Ngaahi Tohi Tuʻutuʻuní mo e Ngaahi Uiuiʻí
24. Fakaongoongoleleí mo e Ngāue Fakafaifekaú


“24. Fakaongoongoleleí mo e Ngāue Fakafaifekaú,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (2020).

“24. Fakaongoongoleleí mo e Ngāue Fakafaifekaú,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

ʻĪmisi
ongo faifekau ʻoku luelue

24.

Fakaongoongoleleí mo e Ngāue Fakafaifekaú

24.0

Talateú

ʻI he kuonga muʻá, naʻe foaki mai ʻe he ʻEikí ʻa e fekau ke tānaki fakataha ʻa ʻIsileli ʻi he “ngaahi puleʻanga kotoa pē, ʻo papitaiso ʻa kinautolu ʻi he huafa ʻo e Tamaí, mo e ʻAló, mo e Laumālie Māʻoniʻoní” (Mātiu 28:19; vakai foki, veesi 20). Kuo fakafoʻou ʻe he ʻEikí ʻa e fekau ko iá ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 39:11; 68:6–8; 112:28–30). ʻOku fuakava ʻa e kāingalotu kotoa pē ʻo e Siasí ʻi he taimi ʻo e papitaisó ke nau hoko ko e kau fakamoʻoni ʻo e ʻOtuá pea mo tokoni ki he niʻihi kehé (vakai, Mōsaia 18:8–10).

Ko ha faingamālie toputapu ke ngāue maʻá e ʻEikí ko ha faifekau. ʻOkú ne ʻomi e ngaahi tāpuaki taʻengatá ki he tokotaha ko iá mo kinautolu ʻokú ne tokoniʻí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:14–16).

ʻOku kau ʻi he ngaahi uiuiʻi fakafaifekaú ha ngāue ke akoʻi ʻa e ongoongoleleí, poupouʻi e ngāue ʻa e ngaahi potungāue pe ngaahi ʻiuniti ʻo e Siasí, pe ngāue tokoni ʻi he tukui kolo fakalotofonuá.

ʻOku kole ʻe he ʻEikí ki he talavou moʻui taau kotoa ʻe malavá ke teuteu ke ngāue fakafaifekau. Ki he kau talavou ʻo e Siasí, ko e ngāue fakafaifekaú ko ha fatongia ia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 36:1, 4–7).

ʻOku talitali lelei foki ʻe he ʻEikí ʻa e kau finemui moʻui taau mo malavá ke ngāue fakafaifekau kapau ʻoku nau fie fakahoko ia. Ki he kau finemuí, ko e ngāue fakafaifekaú ko ha faingamālie mahuʻinga lahi, ia, ka te nau fili pē. ʻE tāpuakiʻi ʻe he teuteu ke ngāue fakafaifekaú ha finemui ʻo tatau ai pē pe ʻe fili ke hoko ko ha faifekau pe ʻikai.

ʻOku toe fiemaʻu foki mo e kau faifekau ʻosi malí pea ʻoku poupouʻi ke nau teuteu ke ngāue.

24.1

Ko e Ui ke Ngāué

ʻOku uiuiʻi ʻa e faifekau kotoa pē ke tokoni ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi Heʻena ngāué. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he kau faifekaú ʻa Sīsū Kalaisi mo Hono Siasi kuo fakafoki maí. Te nau tauhi taʻesiokita ki he ʻEikí ʻi he ngāue ʻo e ʻofa, ʻi he lotolotonga ʻo ʻEne fānaú. ʻOku faitāpuekina ʻe he ngāue fakafaifekau akoʻí mo e ngāue fakafaifekau tokoní ʻa e faifekaú pea mo e niʻihi kehé fakatouʻosi. (Vakai, Mātiu 16:25; 22:36–40.)

ʻOku fakahoko ʻa e uiuiʻi fakafaifekaú ki he kāingalotu ʻoku loto-holi ke ngāué, moʻui tāú, pea mo malavá. ʻE feinga ʻa e kāingalotu ko ʻení ke ngāue maʻá e ʻEikí ʻaki honau “lotó, iví, ʻatamaí mo e mālohí kotoa.” ʻOku nau fakatupulaki ʻa e “tuí, ʻamanaki leleí, manavaʻofá mo e ʻofá.” ʻOku nau tauhi ha “mata ʻoku hanga taha pē ki hono fakalāngilangiʻi ʻo e ʻOtuá.” ʻI heʻenau fai e ngaahi meʻá ni, ʻe fakafeʻungaʻi kinautolu ʻe he ʻEikí ki he ngāué. (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 4:2, 5; vakai veesi 1–7.)

ʻOku fakafofongaʻi ʻe he kau faifekaú ʻa e ʻEikí pea kuo pau ke uiuiʻi kinautolu ʻi he mafai totonú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:11; Ngaahi Tefito ʻo e Tui 1:5). Ko e ui ke ngāue fakafaifekaú ʻoku meimei ke fakahoko pē ia ʻe he Palesiteni ʻo e Siasí. Ko e kau faifekau matuʻotuʻa ʻoku ngāue tokoní, ʻoku fakahoko ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e uiuiʻí.

24.2

Ngaahi Ngāue ʻa e Faifekaú

ʻOku kau ʻi he ui ke hoko ko ha faifekaú ha ngāue pau ke fakahoko. ʻE kehekehe pē ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení. ʻOku faʻa kau ai ʻa e:

  • Founga ʻo e ngāue tokoní.

  • Feituʻú.

  • Lōloa ʻo e taimi ngāué.

ʻOku fakahinohino ʻa e ngāue takitaha ʻe he fakahaá koeʻuhí ke feʻunga pē ki he faifekaú pea mo e ngaahi fiemaʻu ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá.

ʻE lava ke liliu ha ngāue ʻi he hokohoko ʻa e fakahaá ʻo ka liliu ʻa e ngaahi tūkungá. ʻOku mahuʻinga ha ngāue pau. Ka neongo ia, ʻoku fika ua hake ia ki he uiuiʻi ke hoko ko ha faifekaú. (Vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 80:3.)

24.2.1

Kau Faifekau Akoʻi kei Talavoú

Ko e tokolahi taha ʻo e kau faifekau kei talavoú ʻoku vahe ke nau akoʻi ʻa e ongoongoleleí mavahe mei ʻapi. ʻOku foaki ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení ʻi ha fakahā ki he Kau ʻAposetoló. ʻOku ngāue ʻa e kau faifekau ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa ha palesiteni fakamisiona.

ʻE lava ʻa e kau tangata taautaha ʻoku taʻu 18–25 ke hoko ko ha kau faifekau akoʻi. ʻOku meimei ke nau ngāue ʻi ha māhina ʻe 24.

ʻE lava ke hoko ʻa e kakai fefine taautaha taʻu 19–29 ko ha kau faifekau akoʻi. ʻOku meimei ke nau ngāue ʻi ha māhina ʻe 18.

24.2.2

Kau Faifekau Kei Talavou Ngāue Tokoní

ʻOku vahe ha kau faifekau kei talavou ʻe niʻihi ke nau ngāue ʻi he Siasí mo e tukui koló, lolotonga iá ʻoku nau kei nofo pē ʻi ʻapi. ʻOku foaki ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení ʻi he fakahā ki he kau ʻAposetoló pea ʻoku foaki ia ki he kau teu ngāue fakafaifekau ʻoku feʻunga taha honau ngaahi tūkungá mo e ngāue fakafaifekau tokoní (vakai, 24.3.3).

Ko e niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení ʻoku nau maʻu e tuʻunga ʻulungaanga ke mateuteu mo moʻui tāú pea mo kinautolu ʻoku vahe ke ngāue fakafaifekau akoʻí. ʻOku fakaongoongoleleiʻi ʻa e kau teu faifekau kei talavou kotoa pē ʻo fakafou ʻi he founga tatau.

Ko e kau faifekau tokoní ʻoku nau ngāue fakalotofonua pē ʻi he malumalu ʻo e palesiteni fakasiteikí. Te nau takitaha maʻu ha ngāue kuo fakafeʻungaʻi ki honau ngaahi tūkungá ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi faingamālie ngāué (vakai, 24.7.1). Te nau ngāue ki he taupotu taha ʻo e meʻa te nau malavá.

ʻE lava ke ngāue ʻa e kakai tangata taautaha taʻu 18–25 ko ha kau faifekau tokoni. ʻOku meimei ke nau ngāue ʻi ha māhina ʻe 6–24.

ʻE lava ke hoko ʻa e kakai fefine taautaha taʻu 19–29 ko ha kau faifekau tokoni. ʻOku meimei ke nau ngāue ʻi ha māhina ʻe 6–18.

ʻOku teʻeki ai ʻatā ʻa e ngāue fakafaifekau tokoni ki he kau faifekau kei talavoú ʻi he ngaahi ʻēlia kotoa ʻo e māmaní. Ke maʻu ha lisi ʻo e ngaahi ʻēlia ʻoku lava ai ʻa e ngāue fakafaifekau tokoní, vakai ki he ChurchofJesusChrist.org/service-missionary. ʻOku toe ʻoatu foki ʻe he uepisaiti ko iá ha fakamatala lahi ange ki he ngāue fakafaifekau tokoní. Ko e feituʻu ʻoku ʻikai ʻatā ai ʻa e ngāue fakafaifekau tokoní, ʻe lava ʻa e kāingalotu kei talavoú ʻo kau ki he polokalama ngāue fakafaifekau tokoni ʻa e kakai matuʻotuʻá (vakai, 24.2.4).

24.2.3

Kau Faifekau Matuʻotuʻá

ʻE lava ke ui ʻa e kāingalotu ʻosi mali taʻu 40 mo motuʻa angé ke nau hoko ko ha kau faifekau matuʻotuʻa ʻo kapau ʻoku ʻikai haʻanau fānau ʻoku kei fakafalala kiate kinautolu.

ʻE ava foki ke uiuiʻi ʻa e houʻeiki fafine taautaha taʻu 40 mo motuʻa angé ke nau hoko ko ha kau faifekau matuʻotuʻa ʻo kapau ʻoku ʻikai haʻanau fānau ʻoku kei nofo ʻi ʻapi.

He ʻikai ke lava ʻa e houʻeiki tangata taautaha taʻu 40 pe motuʻa angé ʻo hoko ko ha kau faifekau matuʻotuʻa. Neongo ia, ka ʻe lava ke nau hoko ko ha kau faifekau tokoni matuʻotuʻa. (Vakai, 24.2.4.)

ʻOku poupouʻi atu ʻa e kau faifekau matuʻotuʻa kotoa pē ke nau kumi ha kakai ke akoʻi mo tokoni ke nau mateuteu ke papitaiso. ʻE lava foki ke vahe ha kau faifekau matuʻotuʻa ke nau tokoni ki he:

  • Kāingalotú mo e kau taki fakaʻēliá mo fakalotofonuá.

  • Ngaahi potungāue mo e ʻū fale ʻo e Siasí.

  • Ngaahi kautaha tokoni ʻofá.

ʻOku meimei ke faʻa ngāue ʻa e kau faifekau matuʻotuʻá ʻo mavahe mei ʻapi ʻi ha māhina ʻe 6–23. Ko kinautolu ʻoku ngāue mavahe mei honau fonua tupuʻangá, ʻoku nau faʻa ngāue ʻi ha māhina ʻe 18 pe lahi ange.

ʻOku ʻikai kole ki he kau faifekau matuʻotuʻá ke nau ngāue ʻi ha ngaahi houa tatau, fakahoko e ngaahi ʻekitivitī tatau pē, pe feau e ngaahi fiemaʻu tatau mo e kau faifekau kei talavoú. Ka, ʻe kei fie maʻu pē ke nau ngāue mālohi. ʻI he ʻuhingá ni, ʻoku totonu ke nau moʻui lelei feʻunga ke ngāue. ʻOku totonu foki ke nau fakakakato e ngaahi fiemaʻu fakapaʻangá (vakai, 24.3.4.2).

ʻE fakakaukauʻi ʻi he faʻa lotu ʻe he kau pīsopé, kau palesiteni fakasiteikí, mo e kau taki kehé ʻa e niʻihi ʻe lava ʻo ngāué. ʻE lava ke ʻinitaviu ʻe he kau pīsopé pe kau palesiteni fakasiteikí ʻa e kāingalotu ko ʻení ke fakapapauʻi ʻoku nau ʻatā pea fakaafeʻi kinautolu ke nau teuteu ke ngāue.

ʻOku vahe ʻa e ngaahi ngāue ki he kau faifekau matuʻotuʻá ʻo fakafou ʻi he fakahā ki he Kau ʻAposetoló. ʻE lava ke fokotuʻu mai ʻe he kau takí ha ngaahi ngāue pau ki he kau faifekau matuʻotuʻá. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai totonu ke fakapapauʻi ange ʻe he kau takí ha faʻahinga ngāue pau ʻe vahe ange. ʻE lava ke fakahaaʻi ʻe he kau teuteu ngāué ʻa e ngāue ʻoku nau saiʻia aí, ka ʻoku totonu ke nau loto-fiemālie ke tali pē ha faʻahinga ngāue ʻe vahe ange.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange, vakai ki he SeniorMissionary.ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
ongo faifekau ʻokú na akoʻi ha fefine

24.2.4

Kau Faifekau Tokoni Matuʻotuʻá

Makehe mei he ngaahi uiuiʻi ʻi honau uooti pe siteiki totonú, ʻe kei lava pē ʻa e kāingalotú ʻo ngāue maʻá e ʻEikí ko ha kau faifekau tokoni matuʻotuʻa. ʻOku fakahoko ʻe he kau faifekau ko ʻení ha tokoni mahuʻinga ʻi he ngaahi potungāue, ʻū fale, mo e ngaahi misiona ʻa e Siasí (vakai, 24.7.1). Te nau nofo pē ʻi ʻapi.

ʻE lava ke uiuiʻi ʻa e kakai tangata mo fefine taʻu 26 pe motuʻa angé ke nau hoko ko ha kau faifekau tokoni matuʻotuʻa.

ʻIkai ngata aí, ʻe lava ke kau ʻa e kau talavou taʻu 18–25 mo e kau finemui taʻu 19–25 ʻi he polokalama ngāue fakafaifekau tokoni ʻa e kakai matuʻotuʻá kapau ʻoku nau nofo ʻi ha feituʻu ʻoku ʻikai fakahoko ai ha ngāue fakafaifekau tokoni ʻa e toʻu kei talavoú. Te nau lava foki ʻo ngāue kapau kuo nau ʻosi mali pe ne nau ʻosi hoko ko ha faifekau akoʻi kei talavou pe faifekau tokoni.

Ko e kau faifekau tokoni matuʻotuʻá ʻoku uiuiʻi kinautolu ʻe he palesiteni fakasiteikí. ʻOku nau ngāue ʻi he malumalu ʻo ʻene fakahinohinó. ʻE makatuʻunga e taimi te nau ngāue ai ʻi he uiké ʻi he meʻa ʻoku nau lavá, ngaahi faingamālie ngāue tokoni ʻi honau ʻēliá, mo e fakahinohino mei he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá.

ʻOku ʻoange ki he kau faifekau tokoni matuʻotuʻá ʻa e ngaahi ngāué ʻe honau palesiteni fakasiteikí. Te ne talatalaifale mo e faifekaú mo ha niʻihi kehe pea mo feinga ʻi he faʻa lotu ke maʻu ha fakahā fekauʻaki mo e ngāue takitaha ʻe vahé. ʻE lava ke ne vakai ki he SeniorMissionary.ChurchofJesusChrist.org ʻi he taimi te ne fakapapauʻi ai ʻa e ngaahi ngāue ke faí.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange ki he kau faifekau tokoni matuʻotuʻá, vakai ki he 24.7.

24.2.5

Fakamatala Fakanounou ʻo e Ngaahi Ngāue ʻOku Vahe ki he Faifekaú

ʻOku fakamatalaʻi fakanounou atu ʻe he tēpile ko ʻení ʻa e faʻahinga ngāue ʻi he ngāue fakafaifekaú.

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

ʻOku uiuiʻi ʻe he

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

Palesiteni ʻo e Siasí

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

Palesiteni ʻo e Siasí

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

Palesiteni ʻo e Siasí

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

Palesiteni fakasiteikí

ʻOku vahe ʻe ha

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

ʻAposetolo

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

ʻAposetolo

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

ʻAposetolo

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

Palesiteni fakasiteikí

Vaheʻi ʻe he

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

Palesiteni fakasiteikí

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

Palesiteni fakasiteikí

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

Palesiteni fakasiteikí

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

Palesiteni fakasiteikí pe ko ha tokoni

Nofo ʻi

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

Mavahe mei ʻapi

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

ʻApi

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

Mavahe mei ʻapi pe ʻi ʻapi

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

ʻApi

Taki fakalotú

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

Palesiteni fakamisioná pe palesiteni ʻo e feituʻu fakahisitōliá

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

Palesiteni fakasiteikí

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

Palesiteni ʻo e misioná, temipalé, pe feituʻu fakahisitōliá; pe Palesiteni Fakaʻēliá

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

Palesiteni fakasiteikí

Lipooti ki he

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

Palesiteni fakamisioná pe palesiteni ʻo e feituʻu fakahisitōliá

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

Taki faifekau tokoní

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

Palesiteni ʻo e misioná, temipalé, pe feituʻu fakahisitōliá; Palesiteni Fakaʻēliá; talēkita ʻo e senitā takimamatá; pe ko ha pule ʻi he potungāue ʻa e Siasí pe pule ki he naunau fakatuʻasinó

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

Pule ʻo e ngāue tokoní

Tuʻutuʻuni ki he taʻu motuʻá

Faifekau Akoʻi Kei Talavou
(vakai, 24.2.1)

18–25 (tangata)
19–29 (fefine)

Faifekau Tokoni Kei Talavou
(vakai, 24.2.2)

18–25 (tangata)
19–29 (fefine)

Faifekau Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.3)

taʻu 40 pe motuʻa ange kapau kuo ʻosi mali pe kapau ko ha fefine ʻoku ʻikai mali

Faifekau Ngāue Tokoni Matuʻotuʻa
(vakai, 24.2.4)

taʻu 26 pe motuʻa ange

24.3

Ko e Teuteu mo e Feʻunga ke Ngāue Fakafaifekaú

ʻOku poupouʻi ʻa e kau teuteu ngāue fakafaifekaú ke nau ngāue fakafaifekau koeʻuhí ko ʻenau ʻofa ki he ʻEikí mo ʻEne fānaú. ʻOku totonu ke nau maheni mo e ngaahi fehuʻi ʻinitaviu ke fakaongoongolelei ke ngāue fakafaifekaú.

24.3.1

Ului kia Sīsū Kalaisí

ʻE feinga ʻa e kau teu ngāue fakafaifekaú ke fakamālohia ʻenau ului kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongolelei kuo fakafoki maí. Te nau:

  • Ngāue ke fakamālohia ʻenau tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

  • Fakamālohia ʻenau fakamoʻoni ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí (vakai, ʻAlamā 5:45–47).

  • Moʻui ʻaki e tokāteline ʻo Kalaisí ʻaki haʻanau “fili ke fakatomala mo [ngāue ʻi he] māʻoniʻoni” (ʻAlamā 13:10; vakai foki, 2 Nīfai 31:9–21).

  • Lotu, ako e ngaahi folofolá (tautautefito ki he Tohi ʻa Molomoná) mo e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita moʻuí, pea tauhi e ngaahi fekaú (vakai, ʻAlamā 17:2–3).

  • Kau ʻi he ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:22).

  • Kau ʻi he seminelí pe ʻinisititiutí (ʻa e toʻu tupú mo e kau taautaha kei talavoú).

24.3.2

Ko Hono Aʻusia e Ngaahi Tuʻunga Moʻui Tāú

ʻE feinga ʻa e kau teu ngāue faifekaú ke nau moʻui taau mo e takaua ʻo e Laumālié. ʻOku fie maʻu ʻeni ki he ngāue fakafaifekau leleí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:13–14). ʻOku kau ʻi he moʻui taau ke maʻu e takaua ʻo e Laumālié ʻa e maʻa mei he angahalá (vakai, Hilamani 4:24; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:42).

24.3.2.1

Fakatomalá

Ko e fakatomalá mo e fakamolemole ʻo e angahalá ko ha meʻaʻofa ia ʻoku lava ke maʻu ʻe he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá. ʻOku malava ʻa e ongo meʻaʻofa ko ʻení tuʻunga ʻi he mālohi huhuʻi ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku fie maʻu ki he fakatomalá ʻa e tui kia Kalaisí, maʻu ha loto-moʻoni, mo hono tauhi ʻo e ngaahi fekaú. ʻOku kau ai ʻa e vete mo e siʻaki ʻo e angahalá. ʻI he ngaahi angahala mamafá, ʻoku fie maʻu ki he fakatomalá ʻa e vete ki he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí.

ʻOku fakamolemoleʻi mo fakamaʻa ha taha ʻoku fakatomala, tuʻunga ʻi he Fakalelei mo e ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku ʻikai leva toe manatuʻi ʻe he ʻEikí ʻa e angahalá. (Vakai, ʻĪsaia 43:25; Sēkope 6:5; ʻAlamā 34:15–17; Hilamani 5:10–11; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43. Vakai foki, 32.1 ʻi he tohi tuʻutuʻuni ko ʻení.)

Ko e kāingalotu ʻoku fie ngāue fakafaifekaú ʻoku totonu ke nau tafoki ki he Fakamoʻuí ʻi heʻenau fakatomalá pea teuteu ke ngāue. Te nau lava foki ke kolea e tokoni ʻofa ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e kau taki fakalotofonua ʻo e Siasí.

Ko ha taha teu ngāue fakafaifekau kuo pau ke ne ʻosi fakatomala mei ha angahala mamafa, kimuʻa pea toki fakahū ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻene fakaongoongoleleí (vakai, 32.6–32.8; vakai foki, 24.4.4). ʻOku kau ʻi he founga ʻo e fakatomalá ha taimi feʻunga ke fakahaaʻi ai ʻe he tokotahá ʻi heʻene moʻui māʻoniʻoní, kuó ne maʻu ʻa e laumālie ʻo Kalaisí ki hono fakamolemoleʻi ʻo ʻene ngaahi angahalá.

24.3.2.2

Ngaahi Vetehia Tōmuí

Ko ha taha kuó ne maʻu hono uiuiʻi ke ngāue fakafaifekaú pe ʻosi kamata ke ngāue fakafaifekau kae teʻeki fakatomala mei ha angahala mamafá, ʻe ala fie maʻu ke nofo pē ʻi ʻapi pe foki ki ʻapi. Fakatatau mo e ngaahi tūkungá, ʻe toki lava ke ngāue ka hili haʻane fakatomala (vakai, 24.6.3.2).

24.3.3

Tuʻunga Moʻui Lelei Fakatuʻasino, Fakaeʻatamai, mo Fakaelotó

ʻOku faingataʻa ʻa e ngāue fakafaifekaú. Ko e ngaahi fiemaʻu fakatuʻasino, fakaeʻatamai, mo fakaelotó, ʻe lava ke fakaongosia ia. ʻOku faʻa ngāue ʻa e kau faifekaú ʻi ha ngaahi tūkunga ʻoku ʻikai ke nau anga ki ai. ʻE lava ke uesia ʻa e tuʻunga moʻui leleí ʻe ha liliu ʻi he meʻakaí, ʻeá, pe tūkunga ʻo e nofó. ʻOku mafatukituki foki e ngaahi fiemaʻu ʻi he taimi-tēpile ʻa e faifekaú. (Vakai, ʻAlamā 17:5; 26:27–28, 30.) Kuo pau ke līʻoa ʻa e kau faifekau akoʻi kei talavoú pea mo malava fakatuʻasino, fakaeʻatamai, pea mo fakaeloto ke ngāueʻi e taimi-tēpile kakato ʻa e faifekaú. (Vakai, Ngaahi Tuʻunga Moʻui Fakafaifekau maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí [2019], 2.4.)

ʻE teuteu ʻa e kau teu ngāue fakafaifekaú ke ngāue ʻaki haʻanau fakamālohia ʻenau tuʻunga moʻui lelei fakatuʻasinó, fakaeʻatamaí, mo fakaelotó. Te nau toe ngāue foki ke fakatupulaki ʻa e loto-vilitakí mo e moʻui fakafalala pē kiate kitá.

ʻE ala fiemaʻu ke talanoa lelei e kau takí mo ha taha teu ngāue fakafaifekau fekauʻaki mo ʻene ngaahi palopalema fakaemoʻuileleí kimuʻa pea toki fakahū ha fakaongoongolelei. Mahalo naʻa fie maʻu ʻe ha kau teu ngāue fakafaifekau ʻe niʻihi ke fai ha tokoni fakapalōfesinale ki heʻenau ngaahi palopalema fakaemoʻuileleí (vakai, 31.3.6). Ko ha taha teu ngāue fakafaifekau kuo ʻosi tuʻutuʻuni ki ai ha faitoʻo, kuo pau ke ne tukupā ke fakaʻaongaʻi ia ʻi he kotoa ʻo ʻene ngāué, ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa ha mataotao ki hono tokangaekina ʻo e moʻuí.

ʻĪmisi
akoʻi ʻe he kau faifekau ha fāmili

24.3.4

Meʻa Fakapaʻangá

Ko e feilaulau fakapaʻangá ko ha konga ia ʻo e ngāue fakafaifekaú (vakai, Maʻake 1:17–18; ʻAlamā 15:16). ʻOku ʻi ai ha tefitoʻi fatongia ʻo e kau faifekaú mo honau fāmilí ke tokoni fakapaʻanga ki he ngāue fakafaifekaú. ʻOku totonu ke nau fai ha teuteu mo ha feilaulau feʻunga. ʻOku totonu ke nau fakafalala fakapaʻanga pē kiate kinautolu ʻo aʻu ki he tuʻunga ʻe lava ai ke feau e ngaahi tukupā ki he tokoni fakapaʻangá.

24.3.4.1

Ko Hono Fakapaʻanga ʻo e Kau Faifekau kei Talavou ʻOku Ngāue Mavahe mei ʻApí

ʻOku ʻikai totonu ke fakatoloi ʻa e kau teu ngāue fakafaifekau kei talavou kuo nau mateuteu ʻo fakatatau mo honau ivi malavá, mei heʻenau ngāué koeʻuhí ko ha ʻuhinga fakapaʻanga. Ko kinautolu ʻoku nau fiemaʻu ha tokoni fakapaʻanga ke fakakakato e lahi ʻo e tukupā ki he foakí, te nau lava ke maʻu ia mei honau kāingá mo e ngaahi kaungāmeʻá.

Kapau ʻe kei fie maʻu pē, ʻe lava ke kole ʻe he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ki he kāingalotu ʻi he uōtí pe siteikí ke nau foaki ki he paʻanga faifekau ʻa e uōtí.

He ʻikai ke lava ʻo fakaʻaongaʻi e patiseti mo e paʻanga ʻaukai ʻa e ʻiuniti fakalotofonuá.

Tukupā fakamāhina ʻo e foakí. ʻE tokoni ʻa e kau faifekau akoʻi kei talavoú mo honau fāmilí ke foaki ha paʻanga pau ʻi he māhina takitaha ke tokoni ke feau e ʻū fakamole ki he polokalama ngāue fakafaifekaú. ʻOku fokotuʻu e lahi ʻo e paʻangá ʻi ha founga ʻe ua:

  • Ko e kau ʻa e kau faifekau ʻi ha ngaahi fonua ʻe niʻihi ʻi he polokalama tokoni fakapaʻanga vahevahe tataú. ʻOku ʻuhinga ʻeni ʻoku foaki ʻa e lahi tatau ʻo e paʻangá ki he faifekau kotoa ʻo tatau ai pē pe ko e fē feituʻu ʻokú ne ngāue aí. ʻOku fakahā ʻe he hetikuota ʻo e Siasí ʻa e lahi ʻo e paʻangá. ʻE lava ke fetuʻutaki ʻa e kau takí ki he Potungāue Ngāue Fakafaifekaú (vakai, 24.9.3) pe ʻōfisi fakaʻēliá ke maʻu ha lisi ʻo e ngaahi fonua ʻi he polokalamá ni pea mo e lahi ʻo e paʻanga ʻoku vahevahe tataú.

  • ʻI he ngaahi fonua kehé, ʻoku fealēleaʻaki fakataha ʻa e pīsopé, palesiteni fakasiteikí, faifekaú, mo e fāmilí ki he lahi ʻo e foaki fakamāhiná. ʻE fakakaukauʻi ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ʻa e fakahinohino mei he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá. Te na poupouʻi ʻa e feilaulau fakapaʻangá mo e moʻui fakafalala pē kiate kitá ʻo fakatatau mo e tūkunga ʻo e faifekaú mo hono fāmilí. Te nau felotoi ʻi he lahi ʻo e paʻanga ke foakí pea lekooti ia ʻi he fakaongoongolelei ʻo e faifekaú. ʻE tukupā ʻa e faifekaú mo hono fāmilí ke nau fakahoko ia. ʻE toki lava pē ke foaki ha niʻihi kehe ki he paʻanga ko ʻení kapau ʻoku nau nofo ʻi he fonua tupuʻanga ʻo e faifekaú (vakai, “Paʻanga Faifekau Fakauōtí” ʻamui ange he konga ko ʻení).

ʻOku fai ʻa e ngaahi foakí ki he paʻanga faifekau fakauōtí. ʻE fakapapauʻi ʻe he kau pīsopé ʻoku foaki ʻa e paʻangá ʻi he māhina takitaha. ʻOku ʻikai totonu ke tomuʻa foaki ʻa e paʻanga ko ia kimuʻa ʻi he māhina totonú. He ʻikai ke lava ʻo totongi fakafoki ha paʻanga naʻe foaki kimuʻa kapau ʻe foki vave ha faifekau ki ʻapi.

Ngaahi fakamole ʻi he malaʻe ngāue fakafaifekaú. ʻE maʻu ʻe he kau faifekau kei talavoú, ʻi he māhina takitaha, ha paʻanga mei he misioná ke fakatau ʻaki ha meʻakai, fefonongaʻakí, mo ha ngaahi fakamole kehe ki he nofó. Ko e paʻanga ko ʻení ʻoku toputapu. ʻE toki fakaʻaongaʻi pē kinautolu ʻe he kau faifekaú ʻi ha ngaahi taumuʻa fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú. ʻOku ʻikai totonu ke fakaʻaongaʻi kinautolu ki he ngaahi fakamole fakataautaha, fakahū, pe ʻave ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí pe ko e niʻihi kehé. ʻE fakafoki ʻe he kau faifekaú ki he misioná ha paʻanga ʻoku ʻikai ke nau fie maʻu.

ʻE fakaʻaongaʻi ʻe he kau faifekaú ʻa e paʻanga fakatāutahá ke totongi ʻaki ʻa e ngaahi fakamole kehé. ʻOku totonu ke siʻisiʻi pē ʻa e ngaahi fakamole fakataautaha ko ʻení. (Vakai, Ngaahi Tuʻunga Moʻui Fakafaifekau maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, 4.8.)

24.3.4.2

Ko Hono Fakapaʻanga ʻo e Kau Faifekau Matuʻotuʻa ʻoku Ngāue Mavahe mei ʻApí

Tukupā ʻo e foaki fakamāhiná. ʻE foaki ʻe he kau faifekau matuʻotuʻa ʻoku ngāue mavahe mei ʻapí ha tokoni ki he paʻanga faifekau fakauōtí ʻi he māhina takitaha. ʻOku tokoni e ngaahi foaki ko ʻení ke feau e ngaahi fakamole ki he fale nofoʻangá mo e meʻalelé (vakai foki, “Ngaahi fakamole makehé” ʻamui ange ʻi he konga ko ʻení). ʻE lava pē ke lahi ange ʻa e ngaahi foakí ʻi he mahuʻinga ʻo e fale pe meʻalele ʻoku ʻomi ʻe he Siasí.

  • ʻE foaki ʻe he kau faifekau matuʻotuʻa mei he ngaahi fonua ʻoku kau ʻi he polokalama foaki vahevahe tataú, ha lahi pau ʻo e paʻanga ʻe vahe angé, ʻoku hiki ʻi he sila ʻo e naunau uiuiʻí.

  • ʻI he ngaahi fonua kehé, ʻe fealēleaʻaki fakataha ʻa e pīsopé, palesiteni fakasiteikí, mo e faifekaú ki he lahi ʻo e paʻanga ʻe foaki fakamāhiná. ʻE poupouʻi ʻe he kau takí ʻa e feilaulau fakapaʻangá ʻo fakatatau mo e ngaahi tūkunga ʻo e faifekaú. Te nau felotoi ki hano lahi pea lekooti ia ʻi he fakaongoongolelei ʻo e faifekaú. Ko hono lahí kuo pau ke aʻu ki he lahi ʻo e paʻanga kuo ʻosi fokotuʻu maʻá e kau faifekau matuʻotuʻá ʻe he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá (ʻo feongoongoi mo e Potungāue Fakafaifekaú). ʻE lava foki ke tokoni ha niʻihi kehe ʻoku nofo ʻi he fonua tupuʻanga ʻo e faifekaú, ki he paʻanga ko ʻení.

ʻE fakapapauʻi ʻe he pīsopé ʻoku foaki ʻa e paʻangá ʻi he māhina takitaha. ʻOku ʻikai totonu ke tomuʻa foaki ʻa e paʻanga ko iá kimuʻa ʻi he māhina totonú.

Ngaahi fakamole kehé. Makehe mei he tukupā fakamāhina ʻo e foakí, ʻa ia ʻoku tokoni ke totongi e fakamole ki he fale nofoʻangá mo e meʻalelé, kuo pau ke totongi kakato ʻe he kau faifekau matuʻotuʻá ʻa e ngaahi fakamole kehe kotoa pē, ʻo kau ai ʻa e meʻakaí.

24.3.4.3

Ko Hono Fakapaʻanga ʻo e Kau Faifekau ʻOku Ngāue Pē ʻi ʻApí

ʻE fatongia ʻaki ʻe he kau faifekau ʻoku ngāue pē ʻi ʻapí ʻa ʻenau ngaahi fiemaʻu fakapaʻangá kotoa. Ko kinautolu ʻoku ʻi ai haʻanau fiemaʻu fakapaʻangá ʻe lava ke nau maʻu ia mei he kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá. He ʻikai lava ke fakaʻaongaʻi e paʻanga ʻa e uōtí pe siteikí ki he ngaahi fiemaʻu fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú.

24.3.4.4

Maluʻí mo e Ngaahi Fakamole Fakafaitoʻó

ʻOku poupouʻi mālohi ʻa e kau faifekaú kotoa ke nau tauhi ʻenau maluʻi fakafaitoʻo lolotongá, kapau ʻe lava, ʻo kau ai mo e kau faifekau akoʻi kei talavoú.

Ko e kau faifekau ʻoku ngāue ʻi ʻapí, kuo pau ke nau feau ʻenau maluʻi fakafaitoʻo pē ʻanautolu pea mo ha maluʻi kehe. Ko e kau faifekau matuʻotuʻa ʻoku ngāue mavahe mei ʻapí kuo pau ke nau feau foki ʻa e maluʻi ko ʻení. ʻE lava ke maʻu ʻe he kau faifekau matuʻotuʻa te nau ngāue mavahe mei honau fonua tupuʻangá ha maluʻi ʻo fakafou ʻi he Palani Fakafaitoʻo ki he Kau Ngāue Matuʻotuʻá.

24.3.5

Fatongia ʻo e Kau Mēmipa ʻo e Fāmilí mo e Kau Takí ʻi hono Teuteuʻi ʻo e Kau Faifekaú

ʻE tokoniʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí, kau pīsopé, mo e kau taki kehé ʻa e toʻu tupú ke nau teuteu ke ngāue fakafaifekau. ʻE fakaafeʻi ʻe he kau pīsopé ʻa e talavou takitaha ke nau hoko ko ha faifekau, pea pehē ki he finemui kotoa pē ʻoku fie ngāue.

  • Tokoniʻi ke nau hoko ko ha kau mēmipa ngāue fakafaifekau lelei ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí kimuʻa pea nau maʻu ha uiuiʻi ke ngāué.

  • ʻOange ha ngaahi faingamālie ke nau ngāue mo faiako ai.

  • Fokotuʻutuʻu ha ngaahi faingamālie ke nau ō fakataha ai mo e kau faifekau taimi kakató.

  • Fakaafeʻi e kau faifekau ʻoku lolotonga ngāué pe ko ha niʻihi kehe kuo ʻosi ngāue fakafaifekau ke nau fakamatalaʻi ʻenau ngaahi aʻusia he akoʻí mo e ngāué.

  • ʻOfaʻi mo ueʻi fakalaumālie ʻa e tokotaha kotoa ke mateuteu ke ngāue fakafaifekau.

  • Poupouʻi kinautolu ke tuku ha taimi lahi ange ke nau lotu mo ako ai e folofolá, tautautefito ki he Tohi ʻa Molomoná.

  • Fokotuʻutuʻu ha kalasi teuteu ngāue fakafaifekau.

ʻE poupouʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e kau takí ʻa e kāingalotu matuʻotuʻá ke nau fakakaukau ke ngāue fakafaifekau ʻi he toʻu matuʻotuʻá. ʻE lava ke kau heni hano tokoniʻi kinautolu ke:

  • Toe vakaiʻi honau ivi fakatuʻasino mo fakapaʻanga ke ngāue fakafaifekaú, ʻo tatau ai pē pe te nau mavahe mei ʻapi pe lolotonga haʻanau nofo pē ʻi ʻapi.

  • Kumi ha ngaahi faingamālie fakafaifekau ʻe lava ke nau fakahoko.

  • Hoko ko ha kau faifekau kāingalotu ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí kimuʻa pea toki maʻu hanau uiuiʻi ke ngāue.

  • Mahino kiate kinautolu ʻa e tāpuaki ʻo e ngāue fakafaifekaú ki honau fāmilí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 31:5–6).

ʻE poupouʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e kau takí ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku teu ngāue fakafaifekaú ke nau ako e:

ʻE tokoni ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e kau takí ki he kau teu ngāue fakafaifekaú ke nau tukupā ke muimui ki he ngaahi tuʻunga moʻui fakafaifekaú. Te nau poupouʻi ʻa e kau teu ngāue fakafaifekaú ke nau ako ʻa e tohi tuʻutuʻuni ki he ngaahi tuʻunga moʻui fakafaifekaú ʻoku fekauʻaki mo ʻenau ngāue ʻe faí:

24.4

Ko hono Fakaongoongoleleiʻi ʻo e Kau Faifekaú

ʻE ʻi ai ha kau teu ngāue fakafaifekau kuo teʻeki ke nau nofo-maʻu hokohoko ʻi he uōtí ʻo aʻu ki ha taʻu ʻe taha. ʻI he ngaahi tūkunga ko ʻení, ʻe talanoa leva ʻa e pīsopé ʻi he kamataʻanga pē ʻo e fakaongoongoleleiʻí mo e pīsope kimuʻa ʻa e tokotahá.

24.4.1

Ko e Sivi Moʻui Leleí

Ko e ngāue fakafaifekaú ʻoku faingataʻa fakatuʻasino, fakaeʻatamai, mo fakaeloto. ʻOku fie maʻu ʻa e kau teu ngāue fakafaifekau kotoa pē ke sivi ʻenau mateuteu fakaemoʻui leleí ʻe ha mataotao fakafaitoʻo.

ʻOku toe vakaiʻi ʻa e ngaahi sivi moʻui leleí ʻe he ʻōfisi fakaʻēliá mo e Potungāue Ngāue Fakafaifekaú. Ko e taimi ʻe niʻihi, ʻe lava ke uesia ʻe he ngaahi palopalema fakaemoʻui leleí ʻa e malava ʻa ha taha ke ngāue mavahe mei ʻapí. ʻI ha ngaahi tūkunga ʻe niʻihi, ʻe lava ke fakafoki ʻa e fakaongoongoleleí mo ha fakahinohino ki ha founga ʻe lava ke fakaleleiʻi ai ʻe he tokotahá ʻene mateuteu fakaemoʻui leleí.

24.4.2

Foomu ʻInitaviú mo e Fakaongoongoleleí

ʻE fakahoko ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ha ngaahi ʻinitaviu fakalaumālie fakaʻāuliliki, pea mo ha ʻinitaviu langaki moʻui mo e taha teu ngāue fakafaifekau kotoa pē. Te nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻinitaviu ki he fakaongoongolelei fakafaifekaú. Te nau aleaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo e tokotahá ke:

  • Fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongolelei kuo fakafoki maí (vakai, 24.3.1).

  • Aʻusia e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻo e moʻui tāú (vakai, 24.3.2).

  • Mateuteu fakatuʻasino, fakaʻatamai, mo fakaelotó (vakai, 24.3.3).

  • Mateuteu fakapaʻangá (vakai, 24.3.4).

ʻE vakaiʻi foki ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ʻa e fakamatala fekauʻaki mo e ngaahi tuʻunga moʻui taau mo e mateuteu fakaemoʻui lelei ʻi he Missionary Online Recommendation System. Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa ha palesiteni fakasiteiki ʻi he ʻIunaiteti Siteití pe Kānata, te ne fetuʻutaki ki he Potungāue Ngāue Fakafaifekaú (vakai, 24.9.3). Ko e toenga ʻo e ngaahi feituʻú, ʻe fetuʻutaki ki he ʻōfisi fakaʻēliá. He ʻikai ke toe tānaki atu ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ha ngaahi tuʻunga moʻui kehe. Pea he ʻikai foki ke na liliu e ngaahi fehuʻi ʻinitaviú.

ʻE tokoni ʻa e fakamatala ʻi he foomu fakaongoongoleleí ki he founga maʻu fakahā ʻo e uiuiʻi fakafaifekaú. ʻE fakapapauʻi ʻe he kau takí ʻoku fakahaaʻi kakato ʻa e fakamatala kotoa pē ʻoku fie maʻú.

Kapau ʻoku hohaʻa ʻa e pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ki hano aʻusia ʻe ha taha teu ngāue fakafaifekau ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻo e moʻui tāú pe ko ʻene mateuteu fakaemoʻui leleí, te nau talanoa fakataha mo e tokotahá. Te nau toe lava foki ke fealēleaʻaki mo ʻene ongomātuʻá, ʻo ka loto ki ai ʻa e tokotaha teu ngāue fakafaifekaú. He ʻikai fakahū ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ha fakaongoongolelei kae ʻoua kuo fakatomala ʻa e tokotahá mei ha angahala mamafa (vakai, 24.3.2.1). Fakatatau mo e tuʻunga fakatuʻasino, fakaeʻatamai, pe fakaeloto ʻo e tokotahá, ʻe lava ke nau aleaʻi ha tuʻunga ʻe lava ai ke vahe ke ngāue fakafaifekau tokoni.

ʻI he ngaahi meʻa fakavavevave ka ʻoku ʻikai maʻu ʻa e pīsopé pe palesiteni fakasiteikí, te ne lava ʻo fakamafaiʻi ha taha ʻo hono ongo tokoní ke ne fakahoko ʻa e ngaahi ʻinitaviu ko ʻení.

ʻI he ngaahi vahefonuá, ʻe ʻinitaviu ʻe he palesiteni fakamisioná pe ʻe hano tokoni ne vahe ki ai pea mo fakaongoongoleleiʻi ʻa e kau teuteu ngāue fakafaifekaú. ʻOku ʻikai fakahoko ʻe he palesiteni fakavahefonuá ʻa e ngaahi ʻinitaviu ko ʻení.

ʻĪmisi
talanoa e kau faifekaú ki ha tangata

24.4.3

Ko Hono Fakahū ʻo e Ngaahi Fakaongoongoleleí

ʻE lava ke fakahū ʻe he palesiteni fakasiteikí ha fakaongoongolelei ʻo ha tokotaha teu ngāue fakafaifekau kei talavou ʻo aʻu ki he toe ha ʻaho ʻe 120 kimuʻa hono ʻaho ʻataá. ʻE lava ke fakahū ʻe he palesiteni fakasiteikí ha fakaongoongolelei ki ha taha teu ngāue fakafaifekau matuʻotuʻa ʻo aʻu ki he toe ha māhina ʻe hiva kimuʻa hono ʻaho ʻataá. Ko e ʻaho ʻataá ko e taimi ia kuo pau ke ʻosi kotoa ki ai hono fakakakato ʻa e ngaahi makatuʻunga ko ʻení:

  • Kuo aʻusia ʻe he tokotahá ʻa e taʻu motuʻa feʻunga ke ngāué.

  • Kuo lava ha taʻu ʻe taha pe lahi ange ʻa hono hilifakinima ʻo e tokotahá ko ha mēmipa ʻo e Siasí.

  • Kuo ʻosi pe ʻikai toe ako ʻa e tokotahá ʻi he ako māʻolungá pe ko ha ako ʻoku tuʻunga tatau mo ia. (ʻOku fekauʻaki ʻeni mo e kau teu faifekau kei talavou ʻoku taʻu 18.)

ʻE palani ʻa e kau teu faifekau kei talavoú mo ʻenau palesiteni fakasiteikí ʻa e taimi ʻe totonu ke fakahū ai ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e fakaongoongoleleí. Te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Submission Planning Tool mo e Mission Release Date Planning Tool ke tokoni.

ʻOku meimei ke faʻa fakahū ʻa e ngaahi fakaongoongolelei fakafaifekaú ʻo fakafou ʻi he uooti mo e siteiki totonú. ʻE lava ke ngāue ʻa e kau pīsope ʻo e ngaahi uooti mavahe mei ʻapí, hangē ko ha uooti taautaha kei talavou, ki ha fakaongoongolelei fakafaifekau. Kuo pau ke nau tomuʻa feongoongoi mo e pīsope ʻi he uooti totonú. ʻOku totonu ke lisi ʻa e uooti totonú ko e uooti fakapaʻangá ia.

24.4.4

Ko Kinautolu ʻOku ʻIkai Lava ʻo Ngāue Fakafaifekau Taimi Kakató

Ko e taimi ʻe niʻihi he ʻikai uiuiʻi ha mēmipa ʻoku fie ngāue fakafaifekau ke hoko ko ha faifekau taimi kakato. Mahalo ʻe tupu ʻeni mei ha ngaahi palopalema fakaemoʻui lelei, ʻikai aʻusia e ngaahi tuʻunga ʻo e moʻui tāú, ngaahi palopalema fakalao, pe ko ha ngaahi tūkunga kehe. ʻE fakahaaʻi ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ha ʻofa pea mo fakahoungaʻi e loto fie ngāue ʻa e mēmipá. ʻE lava ke fakaʻatā ia ʻe he palesiteni fakasiteikí mei he ngāue fakafaifekau taimi kakató.

ʻE poupouʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí mo e pīsopé ʻa e mēmipá ke vilitaki atu ʻi he hala ʻo e fuakavá ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he toenga ʻene moʻuí. Te na poupouʻi foki ʻa e kāingalotu kei talavoú ke nau tulifua ʻi ha ngaahi meʻa mahuʻinga kehe, hangē ko e ako fakaeʻatamaí pe ngāue maʻuʻanga moʻuí.

24.5

Hili Hono Maʻu ha Uiuiʻi Fakafaifekaú

ʻOku poupouʻi ʻa e kau faifekau toki uiuiʻi foʻoú ke nau lau pe toe lau e Tohi ʻa Molomoná kimuʻa pea toki kamata ʻenau ngāue fakafaifekaú. Te nau muimui ki he faleʻi ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ke “ʻiloʻi ʻoku mou faitotonu maʻu pē, mo hoʻomou ngaahi fakakaukaú, mo hoʻomou ngaahi leá, mo hoʻomou ngaahi ngāué” (Mōsaia 4:30).

Te nau fakahoko taimi totonu ʻa e ngaahi fakahinohino ne ʻoatu mo e uiuiʻí. ʻOku totonu foki ke nau toe vakaiʻi ʻa e kiʻi tohi tufa Ko e Fakaangaanga ki he Moʻui Fakafaifekaú pe Ko e Fakaangaanga ki he Moʻui ʻa e Faifekau Tokoní: Kiʻi Tohi Maʻuʻanga Tokoní. ʻOku totonu foki ke nau ako mo e kau mēmipa ʻo honau fāmilí ʻa e ngaahi tūkunga te nau ngāue aí.

ʻE poupouʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e kau takí ʻa e kau faifekaú ʻi he ngaahi ngāue ko ʻení. Te nau fakamamafaʻi foki hono mahuʻinga ʻo e failelei mo kei moʻui taau mo e Laumālié.

24.5.1

ʻEnitaumeni Temipalé mo e Ngāue Temipalé

Kapau kuo teʻeki ai maʻu ʻe he kau faifekau toki uiuiʻi foʻoú e ʻenitaumeni fakatemipalé, ʻoku totonu ke nau fakahoko ia kimuʻa pea toki kamata ʻenau ngāue fakafaifekaú, ʻi he feituʻu ʻe lava aí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:15–16; 105:33). ʻOku kau heni ʻa e kau faifekau tokoní kapau ʻe feʻunga mo honau ngaahi tūkungá. Ko e fakamatala ki hono maʻu ʻo e ʻenitaumení, vakai ki he 27.2.

ʻE lava ke hoko ʻa e kau faifekau toki uiuiʻi foʻou kuo ʻosi maʻu ʻenitaumení ko ha kau ngāue ouau fakatemipale kimuʻa pea nau toki kamata ngāue fakafaifekaú, ʻo ka ʻaonga ke fai pehē (vakai, 25.5).

24.5.2

Ngaahi Houalotu Sākalamēnití

ʻE faʻa fakaafeʻi ʻe he kau pīsopelikí ʻa e kau faifekau toki uiuiʻí, ke nau lea ʻi he houalotu sākalamēnití kimuʻa pea toki kamata ʻenau ngāue fakafaifekaú. Ko ha houalotu sākalamēniti angamaheni pē ʻeni. ʻOku totonu ke tukutaha e tokangá ʻi he sākalamēnití mo e Fakamoʻuí. ʻOku totonu ke fakaafeʻi ʻa e faifekaú ke lea fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi, ko ʻEne ongoongolelei kuo fakafoki maí, pea mo e fiefia ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono tokoniʻi ʻo e niʻihi kehé.

ʻOku ʻikai faʻa fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻa ʻo e faifekaú ke nau lea. ʻOku ʻikai ke fakalōloa ʻa e taimi totonu ʻo e houalotu sākalamēnití.

ʻOku totonu ke fakaʻehiʻehi ʻa e kāingalotú mo e kau takí mei ha faʻahinga meʻa te ne ala uesia ʻa e natula toputapu ʻo e uiuiʻi fakafaifekaú pe te ne fakatupu ha fakamole taʻeʻuhinga. Hangē ko ʻení, ʻoku ʻikai totonu ke nau:

  • Paaki ha ngaahi polokalama makehe ʻo e houalotu sākalamēnití.

  • Tuʻu ʻi ha ngaahi laine talitali ʻi he hili e houalotu sākalamēnití.

  • Fakahoko ha ngaahi ʻoupeni hausi, tukukehe pē ngaahi fakataha fakafāmilí. Kapau ʻoku fakahoko ha fakataha fakafāmili, ʻoku fokotuʻu atu ke ʻoua naʻa fepaki mo e ngaahi fakataha he Sāpaté.

24.5.3

Vaheʻi ʻo e Kau Faifekaú

ʻE vaheʻi ʻe he palesiteni ʻo e siteiki totonú ʻa e faifekau kotoa ʻo ofi ki hono ʻaho ke kamata ai he misioná. ‘I he ngaahi meʻa fakavavevave ʻoku ʻikai maʻu ai e palesiteni fakasiteikí, te ne lava ʻo fakamafaiʻi ha taha ʻo hono ongo tokoní ke ne vaheʻi ʻa e kau faifekaú. Te ne lava foki ke vahe ʻa e fatongia ki hono vaheʻi ʻo e kau faifekau tokoni matuʻotuʻá ki hano tokoni.

ʻE vaheʻi ʻe he palesiteni fakamisioná pe taha ʻo hono ongo tokoní ʻa e kau faifekau ʻoku uiuiʻi mei he ngaahi vahefonua ʻi hono misioná. ʻOku ʻikai vaheʻi ʻe he palesiteni fakavahefonuá ʻa e kau faifekaú.

Ko ha tangata ʻe ngāue mavahe mei ʻapi, kuo pau ke ne ʻosi maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí kimuʻa pea toki vaheʻi ko ha faifekau. ʻOku totonu ke maʻu ʻe ha tangata ʻe ngāue fakafaifekau tokoni ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí kapau ʻe feʻunga mo hono ngaahi tūkungá. Ko e fakahinohino ki he fakanofo ki ha tuʻunga he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, vakai, 18.10.

Kimuʻa siʻi pē pea vaheʻi ha faifekaú, ʻe ʻinitaviu ia ʻe he palesiteni fakasiteikí pe ko ha tokoni ne vahe ki ai. Kapau ʻoku ʻikai kei aʻusia ʻe he faifekaú ʻa e ngaahi tuʻunga moʻui tāú pe ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e moʻui leleí, he ʻikai ke vaheʻi ia. ʻE fetuʻutaki ʻa e palesiteni fakasiteikí ki he Potungāue Ngāue Fakafaifekaú (vakai, 24.9.3) pe ʻōfisi fakaʻēliá ki ha fakahinohino.

ʻOku totonu ke hoko ʻa e vaheʻí ko ha aʻusia makehe. ʻE lava ke ʻi ai ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻa ofí. ʻE tokoni ʻa e palesiteni fakasiteikí ke mahino kiate kinautolu mo nau ongoʻi ʻa e toputapu mo e mahuʻinga ʻo e ui ke hoko ko ha fakafofonga ʻo Sīsū Kalaisi mo Hono Siasi kuo fakafoki maí.

ʻOku ʻikai totonu ke lekooti ʻa e vaheʻí mo hono ngaahi tāpuakí. Neongo ia, ka ʻoku poupouʻi ʻa e faifekaú ke ne hiki ʻi heʻene tohinoá ʻa ʻene aʻusiá pea mo fakatokangaʻi ha konga ʻo e tāpuakí naʻe mātuʻaki mahuʻingamālie.

ʻE fakamatalaʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻoku totonu ke muimui ʻa e tokotahá ki he ngaahi tuʻunga moʻui fakafaifekaú hili hono vaheʻí.

Ko e vaheʻi ʻo e faifekaú ko e ui ke ngāue, kae ʻikai ki ha faʻahinga ngāue fakafaifekau pau. Kapau ʻe liliu e ngāue kuo vahe ki ha faifekau, he ʻikai toe vaheʻi tuʻo ua ia. Kapau ʻe tukuange ha faifekau pea fakangofua kimui ke ne toe foki ʻo ngāue (vakai, 24.6.3.2), ʻe pau ke toe vaheʻi ia ko ha faifekau.

24.6

Ngāue Mavahe mei ʻApí

24.6.1

Ko e Mavahe ki he Malaʻe Ngāue Fakafaifekaú

ʻOku totongi ʻe he Siasí ʻa e fakamole ki he kau faifekau akoʻi kei talavoú ke nau fononga ki he senitā akoʻanga fakafaifekaú (MTC) pea mo e ngāue fakafaifekaú. ʻOku totongi foki ʻe he Siasí ʻa e ngaahi fakamole ko ʻení ki he kau faifekau matuʻotuʻa ʻoku nau ngāue mavahe mei ʻapi ʻo laka hake ʻi he taʻu ʻe tahá.

ʻE lava ke ʻomi ʻe he kau mēmipa totonu ʻo e fāmilí ha faifekau ki ha MTC. Neongo ia, ka ʻoku ʻikai ko ha meʻa pau. ʻOku ʻikai fakahoko ʻe he MTC ha fakataha mo e ngaahi fāmilí ke nau lea māvae ai ki heʻenau kau faifekaú.

Koeʻuhí ko e tuʻunga malu ʻo e malaʻe vakapuná mo ha ngaahi ʻuhinga kehe pē, ʻoku ʻikai poupouʻi ai e ngaahi fāmilí mo ha toe niʻihi kehe pē ke nau fetaulaki mo e kau faifekaú ʻi he malaʻe vakapuná, ʻi he taimi ʻoku mavahe ai e kau faifekaú mei he MTC ki honau misioná.

ʻĪmisi
ongo faifekau ʻokú na akoʻi ha fefine

24.6.2

ʻI he Malaʻe Ngāue Fakafaifekaú

24.6.2.1

Feituʻu ʻOku Vahe Ki ai e Kau Faifekaú

ʻE feongoongoi ʻa e kau palesiteni fakasiteikí mo e kau palesiteni fakamisioná ʻi ha fiemaʻu ki ha kau faifekau ʻi ha ngaahi uooti pe ngaahi kolo pau. ʻOku ʻikai ko ha meʻa pau ke vahe ʻa e kau faifekaú ki he ʻiuniti kotoa pē. ʻE ʻi ai ha ngaahi ʻiuniti ʻe hoa faifekau ia ʻe ua pe toe lahi ange. Ko e palesiteni fakamisioná te ne fakafuofuaʻi ʻa e feituʻu ʻe ʻave ki ai ʻa e kau faifekaú.

24.6.2.2

Ngāue Tokoni ki he Mēmipá mo e Tukui Koló

ʻE feongoongoi ʻa e palesiteni fakasiteikí mo e palesiteni fakamisioná ʻi he founga ʻe lava ke fakahoko ai ʻe he kau faifekaú ha tokoni ki he kāingalotú pea mo e tukui koló. Te nau ala fakaʻaongaʻi ʻa e JustServe.org ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí.

24.6.2.3

Fale Nofoʻangá, Meʻakaí, mo e Fefonongaʻakí

Ko e palesiteni fakasiteikí mo e palesiteni fakamisioná te na fakafuofuaʻi pe ko e hā hano lahi hono ʻomi ʻe he kāingalotu fakalotofonuá ha fale nofoʻanga mo e meʻakai maʻá e kau faifekaú. ʻOku ʻikai totonu ke fakamafasiaʻi ʻa e kāingalotu ʻo e feituʻú ʻi hono ʻomi ʻa e fale nofoʻangá pe meʻakaí.

ʻOku ʻikai ko ha meʻa pau ke fakahoko maʻu pē ʻe he kāingalotú hono feʻaveaki ʻo e kau faifekaú, ko kinautolu ʻoku akoʻí, pe ko kinautolu ne toki papitaisó.

ʻE lava ke ʻoatu ʻe he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá ha fakahinohino ki hono ʻai ha fale nofoʻanga, meʻatokoni, mo e fefonongaʻaki meʻalele ki he kau faifekau ʻi he feituʻu ko iá.

24.6.2.4

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngaahi fakahinohino ki hono fulifulihí
Kau Faifekau ʻOku ʻI Ai Honau Fatongia ʻi he Kolo ʻo e Siasí

ʻI ha ngaahi tūkunga hāhāmolofia, ʻe lava ke vahe ai e kau faifekau ʻoku ngāue mavahe mei ʻapí ke fua ha ngaahi fatongia ʻi he kolo ʻo e Siasí. Kapau ko e koló ʻoku ʻi ha siteiki, ʻe vaheʻi ʻa e faifekaú ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí, ʻi hano fakangofua ʻe he palesiteni fakamisioná.

Kapau ko e koló ʻoku ʻi ha vahefonua, he ʻikai ke vaheʻi ʻa e faifekaú. Ko e mafai ko ia ke ngāue ʻi ha ʻiuniti ʻo ha misiona, ʻoku kau pē ia ʻi hono vaheʻi ke hoko ko e faifekaú. Kapau ʻoku fakahoko ʻe he kau ʻeletaá ha ngāue ʻoku fie maʻu ki ai e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, te nau fai ia ʻaki e mafai kuo vahe ange mei he palesiteni fakamisioná.

24.6.2.5

Ngaahi Kole ke Tokoniʻi Fakapaʻanga ʻa e Niʻihi Kehé pe ʻi he Akó pe Hikifonuá

ʻOku ʻikai totonu ke fai ʻe he kau faifekaú mo honau fāmilí ha tokoni fakapaʻanga kiate kinautolu ʻoku nofo ʻi he feituʻu ʻoku ngāue ai e kau faifekaú, kau ai ha tokoni fakapaʻanga ki he akó. ʻOku ʻikai ke maluʻi (sponsor) ʻe he kau faifekaú mo honau ngaahi fāmilí ha kakai ʻoku fie hiki ki ha ngaahi fonua kehe (vakai, 38.8.19).

24.6.2.6

Faitoʻo

ʻOku fatongia ʻaki ʻe he kau faifekaú ha faʻahinga faitoʻo pē te nau fie maʻu. Kuo pau ke ʻoua naʻa ʻave ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí pe ʻe ha niʻihi kehe ha faitoʻo ki he kau faifekaú. Kapau ʻoku ʻikai maʻu ʻa e faitoʻó ʻi he misioná, ʻe talanoa ʻa e faifekaú mo e palesiteni fakamisioná.

24.6.2.7

Pekia ʻa ha Mēmipa Tonu ʻo e Fāmilí

Kapau ʻe mālōlō ha mēmipa ʻo e fāmili tonu ʻo ha faifekaú, ʻe lava ke fili ʻa e faifekaú pe ʻe foki fakataimi ki ʻapi ki he meʻafakaʻeikí. Ka neongo ia, ʻoku faʻa faleʻi pē ʻa e faifekaú ke nofo pē ʻi he malaʻe ngāue fakafaifekaú. Ko e taimi ʻe lava aí, ʻe lava pē ke ne mamata fakahangatonu ki he ouau meʻafakaʻeikí, ʻi he ʻinitanetí.

Kapau ʻe fili ʻe ha faifekau ke foki ki ʻapi ki he meʻafakaʻeikí, ʻe fetuʻutaki leva ʻa e palesiteni fakamisioná ki he Potungāue Ngāue Fakafaifekaú.

24.6.2.8

Lekooti Mēmipasipí mo e Vahehongofulú

ʻE tauhi ʻe he uooti totonu ʻo ha faifekau ʻa e lekooti mēmipasipí. ʻE lekooti foki ʻe he uooti totonú ʻene tuʻunga vahehongofulú. ʻOku ʻikai totongi vahehongofulu ʻa e kau faifekaú ʻi he paʻanga tokoni ʻoku nau maʻu mei he misioná. Ka neongo ia, te nau totongi vahehongofulu kapau ʻoku ʻi ai haʻanau paʻanga hū mai fakafoʻituitui.

24.6.3

Ko e Foki ki ʻApi mei ha Ngāue Fakafaifekaú

24.6.3.1

Ko e Foki ki ʻApi ʻo Fakatatau mo e Taimi-tēpile Totonú

ʻOku ʻikai totonu ke kole ʻe he kau faifekaú mo e kau mēmipa honau fāmilí ke tukuange vave pe fakalōloa e ngāué ʻi ha fiemaʻu fakafoʻituitui.

Ko e kau faifekau kei talavoú ʻoku totonu ke nau fononga hangatonu pē ki ʻapi mei heʻenau ngāue fakafaifekaú. ʻE toki lava pē ke fakangofua ha fononga mavahe kapau ʻoku kaungāfolau ʻa e faifekaú mo ha taha ʻo e ongomātuʻá pe tauhí.

ʻOku ʻikai tukuange ʻa e kau faifekaú kae ʻoua kuo nau lipooti ki heʻenau palesiteni fakasiteikí. Te nau muimui ki he ngaahi tuʻunga moʻui fakafaifekaú ʻo aʻu ki he taimi ko iá.

24.6.3.2

Ko e Foki Vave Ki ʻApí

ʻOku tukuange vave ha kau faifekau ʻe niʻihi ʻi ha ngaahi ʻuhinga ki he moʻui leleí, tuʻunga moʻui tāú, pe ko ha ngaahi ʻuhinga kehe. ʻE fai ʻe he pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ha tokoni makehe ki he kau faifekau ko ʻeni ʻoku fakafoki maí. ʻE tokoniʻi kinautolu ʻe he kau takí ke nau toe moʻui lelei pe toe foki ʻo ngāue ʻo ka lava.

Ko e kau faifekau ʻoku mateuteu ke toe foki ki he ngāué, ʻe fetuʻutaki ʻa e palesiteni fakasiteikí ki he Potungāue Fakafaifekaú ke fokotuʻu ʻeni (vakai, 24.9.3). Ko ha niʻihi ʻo e kau faifekau ʻoku toe foki ʻo ngāué, ʻe lava ke vahe kinautolu ki ha misiona kehe pe ke ngāue fakafaifekau tokoni.

Ko e taimi he ʻikai lava ai ʻo foki ki he ngāué, ʻe poupouʻi ʻe he kau takí ʻa e mēmipá ke kei vilitaki atu ʻi he hala ʻo e fuakavá ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he toenga ʻo ʻene moʻuí. ʻE poupouʻi foki ʻe he kau takí ke nau feinga ki ha ngaahi meʻa mahuʻinga kehe, hangē ko e akó pe ngāue maʻuʻanga moʻuí maʻá e kau faifekau kei talavoú.

24.7

Ngāue Fakafaifekau Tokoní

24.7.1

Ko Hono Kumi ha Ngaahi Faingamālie maʻá e Kau Faifekau Tokoní

ʻE fealēleaʻaki fakataha ʻa e pīsopé, palesiteni fakasiteikí, mo e faifekau tokoní ke ʻiloʻi ha ngaahi faingamālie fakalotofonua ke tokoni ai. Ki he kau faifekau tokoni kei talavoú, ʻe kau ha taki faifekau tokoni mo e ongomātuʻa ʻa e faifekaú pe ongo tauhí ʻi he aleá.

ʻOku kumi ʻa e ngaahi faingamālie ki he kau faifekau tokoni kei talavoú ʻi he hili honau ui ke ngāué. ʻE lava ke ʻiloʻi e ngaahi faingamālie maʻá e kau faifekau tokoni matuʻotuʻá kimuʻa pe hili hono uiuiʻi kinautolú.

Ko e tokoní ʻe lava ke fakahoko fakahangatonu ia pe mei ha feituʻu mamaʻo ʻo ngāue ʻaki e tekinolosiá. ʻE lava ke ngāue ʻaki ʻe he kau takí ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ke kumi ha fakamatala fekauʻaki mo e ngaahi faingamālie tokoní:

24.7.2

Fale Nofoʻangá mo e Fefonongaʻakí

ʻE nofo pē kau faifekau tokoní ʻi honau ʻapí pe mo ha mēmipa pē ʻo e fāmilí kuo fakangofua ʻe he ʻŌfisi ʻo e Ngāue Fakafaifekau Tokoní. Te nau fakahoko mo aleaʻi ʻenau fefonongaʻaki ki he feituʻu ʻoku nau ngāue aí, ʻo ka fie maʻu.

24.7.3

Akoʻí mo Hono Tokangaʻí

ʻOku akoʻi mo tokangaʻi e kau faifekau ngāue tokoní ʻi he feituʻu ʻoku nau ngāue aí. ʻE lava pē foki ke akoʻi mo tokangaʻi kinautolu ʻe he taki ngāue fakafaifekau tokoní. Te nau maʻu ha fakahinohino fakaʻaho fekauʻaki mo honau ngaahi fatongiá mei he taki faifekau tokoní (ki he kau faifekau tokoni kei talavoú) pe ko e pule ʻo ʻenau ngāue tokoní (ki he kau faifekau tokoni matuʻotuʻá).

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻa e taki fakalotu ʻa e faifekaú. Te ne toe tokoni foki ke mahino mo muimui ