu ae kaan e aki roko n rabwatana, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e anga ana kariaia bwa e na raweaki n ae maiu te otenanti nakon teuanne ke neienne. Te rawrawe ae maiu e kariaiakaki, n aron te katooto ngkana kain te utu ni kaan:

• Maeka n taabo aika raroanako ke akea baoia ni mwamwananga.

• Iai aia kaangaanga n rabwataia, n aia iango, ke marurungin aia namakin.

• Naake aki kona ni kaekaeka ke a mena n tabo ni kuakua ke onaoraki.

• Kainnanoa te raitaeka iaon te taetae ni kanikinaa n te bai.

• Mwakuri ni Mitinare ae bwanin-taina. (E kainnanoaki ana kariaia te beretitenti n te mition)

E kona te bitiobi n anga ana kariaia n te rawerawe ae maiu kakabwaiakin te ataei, bwabetito, kamatoaaki, ao te katabu ibukinte Nakoanibonga ae te Aaron. E na anga ana kariaia te beretitenti n te titeiki ibukin raweakina n ae e maiu te katabu ibukin te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao kamatoakiia mitinare.

E na aki raweaki te otenanti ibukin te toa. Ngkana e rawebwanaeaki te bootaki n toa iaon te intanete, e na katokaki moa n tain katabuan ao kabutan te toa. Te bitiobi e kona n anga te kariaia nakoia ibonga ke iai irouna te nakoanibonga ae te Merekitereka bwa a na kawariia ni katabua ao n anga te toa nakoia naake aki kona n roko n tain te toa.

Otenanti ake a raweaki n ae e maiu a na aki kabuaa rokon te Tamnei. Bon, ti teuana te bwai ke te mitin ae kona ni kabonganaaki. E kammwakuraki irouia taan rabakau ibukin rabakau aika a boou man te uoote ke te titeiki. Te bwai ni mwakuri ao te aomata are e kabonganaa a riai n aki noraki tamneia.

Raweana n ae maiu te otenati e na riai ni kamaunaaki inanon teuana te bong imwiin te otenanti.

38.2.4`

Otenanti ibukiia Naake Iai Mamaaran Aia Iango

Ngkana e iangoaki bwa a na karaoaki otenanti ibukin te aomata are iai mamaran ana iango, te aomata anne, ana karo teuanne ke neienne ke taan tararua (ngkana e riai), a na kaai ni marooro. A na tataromwaaka ni kataua are e tangiria te aomata ao korakoran ana atatai. A ria n aki tukaki kanakon otenanti nakoia aomata ake a tau, ngkana a tangiria ni karekei, ao ni kaota aroia ae tau ibukin tabeia ao te bukintaeka.

Te bitiobi e na maroro ma ana beretitenti n te titeiki ngkana iai ana titiraki ibukiia aomata aika onoti. E na reitaki te beretitenti n te titeiki nakon aia Aobiti te Moan Beretitentii ngkana e riai.

Aomata ake aki toamau rabwataia ake aki kona ni bukinaki a “bon kamaiuaki n te abanuea ae te tiretio i karawa” (Reirei ao Berita aika Tabu 137:10). Ibukin aei, a kainnanoaki otenanti ke a kona ni karaoaki ibukiia. Ma tii te kariaiakaki ae onoti ni kabaeaki nakoia kaaro bon nakoia naake aki bungiaki inanon te berita ae tabu.

Ibukin rongorongon taekan karaoan katabu ibukiia naake a aki toamau aia Iango, norii aikai:

• Ibukin te bwabetito ao te kamatoaaki 38.2.8.1

• Ibukin te katabu nakon te aobiti n te nakoanibonga 38.2.9.7

• Ibukin te kakabwaia n tamanuea 38.2.10.1

• Ibukin te entaumente n te tembora ao te kabaeaki, 27.2.1.3 ao 27.3.1.2

38.2.5

Otenanti ao Kakabwaia aika Karaoaki irouia ao ibukiia Aomata Ake Aki Toamau Rabwataia

Aomata ake aki toamau rabwataia, n aron buan te bai ke te wae, maten mwakoron rabwataia mai nano, ke te bonotaninga, a na kona ni karaoi ao ni karekei otenanti ao kakabwaia. Taan kairiiri a bairei aroia aomata aikai bwa a na irii waaki nakon aia kabanea ni konaa. Ngkana iai titiraki ae a aki kona n rinanona taan kairiiri, e na reitaki te beretitenti n te titeiki nakon aia Aobiti te Moan Beretitentii.

Aomata ake a bonotaninga ke iai aia kangaanga n te kakauongo a kona n reitaki rinanon taetae ni kanikina ngkana e karaoaki ke ni karekean otenanti ke kakabwaia. Te tia kairiiri n te nakoanibonga are e tararua te otenanti e na kakoaua bwa taan karekea a na oota iai rinanon te tia raitaeka ke aanga riki tabeua (taraa 38.2.1).

38.2.6`

Kakoauaan ke Kariaiakan Otenanti

Te rongorongo ae inano e anga bukina ngkai e na aki kakoauaaki te otenanti. E kabwarabwara naba bwa e na kanga ni kakoauaaki ao ni kariaiakaki te otenanti.

N tabeua keiti, e riai ni manga karaoaki te otenanti. Ngkana e riki aei, te kiraaka e korea bongin te namwakaina ae boou iaon te membwatibu rekooti, e ngae ngke e aki boraoi ma bongin namwakaina ibukin otenanti riki ake tabeua.

38.2.6.1

E Aki Koreaki Te Membwatibu Rekooti ke e Bua te Ririki ke e Kairua

Te kantaninga ni kawakinan mwiin te rongorongo, e taraaki te otenanti bwa e aki koaua ngkana e bua te ririki are e karaoaki iai ke e kaairua iaon te membwatibu rekooti. Irarikina, e aki boongana te bwabetito ngkana e aki koreaki te membwatibu rekooti. E kona ni kakoauaaki te otenanti ma te beeba ni kakoaua are e koreaki iai inanon tain karaoan te otenanti. Ma te beeba ni kakoaua aei, e kona te bitiobi ni kariaia te kiraaka bwa e na kabooua te membwatibu rekooti.

Ngkana e aki kona ni kuneaki te beeba ni kakoaua, e kona ni kakoauaaki te otenanti man aia kakoaua uoman aomata ake a nora karaoana. Taan kakoaua aika uoman a na riai:

• A tia ni koro 8 aia ririki ke a ikawai riki ngke a karaoaki otenanti.

• A tia n noori ao n ongora n te otenanti.

• N riki bwa membwa n te Ekaretia ae tauaki mwiina n te tai are a anga aia koaua.

• A anga aia koaua n te koroboki, ni kaota (1) bongin te namwakaina are e karaoaki iai te otenanti ke (2) te ririki are e karaoaki iai ao te aomata are e karaoia.

• A tiaainaa aia kakoaua imatan te membwa n te bitiobiriki ke te beretitentii n te titeiki.

Ma te kakoaua aei, te bitiobi e kona ni kariaia te kiraaka bwa e na korea ke ni kabooua te membwatibu rekooti. Te kakoaua are e koreaki e kona ngkanne ni kamaunaaki.

Ngkana e aki kona ni kuneaki te beeba ni kakoaua ke taian kakoaua, e riai manga karaoaki riki te otenanti.

Ngkana e a tia te membwa ni karekei otenanti ake tabeua imwiin karekean te otenanti are e aki kakoauaaki, a riai ni kariaiakaki mairoun te Moan Beretitentii. Te bubuti ibukin aei, te beretitenti n te titeiki e na kanakoa te reta nakon aia Aobiti te Moan Beretitentii.

38.2.6.2

Otenanti Ake A Reke n Aki Iraki Etin Karaoana

Te otenanti e aki bwainaki ngkana te aomata e karekea n arona ae e aki baireaki. N aron te katooto, e aki bongana ana entaaumente te membwa ae te mwaane ngkana e karekea imwaain reken te Nakoanibonga ae te Merekitereka. E ngae n anne, te Moan Beretitentii e na kona ni kariaia te aekaki n otenanti anne. Te bubuti ibukin aei, te beretitenti n te titeiki e na kanakoa te reta nakon aia Aobiti te Moan Beretitentii.

38.2.6.3

Otenanti Ake A Karaoaki imwaain Koron te Ririki ae Kariaiakaki

E aki bongana te otenanti ngkana e karaoaki imwaain te ririki ae riai. Te katooto, e aki boongana te bwabetito ngkana e karaoaki imwaain koron 8 ana ririki te aomata.

Ngkana a tia n reke otenanti ake tabeua imwiin karekean te otenanti are e aki kakoauaaki, e na manga moan karaoaki riki. Ngkana a tia n reke otenanti ake tabeua, akanne ao otenaniti ake aki kakoauaaki a riai ni kariaiakaki mairoun te Moan Beretitentii. Te bubuti ibukin aei, te beretitenti n te titeiki e na kanakoa te reta nakon aia Aobiti te Moan Beretitentii.

38.2.6.4

Otenanti Ake A Karaoaki n akea Raoi te Kariaia

E na aki bongana te otenanti ngkana e karaoaki iroun temanna are akea ana kariaia te nakoanibonga irouna. Te katooto, e na aki bongana te otenanti ngkana e karaoaki iroun temanna are akea ana kariaia te nakoanibonga irouna. N ae titearona, e aki naba bongana ngkana te aomata are e karaoia e reke irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka n aki ira etin karaoana ke n akea raoi te kariaia (taraa 38.2.6.2; taraa naba 32.17).

Ngkana akea otenanti riki aika a karekeaki imwiin te otenanti are e aki kakoauaaki, e na manga moan karaoaki riki iroun temanna are iai irouna te kariaiakaki. Ngkana a tia n reke otenanti ake tabeua, akanne ao otenaniti ake aki kakoauaaki a riai ni kariaiakaki mairoun te Moan Beretitentii. Te bubuti ibukin aei, te beretitenti n te titeiki e na kanakoa te reta nakon aia Aobiti te Moan Beretitentii. N tabeua keiti, te Moan Beretitenti e na manga tua bwa e na manga karaoaki riki te otenanti.

38.2.7

Aranakia ao Kakabwaiakiia Ataei

Ibukin te rongorongo ni kabuta iaon aranakia ao kakabwaiakia ataei, taraa 18.6.

38.2.7.1

Ataei Ake A Kakaiaki Aorakiia

Ngkana e rangi ni kakaiaki aorakin te teei ae e a tibwa bungiaki, kaain te Nakoanibonga ae te Merekitereka a na kona ni karaoa te araara ao te kakabwaia inanon te onaoraki ke n te mweenga. E aki kainnanoa te kariaiakaki mairoun te bitiobi. Imwiin kanakoan te kakabwaia, e na waekoa ni kaongoa te bitiobi bwa e aonga ni karaoaki ana membwatibu rekooti te ataei anne.

38.2.7.2

Ataei ake Aki Mare Aia Karo (Raure aia Karo)

E kona ni kakabwaiaaki te ataei ngkana e karekea te kariaia n te taetae te bitiobi mairouia kaaro ke taan tararua. E aki kainanoaki te kariaia mairoun te karo ke te tia tararua are akea katauana iaan te tua ibukin kaitaraan te mwakuri.

38.2.7.3

Ataei Ake Aia Karo Tiaki Kaain te Ekaretia

N tabetai ana karo te ataei ke taan tararuaia a bubuti bwa e na kakabwaiaaki te ataei e ngae ngke tiaki membwa ngaiia n te Ekaretia. Ngkana e riki aei, e karekea te kariaia n te taetae mairouia kaaro ke taan tararua te bitiobi. E aki kainanoaki te kariaia mairoun te karo ke te tia tararua are akea katauana iaan te tua ibukin kaitaraan te mwakuri.

E kamataata te bitiobi bwa:

• E na karaoaki ana rekooti te ataei ibukin kainakin te aro.

• A na reitaki kaain te uoote ma ngaia n tainako.

• Teuanne ke taan kairiiri n te uoote a na tua bwa e na tauraoi te ataei bwa e na bwabetitoaki ngkana teuanne ke neienne e koro 8 ana ririki.

38.2.8

Bwabetito ao te Kamatoa

Ibukin te rongorongo ni kabuta n taekan te bwabetio ao te kamatoaaki, taraa 18.7 ao 18.8.

38.2.8.1

Aomata Aika Aki Toamau Aia Iango

Te aomata are iai mamaaran ana iango e na kona ni bwabetitoaki ao ni kamatoaaki ngkana e kona n taraaki teuanne ke neienne bwa e tau n te ririki ni bukinaki. E na kona teuanne ke neienne n ota ao ni kawakin ana berita n te bwabetito.

Te bitiobi e taui taian kiing ibukin ana bwabetito te aomata ngkana teuanne ke neienne bon:

• Te membwa n te rekooti ae 8 te ririki ke iaona riki.

• Ana ririki 8 ao e na iai temanna mairouia ana karo ke te tia tararua ae kaain te aro (taraa 18.7.1.1).

Te aomata aei, ana karo teuanne ke neienne ke taan tararuaia (ngkana e riai), ao te bitiobi a na uaia ni maroro ni baireia ngkana e na riai te aomata anne ni bwabetitoaki ao ni kamatoaaki.

Ngkana te aomata e na bon rairaki, te mition beretitenti e taui kiing ibukin bwabetitoan teuanne ke neienne (taraa 18.7.1.2). N te keiti aei, mitinare a na kaongoa te beretitenti n te mition. E na marooro ma te aomata ao ana karo teuanne ke neienne ke taan tararua (ngkana e riai), ni baireia ngkana teuanne ke neienne e riai ni bwabetitoaki ao ni kamatoaaki. Ngkana e kinaa raoi te aomata te bitiobi, te beretitenti n te mition e na ukora naba rongorongona mai irouna.

Naake aki bukintaeka aki kainnanoa ae a na bwabetitoaki, n aki tabe bwa iraua te ririki (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 29:46–50 ao 38.2.4 inanon te aeniboki aei).

Ibukin rongorongon aia membwatibu rekooti naake aki kona n bukintaeka, taraa 33.6.10.

38.2.8.2

Ataei aika Tuai Inaomata

Te ataei ae uarereke, are e taekinaki n tuan te aba, e na bwabetitoaki ngkana a uaia ni kakoroaki nanon bwaai aikai:

1. Kaaro ake uoman ke taan tararua iaan te tua ngaiia ae a anga te kariaia. E aki kainanoaki te kariaia mairoun te karo ke te tia tararua are akea katauana iaan te tua ibukin kaitaraan te mwakuri ni bwabetito. Ake aki kairaki ikai a kainanoa ana kariaia te Moan Beretitentii.

   Te aomata are kaira te intawiu ni bwabetito ao ni kamatoa e na kona ni bubuti te kariaia aio ni karaoaki n te koroboki ngkana e namakinna bwa e na buoka n totokoa te aki oota. N taabo tabeua, e kainnanoaki te kariaia n te koroboki. Taan kairiiri n te mition ao n te aono a kona ni kataurao te kairiiri.

   Kaaro ke taan tararua iaan te tua a riai ni mataata n te reirei are e na reiakinaki iai te ataei. A riia n tauraoi ni boutoka te ataei inanon karaoan ao kawakinan berita aika tabu n te bwabetito.

2. Te aomata are e kaira te intawiu e karekea ana kairi te tamnei bwa te ataei aei e ataa te berita n te bwabetito. E na onimakinna raoi bwa te ataei aei e na kekeaiki ni kawakina te berita ae tabu aei man te ongotaeka ni kawakinan tuua, n irianaki ma kakaean ana bootaki te Ekaretia.

Ngkana te ataei e kabongana aran ai tamana, te ataei anne e na bwabetitiaki ao ni kamatoaaki n te ara anne. Aei e koaua e ngae ngkana teuanne ke neienne e tuai n tabekaki iaan te tua. E ngae n anne, oin aran te ataei, are e kaotaki n te tua ke te katei, e na koreaki mwiina iaon te rekooti ibukiia membwa ao iaon te beebwa ni kakoaua ibukin te bwabetito ao te kamatoa.

38.2.8.3

Aomata Ake A Iein

Te aomata ae e a tia ni iein e na riai ni iai ana kariaia buun teuanne ke neienne imwaain bwabetitoakina.

38.2.8.4

Aomata Aika Itatanga

Te taanga ae a uaia ni maeka ma aki mareaki a riai ni motinnanoia ni maiuakina tuan te itiaki imwaain ae a na kona ni bwabetitoaki. E raonaki aei ma kamwakuran te onimaki nakon te rairannano n aron ae kabwarabwaraaki inanon Berita aika Tabu 20:37. E kaairaki naba ma n akea te manga uaia ni maeka ke, n ana keiti te mwaane ke te aine, a mareaki.

38.2.8.5

Aomata Aika A Tia Ni Kanakoaki Aia Membwatibu Man te Ekaretia ke aia Membwatibu ea Tia ni Butaki

Aomata ake a kanakoaki araia man te Ekaretia ke ake a tia ni bubai a kona ni manga karinaki n te Ekaretia man te bwabetito ao te kamatoaaki. Aki aranaki bwa a rairaki. Mitinare a na aki intawiuniia ibukin te bwabetito. Ibukin kaetieti, taraa 32.16.

38.2.8.6

Bwaai aika riki are a kainnanoa te Kariaiakaki Mairoun te Beretitenti n te Mition ke te Moan Beretitentii

E kainnanoaki ana kariaia te beretitenti n te mition imwaain ae kona ni bwabetotaki teuanne ke neienne:

• Karaoaki te bure ae kakaiaki (taraa 38.2.8.7).

• Irekereke ma kabwakaan te ataei (taraa 38.6.1).

Ni keiti aikai, te beretitenti n te mition e intawiu ma te aomata aei. Ngkana e riai, te beretitenti n te mition e na kariaia temanna man ana kauntira ni kaira te intawiui. E anga te kariaia ae onoti ibukin te intawiu n teuana ma teuana. Te kauntira are kairia e na ribooti nakon te beretitenti n te mition, are e na kona ngkanne ni kariaia ke n kaakea te bwabetito ao te kamatoa.

E kainnanoaki ana kariaia te Moan Beretitentii i mwaain ae e kona ni bwabetotaki ao ni kamatoaaki ngkana teuanne ke neienne:

• E a tia ni karaoa te tiritiri (taraa 38.2.8.7).

• E a tia ni bukinaki iaan te bure n irekereke ma te mwakuri n tangako (taraa 38.2.8.7).

• E anganaki te katuua iaan te tua ke e tarataraaki iaan ana bure ae kakaiaki ke te bure ni kaitaraa te tua (te bure ae ko kabureaki iai teuana te ririki ke e raka riki) ke te bure ae irekereke ma mwakuri n tangako (taraa 38.2.8.7).

• E a tia n irekereke ma kamwaitakin buuna (taraa 38.2.8.8).

• E a tia ni karaoaki nakoina ke ni ukora karaoan te korokoro, bwain aoraki, ke te reitaki ni bitakin aron rikina man bungian teuanne ke neienne (taraa 38.2.8.9 ao 38.6.23).

Ngkana e ukora bwabetitoana te aomata anne ao ai tibwa ana moan tai, te beretitenti n te mition e na intawiuna teuanne ke neienne. Ngkana e kunea te aomata bwa e tau ao ngkana e anga te kariaia ibukin te bwabetito, e kanakoa te bubuti ibukin te kariaia nakon te Moan Beretitentii ni kabongana te LCR.

Ngkana te aomata anne bon te membwa mai imwaaina ae bubuti manga okina, te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a na uaia n intawiuna teuanne ke neienne. E na irii taian kaetieti inanon 32.16. Ngkana a kunea te aomata bwa e tau ao a anga te kariaia ibukin te bwabetito, te beretitenti n te titeiki e kanakoa te bubuti nakon te Moan Beretitentii ni kabongana te LCR.

Te bubuti are e nakon te Moan Beretitentii e riai ni kaairaki inanona rongorongo ni kabane ake a bongana are e baireaki n tain te intawiu.

Taraa 6.2.3 iaon taben te beretitenti n te titeiki (ke te mition) ngkana e kanakoa te reta nakon te Moan Beretitentii.

38.2.8.7

Aomata Aika A Tia Ni Kuneaki ni Karaoan Buure

Aomata ake a tia ni bukinaki n reke iaan te bure a na aki bwabetitoaki ni karokoa are a tia ni kabureaki ao ni kabwaraaki. Aei e koaua ibukiia ake a rairaki ao ibukiia naake a ukora manga karinakiia n te aro.

Naake a tia ni bukinaki iaan bure aika a kakaiaki ke buure nako aika a irekereke ma mwakuri n tangako a na bon aki kona ni bwabetitoaki ao ni kamatoaaki ni karokoa e bwanin aia tai n rinanon te tarataraaki ke ni kainaomataaki inanon te tarataraaki. Ti te Moan Beretitentii ae a kona n anga te kariaia ngkana e na aki iraki te tua anne (taraa 38.2.8.6). A kaungaaki aomata aikai bwa a na mwakuri ma taan kairiiri n te nakoanibonga n te tabo. A kekeiaki ni karaoa are a kona ni karekea ana buoka te Tia Kamaiu bwa a na kona n tau ibukin te bwabetito ao te kamatoaaki.

Mitinare aika bwanin aia tai a na aki reireiniia aomata aika a kabureaki ke n te karabuuti.

Te aomata are e a tia ni bukinaki bwa e tiritiri ke ni bure n irekereke ma waaki ni mwakuri n tangako e na aki kona ni bwabetitoaki ma tii ngkana a anga aia kariaia te Moan Beretitentii (taraa 38.2.8.6). Anne titebo naba nakon te aomata are e kaotibure ibukin karaoan te tiritiri e ngae ngke e onoti te kaotibure nakon te tia kairiiri n te nakoanibonga. N aron ae kabonganaaki ikai, tiriaomata e aki kaairaki inanona kabwakaan te teei ke te mwakuri ni bureitiman ke te taanga ni buaka n tain te mwakuri.

Ngkana e ukora te bwabetito te aomata ae ai tibwa ana moan tai, e na irii kaetieti te beretitenti n te mition ake n 38.2.8.6. Ngkana te aomata anne bon te membwa mai imwaaina ae bubuti manga okina, te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a na irii kaetieti n te tiekition naba anne (taraa naba 32.16

38.2.8.8

Ikawai Aika a Mwaiti Buuia ni Mare

Te ikawai are e a tia ni kaungaa, n reirei, ke n tia n irekereke ma kamwaitan buuna ni mare e na riai ni karekea te kariaia mairoun te Moan Beretitentii imwaain ae teuanne ke neienne e na bwabetitoaki ao ni kamatoaki.

Ngkana e ukora te bwabetito te aomata ae ai tibwa ana moan tai, e na irii kaetieti te beretitenti n te mition ake n 38.2.8.6. Ngkana te aomata anne bon te membwa mai i mwaaina ae bubuti manga okina, e na irii kaetieti te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki ake n 38.2.8.6 (taraa naba 32.16).

N te bubuti e na riai ni kabwarabwaraaki ana irekereke te aomata n taai aika a nako ni mare ma buuna ae mwaiti. E na riai naba ni kabwarabwara ana rairannano teuanne ke neienne ao baika a riki n ana utu.

38.2.8.9

Aomata Ake A Kinaaki Ake A Kan Riki ni Mwaane ao n Aine

E kona n bwabetitoaki ao ni kamatoaaki te aomata ae tau are e tuai karaoaki nakoina ke n ukora te korokoro ni bitakina bwa te mwaane ke n aine, bwain aoraki, ke te reitaki ni bitakin aron rikina man moan bungiakina.

A kona ni karekea te kariaia ibukin te bwabetito ao te kamatoa man te Moan Beretitentii te aomata are e a tia ni karaoaki nakoina bitakin ana bwai n mwaane ke n aine ke n ukora te korokoro, bwain aoraki, ke te reitaki ni bitakin aron rikina man moan bungiakina. E kona te beretitenti n te mition (ke te beretitenti n te titeiki ibukin te ataei ae waniua ana ririki) ni bubuti te kariaia ngkana e a tia ni karaoa te titiraki ni marooro ao ni kunea bwa e tau te aomata ao ni kona ni bubuti te bwabetito. E na aki kona ni karekea te nakoanibonga te aomata anne, te beeba ni kariaia nakon te tembora, ke tabeua wewete i nanon tain te bitaki. Ma, e butimwaeaki te aomata ni iira buakon ana waaki te Ekaretia n aanga tabeua.

Te beretitenti n te mitioni (ke beretitenti n titeiki ibukin te ataei ae waniua ana ririki) a na marooro ma te Beretitentii n te Aono ni marooroakina ana kangaanga te aomata are e rinanona ma te nanoanga ao n ana tangira Kristo.

Ibukin rongorongo riki tabeua, taraa 38.6.23.

38.2.9

Katabu nakon te Nakoanibonga

Ibukin te rongorongo ae kabuta ibukin te katabu n te Nakoanibonga, taraa 18.10.

38.2.9.1

Membwa aika boou

Ngkana e bwabetitoaki te tari ao ni kamatoaaki, e tau ni katabuaki nakon te aobiti n te Nakoanibonga ae te Aaron ngke e koro 12 ana ririki ni maiu imwaain banen te ririki. Te bitiobi e na intawiu ma teuanne imwiin kamatoaakina, n ae taneiai te aba iai inanon te wiiki anne. Te membwa n te bitiobiriki e na kaota teuanne n te bootaki n toa bwa aonga membwa n te uoote ni kamatoa katabuana (taraa 18.10.3). E kona ngkanne ni katabuaki nakon te aobiti are e tau nako iai:

• Te riikan, ngkana e koro 12 ke 13 imwain banen te ririki

• Te tia reirei, ngkana e koro 14 ke 15 ana ririki ni maiu imwain banen te ririki

• Te ibonga, ngkana e koro 16 ana ririki ni maiu ke iaona riki imwain banen te ririki; ngkana 19 ana ririki teuanne ke iaona riki e atongaki naba bwa te unimwaane ae tauraoi (taraa 38.2.9.3)

Te membwa ae boou e tau ni karekea te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao nI katabuaki bwa te unimwaane ngkana e:

• Koro 18 ana ririki ke iaona riki.

• Beku bwa te ibonga (akea taina ae onoti ae kainnanoaki).

• Tau ana atatai ibukin te euangkerio.

• E kaotia bwa e tau.

Taari mwaane aika a tibwa tia ni bwabetitoaki aki katabuaki n te tai are a bwabetitoaki ke ni kamatoaaki iai. A riai moa n intawiu ma te bitiobi ao ni kamatoaaki irouia membwa n te uoote.

Babwetitoakiia kaain te utu e na aki iremwe n te aro bwa te tama e kona ni karekea te nakoanibonga ao ni karaoa te bwabetito bon ngaia.

38.2.9.2

Ataeinimwaane ake Aki Mare Aia Karo (Raure aia Karo)

E kona ni katabuaki te ataeinimwane nakon aobitin te Nakoanibonga ae te Aaron ngkana e karekea te kariaia n te taetae te bitiobi mairouia kaaro ke taan tararua. E aki kainanoaki te kariaia mairoun te karo ke te tia tararua are akea katauana iaan te tua ibukin kaitaraan te mwakuri ni katabu.

Ngkana te mwaane ae kabongana aran ai ana karo e na katabuaki n te ara anne. Aei e koaua ngkana e bon tuai bwanin karaoakin te tabetabe ibukina. E ngae n anne, aran te ataeinimwaane are e tauaki n te tautaeka, n aron are kabwarabwaraaki n tuan te aba ke te katei, e na tauaki mwiina ni beebwa ni kakoauaa ibukin te katabu.

38.2.9.3

Unimwaane aika a tauraoi

Te Unimwane ae tauraoi bon te mwaane ae kaain te Ekaretia ae ana ririki 19 ke e a ikawai riki are aki taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka. Taari ake a iein ake a uarereke iaan 19 ao aki taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka bon unimwane naba aika a tauraoi.

Iaan ana kairiiri te bitiobi, te beretitentii n te kooram n unimwaane a mwakuri ma unimwaane aika a tauraoi ni buokiia bwa a na tauraoi ni karekea te Nakoanibonga ae te Merekitereka. Ngkana te unimwane ae tauraoi e tuai n riki bwa te ibonga, e na katabuaki bwa te ibonga n te tai ae waekoa ngkana e a kororaoi. E aki kainannoia bwa e na katabuaki bwa te riikan ke te tia reirei moa. E na kona ni katabuaki bwa te unimwaane ngkana e tau ana atatai ibukin te euangkerio ao ni kaotia bwa e tau. Te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a na intawiu ma ngaia n taraa bwa e riai karaoan aei (taraa 31.2.6).

Ibukin rongorongon riki aron buokakiia unimwaane aika a tauraoi ni karekea te Nakoanibonga ae te Merekitereka, taraa 8.4.

38.2.9.4

Taari Mwaane Ake a Bita Aia Uoote inanon te Ririki ae Nako

N tabetai te tari are e a tia ni maeka n te uoote n aki raka iaon teuana te ririki e kainnanoa ke e tangiria ni katabuaki nakon te aobiti n te Nakoanibonga ae te Merekitereka. Ngkana e reke anne, te bitiobi ke te kauntira are e mwiokoaki e na reitaki ma te bitiobi are mai imwaaina n titiraki ngkana iai waaki n aron taun te aomata ae e na rinanoaki. Ngkana te kauntira e kunea bwa iai te rongorongo ae kainaki, e na motika te marooro. E tuanga ana bitiobi bwa e na reitaki ma te bitiobi are mai imwaaina imwaain karaoan te intawiu.

38.2.9.5

Taari inanon Aia Uoote Kairake ni Ikawai aika Tuai ni iein ao aia Uoote Ikawai Aika Tuai ni Iein

Taari aika tau ae aia ririki 18 ke a ikawai riki inanon aia uoote kairake ni ikawai aika tuai ni iein ao aia uoote ikawai aika tuai iein a na katabuaki bwa unimwaane. Taari ake aki katabuaki bwa unimwane a na Bootaki ma te kooram n unimwane bwa unimwaane aika a tauraoi.

38.2.9.6

Taani mwakuri n te Taanganibuaka inanon Tioun ni Buaka ke Aono aika Tionako

Te tia mwakuri n te taanganibuaka e bon tataneiai ni intawiu ao ni katabuaki inanon te uoote ike iai ana reekooti n riki bwa te membwa. E ngae n anne, aio e na kona n aki angaraoi ngkana te tia mwakuri e mena i taari ibukin te tai ae abwabwaki ke e mwakuri inanon te tioun ni buaka ke te tabo ae tionako. Inanon keiti aikai, te tia mwakuri e na bootaki ma te tia kairiiri n aia kurubu membwa ni mwakuri. Ngkana e namakinna te tia kairiiri n te kurubu bwa te tia mwakuri e tauraoi ni katabuaki, e korea te beeba ni kariaia nakon te aobitia n tararua n te iunite n te Ekaretia are e tararuaa ana kurubu te tia mwakuri are te membwa. (Ngkana akea ana iunite te Ekaretia n aron aei, e anga te beeba ni kariaia nakoia Beretitentii n te Aono) Te tia kairiiri anne e reitaki ma ana bitiobi te tia mwakuri ni mweengan ana uoote ni kakoaua bwa e tau.

Ibukin katabuan te Nakoanibonga ae te Aaron, te aobitia n tararua e na kona ni kariaia te tia kairiiri n te kurubu ke te mitinare ibukiia aika Itiaki ni Boong aika Kaitira e na maroro ma te aomata ao n tararua te katabu. Ibukin te katabu nakon te nakoa n unimwaane, te titeiki ke te beretitenti n te mition e na kariaia mitinaren Boong Aika Kaitira ni maroro ma te aomata ao n tararua te katabu. Katabu ni kabane a na kamatoaki ke ni kariaiakaki n aron are e kabwarabwaraaki inanon 18.10.3.

38.2.9.7

Taari ake Iai Mamaaran Aia Iango

Te mwaane ae kaain te Ekaretia are e aki toamau ana iango,*teuanne ke neieene (ngkana e riai), ao te bitiobi a na uaia ni maroro ni baireia ngkana e na riai te aomata anne ni karekea te nakoanibonga. A marooro ibukin taekan ana iango are e tangiria ngkana iai aan ana atatai ibukin te nakoanibonga ao tabena.

Taan taua te nakoanibonga ake iai mamaran aia iango a na riai ni buokaki n te aro bwa a na kona n ira te waaki ae bwanin n aron are a kona.

38.2.9.8

Naake A Tia ni Manga Kaokaki man te Bwabetito ao te Kamatoaaki

Ngkana te mwaane ae tuai n entaau mai imwaaina e a manga moan butimwaeaki nakon te Ekaretia man te bwabetito ao te kamatoaaki, e na kona ni katabuaki imwiin naba te tai anne. E katabuaki nakon te aobiti n te nakoanibonga are e taua ngke e kamaunaaki ana membwatibu ke ni buubai man te aro.

Ngkana e a tia entaau te mwaane mai imwaaina, e aki katabuaki nakon te aobiti n te nakoanibonga. N oneanmwiina, e kaokaki nakoana are mai imwaaina rinanon te otenanti ibukin kaokan taian kakabwaia.

Ibukin rongorongo riki ma taian kaetietii, taraa 32.17.

38.2.9.9

Aomata Ake A Kinaaki Ake A Kan Riki ni Mwaane ao n Aine

Te mwaane ae tau ae kaain te Ekaretia are e aki ukora te korokoro, bwain aoraki, ke te reitaki n bitakina man aron rikina ni bungiaki bwa te mwaane ke te aine e konaa ni karekea ao ni kammwakura te nakoanibonga. 

Te membwa ae e a tia ni kabwanina karaoan ke n ukora te korokoro, bwain aoraki, ke te reitaki ni bitakin aron rikina man moan bungiakina e na aki katabuaki nakon aobitin te nakoanibonga ke ni karaoi otenanti n te nakoanibonga.

Bitiobi a marooro ma te beretitenti n te titeiki. A marooro beretitenti n te titeiki ao beretitenti n te mition ma te Beretitentii n te Aono ni mamaroroakina ana kangaanga te aomata are e rinanona ma te nanoanga ao n ana tangira Kristo.

Ibukin rongorongo riki tabeua, taraa 38.6.23.

38.2.10

Kakabwaia n te Tamanuea

Ibukin rongorongon taekan kakabwaia marioun te tamanuea, taraa:

• Mwakoro 18.17 inanon te aeniboki aei.

• Rongorongo ao Katautau ibukiia Tamanuea.

• Bootaki n Reirei ao Kataneiai ni Katobibia te Aonaaba: Te Tamanuea.

