27.

Cakacaka Vakalotu ni Valetabu vei ira na Bula

27.0

iVakamacala Taumada

Mai na veigauna makawa, ni ra dau tiko na tamata yalodina e vuravura, sa dau vakalougatataki ira na Kalou ena veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu ni valetabu. O Koya e dau vakatara ena so na gauna me qaravi ena taudaku ni valetabu na Nona cakacaka vakalotu tabu ni a sega ni tiko edua na valetabu vakatabui (raica na i Vakatekivu 28:12–22; Na Lako Yani 24; Na Lako Yani 25:8–9; Ica 3). Ia ena veigauna kece sa tauyavutaka kina na Turaga na Nona Lotu, sa vakaroti ira na Nona tamata me ra tara e dua na vale “ki na [Yacana].” E kea a vakatakila kina na Nona cakacaka vakalotu kei na lagilagi ni Nona matanitu ka vakavulica na sala ni veivakabulai. (Raica na 2 Veigauna 3–5; 2 Nifai 5:16; Vunau kei na Veiyalayalati 97:10–16; 124:29–39.)

Na valetabu e vale ni Turaga E dusimaki keda yani vua na noda iVakabula, o Jisu Karisito. Ena valetabu, eda vakaitavi ena veicakacaka tabu vakalotu ka veiyalayalati kei na Tamada Vakalomalagi ka na vauci keda ki Vua kei na noda iVakabula. Na veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu oqo ena vakarautaki keda me da lesu tale ki na iserau i Tamada Vakalomalagi ka vauci vata vakamatavuvale me tawamudu.

Ena valetabu, na veivakalougatataki cecere sa vakarautaki tale tu ga vei ira na luvena yalodina na Kalou ena bula oqo. Ena veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu ni valetabu, “ena vakatakilai mai na kaukauwa ni bula vakalou ena kena veicakacaka vakalotu” (Vunau kei na Veiyalayalati 84:20). Na valetabu e dua na vanua tabu e rawa ni ra sokalou kina na lewenilotu, vulica, ka ciqoma na veituberi kei na veivakacegui (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 109:13–16). O ira era vakaitavi ena valetabu e rawa ni ra rawata na kaukauwa ni Kalou me ra vukea na vakayacori ni Nona cakacaka (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 109:22–23; raica talega na 3.5 ena ivoladusidusi oqo).

E ka tabu na veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu ni valetabu. Na ivakatakarakara e salavata kei na veiyalayalati ni valetabu e sega ni dodonu me veitalanoataki ena taudaku ni valetabu. Me kua talega nida veitalanoataka na itukutuku bibi eda yalataka ena loma ni valetabu meda kakua ni vakatakila. Ia, e rawa ni da veitalanoataka na inaki taumada kei na ivunau ni veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu ni valetabu kei na vakanananu vakayalo e e yaco mai vei keda ena valetabu.

Era na veitalanoataka na iliuliu ni tabanalevu kei na iteki na itukutuku ena wase oqo vata kei ira na lewenilotu era sa vakavakarau tiko me ra ciqoma na cakacaka vakalotu ni edaumeni se veivauci.

27.1

Na Ciqomi ni Cakacaka Vakalotu ni Valetabu

27.1.1

Vakavakarau me Ciqomi na Cakacaka Vakalotu ni Valetabu

O ira na lewenilotu e dodonu me ra vakarautaki ira vakayalo me ra ciqoma na cakacaka vakalotu ni valetabu ka me ra vakayacora ka rokova na veiyalayalati ni valetabu.

Sa nodra itavi taumada na itubutubu me ra vukei ira na luvedra me ra ciqoma na cakacaka vakalotu ni valetabu. O ira na iliuliu ni iteki kei na tabanalevu, na turaga kei na marama veiqaravi, kei ira na lewe ni matavuvale era tokoni ira na itubutubu ena itavi oqo.

Era na dau veivakayaloqaqataki vakawasoma na iliuliu ni iteki kei na tabanalevu vei ira na lewenilotu me ra vakavakarau me ra ciqoma na nodra dui cakacaka vakalotu ni valetabu. Era vakadreta talega na iliuliu na bibi ni kena rokovi na veiyalayalati ni valetabu kei na bula kilikili kei na kena tiko e dua na ivolatara ni valetabu.

Na ivurevure eso me vukei ira na lewenilotu ena nodra vakavakarau mera ciqoma na cakacaka vakalotu ni valetabu sa vakarautaki tu ena temples.ChurchofJesusChrist.org.

Me baleta na ivakamacala ni kena soli na ivolatara ni valetabu ena ituvaki vakaoqo, raica na 26.1 kei na 26.3.3.

27.1.2

Vakadeitaki ni iVolatukutuku kei na Ciqomi ni iVolatara ni Valetabu me baleta na Cakacaka Vakalotu ni Bula

Era na sota vata kei nodra bisopi na lewenilotu nira vakavakarau tiko mera:

• Ciqoma na nodra edaumeni (raica na 27.2).

• Vauci vua na watina (raica na27.3.

• Vauci vei rau na nodrau itubutubu (raica na 27.4).

• Mera vauci vei rau o ira na luvedra (raica na 27.4).

Ena vukea o bisopi me vakadeitaka na lewenilotu na itukutuku bibi me vakataka na yaca, tikinisiga ni sucu, na tikinisiga ni cakacaka vakalotu sa oti, kei na tikinisiga ni vakamau. Oqo e vakayacori ena vakayagataki ni vakavakarau ni Cakacaka Vakalotu ena LCR.

Rau na vakataroga na lewenilotu o bisopi kei peresitedi ni iteki me rau solia e dua na ivolatara ni valetabu me baleta na cakacaka vakalotu bula (raica na 26.3.3).

27.1.3

Lewenilotu Era Vakaleqai Tu Vakayago

O ira na lewenilotu bula kilikili ka vakaleqai tu na yagodra e rawa ni ra ciqoma na veicakacaka vakalotu kece sara ni valetabu (raica na 38.2.5). Era sa vakauqeti na lewenilotu oqo me ra lako ki na valetabu vata kei ira na wekadra se itokani era sa vakaedaumeni oti era rawa ni vukei ira. Sa dodonu me na tiko na nodra ivolatara vakabau ni valetabu o ira me ra na veivuke. Kevaka e dua na lewenilotu e sega ni rawa ni lako vata kei na dua na lewe ni matavuvale se itokani, sa rawa vei ira me ra qiri taumada ki na valetabu me raici se ituvatuva cava e rawa ni caka. Raica na temples.ChurchofJesusChrist.org me baleta na gaunisala ni veitaratara kina vei valetabu yadua.

E sega ni vakatarai na manumanu eso dauveiqaravi kei na manumanu veitokoni ni vakasama ena loma ni valetabu. E rawa ni veitaratara na peresitedi ni iteki kina Tabacakacaka ni Valetabu ena [e-mail] kevaka e tiko na nodra vakatataro.

27.1.4

Veivuke ni Vakadewa se Vakadewa Vosa

Kevaka era gadreva na lewenilotu na vakavakadewa se vakavakadewa ena vosa, e dodonu me ra veitaratara taumada ki na valetabu me laurai ke tiko. Raica na temples.ChurchofJesusChrist.org me baleta na sala ni veitaratara ni valetabu yadua.

27.1.5

iSulusulu me Daramaki ena Valetabu

Ni dua e lako ki na valetabu, e dodonu me ra dau daramaka na lewenilotu na mataqali isulu era dau daramaka ena veisoqoni ni sakaramede. Me ra kakua ni daramaka na isulu e vakawaleni tu ga se sega ni ubia na qameni ni valetabu. E dodonu talega me ra kakua ni daramaka na isulu ka sa cecere tu vakasivia, me vaka na tuxedo. Na ivakasala oqo era na veivakavulici vakavinaka kina na itubutubu, turaga kei na marama veiqaravi, kei ira na iliuliu ni tabanalevu kei na iteki ni ra vakavakarau tiko na lewenilotu ki na sokalou ena valetabu.

Raica na 27.3.2.6 me baleta na itukutuku ni isulusulu me daramaki kina vakamau se veivauci ena valetabu.

Raica na 38.5 me baleta na itukutuku ni:

• iSulusulu me daramaki ena gauna ni cakacaka vakalotu ni edaumeni kei na veivauci.

• Kena tauri, daramaki, kei na qaravi ni isulu ni soqo ni valetabu kei na qameni.

27.1.6

Nodra Taqomaki na Gone

E dodonu me ra dau qarauni tiko na gone mai vei ira na uabula kevaka era tiko ena lomanibai ni valetabu. Era sa tu vakarau na liganicakacaka ni valetabu me ra raici ira na gone ena gauna vakaoqo:

• Kevaka era sa na vauci vei rau na itubutubu

• Kevaka era tiko me ra sarava na nodra vauci na tacidra era bula tiko, tacidra vakacabecabe, se tacidra vakaveimama vei ira na nodra itubutubu

27.1.7

Sota kei ira na Lewenilotu ni Oti Nodra Ciqoma na Cakacaka Vakalotu ni Valetabu

E dau tu na nodra taro na lewenilotu ni ra sa ciqoma oti na cakacaka vakalotu ni valetabu. O ira na lewe ni matavuvale era sa vaka edaumeni oti, na bisopi, na iliuliu ni tabanalevu eso, kei na tacida kei na ganeda veiqaravi e rawa ni ra sota vata kei ira na lewenilotu me ra veitalanoataka na veika era sotava ena valetabu.

Era na veivakayaloqaqataki talega na iliuliu vei ira na lewenilotu me ra vakasaqara na isau ni nodra taro mai na veivakauqeti ni Yalo Tabu. Ena valetabu, e rawa ni vakarautaka na Yalo na isau ni vuqa na taro e tu vei ira na lewenilotu me baleta na veika era sotava ena valetabu.

Na ivurevure me vukea na saumi ni taro e tiko ena temples.ChurchofJesusChrist.org.

27.2

Na Edaumeni

Na vosa edaumeni e kena ibalebale “e dua na isolisoli.” Na edaumeni ni valetabu sa isolisoli dina mai vua na Kalou ka na vakalougatataki ira kina na luvena. Na edaumeni ena rawa ga ni ciqomi ena valetabu savasava. Eso na isolisoli era ciqoma na lewenilotu mai na edaumeni ni valetabu e oka kina na:

• Kila vakalevu cake na inaki kei na ivakavuvuli ni Turaga.

• Na kaukauwa me da vakayacora na veika taucoko e vinakata na Tamada Vakalomalagi me da vakayacora na luvena.

• Na idusidusi vakalou ni ra veiqaravi vua na Turaga, nodra matavuvale, kei ira tale eso.

• Vakalevutaki na inuinui, veivakacegui, kei na sautu.

Na veivakalougatataki yalataki kece ni edaumeni e sa vakayagataki ruarua tiko ena bula oqo kei na kena e tawamudu. Na vakayacori ni veivakalougatataki oqo ena vakatau ena yalodina ki na kosipeli i Jisu Karisito.

Na edaumeni ena ciqomi ena rua na iwasewase. Ena imatai ni wasewase, ena ciqoma e dua na tamata na veicakacaka vakalotu taumada ka vakatokai na inisitori. Na cakacaka vakalotu ni inisitori e okati kina na savai vakatakarakarataki ka lumuti, ka vakakina na idusidusi ni kena daramaki na qameni ni valetabu (raica na Lako Yani 29:4–9). E oka kina na veivakalougatataki digitaki ka semati ki na nona iyacoyaco vakalou na tamata oya.

Ena gauna ni inisitori, ena vakaroti na lewenilotu me daramaka na qameni ni valetabu. Na qameni e ivakatakarakara tabu kei Jisu Karisito. Sa ivakananumi talega ni nomu veiyalayalati ena valetabu. Nira maroroya na lewenilotu na nodra veiyalayalati, oka kina na madigi tabu mera daramaka na qameni me vaka era vakaroti kina, era na rawata vakalevu cake na loloma veivueti, veitaqomaki, kaukauwa, kei na mana mai vua na iVakabula.” Ena ikuri ni ivakamacala me baleta na qameni, raica na 38.5

Ena ikarua ni iwasewase ni edaumeni, e vakavulici kina na yavu ni veivakabulai, oka kina na Veibuli, na Lutu nei Atama kei Ivi, kei na Veisorovaki i Jisu Karisito. Era ciqoma talega na lewenilotu na idusidusi ni sala me ra lesu kina ki na iserau ni Turaga.

Ena edaumeni, era sa sureti kina na lewenilotu me ra vakayacora na veiyalayalati tabu me vakaoqo:

1. Bulataka na lawa ni talairawarawa ka saga vakaidina me ra muria na ivakaro ni Tamada Vakalomalagi.

2. Talairawarawa ki na lawa ni solibula, sa kena ibalebale na solibula me tokona na cakacaka ni Turaga ka veivutuni ena yalo raramusumusu kei na yalo bibivoro.

3. Talairawarawa ki na lawa ni kosipeli i Jisu Karisito, ka kena ibalebale:

   • Taracake na vakabauti Jisu Karisito.

   • Veivutuni ena veisiga.

   • Veiyalayalati vata kei na Kalou ena noda ciqoma na cakacaka vakalotu ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei.

   • Vosota me yacova na ivakataotioti ena kena maroroi na veiyalayalati.

   • Segata mo bulataka na rua na ivunau levu. Sai koya mo “lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega” ka “lomana na wekamu me vaka ko lomani iko” (Maciu 22:37, 39).

4. Maroroya na lawa ni tiko savasava, ka kena ibalebale me qai veiyacovi ga na tagane kei na yalewa erau sa vakamau me vaka na lawa ni Kalou.

5. Maroroya na lawa ni solibula, ka kena ibalebale me ra solia na nodra gauna, taledi, kei na veika kece e sa vakalougatataki ira kina na Turaga me ra tara cake kina na Lotu i Jisu Karisito e vuravura.

Me kena isau, e yalataka na Tamada Vakalomalagi ni o ira era yalodina tikoga ki na nodra veiyalayalati ni valetabu era na vaka edaumenitaki “ena kaukauwa mai lomalagi” (Vunau kei na Veiyalayalati 38:32, 38; raica talega na Luke 24:49; Vunau kei na Veiyalayalati 43:16).

27.2.1

O Cei e Rawa ni Ciqoma na Edaumeni

Era sa sureti kece sara na uabula ena Lotu me ra vakavakarau ka ciqoma na nodra dui edaumeni. Na cakacaka vakalotu kece ka gadrevi taumada e dodonu mera sa vakayacori ka volaitukutukutaki ni bera ni ra ciqoma na lewenilotu na edaumeni (raica na 26.3.3. Raica na 27.2.2 me baleta na itukutuku ni kena vakatulewataki na gauna me ciqomi kina na edaumeni.

27.2.1.1

Lewenilotu Papitaiso Vou

Sa rawa vei ira na lewenilotu vou uabula bula kilikili mera ciqoma na nodra edaumeni ke lailai me dua taucoko na yabaki mai na tikinisiga ni nodra vakadeitaki (raica na 26.5.1.

27.2.1.2

Lewenilotu Ka Sa Bera ni Edaumeni o Watina

Na lewenilotu bula kilikili e sega ni vaka edaumeni na watina sa rawa ni ciqoma na nona edaumeni ni sa sotavi na veika oqo:

• Ni sa solia na watina sega ni vaka edaumeni na veivakadonui.

• Sa vakadeitaka o lewenilotu, bisopi, kei peresitedi ni iteki ni itavi sa okati tu ena veiyalayalati ni valetabu ena sega ni veivakataotaki ki na vakamau.

Na ituvaki vakaoqo e rawa ni vakayagataki kevaka e lewe ni Lotu se sega o watina.

27.2.1.3

Lewenilotu e Vakaleqai Tu Na Nodra Vakasama

O ira na lewenilotu era vakaleqai tu na nodra vakasama e rawa ni ra ciqoma ga na nodra edaumeni kevaka:

• Era sa ciqoma taucoko na cakacaka vakalotu taumada (raica na 18.1.

• Sa tu vei ira na kila-ka me ra kila vakavinaka, vakayacora, ka maroroya na kena veiyalayalati.

E na veivakasalataki na bisopi ki vua na lewenilotu, kevaka e gadrevi, vei nona itubutubu. Ena vakasaqara talega na veidusimaki ni Yalo. Ena rawa me veivakasalataki vata kei peresitedi ni iteki. Sa rawa ni taro vakadodonu na peresitedi ni iteki ki na Valenivolavola ni Mataveiliutaki Taumada ke ganita. Raica na 38.2.4.

27.2.2

Vakadeitaka na Gauna me Ciqoma kina na Edaumeni

Na vakatulewa ni kena ciqomi ni edaumeni e ka ni tamata yadua ka dodonu me caka ena masumasu. Na edaumeni sa dua na veivakalougatataki ni kaukauwa kei na ivakatakila vei ira kece era vakavakarau me ra ciqoma. E rawa ni ra digitaka na lewenilotu me ra ciqoma na nodra edaumeni ni ra sotava na veituvaki kece oqo:

• Era sa yabaki 18 oti.

• Era sa vakacavara se sa tini na nodra vuli tiko ena koronivuli torocake, koronivuli cecere, se na kena e tautauvata.

• Sa sivi e dua taucoko na yabaki mai na gauna era a vakadeitaki kina.

• Era vakila na gagadre me ra ciqoma ka rokova na veiyalayalati tabu ni valetabu ena nodra bula taucoko.

Me kena ikuri, e dodonu me taura tu na Matabete i Melikiseteki e dua na turaga ni bera ni ciqoma na nona enidaumeni.

O ira na lewenilotu era sa ciqoma na veikacivi ni kaulotu se vakavakarau tiko me ra vauci ena valetabu e dodonu me ra ciqoma na nodra edaumeni. Ena veitalanoa talega o bisopi kei ira na lewenilotu uabula era gadreva tu me ra ciqoma na edaumeni.

Ni bera ni soli e dua na ivolatara ni valetabu vua e dua na lewenilotu me ciqoma na nona edaumeni, me rau vakila na bisopi kei na peresitedi ni iteki ni sa vakarau tu na tamata oya me kila vinaka ka maroroya na veiyalayalati tabu ni valetabu. Na veivakadonui va oqo e vakatulewataki vakayadua ki na tamata yadua. O ira na iliuliu era sega ni vakayagataka na ivakarau raraba, me vaka na kena sa tuvai koto e ra, ena gauna e vakatulewataki kina se sa vakarau tu e dua me ciqoma na nona edaumeni:

• Yacovi ni dua na yabaki ni bula lavaki.

• Biubiu mai vale me baleta na koliji, cakacaka, se mataivalu

• Gadreva me tiko ena veivauci ni valetabu ni dua na lewe ni matavuvale se itokani

27.2.3

Tuvalaki ka Lokuci na Gauna ni Edaumeni

27.2.3.1

Ciqoma na iVolatara ni Cakacaka Vakalotu vei ira na Bula

Me curuma na valetabu ka ciqoma na edaumeni, e dodonu me tiko vua e dua na lewenilotu na veika oqo:

• E dua na ivolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica na 26.3.3)

• E dua na ivolatara ni valetabu me baleti ira na lewenilotu vakaedaumeni (raica na 26.3.2)

27.2.3.2

Veitaratara ki na Valetabu

Na lewenilotu ka lalawataka tu mera ciqoma na edaumeni sa dodonu me veitaratara taumada kina valetabu ena lokuci ni cakacaka vakalotu. E rawa ni ra kitaka vakakina ni oti na nodra sota vata kei ira na nodra bisopi ( raica na 27.1.2). Ena vakarautaka na valetabu na idusidusi, oka kina na itukutuku me baleta na isulu ni valetabu, ni sa tuvai tu na iloku.

27.2.3.3

Dauveituberi vei Lewenilotu Ka na Ciqoma Tiko na Nona Edaumeni

O ira na lewenilotu era na ciqoma tiko na nodra edaumeni e rawa ni ra sureta e dua na lewenilotu vaka edaumeni tagane se yalewa vakataki koya me na lako vata yani ka vukei koya ena gauna ni soqoni ni edaumeni. E dodonu me tiko e dua na nona ivolatara ni valetabu o koya ena veituberi yani. Na valetabu e rawa ni vakarautaka e dua na dauveituberi kevaka e gadrevi.

27.3

Vauci nei Tagane kei Yalewa Vakawati

“Na matavuvale e lumuti mai vua na Kalou. Na nodrau vakamau e dua na tagane kei na yalewa sa yaga ki na Nona ituvatuva tawamudu” (“Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba”). Na veivauci ni valetabu e rau semati vata kina e dua na veiwatini ena bula oqo kei na bula tawamudu taucoko. Rau sa vauca vei rau na veiwatini na “bula vakacerecerei ka lagilagi ena ka kecega“ (Vunau kei na Veiyalayalati 132:19–20; raica talega na 1.1 ena iVoladusidusi oqo). Sa yalataka tu na Tamada Vakalomalagi na veika oqo kei na veivakalougatataki tale eso vei ira na veiwatini era yalodina tikoga ki na veiyalayalati ni valetabu.

Ena cakacaka vakalotu ni veivauci, rau na veiciqomi vakai rau e dua na tagane kei na dua na yalewa me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu taucoko. Era sa veiyalayalati kei na Kalou ka vakakina vakai rau ni rau na:

• Duabau ga (raica na Marika 10:7–9).

• Veivakasalataki ka cakacaka vata ena loloma kei na buladodonu (raica na Mosese 5:1, 12).

• Vakayacora na nodra ilesilesi vakalou vakatagane vakawati ka yalewa vakawati, tama ka tina. Era yalataka na tagane vakawati ni ra na vakatulewa ena “yalomalua kei na yalomalumalumu, kei na loloma e sega ni veivakaisini“ (Vunau kei na Veiyalayalati 121:41).

• Muria na lawa kece ni veiyalayalati vou ka tawamudu (Vunau kei na Veiyalayalati 66:2; 132:6–7, 21).

O ira na veiliutaki ni Lotu era na vakauqeti ira na lewenilotu me ra vakavakarau me ra vakamau ka vauci ena valetabu. Na vanua era sega ni kilai vakalawa kina na vakamau ena valetabu, e rawa vei ira na iliuliu vakadonui ni Lotu se so tale me ra qarava na vakamau vakamatanitu ka tarava mai na veivauci ena valetabu. (raica na 38.3). E rawa talega ni vakamuri na iwalewale oqo kevaka e vakavuna nodra nanuma na itubutubu se lewe ni matavuvale voleka ni ra vakuwai mai kina baleta ni ra sega ni tiko rawa ena vakamau ena valetabu.

Me baleta na ivakamacala ni nodra vauci na gonelalai bula vei ira na itubutubu, raica na 27.4.

27.3.1

O Cei e Rawa ni Vauci ena Valetabu

O ira kece na lewe ni Lotu era sega ni vakawati ka ra bulataka na ivunau ni Lotu era sa sureti me ra vakavakarau ki na veivauci ena valetabu. O ira era sa vakamau vakamatanitu era sa vakayaloqaqataki me ra vauci me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu ena loma ni valetabu ni ra sa tu vakarau. Sa dodonu me ra vaka edaumeni na lewenilotu ni bera ni ra vauci (raica na 27.2).

Na veiwatini e rau vauci ena valetabu e dodonu me rau (1) vakamau vakamatanitu ni bera ni rau vauci se (2) vakamau ka vauci vata ena dua na soqoni ni valetabu vata ga. Raica na 27.3.2

27.3.1.1

Lewenilotu Era a Vauci Vua e Dua na Watidra e Liu

Raica na 38.4.1.

27.3.1.2

Lewenilotu E Vakaleqai Tu Na Nodra Vakasama

O ira na lewenilotu e vakaleqai tu na nodra vakasama e rawa ni ra vauci vei watidra, se itau kevaka:

• Era sa ciqoma oti na cakacaka vakalotu taucoko, oka kina na edaumeni (raica na 27.2.1.3).

• Sa tu vei ira na kila-ka ni vakasama me ra kila vakavinaka, vakayacora, ka maroroya na kena veiyalayalati.

Ena veivakasalataki o bisopi vei lewenilotu kei na watina, se itau. Ena vakasaqara talega na veidusimaki ni Yalo. Ena rawa me veivakasalataki vata kei peresitedi ni iteki. Sa rawa ni taro vakadodonu na peresitedi ni iteki ki na Valenivolavola ni Mataveiliutaki Taumada ke ganita. Raica na 38.2.4.

27.3.2

Tuvani ka Lokuci na Veivauci ena Valetabu

27.3.2.1

Ciqomi e dua na iVolatara ni Cakacaka Vakalotu me baleti Ira na Bula me Baleta na Nodrau Vauci e dua na Tagane kei na Yalewa Vakawati

Me vauci vua e dua vua na watina, e dodonu me ra sa edaumeni oti na lewenilotu. Sa dodonu me tu talega vei ira na veika oqo:

• E dua na ivolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica na 26.3.3).

• E dua na ivolatara vakayagataki ni valetabu baleti ira na lewenilotu sa edaumeni (raica na 26.3.2).

27.3.2.2

Veitaratara ki na Valetabu

Na lewenilotu ka lalawataka tiko me vauci vua na watidra sa dodonu me veitaratara taumada ki na valetabu me lokuci na cakacaka vakalotu. E rawa nira kitaka vakakina ni oti na nodra sota vata kei ira na nodra bisopi (raica na 27.1.2). Ena vakarautaka na valetabu na idusidusi ni sa tuvai tu na iloku.

27.3.2.3

Tauri ni Laiseni ni Vakamau

Ena veivanua e vakatarai kina ena lawa ni vanua, e rawa nira vakamau ka vauci vata na lewenilotu ena soqoni ni valetabu vata ga. Ni bera ni rau vakamau ena valetabu, sa dodonu me sa tiko vei rau na veiwatini e dua na laiseni vakalawa ni vakamau ka vakabau ena vanua me vakayacori kina na vakamau. Ena railesuvi na laiseni ni vakadeitaki na itukutuku ena Vakavakarau ni Cakacaka Vakalotu (raica na 27.1.2). E dodonu talega vei rau na veiwatini me rau kauta mai na laiseni ni vakamau ki na valetabu.

Na veiwatini rau sa vauci ni oti na nodrau vakamau vakamatanitu e sega ni gadrevi me rau kauta mai e dua na laiseni ni vakamau ki na valetabu. Ia, erau na solia na tikinisiga kei na vanua erau na vakamau kina vakamatanitu ena Vakavakarau ki na Cakacaka Vakalotu ena LCR (raica na 27.1.2).

27.3.2.4

iTokani Vei Rau na Veiwatini me Vauci

E dua na marama sa edaumeni oti e rawa ni tomani koya na marama e vakarau vauci ena rumu ni veisau me vukei koya ena vakaisulu. Sa rawa talega vei baraca sa edaumeni oti me vakayacora vakakina vua na tagane me vauci. E dodonu me tiko e dua na nona ivolatara ni valetabu o koya ena veituberi yani. Na valetabu e rawa ni vakarautaka e dua na dauveituberi kevaka e gadrevi.

27.3.2.5

O Cei ena Vakayacora na Veivauci ena Valetabu

Na veivauci ena valetabu ena dau qarava e dua na dauveivauci e vakailesilesi kina valetabu e rau na vakamau se vauci kina na veiwatini. Kevaka e dua na lewe ni matavuvale se nodratou veikilai e tu na lewa ni veivauci ka lesi kina valetabu e rau na vauci kina na veiwatini, sa rawa ni rau sureti koya me vakayacora na veivauci.

Sa rawa talega vua na dauveivauci me kerea na veivakadonui ni Mataveiliutaki Taumada me vakayacora na nodra vauci na nona kawa (luvena, makubuna, kei ira na makubuna vakarua) ena dua na valetabu ka sega ni lesi kina. E dodonu me ciqoma e dua na ivola ni veivakadonui mai vei iratou na Mataveiliutaki Taumada me baleta na veivauci yadua vakaoqo. Ena solia na ivola oqo e valetabu.

Era sega ni vakauqeti na lewenilotu mera dau kerei ira na Vakaitutu Raraba mera vakayacora na nodra veivauci ena valetabu.

27.3.2.6

iSulu Dodonu ni Veivauci ena Valetabu

Na iVinivo nei Sisita. Sa rawa vua e dua na marama me vauci me dara ga na isulusulu ni valetabu (raica na 38.5.1 kei na 38.5.2) se na isulu ni vakamau ena gauna ni soqoni ni veivauci. Na ivinivo kece sara era na daramaki ena valetabu e dodonu me vulavula, me maqosa na kena iculacula kei na kena isulu, ka sega ni ukutaki vakasivia. E dodonu talega me ubia na qameni ni valetabu. Na isulu mamare me tabeirua.

Me salavata kei na ivinivo tale eso e daramaki ena valetabu, na isulu ni yalewa vakawati e dodonu me liga balavu se vakaligana vakarauta. Me kakua ni vakaitiniyara tu na ivinivo ni yalewa vakawati vakavo kevaka e rawa pinitaki cake se luva tani ena gauna ni soqotabu ni veivauci.

Na valetabu e rawa ni vakarautaka na ivinivo ke vinakati se gadrevi.

Na iSulu nei Baraca. E dau daramaka tu ga na tagane na isulu ni valetabu tudei ena gauna ni veivauci (raica na 38.5.1 kei na 38.5.2). E rawa ni daramaka o koya na isulu dokai ena taudaku ni valetabu.

iSulu ni Vulagi. O ira era tiko ena soqoni ni veivauci e dodonu mera daramaka na isulu e tautauvata kei na kena era na daramaka kina dua na soqoni ni sakaramede. Me ra kakua ni daramaka na isulu e vakawaleni tu ga se sega ni ubia na qameni ni valetabu. E dodonu talega me ra kakua ni daramaka na isulu ka sa cecere tu vakasivia, me vaka na tuxedo.

O ira na lewenilotu era lako vakadodonu mai ki na veivauci mai na soqoni ni edaumeni sa rawa me ra dara na nodra isulu ni soqoni e valetabu.

E dodonu merau wasea na veiwatini na itukutuku oqo vei ira na vulagi ni sa bera na veivauci.

Senikau. Me rau kakua ni daramaka na senikau na veiwatini kei ira na nodrau vulagi ena soqoni ni veivauci. E rawa ni tokari e taudaku ni valetabu na senikau. E dodonu me rau wasea na veiwatini na itukutuku oqo vei ira na vulagi ni se bera sara na veivauci.

27.3.2.7

Veisau Mama ni Oti na Veivauci ena Valetabu

Na veisoli ni mama e sega ni tiki ni soqoni tabu ni vakamau ena valetabu. Ia, e rawa ni ra veisau mama na veiwatini ni oti na soqonitabu ena rumu ni veivauci. Me rau kakua ni veisau mama na veiwatini ena dua tale na gauna se vanua e loma ni valetabu se loma ni bai ni valetabu. Ni caka oqo ena rawa ni kauta tani na lagilagi mai na soqoni oqo.

O ira na veiwatini era vauci vata ena soqoni oqo e rawa ni ra veisoli mama ena dua na gauna e muri me ra qai sotavi ira na lewe ni matavuvale era sega ni tiko rawa ena veivauci ena valetabu. Na veisau ni mama e dodonu me salavata kei na dokai ni veivauci ena valetabu. Na veisoli mama oqo me kakua ni tokaruataki kina e dua na tiki ni soqo ni veivauci. Me rau kakua ni veisoli yalayala na veiwatini ni oti na nodrau vauci ena valetabu.

O ira na veiwatini era sa vakamau vakamatanitu ni sa bera na nodra veivauci ena valetabu e rawa ni ra veisau mama ena nodra soqoni vakamatanitu, ena nodra veivauci ena valetabu, se ena soqoni ruarua.

27.3.3

Vakamau ni Bula Oqo ena Valetabu

Na inaki ni valetabu o ya me qaravi kina na cakacaka vakalotu me baleta na tawamudu. Ena vuku ni ka oqo, na vakamau me baleta na bula ga oqo sa na sega tale ni vakayacori ena valetabu.

Me baleta na lawatu ni nodrau vauci e dua na veiwatini e rau a vakamau ena valetabu me baleta ga na bula oqo, raica na 38.4.1.7.

27.3.4

O Cei E Rawa ni Tiko ena Veivauci ena Valetabu

O ira na veiwatini e dodonu mera sureti ira ga na lewe ni matavuvale voleka kei ira na itokani kina veivauci ena valetabu. O ira na lewenilotu era bula dodonu ka vaka edaumeni oti ka tiko e dua na nodra ivolatara vakabau ni valetabu e rawa ni ra tiko kina.

Eso na lewenilotu era sa vakaivolatukutuku tu, era sega ni papitaiso ena vuku ni vakaleqai ni vakasama, ka so era papitaiso ia era sega ni edaumeni ena vuku ni ka vata ga oya. E rawa ni vakadonuya na peresitedi ni iteki mera laki sarava na nodra vauci na tacidra era bula tiko se itubutubu kevaka era:

• Sa yabaki 18 oti.

• Rawa ni dau vakarokoroko ena gauna ni soqoni oqo.

Me vola o peresitedi ni iteki e dua na ivola ka tukuna ni sa vakadonui na tamata oya me na tiko ena veivauci. Na ivola oqo ena soli ena valetabu.

Sa dodonu me ra vaka edaumeni na lewenilotu ka tiko talega na nodra ivolatara vakabau ni valetabu me ra tiko ena nodra vauci na nodra itubutubu.

Na itukutuku me baleta o cei e rawa ni tiko ena nodra vauci na gone bula vei ira na itubutubu, raica na 27.4.5.

27.3.5

Soqo ni Oti na Vakamau

Raica na 38.3.4 me baleta na ivakamacala ni kena caka na soqo ni marautaki ni vakamau ena veivale ni Lotu.

27.4

Vauci ni Gone Era Bula Tiko Vei Rau na iTubutubu

O ira na gone era sucu mai ni sa vauci oti na tinadra vua na watina ena valetabu era sa sucu mai ena loma ni veiyalayalati ni veivauci oya. Ena sega ni gadrevi me ra ciqoma na cakacaka vakalotu ni veivauci ki na itubutubu.

O ira na gone era sega ni sucu ena loma ni veiyalayalati era na okati me lewe ni matavuvale tawamudu ena gauna era sa vauci kina vei ira na nodra itubutubu dina se itubutubu dauniveisusu. Sa nodra na gone oqo na veivakalougatataki vata ga e soli vei ira era a sucu ena loma ni veiyalayalati.

Raica na 38.4.2 me baleta na nodra vauci na gone vei ira na itubutubu.

27.4.1

Ciqoma na iVolatara ni Cakacaka Vakalotu vei ira na Bula

E dodonu me rau vauci taumada e dua na veiwatini erau gadreva me ra vauci vei rau na luvedrau. Sa dodonu me tu talega vei rau na veika oqo:

• Na ivolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica na 26.3.3).

• Na ivolatara vakayagataki ni valetabu baleti ira na lewenilotu sa edaumeni (raica na 26.3.2).

Na ituvatuva oqo e vakamacalataka na ivolatara era gadreva na lewenilotu ni ra vauci vei ira na nodra itubutubu. Me baleta na itukutuku ni ivolatara oqo, raica na 26.1.

Na Tamata e Vauci vei Rau na iTubutubu	iVolatara e Gadrevi
Na Tamata e Vauci vei Rau na iTubutubu Gone e lailai nona yabaki mai na 8	iVolatara e Gadrevi E sega ni gadrevi e dua na ivolatara; ia, na itukutuku nei gone me sa vakadeitaki tu ena Vakavakarau ni Cakacaka Vakalotu ena LCR (raica na 27.1.2)
Na Tamata e Vauci vei Rau na iTubutubu Lewenilotu ena maliwa ni yabaki 8 kei na 11 era sa papitaiso ka vakadeitaki	iVolatara e Gadrevi iVolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica na 26.3.3)
Na Tamata e Vauci vei Rau na iTubutubu O ira na lewenilotu gone sega ni edaumeni ka lailai mai na yabaki 21 ka ke lailai sara me sa yabaki 11 ka sa na yabaki 12 ena gauna ni cakacaka vakalotu	iVolatara e Gadrevi iVolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica na 26.3.3) iVolatara ni valetabu me baleta na papitaiso veisosomitaki kei na veivakadeitaki (raica na 26.3.1)
Na Tamata e Vauci vei Rau na iTubutubu O ira na lewenilotu era sa yabaki 21 se qase cake sa dodonu me ra sa edaumeni ni bera ni ra vauci vei rau na nodra itubutubu.	iVolatara e Gadrevi iVolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica na 26.3.3) iVolatara ni valetabu baleti ira na lewenilotu sa edaumeni (raica na 26.3.2)

Eso na lewenilotu era sa vakaivolatukutuku tu, era sega ni papitaiso ena vuku ni vakaleqai ni vakasama, ka so era papitaiso ia era sega ni edaumeni ena vuku ni ka vata ga oya. E rawa ni vakadonuya na peresitedi ni iteki me ra vauci vei rau nodra itubutubu. Me vola o peresitedi ni iteki e dua na ivola ka tukuna ni sa vakadonua na tamata oya me vauci. Na ivola oqo me na soli ena valetabu.

Na itukutuku me baleta o cei e rawa ni tiko ena nodra vauci na gone bula vei ira na itubutubu, raica na 27.4.5.

27.4.2

Veitaratara ki na Valetabu

Oi rau na veiwatini e rau vinakata mera vauci vei rau na luvedrau, se o ira na gone era gadreva mera vauci vei rau na nodra itubutubu sa mate, sa dodonu mera veitaratara taumada kina valetabu me lokuci na gauna ni cakacaka vakalotu. E rawa ni ra cakava vakakina na lewenilotu ni oti na nodra sota kei ira na nodra bisopi (raica na 27.1.2). Ena so na gauna, ena gadrevi me vakayacori eso tale na cakacaka vakalotu ni valetabu ni bera ni vakayacori na veivauci.

27.4.3

Nodra Taqomaki na Gone

Raica na 27.1.6.

27.4.4

O Cei e Rawa ni Vakayacora na Nodra Vauci na Gone Era Bula Tiko vei ira na Nodra iTubutubu

Na nodra vauci na gone bula vei ira na itubutubu e dau vakayacora e dua na dauveivauci ka lesi kina valetabu ka na yaco kina na veivauci. Kevaka e dua na lewe ni matavuvale se nodrau veikilai e tu vua na lewa ni veivauci ka lesi kina valetabu e rau na vauci kina na veiwatini, sa rawa ni rau sureti koya me vakayacora na veivauci.

Sa rawa talega vua na dauveivauci me kerea na veivakadonui ni Mataveiliutaki Taumada me vakayacora na nodra vauci na nona kawa era se bula (luvena, makubuna, kei ira na makubuna vakarua) vei ira na nodra itubutubu ena dua na valetabu ka sega ni lesi kina. E dodonu me ciqoma e dua na ivola ni veivakadonui mai vei iratou na Mataveiliutaki Taumada me baleta na veivauci yadua vakaoqo. Ena solia na ivola oqo e valetabu.

Era sega ni vakauqeti na lewenilotu me ra dau kerei ira na Vakaitutu Raraba me ra vakayacora na nodra vauci ni gone bula vei ira na itubutubu.

27.4.5

O Cei e Rawa ni Tiko ena Nodra Vauci na Gone vei ira na Nodra iTubutubu

Me rawa ni ra mai tiko ena nodra vauci na tacidra, tacidra vakacabecabe se tacidra veimama vei rau na nodra itubutubu, o ira na gone se bera ni yabaki 21 ka se bera ni edaumeni e dodonu mera sucu e loma ni veiyalayalati se sa vauci oti vei rau nodra itubutubu. Me kena ikuri, o ira na gone yabaki 8 ka qase cake e dodonu me ra sa papitaisotaki ka vakadeitaki oti ka dodonu me tiko na nodra ivolatara ni valetabu vakayagataki.

Na ituvatuva oqo e vakamacalataka na ivolatara era gadreva na lewenilotu me ra tiko ena nodra vauci na tacidra, tacidra vakacabecabe, kei na tacidra veimama vei ira na nodra itubutubu. Me baleta na itukutuku ni ivolatara oqo, raica na 26.1.

O Koya me Sarava na Veivauci	iVolatara e Gadrevi
Gone e lailai nona yabaki mai na 8	E sega ni gadrevi e dua na ivolatara; ia, na kena itukutuku na gone ena vakadinadinataki ena Vakavakarau ni Cakacaka Vakalotu ena LCR
Lewenilotu ena maliwa ni yabaki 8 kei na 11 era sa papitaiso ka vakadeitaki	iVolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica 26.3.3)
O ira na lewenilotu gone sega ni edaumeni ka lailai mai na yabaki 21 ka, kevaka e lailai sara me sa yabaki 11 ka na yabaki 12 ena gauna ni cakacaka vakalotu	iVolatara ni valetabu baleta na cakacaka vakalotu ni bula (raica 26.3.3) iVolatara ni valetabu me baleta na papitaiso veisosomitaki kei na veivakadeitaki (raica na 26.3.1)
O ira na lewenilotu era sa edaumeni (lewenilotu era sa yabaki 21 se sivia e dodonu me ra sa edaumeni oti me rawa ni ra laki vakadinadinataka na veivauci vakaoqo)	iVolatara ni valetabu baleti ira na lewenilotu sa edaumeni (raica na 26.3.2)