38.2.10.1

Membwa Ake Iai Mamaaran Aia Iango

Te mwaane ae kaain te Ekaretia are e aki toamau ana iango,*teuanne ke neienne (ngkana e riai), ao te bitiobi a na uaia ni maroro ni baireia ngkana e na riai te aomata anne ni karekea te kakabwaia n tamanuea. A kantaninga nanon te membwa ngkana teuanne ke neienne iai ana konabwai n ota n te kakabwaia. Ngkana ngaia anne, te membwa n te bitiobiriki e na karaoa te Beeba ni Kariaia ibukin te Kakabwai mairoun te Tamanuea. Kaetieti a mena i nanon 18.17.

38.2.10.2

Mitinare

E kona n riki te kakabwaia mairoun te Tamanuea bwa buokan te korakora n te maiu n tamnei ibukin te mitinare. Ngkana e angaraoi, e na riai te membwa ni karekea te kakabwaia mairoun te tamanuea imwaain waakinan te mwakuri ni mitinare. Ngkana e aki kona ni karaoaki aei, teuanne ke neienne e kona ni kareke te kakabwaia n tamanuea inanon tain ana mition. Te beretitenti n te mition e na intawiu ma te mitinare ao ni katauaroa te Beeba ni Kariaia ibukin ana Kakabwaia te Tamanuea. Kaetieti a mena i nanon 18.17.

Te mitinare are e mena n te tabo ni kataneiai ibukiia mitinare (MTC) e kona ni karekea te kakabwaia n tamanuea ngkana a karaoaki nanon aikai ni kabane:

• E roko te mitinae man te aono ike akea te tamanuea ae na kona n anga te kakabwaia n oin ana taetae te mitinare.

• E na beku te mitinare n te mition ike akea te tamanuea iai ae na kona n anga te kakabwaia n oin ana taetae te mitinare.

• Te tamanuea are e kaan ma te MTC e kona ni katauraoa te kakabwaia nakon oin ana taetae te mitinare.

38.2.10.3

Membwa ake a Rin n te Taanga ni buaka

Te kakabwaia mairoun te tamanuea bon buokan te korakora n te maiu n tamanei ibukin te membwa are e beku n te taanga ni buaka. Ngkana e riai, e riai te membwa are e tau ni karekea te kakabwaia mairoun te tamanuea imwaain rokona n ana tabo ni beku.

Ngkana e aki kona ni karaoaki aei, e kona te membwa ni karekea te kakabwaia mairoun te tamanuea n ana tabo beku are e na maan iai. Te membwa n te bitiobiriki e na intawiu ma membwa ao ni katauraoa te Beeba ni Kariaia ibukin te Kakabwaia mairoun te Tamanuea. Kaetieti a mena i nanon 18.17.

Ibukin riki rongorongona, e kona te beretitenti n te titeiki n reitaki ma aia Aobiti te Kooram n Abotoro ake Tengaun ma Uoman n [e-mail].

38.2.10.4

Membwa ake a Maeka Itinanikun ana Titeiki te Tamanuea

E taneiai te membwa n reke ana kakabwaia mairoun te tamanuea n ana titeiki teuanne ke neienne. E ngae n anne, e kona te membwa n reke ana kakabwaia mairoun te tamanuea n te titeiki teuana ngkana teuanne ke neienne:

• Bon ana bakatibu te tamanuea (te ataei, tibu te ataei, ke te tibutoru te ataei) rinanon te bungiaki ke te tabetabei.

• E maeka n te titeiki are akea te tamanuea ae mwakuri iai.

• E maeka n te mwakoro.

• Tiaki titebo ana taetae ma te tamanuea n te titeiki, ma titebo ana taetae ma te tamanuea ae mena n te titeiki ae uakaan.

Ni keiti aikai n tatabeua, membwa n te bitiobiriki ke te beretitenti n te mwaanga e intawiu ma te membwa n aron are e kabwarabwaraaki n 18.17. Te membwa n te beretitentii n te titeiki ibukin te tamanuea ao ibukin ana beretitentii n te titeiki te aomata aei e na riai ni kariaia te beeba ni kariaia rinanon te Patriarchal Blessing System.

38.2.10.5

Rairan Kakabwaia mairoun te Tamanuea

Ana kairi te tamnei ao nanon te kakabwaia mairoun te tamanuea e bon kaangaanga aron rairana. Ibukin aei, a riai membwa n reke aia kakabwaia n aia taetae are a mataata raoi iai. Te Ekaretia e aki katauraoi rairan kakabwaia ake a tia n rairaki mairoun te tamanuea.

A aki kaungaaki membwa bwa a na rairi taian kakabwaia. E ngae n anne, n tabetai te membwa e kainnanoia bwa e na rairaki ana kakabwaia nakon ana taetae teuanne ke neienne are e mataata iai. E na kona te membwa ni kunea temanna ae tau n te Ekaretia are e kona ni katauraoa te rairairi. E riai te membwa n rinea te tia rairairi ae mwaatai are e oota n te maiu n tamnei ao kainan te kakabwaia n aki tibwauaki. Kaobi ibukin kakabwaia aika rairaki aki kawakinaki n ana etekuata te Ekaretia.

E kona te beretitenti n te titeiki ni bubuti katotongan te kakabwaia are e a tia ni koreaki man rairaki. E na reitaki ma aia Aobiti te Kooram n Abotoro ake Tengaun ma Uoman [e-mail].

38.2.10.6

Te Raitaeka n te Taetae n te Kanikina ibukin Kakabwaia mairoun te Tamanuea

Ngkana te aomata e bonotaninga ke iai ana kaangaanga n ana kakauongo, ana kakabwaia n tamanuea teuanne ke neienne e kona rairaki n te taetae n te kanikina. Te membwa e na kinaa raoi te tia raitaeka. E rangin tamaroa ngkana te aomata aei bon te membwa n te Ekarettia ae onimakinaki man tau ao e oota ni kakawakin tuan kakabwaia mairoun te tamanuea. E ngae n anne, ngkana te membwa n te Ekaretia e aki kona ni kuneaki, te aomata ae konabwai are e kona ni katauraoa te raitaeka.

38.2.10.7

Te Kauoua ni Kakabwaia n Tamanuea

Ni kangaanga aika aki bati n rereke, e kona te membwa ae tau nii bubuti ana kakabwaia te Tamanuea te kauatai. E ngae n anne, e bon aki kaungaaki aei, ao e na bon aki kariaiakaki te bubuti. Ngkana iai bukina ae kakawaki iroun te membwa ae e bubuti aei, teuanne ke neienne a na maroroakinna ma te bitiobi. Ngkana e namakinna te bitiobi bwa e riai te kauoua ni kakabwaia, e na katauraoa te Beeba ni Kariaia ibukin ana Kakabwaia te Tamanuea. Kaetieti a mena i nanon 18.17.

Ngkanne te beretitenti n te titeiki e intawiu ma te membwa ao ni wareka te kakabwaia raoi anne ma teuanne ke neienne. Ngkana e namakinna bwa e riai karaoan te kauoua ni kakabwaia, e na ukora te kariaia man aia Aobiti te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman [e-mail].

Te beretitenti n te titeiki e na kaongoa te aomata ao te tamanuea aron te babaire man aia Aobiti te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman. Ngkana e kariaiakaki te bubuti, te beretitenti n te titeiki e na kariaia te rekomente n te Patriarchal Blessing System. Te beretitenti n te titeiki e na tuanga te aomata bwa te kauoua ni kakabwaia e na oneaki mwiin are te moan kakabwaia. Ngkanne e a kona te tamanuea n anga te kauoua ni kakabwaia.

38.3

Te Mareaki n Te Tua

Taan kairiiri n te Ekaretia a na kaungaia membwa bwa ana tau nakon te mare n te tembora ao ni mareaki ao ni kabaeaki n te tembora. Ngkana e kariaiakaki n tuan te tabo, a kona taan karirii n te Ekaretia ni karaoa te mare n te tua ni kaeti ma aro aikai:

• Te taanga a babaire bwa a na mareaki n te tembora, ma te mare n te tembora aki kinaaki n te tua.

• A konaa te taanga ni mare n te tembora, ma te mare n te tua ena buokiia kaaro ke kaain te utu ni kaan ake a namakinna bwa a kairaki.

• Te roko n te tembora e aki tauraoi inanon te tai ae abwabwaki.

• A aki baireia te taanga aei bwa a na mare n te tembora.

E kakoauaaki te mare n te tua inanoni maiuia te taanga n te tai ae maan. E aki waaki nako imwiin te maiu ae mamate.

A riai maare n te tua ni karaoaki ni kangaraoaki ma tuan te tabo are e karaoaki iai te mare.

Maare ake a karaoaki n te tua ao aekaki ni bukamaru n te aro a riai n aki karaoaki n te Tabati. Ke a riai ni booaki n aoa aika e aki taneiai te aba iai.

Te bitiobi e na reitaki ma ana beretitenti n te titeiki ngkana iai ana titiraki ibukin karaoan te mare n te tua ake aki kaekaaki n te mwakoro aei. E kona te beretitenti n te titeiki ni kanakoi titiraki nakon ana Aobiti te Moan Beretitentii.

38.3.1

Antai Ae e na Kona Ni Karaoa te Mare n te Tua

Ngkana e kariaiakaki n tuan te aba, aobitia n te Ekaretia ake atibwa mwakuri inanon weteaia a kona ni karaoa te mare ni kaeti ma te tua:

• Beretiteinti n te mition

• Titeiki beretitenti

• Beretitenti n te mwakoro

• Bitiobi

• Beretitenti n te mwaanga

Aobitia aikai a na tii kona ni karaoa te mare ni kaeti ma te tua imarenan te mwaane ao te aine. A na bane n iraki nanon aikai ni karaoaki:

• Te tia mare te aine ke te tia mare te mwaane bon kaain te Ekaretia ke iai bongin ana tai ni bwabetito.

• Tao ngkana ana membwatibu rekooti te tia mare te mwaane ke te aine e karaoaki n te tai anne, ke karaoaki imwiin te bwabetito, inanon ana iunite te Ekaretia are e tararua iai te aobitia.

• Iai kariaiakan te aobitia n te Ekaretia iaan te tua bwa e na karaoa te mare n te tabo are e na karaoaki iai te mare.

Chaplains irouia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira iaon te mwakuri n tautia e kona ni karaoa te mare n te tua n akea te kariaia imwain taina.

Chaplains ake a mwiokoaki nakon iunite ni Kawakin ke Taan Tantani n te Aba ni kabuta a riai ni karekea te kariaia ae moantaai man te Church’s Military Relations and Chaplain Services Division ni karaoa te mare n te tua. Ibukin nambwan te reitaki, taraa 38.9.10.

Chaplains ake tiaki kaain te taanga ni buaka ake a beku n taabo aikai a riai ni kaman karekea te kariaiakaki man te Church’s Military Relations and Chaplain Services Divisione (Ana Botaki ni Mwakuri te Ekaretia n Irekereke ma te Taanga ni Buaka ao te Mwakuri ni chaplins) ni karaoa te mare n te tua:

• Onaoraki

• Taabo ibukin tararuaan te marurung

• Ibuobuoki n taabo ni maeka

• Karabuti

• Te tia tararua n tian te aba

• Taabo ni mwakuri ibukiia bureitiman ao tiriai

Mitinare ake a bane aia tai aki kariaiakaki ni karaoi maare n te tua n nakoaia aika minita.

Naake a karaoi maare inanon weteaia ae taan kairiiri n te Ekareti ke chaplains ake a tia ni kariaiakaki a riai ni kabongana te kairi n te mwakoro aei ao n irii bwaai aika kainnanoaki n te tua. A iriira naba tuua aika a kantaningaki ni kaeti ma te tua.

Mitinare irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira aki iangoaki bwa aobitia n tararua n te Ekaretia ti ngkana a beku bwa te beretitenti n te titeiki, bitiobi, ke te beretitenti n te mwaanga. Ngkana te minita ae tiaki te aobitia n tararua n te Ekaretia e kona ni karaoa te mare n te tua, teuanne ke neienne e waaki bwa taan n tei man te tautaeka ke bootaki are e mwakuri iai teuanne ke neienne. Ma ngaia are, taeka ake a kabonganaaki n tain karaoan te mare n te tua bon iai te bitaki teuana ibukiia chaplains aikai n aron ae oti n 38.3.6.

Chaplains irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira a ti kona ni karaoa te mare n te tua imarenan te mwaane ao te aine.

Aobitia n te Ekaretia ao minita aika a karaoa te mare n te tua ibukia membwa n te Ekaretia a riai ni katauraoa rongorongon te mare anne nakon te kiraka n te uote ke te mwaanga. Te kiraka ngkanne e na karin rongorongo aikanne inanon te membwatibu rekooti.

Te aobitia n te Ekaretia ke te chaplains are e karaoi maare n te tua n nakoana n te Ekaretia e na aki butimwaea te kaniwanga te mwane.

38.3.2

Te Mareaki n te Tua ibukiia Membwa man Iunite ake Tabeua

Te aobitia n te Ekaretia e aki kona ni karaoa te mare ibukiia membwa n te Ekaretia ngkana e aki mena ana rekooti te tia mare te aine ke te tia mare te mwaane n ana iunite te Ekaretia are e tararua iai te aobitia (taraa 38.3.1). Te kariaia ae kaokoro e karaoaki ibukiia mitinare Aika itiaki ni Boong Aika Kaitira ao aobitia n te Ekaretia aika kaain te tautaeka.

38.3.3

Te Mareaki n te Tua ibukiia Naake Tiaki Kaain te Ekaretia

E na aki kona te aobitia n te Ekaretia ni karaoa te mare ngkana te tia mare te aine ke te tia mare te mwaane tiaki kaain te Ekaretia tii ngkana temanna ke ngkana ngaia ni kauoman iai aia bong n namwakaina are a bwabetitoaki iai. Te kariaia ae kaokoro e karaoaki ibukiia mitinare Aika itiaki ni Boong Aika Kaitira ao aobitia n te Ekaretia aika kaain te tautaeka.

38.3.4

Te Mareaki n te Tua ae Booaki n ana Kateitei te Ekaretia

Te bukamaru ibukin te mare e kona ni karaoaki n ana kateitei te Ekaretia ngkana e na aki urua aron babairean tain ana waaki te Ekaretia. E riai n aki booaki te mare n te Tabati ke n tairikin te Moanibong. Maare ake a booaki n ana kateitei te Ekaretia a riai ni bebete ao ni karinerine. E na riai ni mimitong te katangitang, karinerine, ao ni kakukurei.

A kona ni karaoaki maare n te umantabu, te mwaneaba, ke n te ruu riki teuana ae tau. Aki kona ni karaoaki bootaki ni baka ibukin te mare inanon te umwantabu tii ngkana a karaoaki n tabo ake a kona ni kabonganaaki ni waaki aika a mwaiti aika a kakaokoro. A riai maare n irii kainibaire ibukin kabonganakin raoi te autinibootaki (taraa 35.5.3).

E aki kariaia te Ekaretia ni kabonganaaki ana autinibootaki ao ana bwai ni bukina aikai n irekereke ma te mwaane ma te mwaane ao te aine ma te aine, n aki eti iaan te tua, ke maare tabeua n aki booraoi ma ana reirei ao tuan te Ekaretia.

N aro aika aki bati n ririki, te bitiobi e na kariaia kabonganaakin ana kateitei te Ekaretia ibukin maare ake a karaoaki iroun temanna are tiaki te aobitia n te Ekareia ke ibukiia naake tiaki membwa n te Ekaretia. E na marooro moa ma te beretitenti n te titeiki. E na marooro ma te aomata are e na kairiiri ni kakoaua raoi bwa teuanne ke neienne e atai kainibaire inanon te mwakoro aei. Te membwa n te kauntira n te titeiki ke uoote e na iri ni kakoaua bwa a kabonganaaki raoi ao n tararuaaki te kateitei.

Te bitiobi e na kariaia raweana n ae maiu iaon te intanete te mare ae karaoaki n ana kateitei te Ekaretia (taraa 29.7).

38.3.5

Maare n te Tua Ake A Riai ni Karaoaki n te Aobiti ibukiia te Botanaomata ke n Ana Tabo te Botanaomata

N taabo tabeua, te tua e kantaningaia bwa te bukamaru n te mare e na karaoaki iroun te tia mwakuri n te tautaeka. Tabeman a tangiria bwa e na karaoaki te nebonebo n ana auti te botanoamata ke n ana tabo te botanaomata teuana. Ni keiti aikai, te aobitia n te nakoanibonga e na kona ni kaira te ikotaki ae uarereke ae kaineti ma te aro imwiin te mare n te tua. N te ikotaki aei e katauraoi reirei nakoia taanga.

38.3.6

Te Nebonebo n te Mare n te Tua

Te mare e tabu ao e riai ni karineaki ao ni kamimitongaki n aron aikai. Te mare ibukiia membwa n te Ekaretia are e karaoaki itinanikun te tembora e riai ni kaota tamnein te motinnano ao te kimwareirei.

Ma tii ngkana e ataaki, rongorongo inanon te mwakoro aei e kaineti nakoia chaplains irouia Aika itiaki n aroia naba aobitia n te Ekaretia.

Imwaain karaoan te mare n te tua, te aobitia n te Ekaretia e na anga taeka n reirei nakoia taanga iaon tabun ma tein taian berita n te mare. E kona ni karini tabeua riki taeka n reirei nakon ana kairi te Tamnei.

Ni karaoan te mare n te tua, te aobitia n te Ekaretia e na taekina ae kangai nakoia taanga, “Taiaoka taubai n angataimi.” Ngkanne e na kangai, “[Aran te tia iein te mwaane ae bwanin] ao [aran te tia iein te aine ae bwanin], kamwa tia n tau bai n angataimi ni kanikinaea te taeka ni bau are kam nang rin ngkai inanona i matan te Atua ao taan kakoaua aikai.” (E kona te taanga n rinea ke n anga araia taan kakoaua aikai imwaain taina.)

Te Aobitia ngkanne e na taetae nakon te tia mare te mwaane ao n titiraki, “[Aran te tia mare te mwaane ae bwanin] ko karekea [aran te tia mare te aine ae bwanin] bwa buum ni mare iaan te tua, ao ko karaoia n te berita n oin nanom ma am rinerine ma te koaua raoi bwa raom ao buum ni mare iaan te tua bwa ko na nim ma ngaia ao akea riki; bwa ko na kakawakin tuua ni kabane, tabem, ao mwiokoam ake a kaineti ma tuan te mare ae tabu; ao bwa ko na tangiria, karinea, ao ko na kababanea nanom irouna inanon ami bong ni maiu?”

Ana kaeka te tia mare te mwaane, “Eng” ke “Nanou anne.”

Te tia mwakuri n te Ekaretia ngkanne e na taetae nakon te tia mare te aine man titiraki, “[Aran te tia mare te aine ae bwanin], ngkai ko ana [aran te tia mare te mwaane ae bwanin] bwa buum ni mare iaan te tua, ao ko koaua ma nanom ni koaua ao n rinerine ni berita ma te koaua bwa ko na ana teuaei bwa raom ao buum ni mare iaan te tua are ko na nim ma ngaia ao akea riki; bwa ko na karinei tuua ni kabane, tabem, ao bukinakim ni kaineti ma te mwakuri ae tabu n te mare; bwa ko na tangiria, karinea, ao n tataruaia ni karokoa tokin maium?”

E kaeka te tia mare te aine, “Eng” ke “Nanou anne.”

E na taetae te aobitia n te Ekaretia nakoia taanga man taku: “Ni Mwaakan te nakoa n unimwane ae I a tia ni karekea n Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira, I kangai nakoimi, [aran te tia mare te mwaan]e ao [aran te tia mare te aine], bumwaane, buaine, ae kam a tia ni mareaki iaan te tua n ami tai ni maiu.”

(Aron tein te taeka ibukin te chaplains ae aki beku bwa te aobitia n tararua n te Ekaretia: “Ni mwakan te nakoa ae I a tia n anganaki bwa te chaplains ni [mwaangan te taanga ni buaka ke ae tiaki te botaki n te taanga ni buaka], I kangai nakoim, [aran te tia mare te mwaane] ao [aran te tia mare te aine], bumwaane ao te buuaine, ae kam a tia ni mareaki iaan te tua n ami tai ni maiu.”)

“E na kakabwaiai ngkami te Atua n ami tai ni iein ma te kimwareirei n ami tai ni kariki ao te kukurei ae teimatoa, ao ke E kakabwaiai ngkami ni kakawakin tabun taeka ni bau ake kam a tia ni karaoi. Kakabwaia aikai ake I a katokai iaomi n aran te Uea Iesu Kristo, amen.”

Te kakao ni kaboria n tatabemanira nako bwa bumwane ao buaine e bon nakon katein abaia taanga ake a tia ni mareaki.

38.4

Kaetieti n Te Kabaeaki

Membwa a karaoi berita aika tabu ma te Atua ngkai a karekei otenanti aikai. Otenanti ibukin te kabaebae n te tembora e tomaia utu ibukin te maiu ae akea tokina ngkaia a kataia membwa ni karinei aia berita aika tabu ake a karaoi ngke a karekea te otenanti. Otenanti n te kabaebae a kaairaki ma:

• Kabaeakin te bumwaane ao te buuaine.

• Kabaeakiia naati nakoia kaaro.

Naake a kawakin aia berita ana kateimatoai kakabwaia ake a katauraoaki man te kabaebae. E koaua aei ngkana a tia n urua ana berita te kainaba ke ni kanakoaki man te mare.

Ataei ake a katabeaki nakoia aia karo ke ni bungiaki n te berita a kateimatoa te kakabwaia ni karo are akea tokina. Aei e koaua e ngae ngkana a tia ni kamaunai aia kabaebae n te mare aia karo, e kamaunaaki aia membwatibu n te Ekaretia, ke a bubai man aia membwatibu.

Membwa ake a tabeianga ibukin te otenanti ni kabaebae n teina ae akea tokina ma aia reitaki ma aia utu ao aia reitaki taanga a kaungaaki bwa a na onimakina te Uea ao n ukora Ana karaunano.

A riai membwa ni marooro ma aia bitiobi ngkana iai aia titiraki ibukin tuan te kabaebae ake aki kaekaaki inanon te mwakoro aei. Te bitiobi e reitaki ma te beretitenti n te titeiki ngkana iai ana titiraki. Beretitenti n te titeiki a kona n reitaki ma beretitentii n te tembora ni mwakoron aia tembora, Beretitentii n te Aono, ke aia Aobiti te Moan Beretitentii ngkana iai aia titiraki.

38.4.1

Kabaeakin te Mwaane ma te Aine

Ae kainnanoaki	Mwakoro
Ae kainnanoaki I a tia ni mare n te tua ao n tangiria bwa N na kabaeaki nakon buu.	Mwakoro 38.4.1.1
Ae kainnanoaki I a tia n raure ma kainnabau are mai imwaaina ao n tangiria ni kabaeaki ma buu ae ngkai.	Mwakoro 38.4.1.2
Ae kainnanoaki Buu are I kabaeaki mangaia e a mate. Antai ae N na kona ni kabaeaki nakoina?	Mwakoro 38.4.1.3
Ae kainnanoaki I riai ni bubuti ibukin kamaunaan au kabaebae ke ni kaitiakaki au kabaebae.	Mwakoro 38.4.1.4
Ae kainnanoaki I riai ni karekei totoko ni kaitara kamaunaan au kabaebae.	Mwakoro 38.4.1.5
Ae kainnanoaki Ngai ma kainnabau ti mare n te tembora tii ibukin te tai aei. Ti kona ni kabaeaki imarenara?	Mwakoro 38.4.1.6
Ae kainnanoaki Anati ae na kabaeaki nakoia au utu ake a tia ni mate?	Mwakoro 38.4.1.7
Ae kainnanoaki E kanga te raure n roota au kabaebae?	Mwakoro 38.4.1.8
Ae kainnanoaki Tera baika a na riki imwiin kamauanaan te kabaebae?	Mwakoro 38.4.1.9
Ae kainnanoaki E na kanga kamanaan ke butakin te membwatibu n te Ekaretia n roota au kabaebae?	Mwakoro 38.4.1.10

38.4.1.1

Kabaeakiia Kaain te Ekaretia aika Maiu imwiin te Mare n te Tua

Te mwaane ao te aine are a tia ni mare n te tua a kona ni kabaeaki n te tembora n te tai ae waekoa ngkana a nakoraoi bwaai ao ni iraki nanon bwaai aikai:

• A riai n tia ngaia ni kuoman n riki bwa membwa n te Ekaretia tao inanon teuana te ririki (taraa 27.3.1 ao 27.2.1).

• A tauraoi ao a tau.

Ngkana a karaoi beeba ni kariaia ibukin te tanga bwa ana kabaeaki, a riai taan kairiiri n te nakoanibonga ni kakoaua bwa e kariaiakaki te mare iaan te tua. Taraa 26.3 ao 27.3.

38.4.1.2

Kabaeakiia Membwa n te Ekaretia Aika Maiu imwiin te Raure

Aine. Te aine ae maiu e kona ni kabaeaki ma tii temanna te bumwaane. Ngkana neienne ao buuna te mwaane a kabaeaki ao a manga raure imwiina, e riai moa neienne n reke irouna kamaunaan kabaeakina anne imwaain ae e a manga kabaeaki nakon temanna riki temwaane inanon ana tai ni maiu (taraa 38.4.1.4).

Te aine ae maiu ae tuai ni mare ke ni kabaeaki nakon te mwaane temanna e kona ni kabaeaki nakon buuna are e a tia ni mate are raure mangaia inanon ana tai ni maiu. E na riai moa ni karekea te kariaia ae tiaainaki mairoun te aine ae mate buuna iroun buuna are mai imwaaina (ngkana iai temanna).

Taraa mwakoro 28 ibukin rongorongon karaoan otenanti ibukiia buu ake a tia ni mate.

Mwaane. Ngkana te mwaane ao te aine a kabaeaki ao a manga raure imwiina, e riai te mwaane ni karekea kamaunaan ana kabaebae imwaain kabaeana nakon te aine riki temanna (taraa 38.4.1.4). E kainnanoaki kaitiakan te kabaeaki riki ngkana (1) te kabaeaki are imwaaina e a tia ni kamaunaaki ke (2) te buaine are mai imwaaina e a tia ni mate.

Te kaitiaki n te kabaeaki e tii kainanoaki ngkana e raure te mwaane mairoun te aine are e a tibwa kabaeaki nakon te uanne. Te katooto, ngkana e a tia n reke mwiin kaitiakan ana kabaebae te mwaane bwa e na kabaeaki nakon buna te kauaei imwiin te raure, ao ngkanne te kauoman ni bu e mate, e na aki kainnanoa kaitiakan ana kabaebae bwa e na manga kabaeaki riki.

E kona ni kabaeaki te aomata ae maiu nakon buuna are e a tia ni mate are e raure mangaia inanon ana tai ni maiu. E riai moa n tiaaina te kariaia mairoun teuare e iein ma moan buuna (ngkana iai temanna). E riai naba ni karekea te kariaia n te koroboki mairoun buuna ae ngkai ngkana e a tia ni mare.

Taraa mwakoro 28 ibukin rongorongon karaoan otenanti ibukiia buu ake a tia ni mate.

38.4.1.3

Kabaeakiia Membwa Aika Maiu imwiin Maten Te Buu

Aine. Ngkana e a tia ni kabaeaki te buumwaane ma te buuaine ma e mate te buumwaane, e aki kona te aine ni manga kabaeaki nakon temanna te mwaane ni karokoa are e reke irouna kamaunaan ana moan kabaebae (taraa 38.4.1.4).

Te aine ae maiu are e tuai ni mare ke ni kabaeaki nakon temanna te mwaane e kona ni kabaeaki nakon buuna are e a tia ni mate (taraa 38.4.1.7). Ngkana e katokaki te mare n te raure, taraa 38.4.1.2.

Te aine ae e a tia ni mare e na aki kona ni kabaeaki nakon buna are e a tia ni mate n akea ana kariaia te Moan Beretitenti.

Taraa mwakoro 28 ibukin rongorongon karaoan otenanti ibukiia buu ake a tia ni mate.

Mwaane. Ngkana e a tia te bumwaane ao te buaine ni kabaeaki ao e mate te buaine, e kona te mwaane ni manga kabaeaki nakon riki temanna te aine ngkana e tuai ni kabaeaki te aine anne nakon temanna riki te mwaane. Ibukin aei, te mwaane e aki kainnanoa kaitiakan te kabaeaki mairoun te Moan Beretitentii ti ngkana e aki raure ma moan buuna imwain matena (taraa 38.4.1.2).

E kona ni kabaeaki te mwaane ae maiu nakon buuna are e a tia ni mate ngkana e tuai kabaeaki ma te mwaane temanna (taraa 38.4.1.7). Ngkana e katokaki te mare n te raure, taraa 38.4.1.2 Imwaain ae e na kabaeaki nakon kainabana are e a tia ni mate, e riai te mwaane anne ni karekea te kariaia n te koroboki mairoun buuna ae ngkai ngkana e mareaki.

Taraa mwakoro 28 ibukin rongorongon karaoan otenanti ibukiia buu ake a tia ni mate.

38.4.1.4

Bubuti ibukin Kamaunaakin te Kabaeaki ke Kaitiakan te Kabaeaki

Taraa 38.4.1.2 ibukin rongorongon kabaeakiia membwa aika a maiu imwiin te raure. Taraa 38.4.1.3 ibukin rongorongon kabaeakiia membwa aika a maiu imwiin maten te buuaine ke buumwaane.

Membwa n aron rikiia bwa te mwaane ke te aine a na ukora kamaunaan aia kabaebae e ngae ngkana aki tauraoi ni kabaeaki nakon temanna. Te mwaane ae te membwa e na riai n itiaki ana kabaebae ngkana e na manga kabaeaki nakon temanna te aine imwiin te raure.

Aron te waaki n ukoran kamaunaakin te kabaebae ke kaitiakan te kabaeaki e baireaki inano ikai.

1. Te membwa te mwaane ke te aine e na taetae nakon ana bitiobi ibukin te bubuti aei.

2. E na kakoaua te bitiobi bwa:

   1. E a tia raoi taekan te raure.

   2. Te membwa e irii raoi katabeana iaan te tua ibukin boutokaia ataei ao buuna ni kaineti ma te raure.

3. Ngkana te bitiobi e anga ana kariaia bwa e kariaiakaki kamaunaan te kabaeaki ke kaitiakan te kabaeaki, e:

   1. Kanoaa te Beeba ni Bubuti nakon te Moan Beretitentii ibukin te membwa ni kabonganaa te Leader and Clerk Resources (LCR). Taan kairiiri ake a aki kona n rin n te LCR n oneanmwiina a na kabongana kaobiin aia boomwa te Moan Beretitentii. E tauraoi te boomwa aei man te Confidential Records Office n ana etekuata te Ekaretia.

   2. Kanakoa te bubuti anne nakon te beretitenti n te titeiki.

4. E na kaitibo te beretitenti n te titeiki ma te membwa. E kakoauaa te betetitenti n te titeiki bwa:

   1. E a tia raoi taekan te raure.

   2. Te membwa e irii raoi katabeana iaan te tua ibukin boutokaia ataei ao buuna ni kaineti ma te raure.

5. Ngkana e anga ana kariaia te beretitenti n te titeiki bwa e butimwaeaki kamaunaan te kabaeaki ke kaitiakan te kabaeaki, e na kanakoa te bubuti nakon ana etekuata te Ekaretia ni kabongana te LCR. Taraa 6.2.3 iaon taben te beretitenti n te titeiki ngkana e kanakoa te reta nakon te Moan Beretitentii.

6. Ngkana e kariaiakaki te bubuti, te Moan Beretitentii a na katauraoa te reta ni kaotia bwa e butimwaeaki kamaunaan te kabaeaki ke kaitiakan te kabaeaki.

7. Imwiin reken te reta, e na bairea ana tai te membwa ni marooro ibukin te kabaeaki n te tembora. Te membwa aei e na kaota te reta n te tembora.

Taraa 38.4.1.9.

38.4.1.5

Kamaunakin Tianaki nakon te Kabaebae n te Tembora

Te aomata are e karaoa te wenenibure inanon ana tai n iein ma buuna are e a tia ni kabaeaki ma ngaia, e na aki kona ni kabaeaki ma raona are e wenenibure ma ngaia n akea te kariaia man te Moan Beretitentii.

A kona taanga ni bubuti te kariaiakaki anne imwiin are a tia ni mareaki inanon te maan ae nimaua te ririki. Te waaki ni karaoan te bubuti aei ni kanakoa te totoko ni kaitara te kabaebae n te tembora e kabwarabwaraaki inano.

1. A na kaitibo te taanga aei ma te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki.

2. Ngkana a namakinna taan kairiiri bwa e na riai ni kamaunaaki te totoko aei, a na korea aia reta nakon te Moan Beretitentii ma aia iango. N aia reta ao a na kabwarabwara aron taun te aomata ibukin te tembora ao teimatoan aia mare n te maan ae nimaua te ririki. Taraa 6.2.3 iaon taben te beretitenti n te titeiki ngkana e kanakoa te reta nakon te Moan Beretitentii.

3. A riai naba te taanga aei ni korea aia reta ni bubuti nakon te Moan Beretitentii.

4. Te beretitenti n te titeiki e na kanakoi ni kabane reeta nakon te Moan Beretitentii. E na kona ni kanakoa te bubuti ma beeban kamaunaan te kabaeaki ke kaitiakan te kabaeaki (taraa 38.4.1.4).

5. Ngkana e kariaiakaki te bubuti, te Moan Beretitentii a na katauraoa te reta ni kaotia bwa te totoko ibukin te kabaeaki n te tembora e a ti a ni kamaunaaki.

6. Imwiin reken te reta, a na bairea tain aia marooro te taanga aei bwa a na kabaeaki. A kaota te reta n te tembora.

38.4.1.6

Te Kabaebae imwiin te Mare n te Tembora ibukin ti Te Maiu Aei

N angin te tai taanga ake a mareaki n te tembora tii ibukin te maiu aei aki manga kabaeaki imwiina. Ngkana arona bwa e na karaoaki te kabaeaki anne, e riai te aine ni karekea moa mairoun te Moan Beretitentii kamaunakin kabaeakina are mai mwaaina. Ngkana te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a namakinna bwa e riai kamaunakina, te beretitenti n te titeiki e kanakoa te booma ni bubuti nakon te Moan Beretitentii ni kabongana te LCR. Taraa 6.2.3 iaon taben te beretitenti n te titeiki ngkana e kanakoa te reta nakon te Moan Beretitentii.

Maare ibukin ti te maiu aei aki kona ni manga karaoaki n te tembora (taraa 27.3.3).

38.4.1.7

Kabaeakiia Aomata aika a Tia ni Mate

Aine Aika a Tia ni Mate. Te aine ae e a tia ni mate e na kona ni kabaeaki nakoia mwaane ni kabane ake e a tia ni mare ma ngaia iaan te tua inanon maiuna. Te taibora ae imwiina e kaotia bwa ningai ae e na karaoaki iai te kabaebae aei.

Neiei e aki kabaeaki nakon kainabana n te maiu aei	E na kona neiei ni kabaeaki nakoia mwaane ni kabane ake a maiu ke mwaane ake a tia ni mate are e mareaki nakoia ngke e maiu. Ngkana e maiu te mwaane, kainabana (ngkana e tia ni mareaki) e riai n anga te kariaia n te koroboki (taraa 38.4.1.3). Ngkana te mwaane e a tia ni mate, kainabana are e maiu (ngkana iai) e riai n anga te kariaia n te koroboki.
Neiei e kabaeaki nakon kainabana n te maiu aei	Kainabana ni kabane a riai n tia ni mate imwain ae neiene e na kabaeaki nakoia mwaane tabeman are e a tia ni mare ma ngaia. Aio ni ikotaki ma buu mwaane ngkoa ake e a tia n raure ma ngaiia. Kainaban te mwaane ake a maiu n tatabemaniia (ngkana iai) a riai n anga te kariaia n te koroboki.

Mwaane Aika a Tia ni Mate. E kona ni kabaeaki te mwane are e a tia ni mate ma aine ni kabane ake e mare iaan te tua ma ngaia n ana tai ni maiu ngkana (1) a tia ni bane ni mate ke (2) a maiu, ao n tuai ni mare, ao n tuai ni kabaeaki ma te mwaane riki temanna (taraa 38.4.1.3).

Imwaain ae e kabaeaki te mwaane ae ea tia ni mate nakon te aine ae e a tia ni mate are e mareaki nakoina ngke e maiu, kainaban te aine ae e maiu (ngkana iai temanna) e riai n anga te kariaia n te koroboki.

Taanga Aika a Tia ni Mate Aika A Raure. Taanga ake a tia ni mate are a raure a na kon ni kabaeaki man te mwakuri ni bonomwi bwa aonga ni kabaeaki natiia nakoia. Taraa 28.3.5 ngkana temana mai ibuakoia ae te bumwaane ke te buaine e a tia ni butaki aia membwatibu n te Ekaretia ke ni kanakoaki ao a tuai manga bwabetitoaki n te tai are a mate iai.

E tangiraki ana kariaia te Moan Beretitentii imwaain kabaeakiia taanga ake a tia ni mate ake a kamauna aia kabaebae inanon maiuia.

38.4.1.8

Korakoran Mwiin te Raure

Ngkana a kabaeaki te taanga ao a manga raure imwiina, a bon mwakuri naba kakabwaia akanne ibukiia aomata ake a tau tii ngkana e kamaunaaki te kabaebae (taraa 38.4.1.4 ao 38.4.1.9). Te membwa are e teimatoa ni kakaonimaki nakon ana berita n te tembora e na karekei kakabwaia nako ake a beritanaki n te tembora, e ngae ngkana buun te aomata anne e a tia n urui berita aikanne ke ni bubai man te mare.

Taraa 38.4.2.1 ibukin rongorongoia ataei ake a bungiaki imwiin te raure.

38.4.1.9

Korakoran Mwiin Kamaunaan te Kabaeaki

N te tai are e kariaiakaki kamaunaan te kabaeaki iroun te Moan Beretitentii, kakabwaia ni kabane ake a kaineti ma te kabaeaki anne aikoa mwakuri. Taan kairiiri n te nakoanibonga ana marooro ma membwa ake a ukoukora kamaunakin te kabaebae ni buokiia n atai reirei aikai. A riai taan kairiiri ni karinei inaomataia membwa n taian babaire aikai.

Ataei nako ake a bungiaki nakon te aine imwiin kamaunaan kabaeana ma buuna are mai imwaaina aki bungaiaki n te berita ni karokoa are e a tia ni manga kabaeaki nakon te mwaane riki temanna.

38.4.1.10

Korakoran mwiin te Taenikai ke te Butakin te Membwatibu n te Ekaretia

Ngkana a tia ni kabaeaki taanga n te tembora, ngkana temanna mai ibuakoia e taenikai n ana membwatibu n te Ekaretia ke e a tia ni buutaki ana membwatibu teuanne ke neienne, a kamaunaaki naba ana kakabwaia. E ngae n anne, kakabwaia aika onoti man otenanti n te kabaeaki ibukin buun te aomata ao ataei e teimatoa ni mwakuri ngkana a teimatoa ni kakaonimaki.

Ataei nako ake bungaiaki nakoia taanga imwiin tian temanna ke ni kauoman ni buubai man kaainakin te Ekaretia aki bungiaki n te berita. Taraa 38.4.2.8.

38.4.2

Kabaeakiia Naati Nakoia Kaaro

A riai ni kabaeaki i marenaia kaaro i mwain ae a kabaeakia natiia nakoia (taraa 38.4.1).

38.4.2.1

Ataei Aika Bungiaki inanon te Berita ae tabu

Ataei ake a bungiaki imwiin are e a tia ni kabaeaki tinaia nakon buuna n te tembora a bungiaki n te berita ae tabu n te kabaeaki anne. A aki kainnanoa karekean te otenanti ni kabaeaki nakoia aia karo.

N tabetai te aine are e a tia ni kabaeaki nakon te mwaane imwiina e a manga reke natina ma te mwaane riki temanna. Ngkana e riki aei, ataei aikai a bungiaki i nanon ana berita ae tabu te aine ae moan kabaeaki ma tii ngkana a bungiaki (1) i mwiin kamaunaan te kabaebae ke (2) i mwiin kanakoana ni kaeti ma te buubai ke kaumaunaakin aia membwatibu n te Ekaretia.

38.4.2.2

Ataei Ake Aki Bungiaki inanon te Berita ae tabu

A konaa n riki bwa mwakoron te utu ae akea tokina ataei ake aki bungiaki i nanon te berita ae tabu man kabaeakiia nakoia:

• Oin aia karo.

• Aia karo ake a tabekiia.

• Are bon te karo ke te karo are e tabekiia ao ake ai kaaro (see 38.4.2.5).

Ataei aikai a karekea te kakabwaia ae ti te arona ngke arona bwa a bungiaki inanon te berita ae tabu.

Taraa 27.4.1 ibukin rongorongon taekan karaoan beeba ni kariaia nakon te tembora ibukiia ataei ake a kabaeaki nakoia aia karo.

Membwa ake 21 aia ririki ni maiu a riai n tia n entaute imwaain kabaeakiia nakoia aia karo.

Membwa ake a tia ni mareaki ake a uarereke aia ririki iaan 21 aki kainnanoa ae a na entaute bwa a na kabaeaki nakoia aia karo. Ma, a riai n iai aia beeba ni kariaia nakon te tembora ae tuai bane taina (taraa 26.4.4).

Kabaeakiia naati aika a maiu nakoia kaaro aika a maiu. E kabaeaki te ataei ae maiu ma ana karo aika ti uoman—te bumwaane ao te buaine. Ngkana a kaai ni maiu kaaro, a riai ni mare ao ni kabaeiia i marenaia.

Kabaeakiia naati aika a maiu nakoia kaaro aika a tia ni mate. Te ataei ae maiu e kabaeaki ma tamana ao tinana. Te taibora ae i mwiina e kaota te rinerine ae tauraoi n te kabaebae nakoia membwa ake a tuai kabaeaki nakoia aia karo ao aia karo akanne a tia ni mate.

Ni Baika a Riki	Rinerine aika a tauraoi
Te ataei ae uarereke ke te aomata ae aki tau nakon te bukinaki n irekereke ma waeremwen te iango	Kabaeaki ma taan tararua iaan te tua ke kaaro ake a tabekia ake a kaikawaa teuanne ke neienne Tataninga ni karokoa e ikawai teuanne ke neienne ao ngkanne e kabaeaki ma ana karo aika a tia ni mate
Ikawai	Kabaeaki nakoia kaaro aika a tia ni mate Kabaeaki ma taan tararua iaan te tua ke kaaro ake a tabekia ake a kaikawaa teuanne ke neienne

Kabaeakiia naati aika a tia ni mate nakoia kaaro (aika a maiu ke a mate). N aron ae tataneiai te aba iai ao te aomata ae mate e kabaeaki nakon antai are bungia teuanne ke neienne ke ana karo ake a tabekia. E ngae n anne, te ataei ae mate e kona naba ni kabaeaki nakon:

• Te tina are oin tinana ao ai tamana.

• Te karo are oin tamana ao ai tinana.

• Kaaro ake a tararua ke tiibu aika a kaikawaa te ataei (taraa 38.4.2.4).

• Te taanga ae iai nanona n tabeka te ataei ma e aki kona ni katia te tabetabe imwain maten te ataei (taraa 38.4.2.4).

A kona kabaebae aikai ni karaoaki e ngae ngke te ataei are e a ti ni mate e a kaman kabaeaki nakon ana karo teuanne ke neienne are bungiia ke karo ake a tabetabe. Kabaebae nakoia kaaro aika aki karikiko ke kaaro aika aki tabekiko irarikin kangaanga n aron aikana oti ieta a kainnanoa ana kariaia te Moan Beretitentii.

38.4.2.3

Ataei ake a Tabekaki ke a Tararuaiia Aika a Maiu

Ataei aika a maiu aika a bungiaki inanon te berita ae tabu ke n tia ni kabaeaki nakoia kaaro aki kona ni kabaeaki nakoia kaaro riki tabeman ni karokoa ae e anga te kariaia te Moan Beretitentii.

Ataei aika maiu aika a tabekaki iaan te tua ao aki bungiaki inanon te berita ke ni kabaeaki ma aia karo mai imwaaina a na kona ni kabaeaki ma aia karo ake a tabekiia imwiin tian te tabetabe. E riai ni uotaki nakon te tembora kaobiin te kabanea n tabetabe. Te moti n te kaboowi are e anga te kariaiakaki n tararua iaan te tua e bon aki tau ibukin karaoan te kabaebae. Akea te katabeaki ibukin kan kinaakin oin aia karo ataei aikai.

E tangiraki ana kariaia te Moan Beretitentii ibukin te membwa ae maiu ae e na kabaeaki nakoia kaaro ake a tararuaia. Te tua aei e bwainaki e ngae ngke ake bon ana kaaro raoi te ataei are e tabekaki aki kinaaki. Bubuti n aron aikai a karaoaki iroun te beretitenti n te titeiki ni kabongana LCR (taraa 6.2.3).

38.4.2.4

Ataei aika Tabekaki ke Ataei Ake a Tararuaaki Aika A Tia ni Mate

Te aomata ae mate ae tabekaki e tataneiai ni kabaeaki nakoia ana karo ake a tabekia.

Te ataei ae tararuaaki ae e a tia ni mate e tataneiai ni kabaeaki nakoia oin ana karo.

38.4.2.5

Kabaeakiia Ataei Aika Maiu Nakon Temanna Raoi te Karo ao nakon Ai te Karo

Ataei aika Uarereke ao ataei ake a tuai kona ni bukintaeka. Ataei aika a uarereke aika a maiu ao ataei ake a tuai kona ni bukintaeka ni kaeti ma mamaaran aia iango a kona ni kabaeaki nakon temanna ae bon te karo ni koaua ao ae te karo ae e tabekia tii ngkana a kona n iraki nanon bwaai aikai:

• E aki bungiaki te ataei iaan te berita ke ni kabaeaki mai imwaaina.

• Te ataei aei e tuai tobwaaki iroun te karo temanna.

• Are bon te karo raoi are temanna e anganaki te reta ae tiaainaki ibukin ana kariaia ngkai e na karaoaki te kabaebae. Te moti n te kaboowi are e anga te kariaiakaki n tararua iaan te tua e bon aki tau ibukin kaitiakan te kabaeaki. E riai te reta ni kariaia ni kabonganai taeka n aron aikai: “Ngai, [aran te karo raoi], I anga te kariaia ibukin [aran te ataei ke ataei] aika a na kabaeaki n te tembora nakon [araia kaaro]. I ataia bwa te kabaebae bon te bukamaru n te aro ao akea mwiina ae irekereke ma te tua.” E riai te reta aei ni kaotaki n te tembora imwain te kabaebae.

Ngkana e mate are bon te karo raoi, ke ngkana e a tia ni kamaunaaki inaomataia ana karo teuanne ke neienne iaan te tua, akea te kariaiakaki ae kainnanoaki. N ai arona naba, akea te kariaia ae e kainnanoaki ngkana te ataei e a taraaki bwa te ikawai iaan te tua n te tabo are e maeka iai teuanne ke neienne.

Ngkana e na aki kona n reke oin te karo are temanna imwiin te mwakuri ni kakaean te teuanne ke neienne, akea te kariaiakaki ae kainnanoaki. N te keiti aei, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na korea te reta ni kaotia bwa rinanon re mwakuri ni kakae e aki kona n reke te karo. Ngkana e roko are bon te karo raoi imwiina riki n te namwakaina anne, e na baireaki man rinanoaki te kabaebae anne.

Ataei ake a ikawai. E kona te membwa ae ikawai ae maiu ni kabaeaki ma temanna ae bon te karo raoi ao ai te karo ngkana te membwa e aki bungiaki n te berita ke ni kabaeaki nakoia ana karo.

Membwa ake 21 aia ririki ke iaona a na riai n entaute imwaain kabaeakiia nakon are bon aia karo ao are te karo te kauaei.

Membwa ake a tia ni mareaki ake a uarereke iaan 21 te ririki aki kainnanoia bwa a na entaau ni kabaeaki nakon ae bon te karo ni koaua ao ai te karo. E ngae n anne, a riai n iai aia beeba ni kariaia nakon te tembora ae tuai bane taina bwa a na kabaeaki nakoia aia karo (taraa 26.4.4).

38.4.2.6

Ataei Ake a Karikaki man Karinakin Ana Man ni Kariki te Mwaane Iroun te Aine n te Iti ke ni Kamaiuaki inanon te Kiraati

Ataei ake a karikaki man karinakin ana man ni kariki te mwane iroun te aine ke ni kamaiuaki n te kiraati a bungiaki inanon te berita ngkana a tia ni kabaeaki ana karo. Ngkana a bungiaki ataei imwaain are a kabaeaki aia karo, a kona ni kabaeaki nakoia imwiin are a tia ni kabaeaki aia karo i bon irouia.

38.4.2.7

Ataei ake a Bungiaki irouia Tiina ake a Kariki Ibukiia Tabeman

Ngkana e bungiaki te ataei iroun te tina ae e kariki ibukiia tabeman, te beretitenti n te titeiki e na kanakoa taekan te bwai anne nakon ana Aobiti te Moan Beretitenti (taraa 38.6.22).

38.4.2.8

Aroia Ataei Ngkana E Kamaunaaki ke e Katokaki te Kabaeaki

Ataei ake a bungiaki inanon te berita ke a kabaeaki nakoia aia karo a na tiku n aroia e ngae ngkana kabaeakiia kaaro imwiina e (1) kamaunaaki ke (2) e katokaki man butan ke kamaunakin aran temanna te karo man te Ekaretia.

Ataei ake a bungiaki imwiin kamaunaan ke katokan kabaeakiia aia karo, a aki bungiaki n te berita. Ataei aikai a riai ni kabaeakiia nakoia aia karo imwiin kaokan aia kakabwaia n te tembora kaaro (ngkana e riai) ao taian totoko ake tabeua a kanakoaki.

38.5

Kunnikain ao Kamenti n te Tembora

38.5.1

Kunnikain te Tembora

N tain te entaumente ao karaoan otenanti ibukin te kabaeaki n te tembora, a kabonganai kunnikai aika a mainaina kaain te Ekaretia. Aine a kabonganai kunnikai aika a mainaina n aron aikai: ae mwarairai baina ke te kunnikai n aine ae te teniua ni kuata mwarain baina (ke te kamumun ao ae marairai baina ke te kabaraaki n aine ae te teniua ni kuata mwarain baina), tiaokiti ke titaokin, ao kaau ao tiribwati.

Mwaane a na kabonganai kunnikai aika a mainaina n aron aikai: te kabwaraaki ae marairai baina, neketai ke te boutaai, kawaerake, tiaokiti, ao kauniwae ke tiribwati.

N tain te entaumente ao karaoan otenanti ibukin te kabaeaki, membwa a karini iaoia tatabeua riki kunnikai ni bukamaru iaon aia kunnikai te mainaina.

38.5.2

Karekean Kunnikai ao Kamenti n te Tembora

Taan kairiiri n te uoote ao titeiki a kaungaia membwa ake a tia n entaute bwa a na karekei oin kunnikaia man te tembora. A kona ni kabooaki kunnikain te Tembora ao kaamenti man ana Titoa n Tibwatibwa te Ekaretia store.ChurchofJesusChrist.org. A kona kiraaka n titeiki ao uoote ni buokiia membwa n otana aia kunnikai.

Tabeua tembora iai ana kunnikai aika kabooaki ngkana a tangoaki. Ngkana akea kunnikai aika kaboaki tangoakiia n te tembora, ao a riai membwa ni bon uoti aia kunnikai ibukin te tembora. Taraa temples.ChurchofJesusChrist.org n reiakinna ngkana iai te tembora ae onoti ae tauraoi ana kunnikai ibukin tangoakina.

Tembora a teimatoa ni kawakin kunnikai aika a tianaki taia bwa aonga mitinare aika a bwanin aia tai ni kona ni kabonganai. A na akea boon tangoan kunnikai ngkana a mena n tienta ni kataneiai ibukiia mitinare ao ngkana a kariaiakaki n ira karaoan otenanti n te tembora inanon aia tai ni beku n te tabo ni mitinare. Ngkana e kainnanoaki, te kunnikai aei e na kabonganaki irouia mitinare ake a karekei oin aia entaumente.

Ibukin rongorongon taekan kunnikai kaamenti ao aron teia, taraa store.ChurchofJesusChrist.org.

38.5.3

Kaamenti ao Kunnikai n te Tembora Ibukiia Membwa Aika Aki Toamau ke a Kai Rabwabwataki

A kona ni kaboaki kaamenti aika a onoti ibukiia membwa ake a wene n aoraki, iai aia kangaanga ni mwaukun rabwataia ae e korakora, ke iai aia kangaanga nakon rabwataia n rabwarabwataki n taian kunnikai ke kaamenti. Taraa Special Order Garments n ChurchofJesusChrist.org.

A tauraoi kunnikain te tembora aika a tau mwarairaia ibukia membwa ake a kabonganaa te kaintekateka are e kokookaki ke iai riki kainnanoia tabeua. Taraa store.ChurchofJesusChrist.org.

38.5.4

Karaoan Kunnikain te Tembora

A aki riai membwa ni karaoi kunnikain te tembora ake a kabonganaaki ibukin mwakuri aika mimitong ke kaamenti ibukin te tembora.

38.5.5

Bwainakin ao Tararuaan te Kaamenti

Membwa ake a reke aia entaumente a tia ni karaoa te berita ae tabu bwa a na bwainiia n te kaamenti man te tembora ni karokoa tokin maiuia.

Kunikain te tembora bon te kauring ni berita aika a tabu ake a karaoaki i nanon te tembora ao, ngkana a bwainaki raoi i nanon maiun temanna, e na riki bwa te otanga n totokoa te kaririaki ao te buakaka. E na riai ni bwainaki te kaamenti iaan te kunnikai are mai itinaniku. E aki riai ni buutaki ibukin takakaro ke waaki nako ake a kona ni karaoaki ao ni bwainaki iai kunikain te tembora, ao e riai n aki manga karaoaki teina ae boou ni kaangaraoaki ma teini kunikai aika mwaiti aroia. Membwa ake a tia n entaute a riai n ukera ana kairiiri te Tamnei ae Raoiroi ni kaekai oin aia titiraki ibukin kabonganaakin te kamenti.

Bon te waaki ae tabu bwainakin kaamenti ao karoana bon kaotan te nano n rabwata man te motinnano man te nano n iriira te tia Kamaiu Iesu Kristo.

E bon nakoim bwa ko tangiria ni bwain kunnikai ake tabeua iaan te kaamenti man te tembora.

Taraa 26.3.3.

38.5.6

Kabonganakin te Kamenti n te Tabo ni Buaka, Tabo n Tiriai, Taan Mwakuri n te Tua, ke Taabo ni Mwakuri n Aekakin Akanne

Te kainibaire n te tiekition aei e kaineti nakoia membwa ake a entaute ake a kabonganai kaboraoi aika onoti ae a riai ni kabonganai n tain aia mwakuri:

• N taabo ni buaka.

• Aika taan tiri ai.

• Aika taan kamatoa te tua.

• Aika taan tararua man te tautaeka.

Bitiobi a na kakoaua raoi bwa membwa ake a entaute ake a mwakuri n taabo aikai a mataata n kainibaire aikai.

Ngkana e kona, a riai ni bwaina te kamenti n aroia membwa ake tabeman. Ma, a riai n aki bwainna n ae e na oti te kamenti nakoia koraki ake aki oota n aron kakawakina. A riai membwa ni ukora ana kairiiri te Tamnei ao ni kabongana te rabakau n reitaki ma aomata, te babaire ae riai, ao te wanawana. E na raoiroi ae e katukaki te kamenti n te tai ae uarereke ao ni manga bwainna ngkana e angaraoi. Ma e ngae n anne, te kaanganga ae uarereke ni kunnikainan te kamenti e aki karaoiroa bukin aki bwainakina.

N tabetai tuan te tabo ni mwakuri a karikia ae membwa a na aki kona ni bwaina te kamenti. Ngkana e riki aei, e na aki rootaki aron tein te membwa n te aro ngkana teuanne ke neienne e bon teimatoa n tau. E na teimatoa te membwa ni karekei kakabwaia aika a irekereke ma kabonganaakin te kamenti. Ngkana te membwa e aki kona ni kabonganai kamenti, a riai ni manga bwainii n te tai ae waekoa ngkana e riai.

A riai membwa n taabo aikai ni marooro ma aia tabo ni mwakuri iaon te kaetieti ae onoti ni bwainakin aani kunnikai bwa a na iraki, n aron matana ke tein roroan te kunnikai. Membwa aikai a na kanakoi tein onea ake a kariaiakaki ake a ira te kainibaire iaon te kamenti nakon Beehive Clothing bwa a na kanikinaeaki ae kamenti aika a kariaiakaki. Kainibaire ao kaetieti riki tabeua a katauraoaki n te Garment Marking Order Form.

38.5.7

Karenakoan Kaamenti ao Kunnikai n Nebonebo n te Tembora

Karenakoan kaamenti n te tembora ake aikoa bongana, a riai membwa ni koreia man urui taian kanikinaa. Membwa a na manga korea te kunnikai n te aro bwa e na aki kinaaki bwa te kaamenti. Nikiran te kunnikai e na kabuokaki.

Karenakoan kunnikain te tembora n nebonebo ake aikoa bongana, a riai membwa ni koreia n te aro bwa e na aki kinaaki bwa te kaamenti. E riai ngkanne te kunnikai ni kabuokaki.

A kona membwa n anganako kaamenti aika kunnikain te tembora ake a tararaoi nakoia tabeman membwa ake a tia n entaau. Taan kairiiri n te Nakoanibonga ao te Botaki n Aine a kona n ataia koraki ake a bon kainnanoa te kunnikai aei. Aki riai membwa n anga kaamaenti ke kunnikai n nebonebo n te tembora nakon ttitoa n tatabwi, aia auti ni kaikobwai bitiobi, tembora ke taabo n tituaraoi.

38.5.8

Kunnikai n Taunimate n te Tembora

Ngkana e kona, membwa ake a tia ni mate ake a tia n reke aia entaumente a riai n taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki ma kunnikain te tembora. Ngkana katein te aba ke aron karaoan taunimate a karika te aki nakoraoi ke te kaangaanga, e kona te kunnikai n rukumaki man katukaki irarikin rabwatante mate.

Ti membwa ake a tia ni karekea aia entaunmente ni maiuia aika a kona n taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki ma kunnikain te tembora. Te aomata are e a tia n reke ana entaunmente are e katoka kabonganakin te kaamenti imwaain maten neienne ke teuanne e kona n taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki ma kunnikain te tembora ngkana a bubuti kaain te utu.

Aomata ake a tuai ni manga kaokaki aia kakabwaia imwiin kabaneakiia ke imwiin kamaunaan araia man ana rekooti te Ekaretia a na aki taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki ma kunnikain te tembora.

Te aomata are e a tia n reke ana entaumente ni maiuna are e mate man bakabureana ibon irouna e kona n taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki ma kunnikain te tembora.

Kunnikai n te tembora ake a kabonganaaki n te taunimate aki kainnanoaki bwa a na boou ao a riai n raoiroi ao n itiaki. E riai te membwa ni kabonganaa oin ana kunnikai ibukin te tembora.

Te membwa ae e na taunaki ni kunnikain te tembora e kona ni kunnikaiaki iroun temanna kain te utu ae e a tia n reke ana entaumente ae ti tebo aroia ni mwaane ao n aine ke iroun buna. Ngkana akea kaain te utu ke e aki tangiria ni kunnikaina rabwatan te mwaane are e a tia n reke ana entaumente, te bitiobi e na tuanga te beretitenti n te kooram n unimwaane bwa e na kaoa te mwaane are e a tia n entaute bwa e na kunikaia te rabwata ke n taraa aron karinakin te kunnikai. Ngkana akea kaain te utu ke e na tangiria n aki kunnikaina rabwatan te aine ae e a tia n reke ana entaumente, te bitiobi e na tuanga te beretitenti n te Bootaki n Aine bwa e na kaoa te aine ae e a tia n entaute bwa e na kunikaia te rabwata ke n taraa aron karinakin te kunnikai. A na kakoaua mataniwi bwa te mwioko aei e na anganaki te aomata are e na aki kona n totokoia.

Rabwatan te mwaane e kunnikainna n te kaamenti man te tembora ao kunnikai mainaina aikai: te kabaraaki ae mainaina ae mwarairai baina, neketai, kawaerake, tiaokiti, ao kaau ke tiribwati. Rabwatan te aine e kunnikainna n te kaamentii kunikain te tembora ao kunnikai aika mainaina aikai: kunikai, (te kamumun ao te burauti), tiaokiti ke tiaokiti ake a mwarairai, ao kaau aika mainaina ke tiribwati.

Kunnikai n nebonebo n te tembora e na katukaki iaon te rabwata n aron are e kabwarabwaraaki n te entaumente. Te niinira ni kunnikai e katokaki iaon te angatai ao ni kabaeaki ma bwain kakoana n te korea i nuka n te angamaing. Te eiburon e kabaeaki ni katobibia te korea. Te kabae e kabaeaki ni katobibia te korea ao n anuanaki ni kabaeaki iaon bebena te maing. Bwaran te mwaane e na katokaki n tainako irarikin rabwatana ni karokoa e roko tain kainakin te bwaoki. Te bwara e katokaki ma bwain kabaeana iaon te taninga te angamaing. E kona rabunan ubun te aine ni katoka iaon te uninga ibukin atuna. Rabunakin ubun te aine imwaain taunakina ke kabuokana e nakon am rinerine, n aron are e baireki man te utu.

N taabo tabeua ao ti te tarekita ae iai ana raitienti n te taunimate ke ana tia mwakuri te tarekita ae kariaiakaki ni karaoa taekan rabwatan te mate. Ibukin kangaanga aikai, ao kaain te utu ake a tia ni karekea aia entaumente ke te aomata ae e a tia n entaute are e kaoaki iroun te bitiobi ke te beretitenti n te Bootaki n Aine e na kakoauaa bwa e eti raoi karinakin te kunnikai iaon te rabwata.

Tabeua aba a tangiria bwa e na kunnikaiaki te aomata ae mate n te kunnikai ae kai mka ngkana a taunaki. Kunnikain te tembora ae kai mka e tauraoi n store.ChurchofJesusChrist.org.

N taabo ake e kanganga iai reken kunnikain te tembora n tain te taunimate, a riai beretitenti n te titeiki ni kaman tauraoi ni kawakin inanon baia uoua kunnikain te tembora ae a tabwanin ma tiaitiina ae bon tau, teuana ibukin te mwaane ao teuana ibukin te aine.

Ngkana e aki tauraoi kunnikain te tembora, e na taunaki te membwa ae mate ae a tia ni karekea ana entaumente ma ana kamenti ao kunnikai riki tabeua aika riai.

38.6

Kaetieti iaon Aroaro aika Riai

Tabeua tuua inanon te mwakoro aei bon taekan bwaai ake te Ekaretia e aki “kaungai.” Membwa n te Ekaretia a aki taneiai iaon kaetieti ni kaainakin te aro ibukin aia babaire n taekan bwaai aikai. E ngae n anne, aomata ni kabane a bukintaeka iroun te Atua ibukin aia baibare.

38.6.1

Kabwakan te teei

E anga te tua te Uea, “Ko na tai…tiritiri, ke ni karaoi bwaai ae aekakiia nako” (Reirei ao Berita aika Tabu 59:6). Te Ekaretia e kaitaraa karaoakin kabwakaan te teei ibukin oin nanom ke nanoia tabeman. A riai membwa n aki kabaeaki nakon, karaoan, baireakin, kabwakaakin te mwane ibukin, anga am kariaia nakon, ke ni kaunga kabwakaan te teei. Ma tii kariaiakan karaoakin aio ngkana:

• Te bikoukou e reke man te tautau ae kairoro ke te kabwaroua.

• Te taokita ae mwaatai e kunea bwa maiun ke marurungin te tina e mena inanon te kabuanibwai ae kakaiaki.

• Te tia bwai n aoraki ae konabwai e kunea bwa te teei ae tuai bungiaki iai te kakaiaki ae korakora nakoina are e na karika aki maiuna imwin bungiakina.

Ma waaki aika a kariaiakaki aikai aki anga te kariaia n te tai ae waekoa nakon kabwakaan te teei. Kabwakaan te ataei bon te waaki ae kakaiaki arona. E kona ni iangoaki karaoana ti ngkana te aomata are e na karaoia e a tia ni karekea te kamatoa rinanon te tataro. Membwa a kona ni marooro ma aia bitiobi bwa mwakoron te waaki aei.

Aobitia ake a kairiiri a na rinanoi raoi mwiin baika a riki ngkana tao te membwa e a tia n irekereke ma kabwakaan te teei. Te membwatibu kauntira e na bae ni kainnanoaki ngkana te aomata e kakoaua bwa e, karaoi, e baronga arona, e kabwaka mwane iaona, ke e anga ana kariaia nakon, ke ni kaungaa kabwakaan te ataei ae tuai bungiaki (tara 32.6.2.5). Ma e ngae n anne, te membwatibu kauntira e riai n aki iangoaki teweana ngkana te membwa e karaoa kabwakaan te teei imwaain te bwabetito. N aki iangoaki naba tewean te membwatibu kauntira ke kamatoaan taian totoko nakon te membwa are e a tia n irekereke ma kabwakaan te teei ngkana e kaineti ma bukina ake teniua are a tia ni kabwarabwaraaki mai imwaaina n te tiekition aei.

Te bitiobi e na kanakoi titiraki iaon keiti aika a onoti nakon te beretitenti n te titeiki. Te beretitenti n te titeiki e na kanakoi titiraki nakon Aobitin te Moan Beretitentii ngkana e riai.

N aron rinanoakina are e a tia ni kaotaki nakon te tai aei, te aomata e na raira nanona ao e na kabwaraaki ana bure ibukin kabwakaan te teei.

38.6.2

Te Bwainikiriinaki

Bwainikirinan temanna bon karaoan ae aki riai ke kakean bonganaia tabeman n te kawai are e karika te kaikoaki nakon te rabwata, n te tangako, n te iango, ke n te mwane. Ana baire te Ekaretia bwa bwainikirinakin temanna e bon aki kariaiakaki n aroia nako. Te koraki ake a bwainikiriniia buia, natiia, kain te utu ake tabeman, ke temanna riki e urua ana tua te Atua ao te aomata.

Membwa ni kabane, riki kaaro ao tan kairiiri, a kaungaki bwa a na taratara ao ni iango raoi ao ni karaoi bwaai ni kabane ake a konai ni kamanoia ataei ao tabeman ni kaitara te bwainikiriinaki. Ngkana a ata taekan bwainikirinan temanna, a riai n ribootinna nakoia mataniwi n te tua ao ni marooro ma te bitiobi. Taan kairiiri n te Ekaretia a riai n tarai ribooti iaon te bwainikirinaki bwa a kakaiaki ao a na aki katinanikui.

Ni kabane ikawai ake a mwakuri ma ataei ke kairake a na kabwanina karaoan te kataneiai iaon kawakinaia ataei ao kairake inanon teuana namwakaina man te tai are a kamatoaaki iai (taraa ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org). Ikawai ake a mwakuri ma ataei ao kairake a na kaokioka te kataneiai aei ni katoa teniua te ririki.

Ngkana e riki te bwainikirinaki, tabeia ae moan te kakawaki taan kairiiri n te Ekaretia bon buokaia naake a tia ni bwainikirinaki ao ni kamanoia aomata ake a kai rootaki man mwakuri n iowaawa aika ana roko. A riai taan kairiiri n aki kaunga te aomata bwa e na teimatoa n tiku inanon te mweenga ke n te waaki are e bwainikirinaki iai ke te aki mano.

38.6.2.1

Te Rain n Ibuobuoki n te Bwainikirinaki

N tabeua aaba, te Ekaretia e karaoa te rain ae mano ibukin te ribooti n te bwainikirinaki ni buokiia beretitenti n titeiki ao bitiobi. A riai taan kairiiri aikai ni waekoa ni tareboonia te rain n ibuobuoki ibukin waaki ni kabane n te bwainikirinaki are e rinanona te aomata—ke ae e na riki nakoina. A riai naba ni kabongana te rain n ibuobuoki ngkana a ataia bwa te membwa e matakuakin, e kaboii, ke e tibwatibwai tamnei n tangako iaoia ataei.

Te rain n ibuobuoki e tauraoi ibukiia bitiobi ao beretitenti n titeiki 24 te aoa ni katoa bong, itiua te bong n te wiiki. Tareboon nambwa a kaotaki inano.

• N te United States ao Canada: 1-801-240-1911 ke 1-800-453-3860, ekititention 2-1911

• United Kingdom: 0800 970 6757

• Ireland: 1800 937 546

• France: 0805 710 531

• Australia: 02 9841 5454 (i bon inanon te aba)

• New Zealand: 09 488 5592 (i bon inanon te aba)

Bitiobi ao beretitenti n titeiki a riai n tareboniia te rain ngkana te bwai are a na ribotina e irekereke ma aekan nako te bwainikirinaki. Taan mwakuri ma te tua ao taan rabakau n te kuakua a na kaekai aia titiraki. Taan rabakau aikai a na anganiia naba kaetieti bwa a na kanga ni:

• Buokiia naake a rotaki man te mwakuri ni bwainikirinaki ni kamanoia man te bwainikirinaki ae e na reke rimwi.

• E buoka kamanoaia naake a kona n rotaki.

• N ira nanon te kaetieti n te tua iaon aron ribotinakin te bwainikirinaki.

E teimatoa te Ekaretia ni kamatoaa iran nanon te tua n ribotinakin te bwainikirinaki (taraa 38.6.2.7). A kakaokoro tuua n taabo nako, ao angiia taan kairiiri n te Ekaretia bon tiaki taan rabakau iaon te tua. Tarebonian te rain n ibuobuoki e rangi ni kakawaki nakon te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki ni kakoroa nanon bukinaia n ribotinakin te bwainikirinaki.

Te bitiobi e riai ni kaongoa naba ana beretitenti n te titeiki ibukin taekan te bwainikirinaki.

Inanon aaba ake akea iai te rain n ibuobuoki, te bitiobi are e ongo taekan te bwainikirinaki e na reitaki ma ana beretitenti n te titeiki. E riai te beretitenti n te titeiki ni kakaea kairana mai iroun te rooia n te tua n aobitin te aono. E kaungaaki naba bwa e na maroro ma te titabu man te Family Services ke warebea ao te manatia n te maiu n toronibwai n aobitin te aono.

38.6.2.2

Te Anga Reirei Ngkana Iai te Bwainikirinaki

Aomata ake a bwainikirinaki angin te tai a maraki n te bwai ae aki kakukurei. Beretitenti n te titeiki ao bitiobi a kaeka ma te nanoanga are a namakinna inanoia ao te atatai. A katauraoi taeka n reirei n tamnei ao te boutoka ni buokiia aomata n tokanikai iaon mwiin te urubwai man te bwainikirinaki.

N tabetai aomata ake a bwainikirinaki iai namakinan te mamaa ao te kairua irouia. Aomata ake a bwainikirinaki a aki karaoa te bure. Taan kairiiri a buokiia ma aia utu n ataa ana tangira te Atua ao te kamarurungaki are e roko rinanon Iesu Kristo ao Ana Mwakuri ni Kamaiu (taraa Aramwa 15:8; 3 Nibwaai 17:9).

A riai beretitenti n titeiki ao bitiobi ni buokiia naake a tia ni bwainikiriniia tabeman bwa a na rairinanoia ao ni katoka te anua n iowawa. Ngkana te ikawai e a tia ni karaoa te bure n tautau nakon te teei, te anua aio e na bae ni matoa aron te bitaki iai. Waakin te rairannano iai e na anaa te tai ae maan. Taraa 38.6.2.3.

A riai naba beretitenti n titeiki ao bitiobi n tabeakin ao n rang ni kakai kanamakin nakon baika a riki ngkana a mwakuri ma aia utu naake a rotaki ao aia utu naake a karaoa te mwakuri n iowawa.

Bwaai ni kairi ibukin reiakinaia naake a rotaki ao taan karaoa te iowawa e katuraoaki n Bwainikirinaki: N na Kanga ni Ibuobuoki.

Ni ikotaki ma karekean te buoka man ana kairi te tamnei mairouia taan kairiiri n te Ekaretia, naake a bwainikirinaki, taan bure, ao aia utu a kainnanoi taeka n ibuobuoki mai irouia aika a mwaatai. Ibukin rongorongona, taraa 31.3.6.

Ibukin rongorongona bwa teraa ae a riai ni karaoia bitiobi ao beretitenti n te titeiki ngkana a ongo aekakin nako te bwainikirinaki, taraa 38.6.2.1. Ibukin rongorongon te anga taekan reirei ni keiti n te bwainikirinaki n tangakoaki, te tautau, ke tabeua riki mwakuri n tangako, taraa 38.6.18.2.

Taraa naba FamilyServices.ChurchofJesusChrist.org.

38.6.2.3

Bwainikirinaia Ataei ke Kairake

Bwainikirinan te ataei ke te kairake bon te bure ae kakaiaki (taraa Ruka 17:2). N ae e kabonganaaki ikai, bwainikirinan te ataei ke te kairake e airi ma aekakin waaki aikai:

• Bwainikirinan te rabwata: karaoan te kaikuaki nakon te rabwata n te mwakuri n iowawa. Tabeua kaikuaki aki kona n noraki.

• Bwainikirinaki n tangakoaki ke ni kairoro ni karaoan are nanom: Karaoan te mwakuri n tautau ma te ataei ke te kairake ke n anga te kariaia ke ni buokiia tabeman ni karaoi mwakuri ae aekan akanne. N aron ae kabonganaaki ikai, te bwainikirinaki n tangakoaki e aki irekereke ma te wenenibure are a kariaia ni karaoia uoman ataei aika uarereke ae e kuri titebo aia ririki.

• Bwainikirinaki n te iango: Kabonganakin mwakuri ao taeka ake a na urua aron onimakinam ibon iroum ke bonganam. Aio e irekereke ma kaokiokan ao reitinakoan taekinan taeka aika a kamatauninga, mwamwanaki, ao taekinan taekam aika a na kamamaeko ao ni kakeaa bonganam. E kona naba ni kairaki te tararua ae e aki mwamwanano.

• Kabonganakiia ataei n tamnei aika tangako: Taraa 38.6.6.

Ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kunea ke e kanamakina bwainikirinan te ataei ke te kairake, e na waekoa n ira te kaetieti inanon 38.6.2.1. E na taraia naba bwa E na buoka totokoan te bwainikirinaki ae e na reke imwiina.

E kainnanoaki te membwatibu kauntira n te Ekaretia ao ni koreaki taekana iaon te rekooti ngkana te membwa ae e ikawai e bwainikirina te ataei ke te kairake n aron are e kabwarabwaraaki inanon te tiekition aei. Taraa naba 32.6.1.1 ao 38.6.2.5.

Karaoan te tabare nakon te rabwata ke n te iango imarenaia ataei ke kairake are tii te rorona e riai n rinanoaki irouia taan kairiiri n te uoote. E aki teweaki te membwatibu kauntira.

38.6.2.4

Bwainikirinan te Kainnaba ke Temanna te Ikawai

Bwainikirinan te kainnaba ke temanna te ikawai e kona n riki n aanga aika mwaiti. E irianaki aio n te bwainikirinaki n rabwata, n te tangako, te iango, ao n te mwane. Ikawai ake a kara, aki konabwai, ke aki toamau rabwataia n tabetai a kona n reke nakoia te bwainikirinaki.

N angiin te tai kanga bon akea raoi teuana nanon te taeka ae te bwainikirinaki are e kona ni katuruaki nakon bwai aika a riki ni kabane. Ma irarikina, a mwaiti aekakin nako kakaiaki ae reke n te anua ni bwainikirinaia tabeman. Waaki aika mwaiti aikai a kabonganaaki man taeka aika kamaraki ake a kariki kangaanga aika korakora.

Ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e ataa taekan bwainikirinakin te kainnaba ke te ikawai temanna, e na waekoa n ira te kaetieti inanon 38.6.2.1. E na taraia naba bwa E na buoka totokoan te bwainikirinaki ae e na reke imwiina.

Taan kairiiri a na ukora ana kairi te Tamnei ni baireia ngkana e raoiroi riki anganakin temanna reiakinana ae e onoti ke tewean te membwatibu kauntira n rinanon te mwakuri ni bwainikirinan temanna. Ana kona naba ni maroro ma aia tia kairiiri n te nakoanibonga iaon te kawai are a na iria. Ma e ngae n anne, waaki nako ni bwainikirinan te kainnaba ke temanna te ikawai are e reke n te karinan ae e kabwarabwaraaki inano e kainnanoa iai tewean te membwatibu kauntira.

• Bwainikirinan te rabwata: karaoan te kaikoaki nakon te rabwata n te mwakuri n iowawa. Tabeua kaikoaki a kona n aki noraki.

• Bwainikirinaki n tangakoaki Taraa te bwai ae riki are e taekinaki inanon 38.6.18.3.

• Bwainikirinaki n te iango: Kabonganakin mwakuri ao taeka ake a na urua aron karineakim ibon iroum ke bonganam. Aio e irekereke ma kaokiokan ao reitinakoan taekinan taeka aika a kamatauninga, mwamwanaki, ao taekinan taekam aika a na kamamaeko ao ni kakeaa bonganam.

• Bwainikirinaki n te mwane: Babakanikawaian temanna ni kaineti ma te mwane. Aio e kairaki ma uruakan te tua ke n akean ana kariaia te aomata n ana bwai, ana mwane, ke bwaai tabeua aika a kakawaki. E kairaki naba ma karekean te mwaaka n anaan te mwane iaan temanna n te aro ni babakanikawai. E kona ni kairaki ma kabonganakin te mwaaka ni kairoroa anuan temanna ni karaoa are e tangiria. Taraa naba 32.6.1.3.

38.6.2.5

Wewete n te Ekaretia, Rekomente nakon te Tembora, ao te Kabwarabwara iaon te Membwatibu Rekooti

Membwa ake a tia ni bwainikiriniia tabeman a na aki anganaki nakoaia n te Ekaretia ao a na aki kona n anganaki te beeba ni kariaia nakon te tembora ni karokoa ae a tia n rairi nanoia ao taian totoko iaon kaainaakin te Ekaretia a tia ni kamaunaaki.

Ngkana te aomata e tangakoa te ataei ke te kairake ke e bwainikiriniia ataei ke kairake n aia iango ke n rabwataia n te aro ae kakaiaki, e na koreaki kabwarabwaraana iaon ana membwatibu teuanne ke neienne. Teuanne ke neienne e na aki anganaki nakoana ke katabeana ae e irekereke ma ataei ke kairake. Aio e kairaki ma aki anganakina katabeana n te mwakuri n ibuobuoki nakon te utu are iai kairake ke ataei inanon te mweenga. E kairaki naba ma aki karekean toana n te mwakuri n ibuobuoki ae te kairake. Totoko aikai a na tiku n aroia ma ti ngkana te Moan Beretitentii e anga te kariaia bwa a na kamaunaki kabwarabwaraan rongorongo ake inanona. Taraa 32.14.5 ibukin kabwarabwaraan rongorongo are a koreaki iaon te rekooti.

38.6.2.6

Kauntira n te Titeiki ao te Uoote

Ni bowin te kauntira n te titeiki ao te uoote, n tainako ao beretitentii n te titeiki ao bitiobiriki ana rinanoi tuua ao kaetieti iaon totokoan ao kaitaraan te mwakuri n iowawa. A anga te reirei n te rongorongo ae kakawaki iaon te Bwainikirikaki n te mwakoro are Buokan te Maiu i nanon te Gospel Library. A kaoa te marooro mairouia kaain te kauntira. A riai taan kairiiri ao membwa n te kauntira ni ukoukora ana kairiiri te Tamnei ngkana a anga reirei ao a maroroakina taekan te bwai ae roota ana namakin temanna.

Kaain te kauntira ana kabanea naba aia kataneiai ni kamanoaia ataei ao kairake (taraa 38.6.2).

38.6.2.7

Kaangaanga n te Tua Aika Kaineti ma Bwainikirinaia Tabeman

Ngkana ana mwakuri te membwa iaon bwainikirinakin temanna e urua te tua are e bwainaki, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kaumaka te membwa n ribotin mwakuri aikai nakon te tia mwakuri ae tabe ma te tua ke ana tabo ni mwakuri te tautaeka ake tabeua ake a irekereke ma te waaki aei. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kona ni karekei rongorongo ni bwaai aika a kainnanoaki iaon te ribooti n te tabo rinanon te rain ni ibuobuoki (taraa 38.6.2.1). Ngkana iai aia titiraki membwa iaon bwaai aika a tangiraki ibukin te ribooti, e na kaungaiia bwa ana karekei buokaia iaon te tua irouia ake a mwaatai.

A riai taan kairiiri ao membwa n te Ekaretia ni kakoroi nanon katabeaia ni kabane iaan te tua n ribotin mwakuri n iowawa nakoia taan mwakuri n te tua. N taabo tabeua, taan kairiiri ao taan reirei ake a mwakuri ma ataei ao kairake a katauaki bwa “taan kareke rongorongo aika a kariaiakaki” ao a riai n ribotina te mwakuri n iowawa nakon te bootaki are e tabe ma te tua. N aron naba aei, n taabo aika mwaiti, te aomata ae noora te iowawa e kantaningaki bwa e na ribotinna nakon te tabo are e tabe ma te tua. Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a riai n tareboniia te rain n ibuobuoki ibukin te rongorongo ibukiia naake a riai n ribooti n tainako ao te bwai ae e tangiraki iaan te tua ibukin ribotinakin te bwainikirinaki. Ana kaetieti te Ekaretia bon te ongoeaba n te tua.

38.6.3

Karinakin ana man ni kariki te mwaane iroun te aine n tiaki angana

Taraa 38.6.9.

38.6.4

Babairean te Utu

Te maiu n taanga imarenan te buumwaane ao te buuaine e kantaningaaki bwa e na tamaroa ao e na tabu. E katabuaki iroun te Atua ibukin karikakiia ataei ao ibukin kaotan te tangira imarenan te buumwaane ao buuaine (taraa 2.1.2).

Bon te tibwanga nakoia taanga ake a kona ni karikiia natiia ni karekei rabwataia aika mamate ibukiia natin te Atua aika tamnei, are bon tabeia te kamaiuia ao kaikawaakiia (taraa 2.1.3). Te babaire bwa a na mwaitira ataei are a riai n reke ao nningai ae a na rekeia iai e bon rangi n raba ao n onoti. E riai ni katukaki imarenan te taanga ao te Uea. Membwa n te Ekaretia a riai n aki motika taekan temanna iaon aio.

Te Ekaretia e aki kaunga te korokoro ibukin totokoan te kariki ao babairean te utu. Te korokoro ibukin totokoan te kariki e raonaki ma katokan ana kariki te mwane ao kabaean ana kai ni kariki te aine bwa e na aki bikoukou. Ma, aio bon te rongorongo ibukin temanna are e riai ni katukaki nakon aia moti ao aia babaire ae a tatarokinna te buumwaane ao te buuaine. A riai taanga ni uaia ni maroro inanon te katiteuanaaki ao n ukora ana kamatoa te Tamnei ae Raoiroi ni karaoan te babaire aei.

Te korokoro ibukin totokoan te kariki n tabetai e kainnanoaki ibukin bwain aoraki ae iai bukina. A na reke rakaia membwa man anganakiia taekan reirei mairouia taan bwain aoraki aika a mwaatai.

38.6.5

Te Itiaki ao Te kokoaua

Ana tua te Uea iaon te itiaki bon:

• Katokan karaoan mwakuri n tangako itinanikun te mare ae kinaaki n te tua imarenan te mwaane ao te aine.

• Te kokoaua inanon te mare.

Te maiu n taanga imarenan te buumwaane ao te buuaine e kantaningaaki bwa e na tamaroa ao e na tabu. E katabuaki iroun te Atua ibukin karikaia ataei ao ibukin kaotan te tangira imarenan te buumwaane ao buuaine.

Bon ti imarenan te mwaane ao te aine ake a mareaki ao iaan te tua bwa buumwaane ao buuaine ae a riai n reitaki imarenaia ni karaoan te wene n taanga. E bon rangi ni kakawaki imatan te Atua, te aroaro ae itiaki. Naake a irekereke ma uruan tuan te itiaki e rangi n rawawata (taraa Te Otinako 20:14; Mataio 5:28; Aramwa 39:5). Naake a irekereke iai a tia n aki kabongana raoi te mwaaka ae tabu are e a tia n anga te Atua ibukin karikan te maiu.

Te membwatibu kauntira n te Ekaretia e na bae ni kainnanoaki ngkana te membwa:

• E a tia ni karaoa te wenenibure itinanikun te mare ae kinaaki n te tua imarenan te mwaane ao te aine, n aron te wenenibure ma ae tiaki kainabam, wenenibure imarenaia aika tuai ni iein, ao te wenenibure ma bon raom ni mwaane ke aine, ao waaki n tangako iaonrain ke iaon te tareboon (taraa 32.6.2).

• E mena inanon te mare ke te tiku n taanga ae e aki kinaaki iaan tuan te mare imarenan te mwaane ao te aine, n aron te tiku ni ikotaki ni maeka n teuana te tabo, te tiku ni botaki ae kariaiakaki iaan tuan te aba imarenaia ae bon titebo aroia bwa mwaane ke aine, ao te mare imarenan te mwaane ma te mwaane ke te aine ma te aine.

• Kabonganaan tamnei aika tangako n ae rangi ni korakora, ke e a aki kona ni katokaaki, are e a uruana ana mare te membwa ke te utu (taraa 38.6.13

Te babaire bwa tao e na teweaki te membwatibu kauntira iaon taian waaki aikai e nakon bwaai aika mwaiti aika riki. (see 32.7). Te katooto, e bon riai te bootaki ni kauntira ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure.

Taraa 32.6.1.2 ngkana e kainanoaki te kauntira ibukin te wenenibure.

N tabeua keiti, te anga reirei ae onoti nakon temanna ao anganakin te membwa te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana tao e na raoiroi riki (taraa 32.8

38.6.6

Kabonganakiia Ataei n Tamnei aika Tangako

Te Ekaretia e kabuakaka kabonganakiia ataei n tamnei aika tangako n aekana nako. Ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e ataia ae te membwa e irekereke ma kabonganakiia ataei n tamnei aika tangako, e na waekoa n ira te kaetieti inanon 38.6.2.1.

E kainnanoaki te membwatibu kauntira n te Ekaretia ao ni koreaki taekana iaon te rekooti ngkana te membwa e karaoa, e tibwaa, e kawakinii, ke e aki toki ni matakuakinii tamnei aika tangako iaoia ataei (taraa 32.6.1.2 ao 32.14.5). Te kainibaire aei e bon aki kaineti nakoia ataei ke kairake ake titebo aia ririki ngkana a tibwai tamneia aika tangako ke tamneia tabeman. Te anga reirei ae e onoti nakon temanna ao te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana e na tau n anganaki temanna inanon waaki akanne.

Ibukin kariiri riki tabeua, taraa 38.6.13.

38.6.7

Anganako ke Kabonakoakin te Tari ke ana Bunnimoa te Aine

Te baeten ibukin te buuumwaane ao te buuaine ni katauraoi rabwata ibukiia natin te Atua n tamnei e bon baireaki mai karawa (taraa 2.1.3). Ibukin aei, te Ekaretia e aki kaunga kanakoan ana tari te mwaane ke ana bunimoa te aine. Ma, aio bon ibukin temanna are e riai ni katukaki nakon ana moti ao ana babaire ae a tatarokinna bwa e na kona n riki bwa te tia anganga. Taraa 38.6.9. Te Ekaretia e aki kaunga kabonakoan ana tari te mwaane ke ana bunimoa te aine.

38.6.8

Korean Aineia Aine

Te Ekaretia e aki butimwaea korean aineia aine.

38.6.9

Bwainaorakian te Aine Bwa e na Kakariki

Te banna ibukin te buuumwaane ao te buuaine e katauraoi rabwata ibukiia natin te Atua n tamnei e bon baireaki mai karawa (taraa 2.1.3). Ngkana e kainnanoaki, rabakau iaon karikan te aomata e kona ni buoka te aine ae e a tia ni mare ao te mwaane n aia iango ae raoiroi bwa e aonga n reke natiia. Te rabakau aei e raonaki ma karinan ana man ni kariki te mwaane iroun te aine ao te kabobo inanon te bwatoro.

Te Ekaretia e korakora aki kaungaan bootakin ana man ni kariki te mwane ao te aine itinanikun te aine ni kamanenaa te tari mai iroun temanna bwa tii te bu mwaane ke te bunimoa mai iroun temanna bwa ti te buu te aine. Ma, aio bon ibukin temanna ma temanna are e riai ni katukaki nakon ana moti ao ana babaire ae a tatarokinna te buumwaane ao te buuaine aika a mareaki n te tua.

Ibukin rongorongon aron kabaeakia ataei ake a karikaki man karinakin ana man ni kariki te mwaane iroun te aine n te iti ke kamaiuaki inanon te kiraati,i taraa 38.4.2.6.

Taraa naba “Adoption” (Topics and Questions, topics.ChurchofJesusChrist.org).

38.6.10

Kabwaroua

Te Ekaretia e kabuakaka te waaki ni kabwaroua n aekana nako. N aron ae kabonganaaki ikai, te kabwaroua bon te wenenibure imarenan:

• Te karo ao te nati.

• Te tibu ae e ikawai ao te tibu ae e uarereke.

• Tarina ao mwanena.

• Ai te tama ke ai te tina ao ai natiia te mwane ke te aine.

N aron ae kabonganaaki ikai, te ataei, te tibu te teei, tarim ao mwanem, ai natim te aine ao ai natim te mwaane ni ikotaki ma ae bon raram, e tabekaki, ai natim mai iroun kainabam, ke ko tobwaa natin temanna. Te kabwaroua e kona n riki imarenaia uoman ataei aika a tuai ikawai, ao te ikawai ao te tei ae tuai ikawai, ke uoman ikawai. Ngkana iai ana titiraki te beretitenti ngkana tao te reitaki aei iaon te kabwaroua iaan tuan te tabo, e ukora te kairi man ana Aobiti te Moan Beretitentii.

Ngkana te tei ae e tuai ikawai ae e rootaki man te mwakuri ni kabwaroua, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na tareboniia te rain ni ibuobuoki ibukin te bwainikirinaki n te Ekaretia n taabo ake e tauraoi iai (taraa 38.6.2.1). N tabeua aaba, te beretitenti n te titeiki e riai ni kakaea kairana mai iroun te rooia iaon te tua n te aono n aobitin te aono. E kaungaaki naba bwa e na maroro ma te titabu man te Family Services ke warebea ao te manatia n te maiu n toronibwai n aobitin te aono.

Te membwatibu kauntira n te Ekaretia ao kabwarabwaraan taekana iaon te rekooti e na karaoaki ngkana te membwa e karaoa te mwakuri ni kabwaroua (taraa 32.6.1.2 ao 32.14.5). Te mwakuri ni kabwaroua n tainako e tangiraki iai ae te Ekaretia e na buuta ana membwatibu te membwa.

Ngkana te teei e tuai n roro ni ikawai e karaoa te kabwaroua, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma ana Aobiti te Moan Beretitenti ibukin te kairiiri.

Aomata ake a bwainikirinaki angin te tai a maraki n te bwai ae aki kakukurei. Taan kairiiri a kaeka ma te nanoanga ao te atatai. A katauraoi boutoka n tamnei ao n anga taekan reirei ni buokiia aomata n tokanikai iaon mwiin te urubwai man te kaoki.

N tabetai aomata iai namakinan te mamaa ao te kairua irouia. Aomata ake a bwainikirinaki a aki karaoa te bure. Taan kairiiri a buokiia ma aia utu n ataa ana tangira te Atua ao te kamarurungaki are e roko rinanon Iesu Kristo ao Ana Mwakuri ni Kamaiu (taraa Aramwa 15:8; 3 Nibwaai 17:9).

Ni ikotaki ma karekean aia ibuobuoki taan kairiiri n te Ekaretia man ana kairi te tamnei, aomata ake a rootaki ao aia utu a kainnanoi taeka n ibuobuoki mairouia aika a mwaatai. Ibukin rongorongo riki tabeua, taraa 38.6.18.2.

38.6.11

Te Kabobo Inanon te Bwatoro

Taraa 38.6.9.

38.6.12

Mwakuri n Tabunea

“Bwa ane mai iroun te Atua e bon oota;” (Reirei ao Berita aika Tabu 50:24). Te mwakuri n tabunea e boboto iaon te rootongitong ao e kairiko nakon te mwamwanaaki. E urua te onimaki iroun Kristo.

Te mwakuri n tabunea e raonaki ma taromaurian Tatan. E raonaki naba ma te atatai ni waaki ni kakukurei ake aki booraoi ma ana euangkerio Iesu Kristo. Waaki ni kakukurei n aron aikai e raonaki ma (akea tianakina nakon) taekinan kanoan taai aika a na roko, kamaraia, ao mwakuri ni kamarurung ake a karaoaki bwa katotongan mwaakan te Atua ae te nakoanibonga (taraa Moronaai 7:11–17).

Membwa n te Ekaretia a na aki kabaeaki n aekakin nako ana waaki n taromauri Tatan ke n reitaki ma kawai nako ma waaki n tabunea. A riai n aki boboto iaon mwakuri n roo n aron te maroro ke inanon ana bootak te Ekaretia.

38.6.13

Tamnei aika Tangako

Te Ekaretia e kabuakakaa aekan nako tamnei aika tangako. Kabonganaan tamnei aika tangako n aekana nako e urua maeiuia tatabeman, utu, ao te botanaomata. E totokoa nako naba Tamnein te Uea. Membwa n te Ekaretia a riai ni katinanikui ni kabane aekan tamnei n tingako ao ni totokoi kararoakiia, kabutinakoana, ao kamanenakina.

Te Ekaretia e katauraoi bwain reirei aikai ni buokiia aomata ake a rotaki maiuia man taian tamnei aika tangako:

• AddressingPornography.ChurchofJesusChrist.org

• AddictionRecovery.ChurchofJesusChrist.org

• Helping Those Who Struggle with Pornography (te boki ae uarereke)

• Let Virtue Garnish Thy Thoughts (te boki ae uarereke)

Titeiki beretitenti ao bitiobi a katauraoa naba te boutoka nakoia kaain te utu ngkana e kainnanoaki.

Tabeua taai ae e matakuakinaki tamnei aika tangako a kona n riki n aki nanonaki. E urubwai nakoim karaoan ae ko bon nanonna ni matakuakin tamnei aika tangako— tao n taai tabetai ke n angiin te tai.

Te anga reirei ae onoti nakon temanna ao te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana e bon riai ngkana e buokaki te aomata ae raira nanona man kabonganaan tamnei aika tangako (taraa 32.8). E aki riai tewean te membwatibu kauntira. Ma, e kainanoaki te kauntira ngkana kabonganaan tamnei aika tangako e a rangi ni korakora ke e a aki kona ni katokaki are e a uruana ana mare te membwa ke te utu (see 38.6.5). E kainnanoaki te kauntira ngkana te membwa e karaoa, e tibwaa, e kawakinii, ke e aki toki ni matakuakinii tamnei aika tangako iaoia ataei (taraa 38.6.6).

Irarikin te buoka ae kairaki n te tamnei mai irouia taan kairiiri n te Ekaretia, tabeman membwa a kainnanoi ibuobuoki mairouia taan rabakau. A kona taan kairiiri n reitaki ma aobitin te Family Services ngkana e kainnanoaki. Taraa 31.3.6 ibukin te nambwa ni karekean rongorongona.

38.6.14

Te Kaokoroaki

Aomata ni kabane bon natin te Atua. Ni kabane bon mwaaneraa ao tarira ake iteran Ana utu aei mairoun te Atua (taraa “Te Utu: Te Katanoata nakon te Aonaaba”). Te Atua “e karaoia botanaomata ni kabaneia n te rara ae ti teuana” (Makuri 17:26). “Titebo aroia ni kabane” Imatana (2 Nibwaai 26:33). Aomata n tatabemaniia nako “titebo kakawakin temanna imatana n ai aron kakawakin are temanna” (Iakobo 2:21).

Te kaokoroaki e aki booraoi ma ana taeka te Atua ae kaokaki. Nanonaki ke n aki nanonaki iroun te Atua e bon kaineti nakon te kakaonimaki Nakoina ao Ana tua, tiaki iaon kunin te aomata ke anua riki tabeua.

Te Ekaretia e weteia aomata ni kabane bwa a na katoki anuaia ao aia mwakuri iaon te kakaokoroaki nakoia kurubu ke te aomata. Membwa n te Ekaretia a riai ni kairiiri ni karikirakean te karinerine ibukin natin te Atua ni kabane. Membwa a toumwiin ana tua te Atua n tangiriia tabeman (taraa Mataio 22:35–39). A kataia n riki bwa aomata aika a rangi n iraorao ma ni ibuobuoki nakoia ni kabane, n totokoa te kaokoroaki n aekaia nako. Aio e raonaki ma te kaokoroaki are e aanaki iaon te reeti, katei, te aba, baronga, rikim bwa te mwaane ke te aine, ririki, aki toamau, te aomata ae iai arona ae kaubwai, kakoaua n te aro ke n aki kakoaua, te kaitataan ae reitinako.

38.6.15

Kabwakabwaka ni Mwaine ao Katei ni Mwaine

Te Ekaretia e kaungaia utu ao membwa bwa ana karoko irouia ma te tabeaianga, te tangira, ao te karinerine nakoia aomata ake a anaaki nanoia irouia ae bon raoia ni mwane ke aine. E karikirakea naba te Ekaretia te ota nakoia kaain te botaki are e kaoti ana reirei iaon te akoi, karinakiia, te tangira ibukiia tabeman, ao te karinerine ibukiia ni kabane aomata. N te Ekaretia ao bon akea nnen te aro n tangako imarenan te mwaane ma te mwaane ao te aine ma te aine.

Ana tua te Atua e katabui ni kabane katei aika aki riai, n te aro n tangako imarenan te mwaane ao te aine ke te mwaane ma te mwaane ao te aine ma te aine. Taan kairiiri n te Ekaretia a na marooro ma membwa ake a urua tuan te itiaki. Taan kairiiri a buokiia ni karekea te ota ae itiaki n te onimaki iroun Iesu Kristo ao Ana Mwakuri ni Kamaiu, kawain te rairannano, ao bukin te maiu iaon te aba. Katei ake aki boraoi ma tuan te itiaki a kona ni karekea ae e na booaki te membwatibu kauntira n te Ekaretia (taraa 38.6.5). E kona ni kabwaraaki rinanon te rairannano ae koaua .

Namakin ni kaitataan imarenan te mwaane ma mwaane ao te aine ma aine tiaki te bure. Membwa ake iai namakin aikai irouia ma a aki karaoia ke ni mwakuriia a bon maiuakina are e booraoi ma ana babaire Tamara are i Karawa ibukia Natina ao ana reirei te Ekaretia. A boutokaaki ao ni kaungaaki nanoia irouia taan kairiiri ni buokan aroia ni maiu nakon ana tua te Uea. Membwa ake iai namakin aikai irouia a konaa ni karekei wewete man te Ekaretia, iai aia beeba ni kariaia nakon te tembora, ao ni karekei otenanti n te tembora, ngkana a tau. A kona membwa aika mwaane n te Ekaretia ni karekea ao ni kamwakura te nakoanibonga.

Ni kabane membwa ake a kawakin aia berita aika tabu a na reke irouia kakabwaia ake a tia ni beritanaki n te maiu ae akea tokina ngkana tao e riki ke e aki ni bwaai ake a rinanona ni karekea kakabwaian te mare ae akea tokian ao n riki ni karo inanon maiuia (taraa Motiaea 2:41).

Te Ekaretia e katauraoi booki aikai ni kaotaia riki ao ni boutokaia aomata ake a rotaki maiuia man te kaitataan ni mwaine:

• “Same-Sex Attraction,” Topics and Questions, topics.ChurchofJesusChrist.org

• “Same-Sex Attraction,” Life Help, ChurchofJesusChrist.org

N raonaki ma aia ibuobuoki taan kairiiri n te Ekaretia ae kairaki iroun te tamnei, a na reke aroia membwa man aia taeka n ibuobuoki aomata aika a rabakau. A kona taan kairiiri n reitaki ma aobitin te Family Services ibukin te ibuobuoki. Taraa 31.3.6 ibukin te nambwa ni karekean rongorongona.

38.6.16

Te Mare ni Mwaine

N aron ana reirei te aro, are e boboto iaon boki aika a tabu, e kamatoa te Ekaretia bwa te iein imarenaia mwaane ao aine e bon riai nakon ana babaire te Tia Karikibwai ibukin kawaia Natina nakon te maiu are akea tokina. E kamatoa naba te Ekaretia bwa ana tua te Atua e katerea bwa te mare bon te ikotaki imarenan te mwaane ao te aine ae katauaki ao n eti iaan te tua.

Bon ti imarenan te mwaane ao te aine ake a mareaki ao iaan te tua bwa buumwaane ao buuaine ae a riai n reitaki imarenaia ni karaoan te wene n taanga. Aaro n reitaki n tangako tabeua, n te ikotaki imarenaia aomata aika mwaane ma mwaane ao aine ma aine, bon te bure ae kakaiaki ao n urua mimitongin te utu.

38.6.17

Te Reirei cIaon Bwain Rabwataia ni Kakariki Mwaane ao Aine

Kaaro iai tabeia ae kakawaki ibukin te reirei iaon bwain rabwataia ni kariki mwane ao aine nakoia natiia. A riai kaaro ni kokoaua, n itiaki, n aia mamaroro ma natiia ibukin te aro n reitaki ni bwain rabwataia n te aro ae kamarurung, ao n kororaoi. Maroro aikai a riai:

• Ae angaraoi nakon aia ririki ao ngkana e a nano n aomata te ataei.

• Buokiia ataei ni katauraoi ibukin te kukurei n te mare ao n ira tuan te itiaki (taraa 2.1.2).

• Maroroakin kangaanga ibukin tamnei aika tangako, kainnanoan katokana, ao a na kanga ni kaeka ngkana a kaitara mangaia.

Ibukin riki rongorongona, taraa “Sex Education and Behavior” (Topics and Questions, topics.ChurchofJesusChrist.org).

Ngkai bon iteran mwiokoaia n reireiniia natiia, a riai kaaro n ataia ao n te aro ae riai a na ukora te bitaki nakonte reirei iaon bwain rabwataia ni kakariki mwaane ao aine. Kaaro a reirei iaon reirei aika a eti ao ni boutoka ana kaetieti te reirei are e booraoi ma te euangkerio.

38.6.18

Mwakuri n Tangako, Tautau, ao Aekan Tabeua Mwakuri n Tangakoi

Te Ekaretia e kabuakakaa bwainikirinan temanna n tangakoaki. N aron ae kabonganaki ikai, bwainikirinaki n tangakoaki e nanonaki n ae te mwakuri ni kairoro ni karaoan te wenenibure nakon te aomata temanna. Mwakuri n tangako nakon te aomata are e aki kona n anga ana kariaia e taraaki bwa bwainikirinan temanna n tangakoaki. Te bwainikirinaki n tangakoaki e kona n riki ma te kainnaba ke n te reitaki ni kareke tangira. Ibukin rongorongon riki te bwainikirinaki n te tangakoaki nakoia ataei ke kairake, taraa 38.6.2.3.

Mwakuri n tangako e irekereke ma mwakuri aika a rangi ni mwaiti, man bwainikiriinan temanna nakon te mwakuri ni kairoro n tautau ao aekain nako mwakuri n tangako nakon temanna. E kona n riki ni kammarakan te rabwata, n te taetae, ao n aro riki tabeua. Ibukin te kairiiri ibukin taeka n ibuobuoki nakoia membwa are a rinanon te bwanikirinaki n mwakuri n tangako, tautau, keaekakin tein nako mwakuri n tangako, taraa 38.6.18.2.

Ngkana taan kairiiri ao membwa a namakina ke a ataa anangin te bwainikirinaki n mwakuri n tangako, a na waekoa ni karaoa te mwakuri bwa a na kamanoa te aomata are e rootaki ao aomata tabeman n te tai ae waekoa. Aio e raonaki ma ribootinakina nakoia mataniwi n te tua ao ni kauekea nakon te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki. Ngkana e a tia ni bwainikirinaki te ataei, a riai membwa n ira nanon te kaetieti inanon 38.6.2.

38.6.18.1

Te Rain n Ibuobuoki n te Bwainikirinaki

Ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e ataa rongorongon bwainikirinakin temanna n tangakoaki, e na tareboniia te rain ni ibuobuoki ibukin te bwainikirinaki n te Ekaretia n taabo ake e tauraoi iai (taraa 38.6.2.1 ibukin te nambwa ni karekean te rongorongo). Taan mwakuri ma te tua ao taan rabakau ibukin kuakua a na kaekai aia titiraki. Taan rabakau aikai a na anganiia naba kaetieti bwa a na kanga ni:

• Buokiia naake a rotaki man te mwakuri ni bwainikirinaki ni kamanoia man te bwainikirinaki ae e na kona n reke rimwi.

• E buoka kamanoaia naake a kona n rotaki.

• N ira nanon te kaetieti n te tua iaon bwaai aika a kainnanoaki ibukin te ribooti.

N aaba ake akea iai te rain ni ibuobuoki, te bitiobi are e ongo taekan aro ni iowawa aikai e na reitaki ma ana titeiki beretitenti. E riai te beretitenti n te titeiki ni kakaea kairana mai iroun te rooia n te tua n aobitin te aono. E kaungaaki naba bwa e na maroro ma te titabu man te Family Services ke warebea ao te manatia n te maiu n toronibwai n aobitin te aono.

38.6.18.2

Te Maroro ma te Aomata are E Bwanikirinaki n te Mwakuri n Tangako, Tautau, ao Aekan Tabeua Mwakuri n Tangakoaki

Aomata ake a bwanikirinaki n tangakoaki, tauaki, ke aekan waaki riki tabeua n tangoaki a rangin n rootaki kakaiaki n te bwai ae riki. Ngke a mioko iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki, e kaeka ma nanoanga ae korakora ao te atatai. A katauraoi taeka n ibuobuki n tamnei ao te boutoka ni buokiia aomata bwa a na tokanikai mai imwiin korakoran tte urubwai man te bwainikirinaki. E tarebonia te rain n ibuobuoki n te Ekaretia ibukin te kairiiri n te tabo are e tauraoi iai (taraa 38.6.18.1).

N tabetai aomata iai namakinan te mamaa ao te kairua irouia. Aomata ake a bwainikirinaki a aki karaoa te bure. Taan kairiiri aki bukina te aomata are e rootaki. A buokiia aomata ake a rootaki ao aia utu n ota n ana tangira te Atua ao te kamarurungaki are e roko rinanon Iesu Kristo ao Ana Mwakuri ni Kamaiu (taraa Aramwa 15:8; 3 Nibwaai 17:9).

Ngkai membwa a rineia bwa a na tibwauai rongorongo n taekan te bwainikirinaki ke te tangakoaki, a riai taan kairiiri n aki kabotoi aia iango iaon rongorongo ae riaon ae kainnanoaki. Aei e kona ni karikate kaikoaki nakoia naake a rootaki.

Ni ikotaki ma karekean aia ibuobuoki taan kairiiri n te Ekaretia man ana kairi te tamnei, aomata ake a rootaki ao aia utu a kainnanoi taeka n ibuobuoki mairouia aika a mwaatai. Ibukin rongorongona, taraa 31.3.6.

38.6.18.3

Membwatibu Kauntira

Te membwatibu kauntira e kainnanoaki ibukin te aomata are e karaoaki te mwakuri n tangko nakoina ke e bwainaikirina temanna. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana te membwa e karaoa te mwakuri n tautau ke e bukinaki bwa e bwainikirina temanna n tangakoia (taraa 32.6.1.1).

E riai naba tewean te kauntira ngkana te mwakuri n tautau e karaoaki ma te ikawai ae e aki konabwai. N aron ae e kabonganaaki ikai, te te ikawai ae e aki konabwai bon te aomata are, ibukina bwa e aki toamau ke iai memeren ana iango, ao e aki kona n anga te kariaia ni karaoan te mwakuri ke e aki raoi rangi ni mataata n aron te mwakuri n tangako.

N rinanoi riki aekan nako te bwainikirinaki n tangakoaki taan kairiiri a na ukora ana kairi te Tamnei ni baireia bwa e raoiroi riki anganakin temanna reireiakina ae e onoti ke tewean te membwatibu kauntira n rinanon te mwakuri ni bwainikirinan temanna (taraa 32.6.2.2 ao 32.8). N angiin keiti aika rawawata e kainanoaki iai te kauntira. Taan kairiiri a kona ni maroro ma aia tia kairiiri n te nakoanibonga iaon te kawai are a na iria.

Ngkana te membwatibu iai taian tutuki aika a karinaki iaona mai mwiin te membwatibu kauntira are e teweaki ibukin bwainikirinakin temanna n tangakoaki, e na koreaki kabwarabwaraana iaon ana membwatibu rekooti te aomata anne.

Ibukin rongorongo iaon te anga taeka n ibuobuoki ngkana iai te bwainikirinaki, taraa 38.6.2.2. Ibukin rongorongo iaon te anga taeka n ibuobuokingkana iai te bwainikirinaki, taraa 38.6.18.2.

38.6.19

Te Riki ni Karo ae e aki Iein

Membwa n te Ekaretia ake a tuai n iein ao a ake a bikoukou a kaungaaki bwa a na nakon aia bitiobi. N te United States ao Canada, e tauraoi te Family Services:

• Te reitaki ma taan kairiiri n te Ekaretia.

• Te marooro n ibuobuoki ma tina aika bikoukou n akea buuia ao aia utu.

E aki kainnanoaki kabaean am tai ni kawara te bitiobi ibukin te waaki aei. Akea boona. Taraa 31.3.6 ibukin nambwan te reitaki ma te Family Services.

N taabo tabeua, taan kairiiri a kona n reitaki ma te titabu n te Family Services ke te manatia n te warebea ibukin te maiu n toronibwai n aobitin te aono.

E katauraoaki naba kairi ibukin reirei nakoia ake a na riki ni kaaro ake akea buuia n “Unwed Pregnancy” (Topics and Questions, topics.ChurchofJesusChrist.org).

38.6.20

Te Bakabure

Te maiu ae mamate bon te bwaintangira mairoun te Atua—te bwaintangira ae e na kawakinaki raoi ao ni kamanoaki. E matoatoa te Ekaretia ni boutoka totokoan te bakabure. Ibukin rongorongon taekan buokakin temanna are e kan bakabureia ke are e rootaki man te mwakuri ni bakabure, taraa suicide.ChurchofJesusChrist.org.

Angiina aomata ake a iangoa taekan te bakabure a tangiria ni kareka buokaia man kamarakin te rabwata, iango, namakin, ke te maiu n tamnei. Aekaki n aomata aikai a kainnanoa te tangira, ibuobuoki, ao te boutoka man te utu, taan kairiiri n te Ekaretia, ao taan rabakau aika a rianako aia atatai.

Te bitiobi e kautauraoa te boutoka man te aro ngkana te membwa e iangoa te bakabure ke e a tia ni karaoia. E na waekoa ni karekea buokan te membwa mairoun te aomata ae rabakau. E kaungaia naake a rena ma te aomata anne bwa a na karekea buokana are e kainnanoia mairoun te aomata ae rabakau.

N aki tabe ma aia konabwai aika a raraoi utu aika tangiraki, taan kairiiri, ao aomata aika a rabakau, te bakabure e aki kona ni katokaki n taainako. E na katuka te uruaki n nano ae moan te korakora, bitakin te namakin, ao titiraki aika tuai kona ni kaekaaki ibukiia utu aika a tangiraki ao tabeman riki. A riai taan kairiiri ni maroro ao ni kabebetea nanon te utu. A katauraoa te tararua raoi ao te boutoka. Te utu a kainnanoa naba te boutoka mairoun te tia rabakau ao taeka n ibuobuoki.

E aki eti iroun te aomata bwa e na anaa oin maiuna teuanne ke neienne. E ngae n anne, bon tii te Atua ae kona ni motika taekan ana iango te aomata, ana mwakuri, ao arona ni bukintaeka (taraa 1 Tamuera 16:7; Reirei ao Berita aika Tabu 137:9).

Te utu, n reitakiia ma te bitiobi, a na bairea te tabo ao aron karaoan te taunimate ibukin te aomata. E kona te utu n rineia ni kabongana ana kateitei te Ekaretia. Ngkana te aomata e a tia n entaute n te maiu, teuanne ke neienne e na taunaki ke ni kamannangaki ma kunnikain te tembora.

Naake a bua aia utu ae tangiraki irouia man te bakabure e kona ni kunea te kantaninga ao te kamaiuaki iroun Iesu Kristo ao Ana Mwakuri ni Kamaiu.

Ibukin rongorongon riki taekan totokoan te bakabure ao te mwakuri n ibuobuoki, taraa suicide.ChurchofJesusChrist.org.

38.6.21

Korokoro n Totokoa te Kariki (Ni ikotaki ma Katokan ana Kariki te Mwaane)

Taraa 38.6.4.

38.6.22

Te Nakoantina n Tiarokete

Te baeten ibukin te buuumwaane ao te buuaine ni katauraoi rabwata ibukiia natin te Atua n tamnei e bon baireaki mai karawa (taraa 2.1.3). Ibukin aei, te Ekaretia e kaunga te nakoantina n tiarokete. Ma, aio e bon nakon temanna are e riai ni katukaki nakon aia moti ao aia babaire ae a tatarokinna te buumwaane ao te buuaine.

Ataei ake a bungiaki iroun te tina n tiarokete aki bungiaki inanon te berita. Imwiin bungiakiia, a kona ni kabaeaki nakoia kaari man aia kariaia te Moan Beretitentii (taraa 38.4.2.7). Te karo e korea te reta nakon te Moan Beretitentii ao e angan te beretitenti n te titeiki. Ngkana e boutokaa te bubuti, e kanakoa te reta ni irianna ma oin ana reta.

38.6.23

Aomata Ake a Kan Bita Rikiia bwa Mwane ke Aine

Tabeman membwa ake a kuneaki bwa aki ira aron rikiia ni kaitaraa ma are bon rikiia ngke a bungiaki. Te Ekaretia e aki anga bwa e tei iaa n te bwai ae riki iaoia aomata ake a bita aron karikaia ngke a bungiaki.

Aomata ake a kan riki bwa mwane ke aine a kaitarai kangaanga aika a mwaiti. Aomata ake a ataaki bwa a bita rikiia bwa mwaane ke aine—ao aia utu ao raoraoia—a riai n rangi ni mwannanoaki, akoaki, nanoangaaki, ao ni kaotaki nakoia anuan Kristo n tangira ae moan te bati. A bane ni butimwaeaki aomata ni kabane n ira te bootaki n te toa, bootaki riki tabeua n te Taabati, ao waaki ni bobotaki n te Ekaretia ngkana a ira kanoan te kainibaaire i nanon 38.1.1.

Te riki ni mwaane ke n aine bon te kinaaki ae kakawaki n ana babaire ni kakukurei Tamara are i Karawa. N ae e nanonaki raoi n te riki bwa te mwaane ke te aine i nanon te katanoata nakon te aonaaba bon arom ni mwaane ke n aine ngke ko bungiaki. (Ibukia ake a bungiaki n aki mataata raoi n rikia bwa aine ke mwaane, taraa 38.7.7.)

A kona n bwabetitoaki ao ni kamatoaaki aomata ake a kaokoro tarakiia bwa mwaane ke aine man aroia ngke a moan bungiakiia bwa te aine ke te mwane n aron ae oti i nanon 38.2.8.6 ao 38.2.8.9. Ibukin te kairi n te katabuaki n te nakoanibonga ao otenanti n te tembora, taraa 38.2.9.9 ao 26.5.7.

Aomata ake aki rangi ni mataata rikia bwa mwaane ke aine man bungiakiia ake aki ukora te korokoro, bwain aoraki, ao te reitaki n bitakin rikiia bwa mwaane ke aine ngke a moan bungiaki a kona ni karekea weteaia n te Ekaretia, te beeba ni kariaia n rin n te tembora, ao otenanti n te tembora; a kona ni karekea ao ni kammwakuri te nakoanibonga membwa aika mwaane.

A reirei ni kaitaraa te korokoro ke tokobitoan bwain aoraki taan kairiiri n te Ekaretia ibukin kataan te bitaki man aron moan rikin te aomata bwa te mwaane ke te aine n moan bungiakina. A anga te kauring taan kairiiri bwa karaoan mwakuri aikai e na karekei totoko i aon kainakin te Ekaretia. Tutuuki aikai a totokoa reken ke kammwakuran te nakoanibonga, karekean ke kabonganaan te beeba ni kariaia n rin n te tembora, ao karekean tabeua wewete n te Ekaretia.

Taan kairiiri a na marooro naba ni kaitara te waaki ni ikotaki ni karaoi mwakuri ni bitiko bwa kanga te mwaane ke te aine. Ae nanonaki n te reitaki ibukin bitaki bon kaotan nanon temanna ni karaoa kaitaraan rikina ni moan bungiakina. E kona n raonaki aio ma bitakin te kunnikai ke tein taraan moam ao bitakin aaram ke weteam bwa nao ke neiko. A anga te kaetieti taan kairiiri bwa naake a rinanon te bitaki n rabwataia a na rinanon te totoko n te membwatibu n te Ekaretia. Tutuuki aikai a totokoa reken ke kammwakuran te nakoanibonga, karekean ke kabonganaan te beebwa ni kariaia n rin n te tembora, ao karekean tabeua wewete i nanon te tai are a bitaki iai.

Tabeman ataei, kairake, ao ikawai a anganaki te bwai n aoraki ibukin kamarurungaia iroun te tia rabakau ae kinaaki ni kanakoa te rawawata n namakinan rikiia bwa e kaokoro ma are a bungiaki nako iai ke kauarerekean te iango ni bakabure. Akea taben te Ekaretia iaon maurin ke nakoraoin te waaki ni ibuobuoki are e karekeaki. I mwaain ae karekea te ibuobuoki te aomata, e rangi ni kakawaki bwa teuanne ke neienne (ao a na karo te ataei) a na oota n rikin kangaanga ao raoiroina. Ngkana aki kataia n rinanon te bitaki membwa aikai man aroia n mwaane ke n aine n bungiakiia, a kona ni karekei wewete n te Ekaretia, beeba ni kariaia n rin n te tembora, ao otenanti n te tembora; membwa aika mwaane a kona n karekea ao ni kammwakura te nakoanibonga.

Te waaki ae karaoaki e kona n rangi ni kaokoro n te iunite teuana nakon teuana ao man te aomata temanna nakon temanna. Membwa ao taan kairiiri (ao ana karo te ataei ) a kaai ni marooro imarenaia ao ma te Uea. Beretitentii n te Aono a na buokiia taan kairiiri n te tabo n rangi ni iango ma te karaurau ngkana a maroroakina aron a na waaki temanna. Bitiobi a marooro ma te beretitenti n te titeiki. A ukorii buokaia beretiteinti n te titeiki ao beretiteinti n te mition mairoun te Beretitentii n te Aono.

A kakaokoro tuua n aaba ao n te tabo n irekereke ma aomata ake a bita aroia n riki n mwaane ao n aine. N te United States ao Canada, Beretitenti n titeiki ao beretiteinti n te mitioin ake iai aia titiraki ibukin kaainibaaire aika a kinaaki n te tua a riai n reitaki ma aobitin te Ekaretia n te Aobiti n Reirei ni Kabuta:

1-800-453-3860, extension 2-6301

1-801-240-6301

Itinanikun te United States ao Canada, taan kairiiri aikai a riai n reitaki ma te tia kaeti tua n te aono n aobitin te aono.

Ibukin riki rongorongo i aon te kamataata ao boutokakiia naake a kan bita rikiia bwa mwaane ke aine, taraa “Transgender” i aon ChurchofJesusChrist.org.

38.7

Kaetieti n te Bwain Aoraki ao te Kamarurung

38.7.1

Tuoan rabwatan te mate

Te tuto n rabwatan te mate e na karaoaki ngkana ana utu te mate a anga te kariaia ao ngkana tuoakin rabwatan te mate e ira nanon te tua. Inanon tabeua keiti, tuoan rabwatan te mate e kainnanoaki man te tua.

38.7.2

Taunakina ke Kamannangaaki

Ana utu te aomata are e mate a na baireia ngkana rabwatan teuanne ke neienne e riai n taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki. A karinea ana iango te aomata.

Inanon aba tabeua, te tua e tangira kamannangan rabwatan te mate. Ni keiti tabeua, te taunimate bon tiaki te mwakuri ke e na kaboaki ibukin te utu. Ni kaeiti ni kabane, e riai te rabwata ni karauaki ma te karinerine ke ni kaota te karinerine. A riai membwa ni kakoaua bwa mwaakan te Mangauti e mwakuri n taainako (taraa Aramwa 11:42–45).

Ngkana e riai, rabwatan te membwa ae mate are e a tia ni kabaeaki e na kunnikainaki ni kunikain te tembora ngkana e taunaki ke ni kabuokaki ni kamannangaaki (taraa 38.5.8).

Te taunimate ke te taromauri ni kauring e katauraoa te tibwanga ibukiia utu ni ikotiia ao ni kateimatoa ana reitaki te utu ao kakawakina (taraa 29.5.4).

38.7.3

Ataei ake a Mate imwaain Bungiakiia (Ataei aika a Mate ni Bungiakiia ao Bwakaia Ataei inanon Bikoukouakiia)

Kaaro ake a rinanon te mate iroun natiia are e mate ni bungiakina a rootaki n te nanokawaki ao te bua. Taan kairiiri, kaain te utu, ao mwaane ao aine n ibuobuoki a anga te boutoka n te namakin ao te maiu n tamnei.

A kona ni baireia kaaro ngkana e na karaoaki te kauring ke taromauri n te ruanimate.

Kaaro a na korea rongorongon ana rekooti te ataei inanon te FamilySearch.org. Kaetieti a katauraoaki iaon te webutiate.

Otenanti n te tembora aki kainnanoaki ke ni karaoaki ibukiia ataei ake a mate imwaain bungiakiia. Ma, aio e aki kakea te koaua are te teei ae e bungiaki ni mate e na riki bwa mwakoron te utu n te maiu are akea tokina. A kaungaaki kaaro bwa a na onimakina te Uea ao n ukora Ana karaunano.

38.7.4

Eutanatia

Te maiu n rabwata bon te bwaintangira ae rangi ni kakaawaki mairoun te Atua. Te eutanatia bon katokan maiun te aomata are e korakai man te aoraki ae kangaanga katokana ke kangaanga riki tabeua. Te aomata are ira karaoan te eutanatia, ni ikotaki ma buokan temanna bwa e na mate ni karaoan te bakabure, e urui ana tua te Atua e kona n urua tuan te aba.

Katokan ke n akean te boutoka n te maiu ae kangaanga are e baireaki ibukin te aomata n tokin maiuna e aki warekaki bwa te eutanatia (taraa 38.7.11).

38.7.5

Ituaki n te HIV ao te AIDS

Membwa ake a ituaki n te HIV (uruakan ana ootanga te aomata n te wairati) ke are e reke irouna te AID (karekean uruakan ana ootanga te aoraki) a na butimwaeak nakon ana bootaki te Ekaretia ao waaki ni kakukrei. Rorokoia tiaki te bae e na karekea te aoraki nakoia tabeman.

38.7.6

Kamatuan te Iango

Irouia tabeman aomata, kamatuan te iango e kona ni butimwaeaki bwa te rinerine. A aki kaugaaki membwa n irii waaki ni kamatuuan te iango ibukin aro ni kamataku ke kakukurei.

Kabonganaakin bwaai ibukin kamatuan te iango ni katokan te aoraki ke aki mwakurin raoi te iango e riai ni baireaki ni maroroakinaki ma taan bwain aoraki aika a rabaku man konabwai.

38.7.7

Naake Aki Mataata raoi man taraakin bwain rabwataia bwa te aine ke te mwaane man moan bungiakiia

Ni kaangaanga aika aki rangin n rereke, e bungiaki te ataei ma bwain rabwatana aika aki mataata raoi ni kaotia bwa te mwaane ke te aine (aki mataatan raoi man bwain rabwatan te aomata bwa te mwaane ngaia ke te aine). Ana riai kaaro ao tabeman ni karaoi babaire ni bairea aron rikin natiia ni mwaane ke n aine ma ana kairiiri te tia rabakau iaon bwainaoraki. Iango ibukin wakinan te bwainaoraki ke te korokoro a karaoaki n tainako nkia tae moan ni bung. E ngae n anne, a kona n taonaki taina ti ngkana a bon riai ni bwainaorakiaki.

Te nanoanga ao te wanawana aika onoti a kainnanoaki ngkana te kairake ke te ikawai ake a bungiaki ao eaki oti bwain rabwatana bwa te aine ngaia ke te mwaane a rinanon te namakin ae rawawata riki ngkai ea kaman karaoaki te babaire irouna bwa ekia tai n aine ke ni mwaane inanon tain uarerekena.

Titiraki ibukin aia rekooti membwa, katabu n te nakoanibonga, ao otenanti n te tembora ibukiia kairake ke ikawai ake a bungiaki makia ti raoi mataataa bwa te aine ngaia ke te mwaane a riai ni kairaki nakon ana Aobiti te Moan Beretitentii.

38.7.8

Bwainaoraki ao Tararuaan te Mauri

Ukoran te buoka ni bwainaoraki ae bane aroia, kamwakuran te onimaki, ao karekean kakabwaia man te nakoanibonga a uaia ni mwakuri ibukin te kamarurungaki, ni kaineti ma ana kantaninga te Uea.

Membwa a na aki kamanenai bwainaoraki ke mwakuri ni kamarurung are a kananououa nakon arora n aomata, n roota maiun tamneira, ni i kararaoma ni kaineti ma te tua. Naake iai aia kangaanga ni marurungiia a riai ni maroro ma taan bwainaoraki aika bane aroia man mwaatai ake iai aia raitienti n taabo ake a mwakuri iai.

N raonaki ma ukoran te buoka n te bwainaoraki ae bane arona, membwa n te Ekaretia a kaungaki bwa a na ira nanon te reirei ni koroboki aika tabu n Iakobo 5:14 n “weteia unimanen te ekaretia; ao a na tataro i aona, a na kabiria n te ba n aran te Uea.” Kakabwaia man te nakoanibonga ibukin te kamarurungaki a anga naake iai irouia te kariaia n te aobiti ae te nakoanibonga. A kanakoaki ngkana iai te bubuti ibukina ao akea boona (taraa 18.13).

Membwa n te Ekaretia a aki kaungaaki bwa a na kamarurungaki n te kakai ke mwakuri n tabunea mairoun te aomata ke kurubu ake a taku bwa iai mwaakaia ae onoti ni kamarurung itinanikun te tataro ao kamwakuran raoi te nakoanibonga ibukin kakabwaia. Mwakuri aikai n angin te tai a aranaki bwa “te korakora ibukin te kamarurungaki.” Aara riki tabeua a kabonganaaki naba. Berita n aron aikai ibukin te kamarurungaki n angin te tai ao a karaoaki ma te kaboomwii n te mwane.

38.7.9

Bwainaoraki ibukin te Marijuana

Te Ekaretia e kaitara kabonganaakin te marijuana n te kaantaninga ae akea rekerekena ma bwainaoraki. Taraa 38.7.14.

E ngae n anne, te marijuana e kona ni kabongnaaki n te kaantaninga ibukin bwainaoraki ngkana a iraki nanon aro aikai:

• E motikaki kabonganaana bwa e riai ibukin te bwainaoraki mairoun te taokita ae raitienti ke temanna riki te tia bwainaoraki ae iai kariaiakana.

• E riai te aomata n ira mwaitin te bwainaoraki ke aron te tararua mairoun te taokita ke temanna riki te tia bwainaoraki ae iai kariaiakana. Te Ekaretia e aki kariaia ikenakin te marijuana ni karokoa are e anga ana kariaia te tia bwainaoraki ae boboto iaon riain te bwainaoraki.

Te Ekaretia e aki kariaia mokonakin te marijuana, n raonaki ma kabonganakina ibukin te bwainaoraki.

38.7.10

Bwaintangiraan bwain te rabwata iroun te mate ao kabonganakiia irouia tabeman

Bwaintangira ni bwain te rabwata bon te mwakuri n anganano are e aki toki n iai imwiina bwa te kabwaia ae korakora nakoia tabeman ma aorakiia nako.

Ana babaire te aomata are e maiu n anga bwain rabwatana nakon te aomata riki temanna e na riai ni karaoaki ma te maroro ma te tia bwainaoraki ae konabwai ao n tataroakinaki.

Te babaire ni kariaia karaian bwain te rabwata ke bwaina ake a uarereke mairoun te aomata are e a motirawa e karaoaki iroun te aomata ke mairoun kaain ana utu.

38.7.11

Te Maiu ae Teimaan (N raonaki ma Boutokaan te Maiu)

Ngkana a oreaki n te aoraki ae kakaiaki, a na kamwakura aia onimaki membwa inanon te Uea ao ni kakaiia taan bwainaoraki aika a mwaatai. Ma, ngkana e na bon riki te mate, e riai n taraaki bwa te kakabwaia ao mwakoron te kaantaninga ae akea tokina (taraa 2 Nibwaai 9:6; Aramwa 42:8).

Membwa a riai n aki namakina te kabeaki ibukin kananauan maiuia n rabwata n aanga aika a riao. Babaire aikai a karaoaki raoi iroun te aomata, ngkana e kona, ke irouia kaain te utu. A riai n ukora ana taeka n reirei te tia bwainaoraki ae wanawana ao te kairi ae mairoun te Atua rinanon te tataro.

Taan kairiiri a anga te boutoka naake a baireia ngkana e na kanakoaki ke e na aki katokaki boutokan te maiu ibukiia kaain te utu.

38.7.12

Kurubu ibukin Kamatata

A mwaiti kurubu aika a bwainaki irouia aomata ao bootaki ni iokinibwai ake iai aia burokuraem ake a taku bwa a karikirakea tararuan arom ibon iroum, karineam i bon iroum, ao n te aro n tamnei, ke ana reitaki te utu. Kurubu aikai anga te berita bwa a katokii kaangaanga aika tawe are a bon taneiai ni kainnanoa te tai, te tataro, ao ana konabwai temanna ni karaoia. E ngae ngke kaaina a bon taneiai n te aro n ibuobuoki ke te kakukurei, kaangaanga mai imwaina a bon oki n angin te tai, are e a karekea riki te aki kukurei ao te bwarannano.

Tabeman ma n kurubu aikai a taekinna ke n anga te oota bwa te Ekaretia ke Mataniwi ni Kabuta n tatabemaniia a tia ni boutoka aia burokuraem. E ngae n anne, bukibuki aikai aki koaua.

Membwa n te Ekaretia a kauringaki naba bwa tabeua kurubu aikai a boutokai iango ao ni kamanenai kawai ake a kona n urubwai. A mwaiti kurubu aika a tiati te roo ae bubura ao ni kaunga te motinnano ae teimatoa. Tabeua iango n te aonaaba aika airengan ma reirein te euangkerio n anga ake a kona ni kamamara te maiu n tamnei ao te onimaki.

Taan kairiiri n te Ekaretia a bon aki kabwakamwane ibukin, kaunga, ni irii, ke boutokai kurubu aikai ke karaoana. Ana bwai naba te Ekaretia a na bon aki kabonganaki ibukin waaki ni aikai.

Membwa ake iai aia kaangaanga n te aro n reitaki ke n aia namakin a na reitaki ma taan kairiiri ibukin kairaia n atai taabo ake a na reke iai ibuobuoki ake a na booraoi ma ana reirei te euangkerio. Ibukin rongorongo riki tabeua, taraa 22.3.4.

38.7.13

Te Iti ni Kaotokan te Aoraki

Te iti ibukin katokan te aoraki a anga taan bwainaoraki aika a rabakau man wanawana ni kamanoa marurungin te rabwata ao ni katana te maiu. Kaain te Ekaretia a kaungaaki bwa a na bon kamanoiia, natiia, ao aia komiuniti rinanon te iti ibukin katokan te aoraki.

N tokin te tai, aomata a bukintaeka ni karaoi oin aia babaire ibukin te iti ni katokan te aoraki. Ngkana kaaina iai aika raraoma, a riai ni maroro ma taan mmakuri n te o n aoraki aika a mwatai ao ni ukera naba ana kairiri te Tamnei ae e Raoiroi.

Mitinare aika a tauraoi ake a tuai itinaki ibukin totokoan te aoraki a na bon korakora riki aki reken tabeia n oin abaia.

38.7.14

Tuan te Mauri ao Mwakuri ni Kamarurung

Tuan te Mauri bon ana tua te Atua. E kaotia ibukin kabwaiaia natina n rabwataia ao n tamneia. A tia burabeti ni kamataata bwa reirei inanon Reirei ao Berita aika Tabu 89 a raonaki ma ko na tabuiko man te bakee, mooi aika a matoatoa (arekooro), ao mooi aika a kabuebue (te ii ao kobee).

A tia burabeti ni reireiniia membwa bwa a na totokoi bwaai aika a kamamate, ae riaon te tua, ke te bwai ae kareke tangirana ke te aki babaire raoi ao ni uruana marurungin te rabwata.

Iai tabeua bwaai aika a kamamate ao mwakuri ake aki taekinaki n Tuan te Mauri ke irouia taan kairiiri n te Ekaretia. A riai membwa ni wanawana ao ni babaire n irianna ma te tataromwaaka ni karaoan rinerine ni karikirakei marurungin rabwataia, tamneia ao aia iango.

“Kam aki atai rabwatami bwa mwaneaban te Tamnei ae Raoiroi are i nanomi, are e reke iroumi mairoun te Atua, ao tiaki ami bwai ngkami? “Bwa kam kaboaki n te bwai ae kakawaki: mangaia are neboa te Atua n rabwatami, ao n tameimi, bwa a na bwai te Atua” (1 I Korinto 6:19–20).

Te Uea e beritani kakabwaia n tamnei ao n rabwata nakoia naake a ongoeaaba n Tuan te Mauri ao aia kairi burabeti aika a maiu (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 89:18–21).

38.8

Kaetieti n te Waaki ni Babaire

38.8.1

Te Tabetabe ao Te Tia Tararua n te tai ae Uarereke

Tabekaia ataei ao karaoan te tararua n ae kanga bon natim e kona ni kakabwaiaia ataei ao utu. A kona ni karikaki utu aika tangira, ao akea tokiia rinanon te tabetabe. Tao a roko ataei nakon te utu rinanon te tabetabe ke te bungiaki, bon kakabwaia aika kakawaki aika ti tebo aroia.

Membwa ake a tangiria n tobwaia ke n tararuaia ataei a riai n irii tuua aika bwainaki n aaba ao n tautaeka ake a irekereke.

Te Ekaretia e aki waakina aron te tabetabe. E ngae n anne, n te United States ao Canada, a kona taan kairiiri ni kanakoia membwa nakon te Family Services ibukin karekean buokaia. Ibukin nambwan te reitaki, taraa 31.3.6.

Ibukin rongorongo riki iaoia kaaro aika akea toaia, taraa 38.6.19

Ibukin rongorongona riki, taraa “Adoption” (Topics and Questions, topics.ChurchofJesusChrist.org).

38.8.2

Te Babakanikawai ni Katean te Irekereke

E riki te babakanikawai ni katean te irekereke ngkana temanna e mwantiakaa onimakinan temanna bwa e aonga ni kona ni keweaki teuanne ke neienne. E kona n riki aei ngkana uoman aomata a kaina te kurubu ae titeuana, n aron te Ekaretia. E kona naba n riki man kabonganakin buaka te mwakuri n iraorao ke n onimakinaki, n aron te wewete n te Ekaretia ke te reitaki n te utu. Te babakanikawai ni katean te irekereke bon ibukin karekean te raka n te mwane.

A riai membwa ni bwaina te kokoaua n ni bwaai aika a karaoi ao ni mwakuri ma te onimakinaki. Te babakanikawai ni katean te irekereke bon kakeaan te onimakinaki ao te koaua. A kona taan karaoia ni kateaki n te kabowi. Membwa n te Ekaretia aika a karaoa te babakanikawai ni katean te irekereke a kona naba n tianaki kabonganaan ke ni kamaunaaki aia membwatibu. Taraa 32.6.1.3 ao 32.6.2.3 ibukin te kairi iaon te marooro ni kauntira ibukiia membwa ibukin mwakuri ni babakanikawai.

Ana aki kona membwa n taekinna ke ni kaotia ae aia waaki ni bitineti a mwanenaki iroun, e kariaiakaki iroun, ke e tei ibukin te Ekaretia ke ana taan kairiiri.

38.8.3

Bwaai n Rawebwana ao Rawetamnei

A kona bwaai n rawerawe ni buokia ni kaoa te Tamnei ao ni kanakoraoa te anga reirei inanon kiraati ao n bootakin te Ekaretia. Katooto ni bwaai aikai bon taian witeo, tamnei, ao anene ake a raweaki. Kabonganakin bwaai aikai a riai n aki riki bwa bwaai n totoko ke boton aia iango kaain te kiraati ke te bootaki.

Aki riai membwa ni kabonganai bwaai aika kanakoi bwana ao tamnei n tain bootakin te toa ke inanon te tetere ni kabuta n ana maungatabu te titeiki. E ngae n anne, e kona ni kabonganaaki te katangitang are e raweaki inanon bootaki aikai ngkana e kainnanoaki bwa e na raoni anene.

A riai membwa n irii tuua ibukin tuan kamanoan inaomatan katotongan bwai ngkana a na kabonganai bwaai ni kaongora ao bwaai n rawerawe (taraa 38.8.11). A riai n ti kabonganai bwaai n rawerawe ake a uota te rau ao n ibuobuoki ni kaoa te Tamnei.

38.8.4

Aia Kanikinaa ae a Koreia ni Baia ao Tamneia Mataniwi ni Kabuta, Aobitia ni Kabuta ao Itingauan n te Aono

A riai membwa n te Ekaretia n aki ukoukori aia kanikinaa ae a koreia ni baia Mataniwii ni Kabuta, Aobitia ni Kabuta, ke Itingaun n Aono. Ke ana tuangaki taan kairiiri bwa a na tiainai aia boki aika tabu, ke aia anene, ke aia burokuraem. Karaoakina e kamangora tabun weteakiia ao te tamnei n taian bootaki. E na kona n totokoia man kamaurakiia tabeman membwa.

A riai membwa n aki rawei tamneia Mataniwi ni Kabuta, Aobitia ni Kabuta, ke Iitingaun n te Aono inanon taabo n taromauri.

38.8.5

Waaki ni Bitineti

Ana auti ni bootaki te Ekaretia ao kateirei riki tabeua, bootakin ao kiraati n te Ekaretia, ao tiaeno n ana webutiate ao n ana bwaai ni kareke rongorongo te Ekaretia a na aki kabonganaaki ni karikirakei aekan bitineti nako ke te rabwata ae tiaki bwain te Ekaretia.

Rinanin kurubu n te Ekaretia ke rongrongoia membwa riki tabeua a na aki anganaki bitineti ke rabwata aika tiaki bwain te Ekaretia. A raonaki aikai (ma aki tianaki nakoia) ake a kaunga te boontaeka, te reirei, ao reken te mwakuri. Taraa 38.8.31.

38.8.6

Taan Mwakuri n te Ekaretia

Taan Mwakuri n te Ekaretia ana maiuakina ao n irii ana kainibaire te Ekaretia n tainako. A riai naba n iri tuua ibukin te kamwakuri n te tabo.

Ni moanna ke n reitanako te mwakuri n te Ekaretia, a riai membwa n tau ni karekei aia beeba ni kariaia nakon te tembora. Imarenan tai, taan tei man te Church Human Resource Department (Ana Tabo n Tararua te Ekaretia ibukin Buokan te Botanaomata) a na reitaki ma titeiki beretitenti ke bitiobi ni kakoaua tauia nakon te tembora ibukiia ana taan mwakuri ngkai ke aia a nang mwakuri n te Ekaretia. A riai ni kaeka taan kairiiri n te tai ae waekoa.

38.8.7

Ana Maekatin te Ekaretia

Ana maekatiin te Ekaretia iai inanona:

• Te Rao ibukiia ataei.

• Ibukin Kakorakoraia Kairake ibukiia kairake.

• Te Riaona ibukiia ikawai.

Te Moan Beretitentii e kaungaia memebwa ni kabane bwa a na wareka ana maekatiin te Ekaretia. A konaimaekatiin ni buokiia membwa n reiakina ana euangkerio IesuKristo, kamatebwaia aia reirei burabeti aika a maiu, n nanamkina te reitaki ma utu n te Ekaretia ni kabuta te aonaaba, ni kaitarai kangaanga n te onimaki, ao ni kaaniko ma te Atua.

Taan kairiiri a buokiia membwa bwa a na reke tenaan maekatiin irouia n aron:

• Buokiia membwa ni buoka boon boreetian taian maekatiin ao ni kabooui aia bwakamwane.

• Kaotia nakoia membwa bwa a na kanga ni karekei kanoan te maekatiin iaon ChurchofJesusChrist.org, te Gospel Library app, ao te Gospel Living .app. Kanoan rabakau iaon te kombiuta e aki kabooaki.

• N aki maan imwiin bwabetitoaia membwa aika a boou, kaotia nakoia bwa a na kanga ni karekei ana maekatiin te Ekaretia iaon rabakau n te kombiuta. Ngkana a nano ni maekatiin are a boreetiaki, anganiia teuana te ririki n aia kabwakamwane ni kabongana te kataumwane n te iunite.

• Katauraoi bwakamwanei aika a reitinako nakoia ataei ao kairake ake a nako n taromauri n te umantabu n akea aia karo ma taan tararuaia. Kabonganai kataumwane n te iunite.

A kona bitiobi ni wetea te tia tei man te maekatiin ni buokiia membwa ni kona ni karekei maekatiin. Ke a kona ni katabea te tia koroboki ni kakoroi mooti n te uoote bwa e na ibuobuoki (taraa 7.3).

Te tia tei ibukin te maekatiin ke te tia koroboki ni kakoroi mooti e kona ni ibuobuoki ni karekei rongorongon taneiai ni kaeti ma te onimaki ao kakoaua mairouia membwa n te aba bwa a na tibwaia ma te maekatiin.

Bwakamwane nakon boreetian taian maekatiin a tauraoi n store.ChurchofJesusChrist.org, te Global Services Department, ao Distribution Center retail stores. N aono tabeua, te iunite e karaoa te oota ibukiia membwa ao n tibwatibwai maekatiin n aia autinibootaki. Ibukin rongorongona, reitaki ma te Global Services Department ke te distribution center store.

38.8.8

Aran te Ekaretia, Banna ae e Kinaaki Iai, ao Kanikinaeana

Ana banna ae e kinaaki iai te Ekaretia ao te kanikina

Aran te Ekaretia, ana banna ae e kinaaki iai, ao te kanikina bon kiing ibukin kinaakin te Ekaretia. A tauaki mwia bwa kanikina aika kaokoro ke a kamanoaki n te tua ni kabuta te aonaaba. A kabonganaaki ibukin kinakin koroboki, rongorongo, ao ana waaki te Ekaretia.

Ana kanikina te Ekaretia ae onoti a riai ni kabonganaaki ti ni kaineti nakon kairi aika katauraoaki inano.

Aran te Ekaretia ae koreaki. A kona iunite n te tabo ni kamanena aran te Ekaretia ae koreaki (tiaki n te banna ae kinaaki iai ke te kanikina) ngkana a bane ni kakoroaki nanon bwaai aikai:

• Ana waaki ke te mwakuri ma te ara are iai irekereke e bon boutokaki iroun te iunite (ibukin te katooto, te burokuraem ni bootakin te toa).

• Aran te iunite n te tabo e kamanenaaki bwa te kaukuki imwaain aran te Ekaretia (te katooto, Campo Rosa Uoote n Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira).

• Manin te koroboki a na aki katootonga ke n titebo ma ana banna te Ekaretia ae kinaaki iai.

Ana Baana ae Kinaaki iai ao te Kanikina. Ana banna ae kinaaki iai te Ekaretia ao te kanikina (taraa te kamataata n te tamnei ane ieta) a na ti kabonganaaki man ana kariaia te Moan Beretitenti ao te Kooram n Abotoro n te Tegaun ma Uoman. A na aki kabonganaaki bwa bwaai ni katamaroa. Ke ni kabonganaki bon ibukim, bwaai ni karekemwane, ke te kawai n anainano.

A riai titiraki ni kainetaki nakon:

Aobitin Intellectual Property

50 East North Temple Street

Salt Lake City, UT 84150-0005

Tareboon: 1-801-240-3959 or 1-800-453-3860, ekititentin 2-3959

Baekiti: 1-801-240-1187

Imeri: [e-mail]

38.8.9

Te Reitaki nakon te Beretitenti n te Titeiki ao te Bitiobi mairouia taan Mwakuri n te Ekaretia ao taan Ibuobuoki

Ngkana taan mwakuri n te Ekaretia ao taan ibuobuoki a kainnanoia n reitaki ma te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi, a kanakoa aia kan reitaki nakon ana tia koroboki ni babaire te tia kairiiri anne ti ngkana e rangi ni kawaekoaaki ke e kainaki rongorongona. Aio e anganiia beretitenti n te titeiki ao bitiobi ni kabotoa riki aia mwakuri iaon tibwangaia aika moan te bati ae bon ti ngaiia ae a kona ni karaoia.

Taan mwakuri n te Ekaretia ao taan ibuobuoki ni ikotaki ma taan tei ni kabane man ana tabo ni mwakuri nako te Ekaretia, burokuraem iaon te anga reirei ao te tabo n reirei, warebea ao mwakurin te riki n toronibwai, ao bitineti ake a irekereke ma te Ekaretia.

Ngkana e tuai weteaki te tia koroboki ni kakoroi moti ke e bon mwakuri, e kona ni bon kawaraki te tia kairiiri.

38.8.10

Kombiuta

A riai kombiuta ao tiaobutuea aika kabongaki n ana auti ni bootaki te Ekaretia a katauraoaki ao n tararuaki man ana etukuata te Ekaretia ke te aobiti man te aono. Taan kairiiri ao membwa a kabongai bwaai n ibuobuoki aikai ni boutokai ana kaantaninga te Ekaretia, n raonaki ma te mwakuri n rongorongon te utu.

A riai tiaobutuea iaon kaombiuta aikai n raitienti raoi nakon te Ekaretia.

E tarai taabo ake a katukaki iai ao a kamanenaki iai kombiuta n te titeiki te beretitenti n te titeiki, n raonaki ma ake n ana tienta te Ekaretia n rongorongon te utu. Te tia rabakau n te titeiki iaon bwaai n rabakau e na kakoaua bwa a bane ni karinaki bwaai aika boou ao n tararuaaki raoi n aron are e kabwarabwaraaki inanon 33.10

38.8.11

Bwaai aika Tauaki taekaia

Te copyright bon te katanaki are anganaki taan moan karaoa te mwakuri iaan te tua ake a kabwarabwaraki n te booma ibukin bwaai ake a kona n namakinaki ao n tauaki (n raonaki ma te digital), n irianaki ma:

• Booki ao taian koroboki, taian katangitang, bwaai ni kaotioti, ao mwakuri ni bwaai ni mwaie.

• Taian korotamnei, banna n te rawetamnei, ao atibu aika a kaaraki.

• Mwakuri ibukin te ongora ao te tamnei (ao n aron taian tamnei ao taian witeo, CDs, ao DVDs).

• Burokuraem ao takakaro n te kombiuta.

• Intanete ao rongorongo riki tabeua aika kawakinaki inanon te kaombiuta.

Tuua n tararuai mwakuri ni karikibwai ao kariaiakan kamanenakiia a kaokoro n te aba teuana ma teuana. Ana kaetieti te Ekaretia are e kaotaki n te mwakoro aio a bon kanakoraoaki ma taian boraraoi ake a bwainaki n angiin aaba. Ibukin kabebeteana, te mwakoro aio e nanonaki nakon inaomatan te tia karaobwai ae “inaomatan te tia karaobwai.” Ma, tabeua man inaomata aikai a na kona n ataaki n araia ae kakaokoro n aaba tabeua.

Membwa n te Ekaretia a riai n rangi n tarai raoi tua ni kabane ni inaomatan te tia karaobwai. N aron ae tataneiai te aba iai, bon ti taan bwaibwai n te copyright aika a kona ni kariaia kabonganakin aia mwakuri aikai:

• Katotongana (kaobinakina)

• Tibwatibwana

• Kaotana mwakuriana nakon te botanaomata

• Katanoakina nakon te botanaomata

• Karaoan bitakin taekana

Kabonganakin te mwakuri ni kawai nako aikai n akea te kariaiakaki mairoun te tia bwaibwai e kaitaraa tuan te Ekaretia. E kona naba kabongakina ni bukinaki te Ekaretia ke te tia kabongana iaan te tua.

Te tia kamanena te mwakuri e riai n ataia bwa e katanaki man te copyright. Mwakuri aika booretiaki e bon mena iai te kauring n inaomatan te tia karaobwai, n aron “© 1959 iroun John Doe.” (Ibukin bwanaa aika raweaki, te kanikina bon ℗.) Ma e ngae n anne, te kauring ibukin inaomatan te tia karaobwai e bon aki kainnanoaki ibukin katanakina n te tua. N aron naba anne, te koaua ae akea ae atia ni boretiaki ke e katokaaki iaon te intanete tiaki nanona bwa e aki copyrighted. Ke e a kona ni katotongaki, tibwatibwaki, karaoaki, kaotakina, ke ni karaoi katotongana n akea te kariaia.

Te Intellectual Property Office (IPO) e na ibuobuoki ni karaoakin bubuti ni kamanenan inaomatan te tia karaobwai n ana bwai ke ana burokuraem te Ekaretia iroun Intellectual Reserve, Inc. (IRI). IRI bon te bootaki ae kaokoro, ae aki karekemwane are a na bwai n rabakau e kamanenaaki iroun te Ekaretia. Ibukin rongorongo iaon te bubuti kamanenaan oin ana bwai te Ekaretia, taraa “Terms of Use” iaon ChurchofJesusChrist.org.

Titiraki aika rimwi ao kaekaia ana buokiia membwa n ota ao ni kawakin tuan bwaai kariaia ibukin katootongana ngkana a kamanenai bwaai aika tauaki taekaia n te tabo n taromauri ao n te mweenga. Ngkana iai aia titiraki membwa ake aki kaekaki ni kairan iango aikai, a na kona n reitaki ma te IPO:

Aobitin Intellectual Property

50 East North Temple Street

Salt Lake City, UT, 84150-0005

Tareboon: 1-801-240-3959 or 1-800-453-3860, ekititentin 2-3959

Baekiti: 1-801-240-1187

Imeri: [e-mail]

I kona ni kaewei bwain te Ekaretia aika a tia ni boretiaki? Ti ngkana e taekinaki, a kona bwain te Ekaretia ni katootongaki ibukin mwakuri n aki karekewmane n te Ekaretia, ao kamanenana n te utu. Taekan aron kabonganakina are e raonaki ma ana webutiaite te Ekaretia ke te app e kabwarabwara bwa a kanga aron kabonganakin bwaai aikai iaon webutiate ao apps aikai. E na aki kamanenaaki ibukin te karikirake man bwain te Ekaretia n akea te kariaia n te koroboki ae onoti man te IPO.

I kona ni karekea katootongan te anene? Tuua aika onoti iaon te kariaia ae kaineti nakon te katangitang. E kona te aomata ni kaobiina te anene man bwaai aikai ibukin kabonganakina ae aki karekemwane n te Ekareita, n te mweenga, ao n te utu ti ngkana iai te totoko ae koreaki iaon te anene n taromauri ke te anene:

• Boki n Anene n Taromauri

• Aia Boki n Anene Ataei

• Ana Maekatiin te Ekaretia

Katooton ke raweakin te anene n akea te kariaiakaki mairoun te tia bwaibwai are iai inaomatana ni karaobwai e bon kaitara nakon ana kainibaire te Ekaretia.

I kona ni katootongi bwaai ake aki bwainaki iroun te Ekaretia? E bon aki. Tuua n te inaomata ni karaobwai e tautaekana kamanenaan bwaai ake a bwainaki irouia tatabeman. Bon iai taian totoko ake anga aro bwa te botanaomata a riai ni irii imwaain katotongan ake tiaki ana bwai te Ekaretia. Totoko aikai a bon karinanaki ni kaan ma moan te rongorongo. A riai membwa ni irii raoi tua ni kabane ni inaomata te tia karaobwai.

I kona ni kaoti bwaai ake a na ongoraeaki ao ni matakuakinaki ibukin te karekemwane n ana bootaki te Ekaretia? Ni Koauana e bon aki. Membwa n te Ekaretia a na riai n aki urui taian kauring ao totoko ake a kamenaki iaon bwaai ni karekemwane ake a na ongoraeaki ao ni matakuakinaki. E raonaki aei ma tamnei, witeo tabeua, ao anene. Kamanenan bwaai ni karekemwane ake a na ongoraeaki ao ni matakuakinaki ni bootakin nako te Ekaretia e bon kainnanoa te kariaiakaki mairouia taan bwaibwai ake iai inaomataia ni karaobwai.

I kona n anai ke ni katotonga te tiaobutuea n te kombiuta ao tabeua riki burokuraem ibukin kamanenana n te Ekaretia? E bon aki. Burokuraem n te kombuita ao tabeua riki tiaobutuea a na bon aki kona n katotongaki ke n taunroutenaki ni karokoa ae a tia ni kaboaki raoi taian raitienti.

Tera te kariaiakaki ae e kainanoaki ni kaota te anene ao kaotinakoan te kamataku? Bwaai ake a kaotinakoaki ake e bwainii te Ekaretia ke IRI a na bon kona ni karaoaki n ana tabo te Ekaretia n akea te kariaia man ana etekuata te Ekaretia. Ngkana te bwai ae e kaotinakoaki are iai inaomatan te tia karaobwai iai ae e aki bwainaki iroun te Ekaretia, membwa a bon riai ni karekea ana kariaia te tia bwaibwai are iai inaomatana ni karaobwai ni karaoi ni kabane ke mwakorona n ana tabo te Ekaretia. Te tia bwaibwai are iai inaomatana ni karaobwai e na bon kainnanoi taian roo ke te bwakamwane e ngae ngkana akea boona ae e karaoaki ibukin karaoakina. Ni kabane bwaai aika ana kaotaki ana iai te kariaia mai irouia taani kairiiri n te nakoanibonga n te tabo.

38.8.12

Karikiram ibukin Bwaai n Reirei

E katauraoi bwaai aikai te Ekaretia ni buokiia membwa n reiakina ao ni maiuakina ana euangkerio Iesu Kristo. A raonaki aikai ma booki aika tabu, rongorongo man te maungatabu ni kabuta, maekatiin, manuo, booki, ao bwaai n ibuobuoki riki tabeua. Taan kairiiri a kaungaia membwa bwa a na kabonganai booki aika tabu ao bwaai n ibuobuki riki tabeua aika kainnanoaki ni kamatebwaia te euangkerio n te mweenga.

A riai kamatebwai ao reirei n te euangkerio ni boboto iaon te Tia Kamaiu ao Ana reirei. Ni buokia ni kateimatoa te taratara aei inanon ana kiraati nako te Ekaretia, ana kakoaua taan kairiiri bwa a kabonganai bwaai n reirei taan reirei aika a tia ni kariaiakaki. Ibukin rongorongon riki bwaai n reirei aika a tia ni kariaiakaki, taraa Kaetieti ibukin te Karikirum.

38.8.13

Tarekitori

A kaungaaki membwa ao taan kairiiri bwa a na kabonganai araia membwa aika katauraoaki man te Ekaretia. A kona n reke aara aikai inanon te Ward Directory ao te Map iaon ChurchofJesusChrist.org ao inanon te Member Tools app. A katauraoi rongorongo ibukin karekeaia membwa. A kona taan kairiiri n te Titeiki ao n te Uoote n noori rongorongo riki aika a na ibuobuoki nakon aia wewete. A kona naba taan kairiiri n tarai rongorongo aikai inanon te Leader and Clerk Resources (Bwaai n Ibuobuoki ibukiia Taan Kairiiri ao Kiraaka).

A kona membwa n totokoa norakin rongorongon aia reitaki iaon bwaai aika a maiu man te iti. A karaoa aei man rineakin rinanin kamanoakiia iaan household profile.

A riai taan kairiiri n taian titeiki ma uoote ni karinea kamanoakiia membwa ake a rinei. Taan kairiiri aikai a riai naba ni kakoauaa bwa rongorongo aikai a ti kabonganaaki ibukin ana waaki te Ekaretia.

Aki rangi ni kainanoaki rongorongon araia kaain te titeiki ao uoote ni boretiaki. Ngkana a baireia taan kairiiri bwa iai kainnanoakina, a kona ni karaoa ae boretiaki man te Ward Directory ao te Map iaon te ChurchofJesusChrist.org. Aaki riai rongongorongon aara aikai ni karinaki iai bwa te mwaane ke te aine, aia ririki ke aia bong ni bung membwa.

Aki riai ni kaotinakoaki rongorongoia membwa ibukin waaki aika aaki irekereke ma te Ekaretia.

38.8.14

Kunnikaira ao Taraakira

Mwaane ao aine a karikaki ni katotongan te Atua (taraa Karikani Bwai 1:26–27; Aberaam 4:27). Rabwata aika a mamate bon bwaintangira aika a tabu.

Kaain te Ekaretia a kaungaaki bwa a na kaota karinean rabwataia n aia rinerine ibukin kunnikaira aika a riai ao taraakira. Tera te aekaki ae riai ae riaon taian katei ao ibukin kakaokoron taai aika a riki. N aron te katoto, ibukin bootakin te toa, aomata a bwaini kunnikaia ae tararaoi ae tauraoi ibukin te Tabati ni kaota te karinerine ibukin te otenanti n te toa (taraa 18.9.3). Te reirei ae aekakin naba aei e kaeineti nakoia taan nanako n te tembora (taraa 27.1.5). Ana reirei Iesu Kristo a ataia bwa a na kanga ni bwainia ni kunnikai aika a tamaroa ao n tararaoi iai.

Membwa ao taan kairiiri a riai n aki motiki taekaia tabeman n aanaki iaon kunnikaia ao tarakiia. A riai n tangiriia aomata ni kabane, n aron are e tua te Tia Kamaiu (taraa Mataio 22:39; Ioane 13:34–35). Ni kabane a butimwaeaki ni bootakin te Ekaretia ao waaki ni kakukurei (taraa 38.1.1).

Ngkana a karaoaki beeba ni kariaia nakon te Tembora nakoa n te uoote ao n titeiki, a riai taan kairiiri n iangoa kororaoin ao ana kairi te Tamnei ae Raoiroi (taraa 26.3, 30.1.1, ao 31.1.1).

38.8.15

Te Katauraoi ae Korakora ke Iangoan Maium

Te Ekaretia e kaungaa te riki n toronibwai. A kaungaaki membwa bwa a na tauraoi n tamneiia ao n rabwataia imwaain kaanganga n te maiu aei. Taraa 22.1.

Ma e ngae n anne, taan kairiiri n te Ekaretia a tia n kaitaraa aron te katauraoi ae e rang riao ke korakora ibukin kaanganga aika kona ni manga kaoti. E konaa n aranaki te mwakuri aei bwa iangoan maium. Waaki ni kakatauraoi a riai ni waantongaaki n te onimaki, ao n akea te maaku.

A tia taan kairiiri n te Ekaretia ni kaungaiia membwa bwa a na aki taarau ibukin karekean ae a na aki tare n te amwarake. Ma a riai membwa n katea aia ookai n amwarake ao ni kaikoa aia mwane inanon te tai ae maan. Taraa 22.1.4 ao “Food Storage” (Topics and Questions, topics.ChurchofJesusChrist.org).

38.8.16

Bong N Aki Mamatam

A kona membwa n aki mamatam n te tai ane a bon taku. E ngae n anne, a taneiai n taraia bwa moan Tabatin te namwakaina bon te bong n aki mamatam.

Te bong n aki mamatam e raonaki ma te tataro, a na akea te amwarke ao te mooi inanon 24-te aoa (ngkana e marurung te rabwata), ao n ang te angabwai n aki mamatam ma te nano n tituaraoi. Te angabwai n aki mamatam bon te anganano ni buokiia naake a rootaki n te kainnano (taraa 22.2.2).

N tabetai te Ekaretia ni kabuta ke bootaki n te tabo a karaoaki ni moan Tabatin te namwakaina. Ngkana e riki aei, e na baireia te beretitentii n te titeiki te Tabati riki teuana ibukin te aki mamatam.

38.8.17

Kemboro ao Kaboan bebwa n takakaro n te mwane

Te Ekaretia e totokoi ao ni kaaitarai waaki aika irekereke ma te kemboro. Aio are irekereke ma te bwaka mwane ibukin kakaean te moanna n taian takakaro ao tenaan waaki ni katekeraoi ibukin te mwane ake a mwanenaki mai iroun te tautaeka.

38.8.18

Taan Taetae aika kaoaki ao Taan Reirei

Ibukin angiin bootakin ao ana waaki ni kakukurei te Ekaretia, taan taetae ao taan reirei a riai ni kaaina te uoote ao te titeiki n te tabo are mena iai.

Te tia taetae ae kaoaki ke te tia anga reirei bon temanna ae tiaki kaain te uoote ke te titeiki. E anaaki ana kariaia te bitiobi imwaain ae kaoaki te tia taetae nakon ana bowii te Uoote ke ana waaki ni kakukurei. E na karekeaki ana kariaia te titeiki beretitenti bwa e na kaoiia taan taetae nakon bowiin ke ana waaki nako te titeiki.

Ana rinanoaki kaoakiia taan taetae aikai iroun te bitiobi ke te titeiki beretitenti. Aio are e raonaki naba ma te reitaki ma ana bitiobi te aomata.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kakoaua bwa:

• Te maroro e na booraoi ma ana reirei te Ekaretia.

• Rongorongo aika a kanakoaki aki karinaki iai atuu n reirei aika a katautauaki (atuu n reirei a riai ni boraoi ma ake a taekinaki n te maungatabu ni kabuta).

• Taan taetae ake a kaoaki ke taan reirei a na bon aki kabwaka te roo, a na aki kabatiaia taan iri, ao n aki anai nanoia aomata ake a reitaki ma ngaia ke aomata.

• Aki mwanenaki mwamwangaia naakai man mwaane aika katauaki ibukin te tabo ke anganano aika onoti.

• Bwaai ake a na uotakirakeaki a na irii nanon kainibaire ibukin kamaanenaakin bwain te Ekaretia (taraa 35.5).

38.8.19

Imikureitin

Kaain te Ekaretia ake a maeka ni bon oin abaia n tainako a konaa n reke aia tai ni karikirakea ao ni kakorakoraa te Ekaretia ikekei. Ma e ngae n anne, ao te mwaing nakon te aba teuana bon ana rinerine te aomata.

Membwa ake a mwaing nakon te aba teuana a riai ni karinei tuan te aba anne ni kabane (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 58:21).

Aaki riai mitinare ni mwanenii mwaingiia tabeman. Ke n tua nakoia aia karo, aia koraki, ke tabeman ibukin karaoan aei.

Te Ekaretia e aki mwanena te mwamwananga rinanon mwakurin te Ekaretia.

Kaain te Ekaretia anga aia tai, tarena, ao te iraorao ni butimwaia taan mwamwe ao taan birinako bwa kaain aia komiunite (tara Mataio 25:35; taraa naba 38.8.35 inanon te aeniboki aei).

38.8.20

Intanete

38.8.20.1

Ana Bwai n Ibuobuoki te Ekaretia Aika Kinaaki n te Intanete

Te Ekaretia e tararuai ana webutiate nako, ana rain ni maroro, ao akaunti iaon te intanete. Bwaai aikai a kaotaki ni kamatataaki bwa a kinaaki man kariaiakaki man kabonganaan te banna ae kinaaki iai te Ekaretia ke te kanikina (taraa 38.8.8). A na irii nanon naba bwaai ake a kainanoaki n te tua ao bwaai ake e karikii te Ekaretia ao kaetieti aika onoti.

38.8.20.2

Kamanenakin te Intanete n Nakoa n te Ekaretia irouia Membwa

A riai membwa n aki karaoi akaunti n te webutiaite, rain ni maroroo, ke kabwarabwaraan bwaai ni kareke rongorongo ibukin te Ekaretia ke n tei ibukin te Ekaretia ao ana taratara, reirei, tuua, ao kaetieti. E ngae n anne, a kona ni karaoi webutiaite, rain ni marooro, ke akaunti ake a karaoaki iaon bwaai n reitaki n te intanete ni buokiia n nakoaia. Ngkana a karaoi, ao a riai membwa ni irii nanon kainibaire aikai:

• Karaoan taian webutiate, rain ni maroro, ke akaunti iaon te intanete a riai moa n rinanoaki iroun te titeiki beretitenti (ibukin bwain te titeiki) ke te bitiobi (ibukin bwain uoote).

• Aki kona ni kabonganaaki ke ni katotongaki te banna ae kinaaki iai ke ana kanikina te Ekaretia (taraa 38.8.8).

• Waaki nako ake a waakinaki iaon te intanete a riai n iai bukiia ma aia kouru ao ni kona naba ni karekeaki araia ae onoti. Te ara anne e konaa n iri ibuakona aran te uoote ke te titeiki. Ma, e aki kona ni kabongana aran te Ekaretia ae bwainaki ngkai.

• A na aki taekinna membwa ke ni kaotia bwa waaki nako ake a wakinaki iaon te intanete, tamnei, ke tabeua bwaai n ibuobuoki a mwanenaki ke ni kariaiakaki man te Ekaretia ke a kinaaki n tei ibukin te Ekaretia n anga nako. Ma, te aomata are e katokaa e riai ni kaotia bwa bon tiaki bwain, ao ni mwanenaki iroun te Ekaretia.

• A riai kanoan bwaai aikai ni kaeineti nakoia ake a na kabonganaa ao ni kabonganaaki raoi.

• Te waaki ae karaoaki iaon te intanete aei e riai ni iai rongorongo iaon aanga n reitaki.

• E na tauaki mwiin te karikirake iaon intanete aei irouiia ae raka iaon temanna te tia tararuaia. Aio e konaa n reitinako tararuaakina ngkana temanna e bitaki nakoana ke tabena. E kauarerekea naba te mwakuri nakon temanna n aomata ibukin karinan kanoana aika boou ao kateimatoaan tararuaakina.

• Ana mwakuri ni korotamnei te Ekaretia, witeo, katangitang, ao bwaai tabeua aki kona ni katokaaki ni karokoa e itiaki aron kamanenakina n te kariaiakaki man Terns of Use te iteraniba n ana webutiaite aobitin te Ekaretia ae kinaaki ke man te Church Intellectual Property Office. Kanoana ake a copyrighted a riai n aki kabonganaaki ti ngkana e a tia n anga ana kariaia te tia bwaibwai n te koroboki. Ibukin riki rongorongon kabonganakin bwaai aika kamanoaki iai inaomatan te tia karaobwai, taraa 38.8.11.

• Ngkana ko kabonganai tamnei, witeo ke bon am rongorongo, e kainanoaki ana kariaia te tia bwaibwai ke koraki ake a irekereke iai. E kona ni karekeaki te kariaia rinanon te booma ibukin kaotinakoana, katanoatakina nakon te botanaomata, te kanikina ae katokaaki n tain bobotaki, ke ni bon te reta ni bubuti ngkana a kainanoaki. A riai n iraki tuan te aba iaon kamanoan rongorongo.

• Aki riai ni kaokiokaki bwaai ni mwakuri ake a kaman mena iaon ChurchofJesusChrist.org, Member Tools, ke bwaai ni mwakuri ake a karaoaki ibukin te Ekaretia.

• A riai taan kairiiri ao mitinare n totokoi rongorongo bwa ana aki okioki.

• A riai rongorongo ake a kawakinaki n te intanete ni kamaunaaki ngkana aikoa kabonganaaki. (Tamnei ma witeo) aika kakawaki a riai ni kawakinaki n rongorongon te uoote ke te titeiki.

Ibukin kairi riki tabeua, taraa internet.ChurchofJesusChrist.org.

38.8.20.3

Kabonganaan Oin Am Intanete ao Bwaai n Reitaki

Te intanete ao bwaai n reitaki a mwaiti kabonganana ae tamaroa. Mai ibuakon aikai ao bon taai n tibwauai kakoaua ibukin te Tia Kamaiu ao Ana euangkerio are e a tia ni kaokaki. Rain ni maroro, bwaai n itoman, ao rabakau aika boou ake a irekereke ma te intanete a kona n riki bwa te anga ibukiia membwa bwa ana tibwauaa rongorongon te rau, te kantaninga, ao te kukurei ake a raona ara onimaki iroun Kristo.

A kaungaaki membwa bwa a na tibwaua aia kanoa aika a kaunganano. A riai ni kaota te banna n ataakin te riai n reita ni waaki ni kabane n te aonraain, n ikotaki ma bwaai ni kareke rongorongo. A riai n totokoa te kakauntaeka (taraa 3 Nibwaai 11:29–30; Reirei ao Berita aika Tabu 136:23).

A riai membwa n totokoi aron nako te bangaomata nakoia tabeman (taraa 38.6.14). A kataia n riki n aron Kristo nakoia tabeman n taainako, ao ni kaota te karinerine ae itiaki ibukii natin te Atua ni kabane.

A riai membwa n aki karaoi mwakuri ni kakamaaku, te akiako, karinanoan temanna, ioawa, ke aekan taetae aika bubuaka ke tameni aika a bubuaka iaonrain. Ngkana iai mwakuri ni kakamaaku aika a riki aika a kaitara te tua, a riai ni waekoa ni kaongoaki taan kamatoaa te tua n te tautaeka.

Aki riai membwa ni kaotinakoa taekan aia rongorongo ae tei ibukin ke ni mwanenaki man te Ekaretia.

38.8.21

Bwaai ni Mwakuri n te Intanete, Tiateraite, ao te Witeo

Ana bwai ni mwakuri n te Intanete, tiateraite, ao te witeo te Ekaretia a na ti kabonganaki ibukin ana kantaninga te Ekaretia aika aki karekemwane. E riai kabonganakina ni kariaiakaki man te titeiki beretitentii ke te bitiobiriki.

Te bwai ni mwakuri aio e na bon aki kona ni kabonganaaki ni karekei ke n rawei taian burokuraem ake aki boutokaaki iroun te Ekaretia. Ngke ana bwai nako te Ekaretia, n aron ana intanete, ana kabonganaaki ni karekei ke rawei burokuraem aikai.

Bon ti aomata ake a tia ni kataneiaaki ni kammwakuran te bwai ni mwakuri a kona ni karaoia. A riai n rokanaki raoi ngkana aki kabonganaaki. E na aki kamwaeaki te bwai ni mwakuri man te auti ibukin kamanenaakina n te mwenga ke iroun te aomata.

38.8.22

Tuua ibukin te Aba

A riai membwa n ongotaeka, karinea, ao ni boutokai tuan aaba n taabo ake a maeka ke ni mwananga nako iai (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 58:21–22; Taekan te Onimaki 1:12). Aio are e karin tuua are e katabua rairan te aomata.

38.8.23

Te Rooia n te Tua ibukin Bwaai Nako n te Ekaretia

Ngkana e kainanoaki te ibuobuoki iaon te tua ibukin bwaai nako n te Ekaretia, a riai taan kairiiri n reitaki ma ana rooia te Ekaretia iaon te tua. N te United States ao Canada, te titeiki beretitenti e na reitaki ma te Church’s Office of General Counsel (ke Ana Aobiti te Ekaretia Ibukin Taeka n Ibuobuoki ni Kabuta):

1-800-453-3860, extension 2-6301

1-801-240-6301

Itinanikun te United States ao Canada, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te kauntira n te tua n aobitin te aono.

38.8.23.1

Ni Kairekerekeko ke Taokumente ni Waakin Babaire ni Kaeti ma te Tua

A riai taan kairiiri n te Ekaretia n aki kairekerekeia ma te tua ke ana keiti te tia bure ni kaineti ma membwa n aia iunite, n akea moa reitakina ma ana rooia te Ekaretia ni kaeti ma te tua. Te kaetieti ae ti te arona aei e kaineti ma te taetae ma ke te koroboki nakoia taian rooia ke te tia tararua te kaboowi, ke rinanon te imeeri.

A riai taan kairiiri ni kakarabakau ma taan anga taeka n ibuobouki n te Ekaretia ni kaeti ma te tua, ngkana inanon bukinaia n te Ekaretia, a:

• Kakoaua bwa a riai n anga aia kakoaua ke n reitaki ni waakin nako babaire ni kaeti ma te tua.

• A kainnanoaki man waaki ni kaboowi n te tua ni kaota aia kakoaua ke ni kakarabakau iaoni baika a kaeti ma te tua.

• A anganaki te oota bwa a na katauraoi bwaai ni kakoaua.

• A tuangaki bwa ana katauraoi taokumente ke rongorongo n anganano.

• A tuangaki bwa a na reitaki ma taian rooia ke mataniwi n te tua ibukin waakin babaire ni kaeti ma te tua, n raonaki ma te katuaeaki ke ongoraean te kabureaki tinaniku.

E ngae ngke e karaoaki n te nano ae tamaroa, taan kairiiri n te Ekaretia ake a tibwai rongorongo ni waakin babaire ni kaeti ma tua e kona ni bure aia kabwarabwara ao ni karika te kabuanibwai. Tibwaakin te rongorongo n aron aei e na karekea te kangaanga nakoia aomata ake a rootaki ao aia utu. Irii nanon ana kaetieti te Ekaretia e ibuobuoki naba ni kamanoa te Ekaretia man bukinana ae aki riai ni bwaai aika a kaineti ma te tua.

38.8.23.2

Taian Koaua inanon Wakinan Nako te Babaire n te Tua

Taan kairiiri n te Ekaretia aki kariaiakaki n anga te kaotioti ibukin te Ekaretia ni waakin nako te babaire n te tua n akea moa te kariaia ae e anganaki man te Office of General Counsel (Aobiti ibukin Taeka n Ibuobuoki ni Kabuta). Te kaetieti aei e kaineti naba nakon te katuaeaki ke ongoraean te kabureaki. Taan kairiiri n te Ekaretia a na aki katauraoi kakaoaua n te taetae ke aika a koreaki iaan nakoaia n aron waaki ni kairiiri n akea te kariaia aei.

A riai taan kairiiri n aki anga ke ni kaotia n aia taeka bwa te kakoaua are a anga ni waakin nako te babaire ni kaeti ma te tua e tei ibukin te Ekaretia.

Aki riai taan kairiiri n te Ekaretia ni kataia n anaa nanoia taan kakoaua n aia kakoaua ni waakin nako te babaire ni kaeti ma te tua.

Nambwa n reitaki ni karekean te ibuobuoki n te Ekaretia iaon te tua e katauraoaki n 38.8.23.

38.8.24

Kabonganakin Bwaokin te Reta

Inanon aaba aika mwaiti, e bon urua tuan te kanakobwai ni kanakoan bwaai n aki kabwakaaki kantokaia inanon ke iaon bwaoki ni meeri ni mwenga. Te tua aei e kaeineti nakon ana bwai nako te Ekaretia, n aron beeban rongorongo aika uarereke, beeban kaongoraa, ke katanoata. A riai taan kairiiri n te Ekaretia n reireiniia membwa ao mitinare n aki katikui bwaai inanon ke iaon bwaoki n reta.

38.8.25

Reitakiia Membwa ma ana Etekuata te Ekaretia

Aki kaungaaki membwa bwa a na reitaki n te tareboon, n te imeeri, ke n te koroboki nakoia Mataniwii ni Kabuta ibukin aia titiraki iaon taian reirei, aia kaangaanga, ke aia bubuti. Te reitaki ae onoti aei e na kona ni manga katabeia Mataniwii ni Kabuta man katiaan tabeia. A kaungaaki membwa bwa a na kawari aia mataniwii n aia tabo, n ikotaki ma aia beretitenti n te Bootaki n Aine ke te kooram n unimwaane, ibukin kakaean ana kairiiri te tamnei (taraa 31.3).

N angiin taian keiti, te reitaki mairouia membwa nakoia Mataniwi ni Kabuta a na bon kaokaki nakoia taan kairiiri n te tabo. Te titeiki beretitenti ake a kainnanoa te kamataata iaon taekan te aro ke bwaai riki tabeua n te Ekaretia a kona ni koroboki ibukiia aia membwa nakon te Moan Beretitentii.

38.8.26

Aia Mwakuri Membwa

A kaungaaki membwa bwa ana kakaei aia mwakuri ae a kaineti ma tuan te euangkerio are ana kona ni bubuti ana kakabwaia te Uea. Aio e bon irekereke ma kainanon temanna ao anganaki membwa bwa ana bon baireia ao n tataroakinna.

38.8.27

Kaain te Aro aika Aki Toamau

A kaungaaki taan kairiiri ao membwa ni maroroakin kainnanoia ni kabane ake a maeka inanon aia iunite. Membwa aika aki toamau a kakawaki ao a kona n anganako ni kawai aika a manena. Te aki toamau e kona n ae man te iango, te aro n reitaki, namakin, ke n rabwata.

Membwa n te Ekaretia a kaungaki bwa a na irii ana banna ni katooto te Tia Kamaiu n anga te kantaninga, te oota, ao te tangira nakoia koraki ake aki toamau. Taan kairiiri a riai n ataia koraki ake aki toamau ao ni kaota nanoia ibukiia ao te tabeaianga.

Taan kairiiri a na kinaia naba membwa ake a kainnanoa te mwamwannano riki ibukina bwa te karo, te teei, ke taari nati iai mwaukuia. Mwannanoan te membwa n te utu are e aki toamau e kona n riki bwa te kawai are e na kona ni karikirakea te onimaki.

Taan kairiiri a na kakae nako ao ni buoka membwa ake aki tomau rabwataia ake a maeka n taian kurubu inanon mweenga ke tabeua kateitei ae a raroa nako mairouia kaain aia utu.

38.8.27.1

Karikirakean te Atatai ao te Oota

Taan kairiiri, tia reirei, ao tabeman membwa a n ukora ataakin kainnanon teuare ke neiere iai mwaukun rabwatana. A kona ni karikirakea otaia n te maroro ma te aomata ao membwa n ana utu teuanne ke neienne. A tauraoi bwaai n ibuobuoki n disability.ChurchofJesusChrist.org.

38.8.27.2

Anga te Ibuobuoki

Taan kairiiri a na rinanoi kainnanoia koraki ake aki toamau ao ake taan tararuaiia. Taan kairiiri aikai a na baireia bwa a na kanga ana bwai n ibuobuoki te uoote ao te titeiki ni kabonganaaki ni buoka aron te kainnano ngkana e riai. Taan kairiiri a na kaungaia membwa n anga te ibuobuoki ao ni karoko inanon te tangira ao te iraorao.

Te bitiobiriki ke te beretitentii n te titeiki e na wetea te tia rabakau ibukiia aomata ake aki toamau n te uoote ke n te titeiki bwa e na buokiia aomata n tatabemaniia, utu, taan reirei, ao taan kairiiri riki ake tabeman (taraa 38.8.27.9).

Taan kairiiri a na kaoti naba bwaai n ibuobuoki aika a riai n te tabo are e na kona ni buokia tatabeman ake a mwauku rabwataia ao aia utu.

Ibukin riki te rongorongo iaon buokaia aomata ake aki toamau rabwataia, taraa disability.ChurchofJesusChrist.org. A konaa naba taan kairiiri n reitaki ma te Family Services (n taabo ake a konaa n reke iai; taraa 31.3.6 ibukin te nambwa ni karekean rongorongona).

A riai taan kairiiri ao membwa ni kataia ni kamataata bukin tera ngkai iai temanna ma aki toamaun rabwatana ke bukin tera ngkai iai natiia te utu ae aki toamau rabwatana. A na aki iangoia ae te aki toamau bon te rekenikai mairoun te Atua (taraa Ioane 9:2–3) ke te tibwanga ae onoti.

38.8.27.3

Katauraoan taian Otenanti

Taraa 38.2.4.

38.8.27.4

Katauraoan Taai aika a kakawaki ni Beku ao ni Irii

Membwa aika aki toamau rabwataia a kona ni beku ni mwioko nako n te Ekaretia. Taan kairiiri a na tataromwaaka n iangoi konabwai, bwaai aika riki, ao nanoia aomata n tatabemania ao ni katauraoi taai aika riai ni beku. A teimatoa naba taan kairiiiri ni mamaroro ma te aomata anne ao ana utu. A kona n taraa te bitaki are kona n reke man te nakoa n te Ekaretia are anganaki te aomata anne ke ana utu ke ake e tararuaiia. (Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 46:15.)

N iangoakin taian katabeaki n te Ekaretia ke taian wewete ibukia taan anga te tararua irouia aomata ake aki toamau, taan kairiiri a na rinanoia ma te karaurau bwaai aika a riki irouia taan tararua.

Taan kairiiri ao taan reirei a riai n ikotia membwa ake aki toamau n taian bootaki, kiraati, ao waaki ni kakukurei ni karaoakina ae e tamaroa. Taian reirei, taian taetae, ao aaro n anga reirei a riai ni bwainaki ni kaitarai kainnanoia aomata n tatabemaniia nako. Ibukin rongorongon aron bitakin taian reirei, taraa disability.ChurchofJesusChrist.org.

E konaa te bitiobiriki ni kaoiia kaain te uoote bwa a na buoka te aomata ae toaraa inanon tain bootaki ke waaki ni kakukurei. Ibukiia kaain te kiraati ake a kaainaki irouia aika toaraa, ao e konaa te bitiobiriki ni weteia taan reirei aika mwaiti. Ana kaai ni mwakuri taan reirei bwa aonga ni kaitaraa kainanoia kaain te kiraati.

Ngkana e aki kona ni kaaina te bootaki te aomata, te kiraati, ke te waaki ni kakukurei, taan kairiiri ao taan reirei a na maroro ma te membwa ao ana utu teuanne ke neienne bwa e na kanga aron kaitaraan kainanoia. Te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi e na kariaia katean te kiraati ae e onoti ke te burokuraem ibukiia membwa ake aki toamau rabwataia (taraa 38.8.27.5). Ngkana e aki kona te aomata ni kaei botakin te Ekaretia, a kona mataniwii ao taan reirei ni katauraoi bwaai n reirei, rawerawe, ke tamnei aika raweaki man te intanete.

Tamnei aika raweaki man te intanete, n aron te bootakin te toa ao taunimate, e bon tii katauaki ibukiia ake a bon aki konaa n roko rabwataia (taraa 29.7). Ibukin riki rongorongon tauakin te toa, taraa 18.9.3.

Taan kairiiri a na kaungaiia kaain te nakoanibonga ake iai toaraan rabwataia bwa a na irii otenanti ngkana e bon riai. Ni moan Tianuare n te ririki are e koro iai 12 aia ririki, kaain te nakoanibonga ao ataeinnaine ake a tia ni bwabetitoaki ao ni kamatoaki ao ake a tau a na kona ni bwabetitoaki ao ni kamatoaki ibukiia maate n te tembora. Kainibaire ibukiia membwa ake aki toamau rabwataia ni karekei oin aia otenanti n te tembora, taraa 27.2.1.3 ao 27.3.1.2.

38.8.27.5

Katean Kiraati aika Onoti, taian Burokuraem, ke taian Iunite

Membwa ake aki toamau ke iai kainnano ake a onoti a kaungaki n roko ni bootakin te Taabati n aia uoote ti ngkana aki maeka n te tabo n tararua ke n te burokuraem ni bwainaoraki ni mweengaia n te tabo are a karaoaki iai ana burokuraem te Ekaretia (taraa 37.6).

Iunite ao kurubu. A konaa ni karaoaki uoote ke mwaanga ibukiia membwa ake iai kainanoia ae onoti, n aroia te koraki ake a bonotaninga ao a kabonganaa te taetae n te bai (taraa 37.1). Te kariaia e ti kona ni karekeaki mairoun te Moan Beretitentii.

E konaa n tuangaki te uoote bwa e na kaira te kurubu ibukiia ake aki toamau n aroia naake a kabonganaa te taetae n te bai. Ibukin rongorongon aia reekooti membwa ake a nakon iunite ke kurubu aikanne, taraa 33.6.11.

Membwa ake a bonotaninga ake a raroa ma te iunite ibukiia bonotaninga a konaa n iria iaon te intanete. A riai ni karekea te kariaia mai irouiia taan kairiiri n te iunite anne. Mataniwii n taian uoote a riai raoi n taraia bwa a tararuaaki raoi membwa ake a bonotaninga ao n reke naba aia tai n taua te toa.

Taian Kiraati. Membwa ake iai toaraaia a na kaei reirei n Tabati ma membwa n aia uoote. E ngae n anne, ngkana e nooraki riaina irouia membwa aika ikawai ke te roronrikirake aika iai naba toaraaia, ao e kona te uoote ke te titeiki n bairea te Reirei n Tabati ae onoti ibukiia (taraa 13.3.2).

Buroukraem ibukin aia botaki aika toaraa. Ngkana e noraki kainanoana irouia membwa aika iai toaraaia, e kona te uoote, ke te reita n uoote, titeiki, ke te reita n titeiki ni bairea te burokuraem ae onoti ibukiia aika toara. Te buroukuraem aei e na buoka te mwakuri n ibuobuoki, Reirein Tabati, ao waaki ni kakukurei inanon te iunite n te tabo.

Te buroukuraem ibukiia aika toaraa e riai ni karaoaki ibukiia aika 18 aia ririki ni waerake. Waaki aika a karaoaki e na riai ni karaoaki bwa aonga ni kona n iria membwa ake iaan 18 n aia uoote ke aia titeiki. N taai tabetai, taan kairiiri a kona ni karekei waaki ni kakukurei ibukiia te roronrikirake inanon te tai are a moan koro 12 iai aia ririki.

Ngkana uoote aika mwaiti a iri buroukuraem ibukiia aika toaraa, te titeiki beretitenti e na katabea temanna te bitiobi bwa e na tararuaia. Ngkana a iri tenaan titeiki aika mwaiti, te Beretitentii n te aono ena katabea temanna te titeiki beretitenti bwa e na tararuaia.

Te bitiobi ke te titeiki beretitenti anne e na reitaki ma tabeman riki bitiobi ke beretitennti n titeiki ni barongaa aron mwanenakin taian buroukuraem aikai.

Mataniwii ibukin waaki ni kakukurei ibukiia aika toaraa. Membwa aika ikawai a kona ni weteaki bwa taian mataniwii ibukin waaki ni kakukurei ibukiia aika toaraa. Mataniwii aikai ana karaoi babaire ao ni waakina te buroukuraem ibukiia aika toaraa. A na reitaki ma taan rabakau ibukiia aika toaraa n taian uoote ke titeiki (taraa 38.8.27.9) bwa a na kaoiia membwa aika toaraa bwa a na iria. Ana maroro iaon aroia ni kaitarai kainanoia membwa akanne.

Ana weteaki ao ni kaokoroaki taan kairiiri ibukin waaki ni kakukurei ibukiia aika toaraa iaan ana kairiiri te bitiobi ke te titeiki beretitenti are e rineaki bwa e na tararua. E kona naba te titeiki beretitenti ni katabea temanna te kauntira ae rietaata bwa te mataniwii ibukin waaki ni kakukurei ibukiia aika toaraa.

Taan kairiiri ake a beku ibukiia naake aki toamau rabwataia n rooro aika kakaokoro a na labwamoma karaoa aia kataneiai n te ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org. Ibukin te kamanomano aika a kainnanoaki ibukiia taan kairiiri, taraa Activities for Members with Disabilities.

Ngkana a kaoaki, a riai mataniwii ibukin waaki ni kakukurei ibukiia aika toaraa ni kaei bootaki n te titeiki ao uoote ibukiia taan kairiiri.

Kainibaire ibukin buroukuraem ni kakukurei ibukiia aika toaraa. A baireaki buroukuraem ni kakukurei ibukiia aika toaraa bwa ana buokiia ake ana iria ni karikirakea tamneia, aia reitaki, rabwataia, ao aia atatai (taraa Ruka 2:52). Taan kairiiri a na iangoia bwa mwaitira tain karaoa taian bootaki ni kakukurei aikai. A na taraa mwaitiia aika ana iria, raroan te tabo are e na kaeaki, ao itera riki tabeua.

Tabeman aikoa kona ni kaea ibukin itera tabeua aika irekereke ma aorakiia, rabwataia, aia ataibwai, ke anuaia aika kakaokoro. Taan kairiiri a na kakaei aanga riki tabeua ni kaitarai kainanoia.

Kainibaire iaon aron irakin te waaki ao kamanoakiia. E riai n iai uoman ikawai aika ana riai n iri n taian waaki ni kakukurei nako. Uoman ikawai akanne a kona n ae uoman mwaane, uoman aine, ke taanga. Ni bon arona, a kainanoaki ikawai riki tabeman bwa a na buoka kairakin taian waaki ni kakukurei ibukiia membwa aika toaraa nakon riki waaki ni kakukurei ake tabeua.

Ikawai ake a ibuobuoki ma waaki ni kakukurei a kona ni karaoa aia kataneiai n te ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org. A riai ni karekea te kariaia mai iroun aia bitiobi imwaain ae a waakinna. Ibukin tabeua baika a kantaningaaki iaon te kamanoaki, taraa “Activities for Members with Ibukin Disabilities.”

Ngkana iai anua aika aki riai aika riki, tabeia taan kairiiri bwa ana kamanoia ao ni buokiia aomata aika a kai rotaki. Ibukin rongorongon riki aron kaitaraakin waaki ni bwainikirinaki, taraa 38.6.2.1 ao abuse.ChurchofJesusChrist.org.

38.8.27.6

Taan Raitaeka ibukiia Membwa Ake A Bonotaninga ke Ake Iai Aia Kaangaanga n te Kakauongo

Membwa aika bonotaninga ke iai aia kanganga n te kakauongo a riai ni uotiarake bon ngaiia ni mwakuri ma taan kairiiri ni kaitaraa aron kainanoakin te reitaki. Membwa ao taan kairiiri a na uaia ni mwakuri ni kakoauaa bwa a na iai taan raitaeka.

A riai taan raitaeka ni mena n te tabo are a na kona n nooraki irouia membwa n aron are a kona n noora te aomata are taetae.

N tain te otenanti ke te intawiu, te tia raitaeka e tekateka ke n tei ni kaan nakon te aomata are e karaoa te otenanti ke ni kaira te intawiu. Ibukin rongorongo riki iaon raitaeka ibukin otenanti ao kakabwaia, taraa 38.2.1.

Ngkana e tau mwaitia taan rairai aika tauraoi, a na raaun ni kakaibibiti tao ni katoa te 30 te miniti n totokoa te kakaai.

Ibukin kakatauraoi imwaain waaki aika onoti n aron te intawiu ae onoti ke te Membwatibu kauntira, a riai n reitaki mataniwii ma membwa aika bonotaninga. Ngkana e tangiria te membwa, taan kairiiri a na kakaea te tia raitaeka ae tiaki kaain te utu ni kamanoi rongorongo aika kainaki.

Tuua aika ti tebo aikai a kaineti naba nakoia membwa aika bonotaninga ke ni kaangaanga ongoia ao aki kabongana te kanikina n te taetae ma a kainnanoa te tia raitaeka n te taetae ae na buokiia ni warekia man riana.

Taan kairiiri a na katea te kiraati n te uoote ke te titeiki n anga te reirei n te kanikina n te taetae are kamanenaaki n aia aono. Te bwai ni ibuobuoki bon Dictionary of Sign Language Terms for The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.

38.8.27.7

Buraiwetii

Mataniwii a riai ni karinea aia buraiwetii membwa ake a toaraa n tain ao tinanikun taian boowii ni kairiiri ake a maroroakinaki iai bwaai aika kainanoaki. Aki riai ni tibwauai mwiin te tutuoa ke rongorongo aika kawakinaki n akea te kariaia.

38.8.27.8

Maan aika Bwaai n Ibuobuoki

Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a na taraia ngkana aomata ake iai toaraan rabwataia a na kabonganai kamea ake a reiakinaki bwa bwaai ni ibuobuoki inanon autinibootaki. Aekakin maan ake tabeua, ni ikotaki ma maan ake aanga te boutoka nakon te namakin (maan ake a karaunano), a bon aki kariaiakaki inanon autinibootaki ke n taian botaki ake e mwanenii te Ekaretia, ma ti ngkana e katauaki iaan te tua. (N ae tabangaki n te United States, te Ekaretia e aki kabaeaki iaan te tua bwa e na riai ni kariaia kamea ake bwaai ni ibuobuoki ke maan ake aanga te boutoka nakon te namakin inanon auti n nebonebo.) Bitobi ao beretitenti n te titeiki a karaoi babaire n te tabo. Bitiobi ao titeiki beretitenti a karaoa te baire n aia tabo, n taraa aron kainnanon te aomata are iai toaraan rabwatana ao kainanoia naake a roko n te taromauri.

Ibukin rakan riki taian kainibaire iaon kabonganaaia maan ake a riki bwa bwaai ni ibuobuoki n ana kateitei te Ekaretia, taraa 27.1.3 ao disability.ChurchofJesusChrist.org.

38.8.27.9

Taan Rabakau bukiia aika Toaraa

Te bitiobiriki ke titeiki beretitenti e na wetea te tia rabakau ibukiia aika toara n te uoote ke te titeiki. Te tia rabakau aei e na buokiia membwa ake iai toaraaia ao taan tararuaiia aroia n iri botakin nako te Ekaretia ao waaki ni kakukurei bwa aonga namakina te mwannanoaki.

E na buokiia membwa ao taan kairiiri te tia rabakau ni kawai aikai:

• Kataia ni kinaiia tekoraki ake iai toaraaia ao aia utu.

• Karekei kaekaan titiraki aika irekereke ma toaraan te rabwata ao tabeaianga mai irouiia taan tararua, mataniwi, ao tabeman riki.

• Buokiia tabemwaang aroia bwa aonga ni karekei bwain te Ekaretia, kaean bowii, ao botaki ni kakukurei. Aio e konaa n riki rinanon kabonganaakin rabakau aika boou ao n waaki riki tabeua (taraa 38.8.27.10).

• Kataia kinai tibwanga ibukiia membwa aika a toaraa bwa aonga ni katabeaki iai.

• Kataia kinai kainnanoia utu ao, ngkana e riai, kataia kinai bwaai aika kona n reke man, komiunite, uoote, ao titeiki.

Te tia rabakau aei e kona ni buokiia membwa aika iai toaraaia ao aia taan tararua bwa ana tibwauai rongorongon toaraaia ma tabeman.

38.8.27.10

Bwaai n ibuobuoki

Bwaai n ibuobuoki ibukia membwa ake aki toamau rabwataia, ibukia aia utu ao taan tararua, ao ibukia taan kairiiri ao taan reirei a tauraoi n te disability.ChurchofJesusChrist.org. Te webutiaite aei e katauraoa:

• Te rongorongo ni buoka karikirakean te atatai ibukin kakaewenako ake a kaitarai naake aki toamau rabwataia.

• Bwaai n reirei are a na buokiia membwa ake aki toamau rabwataia ao aia utu a kakaea raunnanoia n ana euangkerio Iesu Kristo.

• Karinanin mwiin ana bwai te Ekaretia n aron teia are a na kona n angaraoi nakoia membwa ma ake aki toamau rabwataia (taraa naba store.ChurchofJesusChrist.org).

Titiraki a na kanakoaki nakon:

Kaain te Aro aika Aki Toamau

50 East North Temple Street

Lake City, UT 84150-0024

Tareboon: 1-801-240-2477 or 1-800-453-3860, ekititentin 2-2477

Imeri: [e-mail]

38.8.28

Ni Buokiia Membwa ake a Rootaki man Karaoan te Bure ao ni Karabutinaki

A kaungaaki taan kairiiri n te Ekaretia bwa a na iriira ana katooto te Tia Kamaiu n anga te kantaninga, te wanawana, ao te tangira nakoia naake a rootaki man karaoan te bure ao ni karabutinaki (taraa Mataio 25:34–36, 40).

Beretitenti n titeiki a kairii mwakuri ni mitinare n te karabuti. Mwakuri aikai a kaairaki ma boutokakiia ikawai ao kairake ake a kabaeaki n te karabuti ke a tia ni kaotinakoaki man te karabuti ke te onikaikain. Te mwakuri aei e kaairaki naba ma tararuakiia utu ao ataei ma te karo are e kabaeaki n te karabut ke temanna ae tangiraki.

Taan kairiiri ake iai karabuti ke onikaikain n tian aia iunite a na anai mwaneka aikai bwa a na atai tibwanga ibukin mwakuri n ibuobuoki ao kainnano. Ibukin bwaai n ibuobuoki ao kainibaire, taan kairiiri a na reitaki ma te Church’s Prison Ministry Division:

Imeri: [e-mail]

Tareboon: 1-801-240-2644 ke 1-800-453-3860, ekititentin 2-2644

38.8.29

Onimaki ake Tabeua

E mwaiti ae anaaki nanoia, aika karineaki, ao aika kororaoi n te karineaki ae rietata a kuneaki n onimaki ake tabeua. Mitinare ao tabeman membwa a bon riai ni kai namakini ao ni bwaina te karinerine nakon aia onimaki ao aia katei tabeman. A riai naba n totokoi waaki aika a ekanako temanna.

Beretitenti n te titeiki ao te mition ake iai aia titiraki ibukin reitaki ma botaki n aro ake tabeua a riai n reitaki ma te Beretitentii n te Aono. Taan kairiiri ake tabeman n te tabo ake iai titiraki aikai irouia a na reitaki nakon te beretitenti n te titeiki ke te mition.

38.8.30

Waaki n Te tautaeka ao te Bootan aomata

A kaungaaki membwa n te Ekaretia bwa a na iri waaki n tautaeka ao ni kairiiri. N aaba aika mwaiti, aei e konaa n irekereke ma te:

• Rinerine.

• Kaainakin ao te beku n taian botaki n tautaeka.

• Karekean mwaane ni boutoka.

• Te reitaki ma kaain bwaatei ao taan kan rineaki.

• Irakin waaki ni kaoti nano, aika aanaki n te rau.

• Te beku inanon aobiti aika rineaki inanoaa ao n ana tautaeka te aba.

A kaungaaki membwa bwa a na iri waaki aika manena ibukin karekean te marurung inanon aia komiunite ibukin maekaia ao karikirakean aia utu.

Ni kaeineti ma tuua aika bwainaki, a kaungaaki membwa bwa a na kabaei araia ao n rinerine ao ni karaua ni kamatebwaiia taan kan rineaki. Oin tua ake a boraoi ma te Ekaretia a kona ni kuneaki inanon waaki ni bwaatei n tautaeka. Aomata Aika a Itiaki iai tibwangaia ae onoti n ukeuke nako, ao ni kamatoaia taan kairiiri aika a kokoaua, a raoiroi, ao a wanawana (taraa Reirei ao Berita Aika Tabu 98:10).

E aki tabeitera te Ekaretia nakoia bwaatei inanon tautaeka, kainibaire inanon tautaeka, ao nakoia ake a na rineaki nakon te nakoa n tautaeka. Te Ekaretia e aki boutoka te bwatei n te waaki n tautaeka ke te tia kan rineaki. Ke n tuangiia membwa bwa a na kanga n rinerine.

Inanon tabeua keiti, ake a irekereke iai ma waaki aika eti ao ana waaki te Ekaretia, e kona te Ekaretia n karaoa tabena ibukin te waaki n tautaeka. N aron keiti aikai, e konaa te Ekaretia ni kaotii ana koaua inanon kaongoraa n anga ana taratara iaona. Ti te Moan Beretitentii ae kona n anga te kariaia:

• Katerean a na waaki te Ekaretia iaon itera aika riai.

• Kabaean te Ekaretia ibukin boutokaan ke kaitaraan tuua aika teretere.

• Tibwauaakin ana nonoori te Ekaretia iaon tenaan moti man bowii.

Aki riai taan kairiiri inanon te Ekaretia n karaoi babaire ibukiia membwa bwa a na iri kaoti iango iaon te waaki n tautaeka. Ngke ni kaoti itera ake a na kona ni kaungaiia membwa bwa a na iri.

Membwa n te Ekaretia ake aanga araia nakon te rinerine ke nakoa ibukin te botannaomata a na riai n aki maneweia bwa a kariakaki man te Ekaretia ke mai irouiia aia mataniwii. A riai naba taan kairiiri ao membwa ni katinanikui rongorongo ke anua ake e na kona ni kabwaranakoaki bwa ana boutoka te Ekaretia ibukin bwatei n te tautaeka, te kainibaire, te tua, ke te tia bubuti.

E ngae ngkana a karaoi tabeia inanon waaki ake a irekereke ma te tautaeka, te Ekaretia e aki kairoroia ake a rineaki nakon te nakoa bwa a na karaoi aia rinerine ni kaineti ma te waaki aio ke arei ke n rinea te waaki ae okoro. Membwa ake a rineaki nakon te nakoa a na bon karaoi oin aia babaire. Taan beku nakon nakoa a konaa n aki boraoi n iango ma temanna ke n ana waaki te Ekaretia ibukin te botannaomata. Aki taetae ibukin te Ekaretia.

Taian babaire ma waaki n reitaki inanon te waaki n tautaeka e na aki riki bwa kanoan te reirei n te Ekaretia ke n riki bwa te bwai ni kaunganano n ana waaki te Ekaretia. Taan kairiiri a na kakoauaa bwa bootakin te Ekaretia ma waaki ni kakukurei a na boboto iaon te Tia Kamaiu ao Ana euangkerio.

Aki riai membwa n motika taekan temanna ni kaineti nakon ana koaua ni bwain te tautaeka. A kona Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira n irekereke ma bwaatei n tautaeka aika kakaokoro ao n rinerine ibukiia taan kan rineaki aika mwaiti. A riai n ataia ae a bane ni butimwaeaki inanon te Ekaretia.

Ana rekooti te Ekaretia, tarekituri, ao bwaai tabeua aika ti te arona a na aki kamanenaaki ibukin ana botoniango te tautaeka.

Bwain te Ekaretia a na aki kamanenaaki ibukin ana botoniango te tautaeka. Ma, a na kona kateitei ni kamanenaki ibukin te rinerine ke te kabae ara ibukin te rinerine ngkana ai bon akea riki te anga (taraa 35.5.6.3).

38.8.31

Kaonotakiia Membwa

A kairoroaki taan kairiiri n te Ekaretia ni kamanoa rongorongoia membwa ae onoti. Rekooti n te Ekaretia, taian tarekituri, ao bwaai aika aekakin nako aikai a na bon aki kona ni kabonganaki ibon ibukim, n te aro ni karekemwane, ke ibukin ana waaki te tautaeka (taraa naba 38.8.13).

Aki riai taan kairiiri n uoote ma titeiki ni kawakin ke n kaotinakoi rongorongon te Ekaretia aika kakawaki i tinanikun ana application, ke ana titiem, ke ana intanete te Ekaretia. Katoto iaon rongorongo man te Ekaretia aika kakawaki a kona ni kaota rongorongon temanna n aron:

• Ana kakaonimaki inanon te aro.

• Kainnanoia n rabwata.

• Tabeua riki rongorongo aika aki tau bwa e na taabangaki.

Te reitaki mai irouia aomata ke man aobitin tautaeka ni kan atai bwaai aika irekereke ma kamamoakin te data a riai ni waekoa ni karokoaki nakon te Church Privacy Office.

Imeeri: [e-mail]

Aki riai taan kairiiri n tenaan uoote ma titeiki ni kaekai bubuti aikai.

Ibukin ana kaetieti te Ekaretia ibukin kamanoan rongorongo, taraa “Privacy Notice” iaon ChurchofJesusChrist.org. A kona naba membwa n tuangiia taan kairiiri n taian titeiki ke uoote bwa a na buokiia ni karekei tuua ni kaetieti.

38.8.32

Boretiakin Koroboki ni Kaonoti

A na aki bubuti membwa nakoia Mataniwi ni Kabuta, Aobitia ni Kabuta, ke Itingaun n Aono ni buoka korean ke ni kariaia bokin te Ekaretia ke a na koroboki te Ekaretia tabeua.

38.8.33

Te rawerawe, Te kaeweewe, ke Raweakin aia maroro Mataniwii ni Kabuta man te intanete, Aobitia ni Kabuta, ao kaain te Kaitingaun n te aono

Aki riai membwa n rawerawe, ni kaeweewe, ke n rawei aia maroro Mataniwii ni Kabuta man te intanete, Aobitia ni Kabuta, ao kaain te Kaitingaun n te aono. Ma, a kona n raweaki man te intanete tabeua aia maroro taan kariiri aikai iaan a na kairiiri te bitiobi ke te titeiki beretitenti. Ibukin rongorongona, taraa 29.7.

Membwa a na kona n rawei kaongora n te maungatabu ni kabuta ni bwain te mwenga ibukin kamnenakina iroun te aomata, n aki kabooaki.

38.8.34

Ni kaineti nakon te Ekaretia ao Ana Membwa

E reke aran te Ekaretia man te kaotioti nakon te Burabeti Iotebwa Timiti n 1838: “Bwa anne aran au ekaretia ni boong aika kaitira, ae Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira” (Reirei ao /berita aika Tabu 115:4). Taekinan aron te Ekaretia ao membwa n aron are kabwarabwaraaki inano e konaa ni karekea te itoman ma Iesu Kristo ao membwa n te Ekaretia.

Taeka ni kabwarabwara nakon te Ekaretia a riai ni kanimwa bwaninin arana n taai nako. N rimwiin taeka ni kabwarabwara nakon bwaninin arana, ngkana e kainanoaki te kabwarabwara ae e a tia ni kauarerekeaki, kaetieti ake imwiina a riai n eti ao ni kaungaaki:

• Te Ekaretia

• Ana Ekaretia Iesu Kristo

• Ana Ekaretia Iesu Kristo ae kaokaki

Ngkana a taekinaki membwa n te Ekaretia, kaetieti ake imwiina a na riai n eti ao ni kabonganaaki:

• Membwa n ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira

• Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira (aio te ara ae anga te Uea nakoia Ana aomata ni berita ni boong aika kaitira)

• Kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo

Taekinan aei nakoia kaain te Ekaretia n arana ake tabeua, n aron “Moomon” ke “LDS,” e aki kaungaaki.

Moomon e kabonganaaki raoi nakon aara n aron ana Boki Mooon. E kabonganaaki naba ni kaotii nauna n aron kabonganaakina n rongorongo n ikawai n aron “Mormon Trail.”

Te taeka Mormonism e aki eti, ao kabonganakina e aki kaungaaki. Ngkana e kabwarabwaraaki ikotakin te reirei, te katei, ao katein te maiu ae onoti nakon te Ekaretia, te kibuntaeka “ana euangkerio Iesu Kristo ae kaokaki” e bon eti ao e na bwainaki.

38.8.35

Taenikai

A mwaiti aomata aika tia ni kitanii mweengaia ni kararoai mwakuri n iowawa man te buaka, te bwainikiriinaki ibukin aia onimaki, ao mwakuri ake a na kona n rooti maiuia. Ibuakon tabeia ibukin tararuaakiia tekoraki ake a kainanoia (taraa Motoaea 4:26), kaain te Ekaretia aanga aia tai, aia tarena, aia reitaki n iraorao ao ni butimwaei nakoia tekoraki ake a roko nakon aia komuinite. Taraa Mataio 25:35; ChurchofJesusChrist.org/refugees.

38.8.36

Bubuti ibukin Mwaane ni Buoka man te Ekaretia

Burokuraem aika a katauraoaki ibukin te Ekaretia a katauraoi mwaane ibukiia aomata ake a tau ao n iai bukina aika riai.

Ana Ibuobuoki te Ekaretia nakoia membwa aika kainnano e bon baireaki irouia bitiobi (taraa 22.3.2). A irii oin tua ao kainibaire aika baireaki bitiobi ni kakoauaa bwa mwaane ni buoka man te Ekaretia a kabonganaaki raoi (taraa 22.4 ao 22.5).

A kaungaaki membwa ake a kan buokaki bwa a na maroro ma aia bitiobi nakon are a bon reitaki naba ma ana etekuata te Ekaretia ke ni bubuti te mwane mai irouia mataniwii n te Ekaretia ke membwa riki tabeman. E na bon kona n reitaki te bitiobi ma aia kooram unimwaane ke te Bootaki n Aine ni buokia ni tarai kainnao.

38.8.37

Kakaae ni Kamatebwai inanon te Ekaretia

Te kantaninga ibukin te kakaae n te Ekaretia bon karekean rongorongo aika koaua ni buotoka kainnanoia taan kairiiri n te Ekaretia ni kabuta. Te Correlation Research Division (CRD) bon ti ngaia ana tabo ni kakaae te Ekaretia ae kariaiakaki. E kona naba te CRD ni kamwakura te ka teniua-bwatei n itoman bwa a na karaoa te kakaae.

Ngkana taan kakaae n te Ekaretia ake a tia ni kariaiakaki a reitaki ma membwa ke taan kairiiri, a anga rongorongon ana reitaki te tia mwakuri n te CRD. E kona te tia mwakuri aei ni kaekai titiraki ibukin te kakaae.

CRD e na kakaaei kamanomano ni kamanoi kinakiia ao aia kaeka taan kakaae. A kona aomata n aki iria n te tai are a taku. A kona n rineia n aki kaeka nakon teuana te titiraki ke ni kabane.

A riai kaaro ke taan tararuaia n anga aia kariaia imwain ae a kaoaki ataei aika iaan 18 aia ririki bwa a na ira te kamatebwai.

Taan kairiiri n te tabo aki riai ni kariai kakaae aika irekereke ma te Ekaretia. E raonaki aei ma kabonganakiia membwa bwa bwaai n reirei n te kakaae.

CRD e irii tuan ni kabane kamanoakin rongorongo. A riai naba taan kairiiri n te tabo ni irii tuua aikai ao a riai n aki kaotinakoi rongorongoia membwa nakoia taan kakaae ao taan tei ibukin te kakaae aika akea kariaiakakia.

Tabeua kakaae a tangira karekean rongorongo inanon bootakin te ekaretia. E kona ni koaua aei ngkanga e na boboto te bootaki iaon te kamatebwai. N keiti n aron aikai, e na mwakuri CRD ma taan kairiiri n te tabo ni kakoaua bwa rokoia taan kakaae e na aki anaa ana tai te bootaki.

Ni kakoaua te bubuti n te kakaae, reitaki ma te Correlation Research Division:

Teareboon: 1-801-240-2727 ke 1-800-453-3860, ekititentin 2-2727

Imeri: [e-mail]

38.8.38

Karinean te Totoko n te Tabo (Local Restrictions) ibukin Tibwauakin te Euangkerio

E mwakuri te Ekaretia ni kakoroa nanon ana tua Iesu Kristo bwa e na uota te euangkerio nakon te aonaaba ni kabane (taraa Mataio 28:19). A beku mitinare ti n aaba ake a kinaaki iai ao a butimwaeaki irouia tautaeka n te tabo.

Te Ekaretia ao kaaina a karinei tuua ao bwaai ake a kainnanoaki ni kaineti nakon aia mwakuri mitinare. Te katooto, n tabeua mwakoron te aonaaba, a kanakoaki mitinare ni beku ti ibukin buokaia aomata ke mition tabeua aika onoti. Mitinare aikanne aki nako n anga reirei. E aki kanakoia mitinare te Ekaretia nakon aaba tabeua.

38.8.39

Kamanomanoaki ni Kamwakuran ana Warebea ao Te Toronibwai n te Ekaretia

A mwaiti ana bwai ni mwakuri ao ana mitiin ni karaobwai ibukin te warebea ao te toronibwai te Ekaretia aika a kona ni karika te ikoaki ngkana aki kamanenaaki raoi. Aia tia tei titeiki beretitenti (ke naake a tia ni mwiokoaki) ao manatia ni mwakuri aikai a riai ni kakoaua mauriia taan mwakuri ao taan ibuobuoki.

Taan mwakuri a na reireiaki n tainako inanon kataneiai aika mano. E riai te tabo ni mwakuri n tutuoaki n taainako. Kangaanga aika a na kona n riki ni maiuia ao ni kamanoaia a riai ni kaetaki. E na katauraoaki te tararua ae tau n tainako ni kakoaua bwa taan mwakuri a iri nanon kaetieti, a kamanenai raoi bwaai ni mwakuri ao baike a katauraoaki, ao ni kararoai katei aika kaikoaki.

E tataneiai te aba bwa te koraki ake a mwakuri n mwakuri aikai a na riai ni koro 16 aia ririki ke iaona riki. Naake a kamwakuri bwaai ni mwakuri a na riai n ikawai, e tau aia kataneiai, ao a rangin mwaatai n aron kamanenakina. Ti ikawai aika a na kona ni kamwakuri bwaai ni mwakuri aika korakora.

Ngkana e riki te kabuanibwai, te manatia n te tabo ni mwakuri e na ribotinna nakon taabo aikai:

• Mwakuri ni Warebea ao n Toronibwai 1-801-240-3001 ke 1-800-453-3860, ekititention 2-3001

• Te Tabo ni Mwakuri ibukin Tararuaan te Kabuanibwai n ana etekuata te Ekaretia (taraa 20.7.6.3 ibukin rongorongon te nambwa n reitaki)

38.8.40

Koroboki Aika Tabu

38.8.40.1

Tein nako te Baibara ae Tabu

Te Ekaretia e kinai katotoon tein te Baibara ake a booraoi ma ana reirei te Uea n ana Boki Moomon ao kaotioti aika ngkai (taraa Taekan te Onimaki 1:8). Te Baibara ae boretiaki ngkanne e a rineaki man taetae aika a mwaiti ake a kabonganaaki irouia membwa n te Ekaretia.

N tabeua taetae, te Ekaretia e booretia Baibara ae bon oin are a kabonganaa. Te Ekaretia e booreti aekan Baibara ake a bon tia ni kabonganaaki. Aikai katooto:

• Te King James Version n te Ingiriti.

• The Reina-Valera (2009) i n te taetae n Spanish.

• The Almeida (2015) n te taetae ni Portuguese.

Aekakin te Baibara are e booretia te Ekaretia iai inanon bwaai aika a na taraaki mai inano, te intekiti ibukin taekan bwaai, ao tabeua bwaai n ibuobuoki ibukin te kamatebwai.

Ngkana e konaa, a riai membwa ni kabongana are a tangiria ke te Baibara are e boretiaki man te Ekaretia ibukin taian kiraati ao boowi. Aei e buoka teimatoan te mataata n tain te marooro ao te atatai ae teimatoa iaon reirei. Tabeua aekan te Baibara a na kona ni manena ibukin am kamatebwai i bon iroum ke n te rabakau ni karekean te wanawana.

38.8.40.2

Rairan Koroboki aika Tabu

Te Uea e kairiia Ana burabeti ao ana abotoro ni kawakin koroboki aika tabu bwa a na mano raoi (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 42:56). Te Kauntira n te Moan Beretitentii ao te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman a tararua waakin te rairairi n ana boki aika tabu te Ekaretia. Kabongaakin bwaai ake a tia ni kariaiakaki e ibuobuoki ni kakoaua raoi bwa e eti te reirei ao ni kawakin koauan moan koroboki.

Beretitentii n te Aono a kanakoi aia bubuti aika a tia n rinanoaki ibukin te rairairi ae boou ibukin koroboki aika tabu nakon te Church Correlation Department.

38.8.40.3

Te Taetae ae Ngkai ni Koroboki aika Tabu

Te Kauntira n te Moan Beretitentii ao te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman a tuai ni kariaia te mwakuri n raira ke ni manga korea taekan booki aika tabu nakon te taetae aika ngkai ke nakon taetae ae bwainaki. Te reirei aei akea irekerekena ma bwaai ake a booretiaki ibukiia ataei.

38.8.40.4

Karekean Koroboki aika tabu

Katooton booki aika tabu ake a tia ni booretiaki, n raonaki ma te Baibara are e kabonganaaki, a tauraoi man Ana Tabo n Tibwatibwa te Ekaretia. Te Baibara ae boretiaki a tauraoi naba n taabo ni kabonakoi booki, n te aonraain, ao n te Bible Mobile applications. Korobokian taekaia iaon bwaai aika a maiu man te iti ao bwanaa ake a nako i aon booki are e kabonganai te Ekaretia ao tabeua katooto aika a tangiraki a tauraoi naba n te Gospel Library app ao n scriptures.ChurchofJesusChrist.org. Bwaai n ibuobuoki aikai a katauraoi naba rinanin koroboki aika tabu ake a tauraoi n taian taetae.

38.8.41

Ukoran te Rongorongo man Bwaai n Ibuobuoki aika a Kona n Onimakinaki

N te aonaaba n te bong aei, e bebetete karekean te rongorongo ao n tibwauaaki. Aei e kona n riki bwa te kakabwaia ibukiia naake a ukora te reirei ao ni kaongoaki. E ngae n anne, angin bwaai n reirei ibukin rongorongo aki onimakinaki ao aki kaunganano. Tabeua bwaai n reirei a karikirakea te un, te itabaraaraa, te maaku, ke te babaire ae karaba ae akea uaana (taraa 3 Nibwaai 11:30; Motiaea 2:32). Ma ngaia are, e kakawaki bwa a riai ni wanawana kaain te Ekaretia ngkai a ukora te koaua.

A riai kaain te Ekaretia n ukora ao n tibwai rongorongon bwaai n reirei aika a kaunganano, a onimakinaki, ao a koaua. A riai n totokoi bwaai n reirei ake a taekin bwaai n te aro ae buakaka ke ae kateaki iaon maningongo aika aki koaua. Ana kairi te Tamnei ae Raoiroi, n ikotaki ma te kamatebwai ae karaoaki raoi, a kona ni buokaki iai membwa n atatai imarenan te koaua ao te kairua (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 11:12; 45:57). Iaon bwaai ake a kaineti ma ana reirei ao n ana kaetieti te Ekaretia, booki aika a tia ni kariaiakaki bwa bwaai n reirei bon koroboki aika tabu, aia anga reirei burabeti aika a maiu, ao te Aeniboki ni Kabuta.

38.8.42

Tiemina ao Bootaki aika Ti te Arona

E kauringiia membwa te Ekaretia ni kaitarai tiemina ao bootaki aika ti te arona are raonaki ma anga reirei aika:

• Aki raoiroi, a kakaniko, ke aki riai kabonganakiia irouia ni bwaai aika tabu.

• E kona ni kaikoaka te Ekaretia, kamamaraa man ana mition, ke ni karika te kangaanga nakoia kaaina ke taan kairiiri.

A riai membwa n aki kariaia nneia ke aia tabo inanon te Ekaretia ni kamanenaaki ni karikirakea ke ni kaota kamatoakin aekaki ni bobotaki aikai.

Ibukin riki rongorongona, taara 35.5, 38.6.12ao 38.7.8. Taraa naba Iakoba 6:12

38.8.43

Te Boutoka nakoia Membwa ake a mena n te Karabuuti, Onaoraki, ao Tienta n Tararua

A anga te boutoka taan kairiiri nakoia membwa ake a mena n te onaoraki ao taabo ni tararua inanon aia iunite. A irii kainibaire ake a karaoaki man taabo ni kateitei.

Ibukin rongorongon karaoan te toa ibukiia membwa ake a mena n taabo aikai, taraa 18.9.1. Ibukin rongorongon katean te uoote ke te mwaanga, taraa 37.6.

38.8.44

Mwakuri ake a Taekiti

Taan Kairiiri n te uoote ao te titeiki ana kakoaua bwa mwakuri n te Ekaretia n te tabo ana aki karika te kaangaanga nakon kainaomatan te Ekaretia n aki kabwaka te taekiti. Ibukin kainibaire, taraa 34.8.1.

38.8.45

Taekiti

Membwa n te Ekaretia a na karinea tuan te taekiti n te aba are a maeka iai (taraa Teakan te Onimaki 1:12; Reirei ao Berita aika Tabu 134:5). Membwa ake aki boraoi ma tuan te taekiti a kona ni kaitarai ni kaineti ma tuua ake a kariaiakaki n abaia.

Kaain te Ekaretia aki boraoi ma te tua ao ma ana reirei te Ekaretia ngkana a:

• Bon nanoia bwa a na aki kabwakaa ke n rawa ni kabwakai taekiti aika kaantaningaaki.

• Karaoi kauntaeka n te tua aika nanobaba n totokoa kabwakaan taian taekiti.

• A rawa n ira te kabanea ni moti n te bowi n te taekiti are e kantaningaiia bwa a na kabwaka aia taekiti.

A kona membwa aikai n aki tau ibukin karekean aia beeba ni kariaia nakon te tembora. Aki riai ni weteaki nakon nakoa ni kairiiri n te Ekaretia.

Te membwatibu kauntira n te Ekaretia e kainnanoaki ngkana e a tia te membwa ni karaoa te bure ae kakaiaki ibukin uruakin tuan te taekiti (taraa 32.6.1.5).

38.8.46

Kaetieti n te Mwamwananga

Te mwaane ao te aine a na aki mwananga ni bootaki n tii ngaiia ibukin ana waaki te Ekaretia, bootaki, ke katabeana tii ngkana a tia ni mareaki imarenaia ke a bon uaia n tuai ni iein. Ibukin kaetieti ni mwamwananga riki tabeua, taraa 20.7.7.

38.9

Irekereke ma te Tanganibuaka ao Ana Mwakuri n Ibuobuoki te Minita

Beretitenti n te titeiki ao bitiobi a na ibuobuoki ni katauraoi ana kakabwaia te Ekaretia nakoia membwa ake a beku inanon te taanga ni buaka. Ana burokuraem ni ibuobuoki ao ana mitinare te Ekaretia n ana tabo te taanga ni buaka iai inanona baikai:

• Boutoka man titeiki ao uoote.

• Ana waaki n reirei te Ekaretia ibukiia membwa ake a rin n te mwakuri n te taanga ni buaka.

• Barongaan uoote, mwaanga, ke membwa aika kurubu n ibuobuoki ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.

• Te reta ni kariaia ao ni boutoka mairouia mitinare irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.

• Te rongorongo iaon ae kona kangaa ni kabonganaa te kamenti n te taanga ni buaka.

• Boutoka mai irouia taanga ni mitinare ake a maan ake a mwiokoaki n te nakoa n te taanga ni buaka are a rineaki nako iai.

38.9.1

Te Kairiiri n Irekereke ma te Taanga ni Buaka n te Titeiki

Ngkana ana tabo te taanga ni buaka ke membwa ake a beku n te taanga ni buaka a mena inanon te titeiki, te beretitenti n te titeiki iai katabeana akana kaotaki n te itera aio. Ngkana taabo n aron akanne a mena inanon te mition ao tiaki n te titeiki, te beretitenti n te mition e na kakoroi nanon katabeaki aikai.

Te membwa n te beretitentii n te titeiki e tararua aron waakin te reitaki ma n te taanga ni buaka i nanon te titeiki. E konaa ni wetea te mwaane ke te aine bwa te tia beku ae e onoti ibukin te waaki ni irekereke ma te taanga ni buaka. E aki kainnanoaki iroun te membwa aio bwa e na iai ana taneiai n te taanganibuaka. E kakoaua teuanne ke neienne bwa a katauraoaki bwaai ni ibuobuoki ni boutokaia membwa n te taanga ni buaka n te titeiki. E raonaki aei ma te kamataata n te beku n te taanga ni buaka (taraa 38.9.3).

38.9.1.1

Mwakuri n te Ekaretia iaon Nakoa n Taanga ni buaka

Ngkana te taromauri n te Ekaretia a karaoaki n aia tabo tautia, te beretitenti n te titeiki are mena iai ana tabo te taanga ni buaka e na baronga teuana mai ibuakon aikai ibukiia taan mwakuri n te taanga ni buaka ao aia utu (taraa 38.9.4):

• Te uoote ma te bitiobiriki (ngkana e kariaiakaki mai iroun te Moan Beretitentii)

• Te mwaanga ma te beretitentii n te mwaanga

• Te membwa n ibuobuoki n te kurubu

Te beretitenti n te titeiki e wetea, kaokoroa, ao tararuaia taan kariiri ibukin iunite aikai. E anganiia taan kairiiri aikai te nambwa ibukn te reitaki ma te Church’s Military Relations and Chaplain Services Division. E na kona ni mwiokoa te uoote bwa e na boutokaia membwa n aia kurubu ni mwakuri.

Te beretitenti n te titeiki e mwakuri ma te Rabwata are Tabe ma Ana Waaki te Taanga ni Buaka ni katauraoa te tai ni mwioko ni kawaran te bitiobi temanna ma temanna, beretitenti n te mwaanga, ke te tia kairiiri n te kurubu. Te reta aei e kabwarabwara tabena ao e anganna te kariaiakaki bwa e na tararua te iunite ao ni kairii bootaki. E riai kaobin te reta n anganaki te minita n ana tabo te taanga ni buaka.

E tangiraki n te taanga ni buaka n te United State bwa te mitinare (chaplain) e katauraoi babaire n tararua nakon ana mwakuri n ibuobuoki te aro n ana tabo te taanga ni buaka. Ngkana iai te mitinare irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira n ana tabo te taanga ni buaka, e katauraoi ao n tararuaa te iunite are a bobotaki ikekei. E na aki tararua te minita n tain te nebonebo ni karokoa are ngkana e a riki bwa te bitiobi, beretitenti n te mwanga, ke te tia kairiiri n te kurubu. E ngae n anne, e kantaningaaki bwa e na kaea ao ni iriria.

Te membwa n te beretitenti n te titeikii e na reitaki ni mwakuri ma te tinia mitinare n ana tabo nako te taanga ni buaka inanon te titeiki. E na kakoaua bwa bitiobi n uoote ake a reke tiaia n ana tabo nako te taanga ni buaka bwa a na karaoa ae ti te arona. Taan kairiiri aikai a na kaongoa te minita tain ana boowi te uoote, te tabo ni boowi, ao n reitaki ma te aomata. E kona te mitinare n anga te rongorongo aei nakoia membwa ake kaain te tanga ni buaka.

38.9.1.2

Mitinare (chaplins) irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira n te Titeiki

Te beretitenti n te titeiki e na intawiu ni katoa ririki ma te minita irouia aika Itiaki ni Boong aika Kaitira are e maeka n te titeiki. E na bairea aron marurungin ao taun te minita nakon te beku. Te beretitenti n te titeiki e na intawiu naba ni katoa ririki ma buuia chaplins ni kakaokoroiia.

A riai chaplins irouia Aika itiaki ni Boong aika Kaitira ma buia n iai weteaia n te uoote ke n te titeiki. Te minita are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka e na beku inanon nakoa ni kairiiri, n aron ae iaon te kauntira ae rietaata ke n tararua te uoote n te taanga ni buaka, mwaanga ke te membwa ae n ibuobuoki n te kurubu. E ngae n anne, te wewete aei e na aki kona ni kauntaba ma ana beku n te taanga ni buaka.

A kona chaplins ni buoka te beretitenti n te titeiki n aanga aikai:

• Ribooti inanon boowi ni kauntira n te titeiki iaon boowi ibukin ana iunite te Ekaretia iaon nakoa n te taanga ni buaka. A riai ribooti aikai n kaairaki iai rongorongoia membwa aika a boou ao ake a oki nakon te aro.

• Te chaplins e na beku naba bwa te tia reitaki imarenaia taan kairiiri n te taanga ni buaka ao te beretitenti n te titeiki.

• A na buoka naba te beretitenti n te titeiki ni kinaia membwa n te taanga ni buaka ni weteaki bwa taan kairiiri n aia kurubu n ibuobuoki membwa ake n te taanga.

• N ibuobuoki ma konabwai ni kakorakoraia membwa aika a boou ao ake a oki nakon te aro n te taanga ni buaka.

• Ni ibuobuoki ni katauraoia membwa n te taanga ni buaka ni karekei otenanti aika tabu ao ni kawakin aia berita.

38.9.2

Taani Kairiiri n Irekereke ma te Taanga ni buaka n te Uoote

Te membwa n te bitiobiriki e na maroro ma membwa n te uoote imwaain nakoia ni mwakuri n te taanga ni buaka. E na kakoaua raoi bwa e reke aia tai n ira waakin ana reirei te Ekaretia–aia mwakuri n ibuobuoki n te taanga ni buaka. (taraa 38.9.3).

Ibukin rongorongon te rekooti ibukiia membwa ake a rin n te taanga ni buaka, taraa 33.6.9. A mwiokoaki tabeman membwa bwa a na kaei taabo aika a raroanako ke ni katukaki n te tabo are e boo te buaka iai. Ni keiti aikai, e reitaki te bitiobi ma te Church’s Military Relations and Chaplain Services Division ibukin te kairiiri iaon aia membwatibu rekooti (taraa 38.9.10).

Taan kairiiri n te nakoanibonga n aia uoote ni mweengaia a riai n reereitaki ma membwa ake a mena n te taanga n ibuaka.

E na uaia ni mwakuri te biitobi ma te chaplins are e a maan n taabo n nakoa n te taanga ni buakan te uoote.

38.9.3

Kamataata iaon te Mwakuri ni ibuobuoki n te Taanga ni buaka

Te kamataata iaon te mwakuri ni ibuobuoki n te taanga ni buaka e buokiia membwa ake a rin n te taanga n reiakinna bwa tera are a na kantaningaia ni kaineti ma ana ibuobuoki te Ekaretia ao mwakuri inanon te taanga ni buaka. E reireiniia naba aron kakorakoraan aia onimaki ao kawakinan aia berita ae tabu i nanon aia tai ni beku n te taanga ni buaka.

Te membwa n te beretitentii n te titeikii ke te bitiobiriki e na wetea te tia reirei n te taanga ni buaka are iai ana taneiai ma te taanga ni buaka, ni katauraoa te reirei. N aron ae tangiraki a na iai ana taneiai te tia kairiiri aei n te taanga ni buaka. Ngkana e aki tauraoi te tia kairiiri ae mwaatai, te beretitenti n te titeiki ke te bitobi e na reitaki ma te Military Relations and Chaplain Services Division ibukin te kairiiri.

Ibukin rongorongona riki, taraa Military Service Orientation n ChurchofJesusChrist.org.

38.9.4

Iunite n te Ekaretia ibukin Buokaia Membwa

Membwa inanon te taanga ni buaka n aron ae tataneiai te aba iai a na riai n iiri uoote ake a uakaan ma aia tabo n te taanga ni buaka. E ngae n anne, inanon kaangaanga akai, te beretitenti n te titeiki ke n te mition e kona ni baaronga te uoote, te mwaanga, ke aia kurubu membwa ake n te taanga ni buaka ibukiia taan mwakuri ma aia utu n ana tabo te taanga ni buaka:

• Akea te uoote ae e kaan raroana ma aia tabo kaain te taanga ni buaka.

• Te tia mwakuri n te taanga ni buaka e aki oota n te taetae are e kabonganaaki inanon te uoote n aba.

• Taan mwakuri n te taanga ni buaka aki kona ni kitana te tabo ibukin aia kataneiai ae kainanoaki ke kabaeakiia tabeua.

• Te iunite ma kaaina n te tanga ni buaka a na kamwaeaki nakon te tabo ae e kaineti bwa bwaai aikai:

  • E tuai tei te Ekaretia iai.

  • Ana iunite te Ekaretia n te tabo e aki kona ni kamaekaia membwa ibukin kaokoron te taetae.

  • Te roroko ni boowin te tabo e kona ni karaoaki.

• Membwa ake a kaaini (iunite) ni Bonomwi ke te Tia Tararua n te Aba ao ake a weteaki ni karaoi aia kataneiai n te wiikente ke kataneiai ni katoa ririki.

Uoote ao mwaanga ake a kateaki n ana tabo te taanga ni buaka a kabonganai kawai ake a katereaki inanon mwakoro 37.

Uoote ao mwaanga a aki toki ni kateaki ni boutokaia membwa n te taanga ni buaka ao aia utu. E kona naba ni kateaki te uoote ao te mwaanga ibukiia membwa n te taanga ni buaka n akea aia utu. Iunite n aron aikai a kona ni kateaki ibukiia membwa ake a na iriira te moan kataneiai ke are iaona riki ke e kanakoaki n te tabo ae raroa. E aki taneiai te taanga ni buaka ni kariaia membwa n te Ekaretia ake akea irekerekeia ma te taanga ni buaka n riki bwa kaain te uoote ke te mwaanga are kamanenai taian kateitei n ana tabo.

Ngkana te mwaiti irouia membwa ke waaki riki tabeua aaki roko ibukin katean te uoote ke te mwaanga n ana tabo te taanga ni buaka, te beretitenti n te titeiki ke te mition e kona ni katea te kurubu n ibuobuoki ibukiia membwa n te taanga ni buaka. Aia kurubu membwa n te taanga ni buaka bon ana iunite te Ekaretia ae uarereke are e na karaoi ana boboowi te Ekaretia n tararuaia membwa. A na akea kiingin te nakoanibonga iroun te tia kairiiri n te kurubu. Ibukin aei, e aki kariaiakaki ni butimwaai kabwianibwai ao angabwai, ni marooro ma membwa ibukin buure aika a kakaiaki, ni katokai totoko iaon membwatibu, ke ni karaoi taian beku riki tabeua are a kainnanoa te kiing (taraa 37.7). Ibukin rongorongon aia mwakuri n ibuobuoki membwa n te kurubu, taraa “Service Member Groups and Responsibilities of Group Leaders” iaon ChurchofJesusChrist.org.

Ngkana e kateaki ana iunite te Ekaretia n ana tabo te taanga ni buaka, te tia tararua n te iunite e na reitaki ma te tinia n chaplin are e mena ikekei ibukin baireakin taai ni bobootaki ao kabonganakin taian kateitei. Ngkana akea mitinaren te taanga ni buaka ae mwiokoaki nakon te tabo anne, te beretitenti n te titeiki e na marooro ma te aobitia are te mataniwi.

38.9.5

Taan Kairiiri n te Kurubu n Aono ake a Tionako ke Taabo ni Buaka

Beretitenti n te titeiki ke n te mition a taneiai ni wetea ao ni kaokoroia taan kairiiri ibukin aia mwakuri n ibuobuoki membwa n te kurubu. E ngae n anne, e na kona n aki karaoaki aei n tabeua taabo aika a raroa nako ke taabo ni buaka. Ngkai te tia kairiiri n te kurubu e aki anganaki kiingin te nakoanibonga ma weteana, e bon kariaiakaki rineana n aki kamatoaki. Te tia kairiiri n te nakoanibonga are e mwiokoaki ibukin te tabo e kona n rinea kain te nakoanibonga ae te Merekitereka ae tau ni beku bwa te tia kairiiri n te kurubu. E na kakoaua moa taaun te aomata anne mai iroun ana bitiobi ao te beretitenti n te titeiki bwa e tau te mwaane anne. Ngkana iai te chaplin ibukiia Aika Itiaki n te tabo anne, te tia kairiiri n te nakoanibonga e kona ni kariaia teuanne ni weteia ao ni kaokoroa te tia kairiiri n te kurubu.

Taan kairiiri ibukin aia mwakuri n ibuobuoki membwa n te kurubu n taabo aika a raroa nako a kona ni karekei bwai man te Ekaretia ao boki n reirei man reitakina nakon te Church’s Military Relations and Chaplain Services Division (taraa 38.9.10).

N tabetai te membwa are e kamwaingaki e a rang raroa ma tabeman membwa man te Ekaretia. Ngkana te membwa n te taanga ni buaka iai irouna te Nakoanibonga are te Merekitereka ke te ibonga ngaia n te Nakoanibonga ae te Aaron, ana bitiobi e na anganna te kariaia ni katabu ao ni kana te toa. Ngkana e mwaiti riki iaon tii temanna ake a kamwaingaki, e riai ni weteaki te tia kairiiri n te kurubu.

E riai ni kaongoaki te Church’s Military Relations and Chaplain Services Division ngkana e weteaki te tia kairiiri ibukin te kurubu. E na kanakoaki nakoina te reta ibukin nakoana (taraa 38.9.1.1).

38.9.6

Te Mwakuri ni Mitinare ao Taben te Taanga ni buaka

Ibukiia aaba are e riai moa te rin n te taanga, a riai membwa n te Ekaretia ni kabanei raoi aia mwakuri imwaain ae a kona ni karaoa aia mwakuri ni mitinare. Tabeua aaba a kona ni kariaia ae e na taonaki moa te mwakuri n te taanga ni buaka bwa e na karaoaki moa te mwakuri ni mitinare. Beretitenti n te titeiki ao bitiobi a riai n ataa tuan abaia aika a riai ni karaoaki bwa aonga n reireiniia membwa n te aro ae riai. Membwa ake a mwakuri n te Reserves ke Nationa Guard a kona ni karaoa te mwakuri ni mitinare imwiin tian karaoakin aia moan kataneiai ao are iaona riki.

Ibukin rongorongona riki, taraa “Missionary Service and Military Obligations” iaon ChurchofJesusChrist.org.

38.9.7

Minita irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira

Te Tabo ni Mwakuri ibukin Tararuakin Aroaroia Tautia ao Ana Mwakuri te Mitinare a katiteuanaki n rineaia minita aika mwaane ao aine aika a beku n te waaki n tautaeka ao aika tiaki waaki n tautaeka aika kakaokoro. Taabo aikai iai inanona:

• Te taanga ni buaka.

• Onaoraki.

• Taabo ibukin tararuakiia aoraki.

• Karabuti.

• Tienta ibukin te katuaeaki.

• Taabo ni mwakuri ibukiia bureitiman ao te tiriai.

• Te tia tararua tian te aba.

• Bootaki ibukiia aomata ao tautia.

• Kaoreti ao Iuniwetiri.

Bootaki n tatabeua nako a katea oin aia tua ake a riai ni karekeaki ibukin te reirei ao te mwakuri n chaplin. Angiin tabo ni mwakuri a kainnanoi beeba ni kakoaua n te Ekaretia imwaain ae e beku te aomata bwa te chaplain irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Ana Tabo te Ekaretia ae Tabe ma Taan Buaka ao n te Mwakuri n Chaplain e anga te beeba ni kakoaua ibukiia ni kabane chaplain Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Te reta ni kakoaua mairoun te bitiobi ao te titeiki beretitenti e aki tau n ti ngaiia ao a riai n aki katauraoaki.

Chaplins irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira:

• Buokaia aomata n aro ni kabane, n raonaki ma Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.

• Ni kakoaua bwa anganaki aomata inaomataia n te aro.

• A ibuobuoki ke ni karekei kainnanoia naake a beku inanon te aro.

Ibukin rongorongona riki, taraa “Latter-day Saint Chaplains” i aon ChurchofJesusChrist.org.

38.9.8

Bwainakin te Kaamenti n te Taanga ni Buaka

Taraa 38.5.6.

38.9.9

Taanga ni Mitinare aika a Maan Riki

Taanga ake a riitaea man te taanga ni buaka a weteaki bwa a na beku bwa mitinare n te taanga ni buaka n taabo ake a tia n rineaki. A na buokiia taan kairiiri n te nakoanibonga n te tabo ni kakorakoraiia membwa aika a boou ao ake a oki nakon te aro. A karekei naba boutoka nakoia aia utu membwa ake a nako n mwakuri n tain maenakoia ma aia utu.

38.9.10

Rongorongo Tabeua

Ibukin rongorongon rekooti ibukiia membwa irouia membwa aika taan ibuobuoki n te taanga n ibuaka, taraa 33.6.9.

Ibukin rongorongon kakabwaia n te tamanuea ibukiia membwa ake n te taanga ni buaka, taraa 38.2.10.3.

Ibukin rongorongon katabuakia membwa ake n te taanga ni buaka n taabo aika tionako, taraa 38.2.9.6.

Ibukin rongorongon kanakoan beba ni kariaia nakon te tembora n taabo aika tionako, taraa 26.3.2.

Ngkana iai aia titiraki taan kairiiri n te Ekaretia ibukin irekerekena ma te taanga ni buaka, a kona n reitaki ma:

Irekereke ma te Tanganibuaka ao Ana Mwakuri n Ibuobuoki te Minita

50 East North Temple Street, Room 2411

Lake City, UT 84150-0024

Telephone: [phone]

Imeri: [e-mail]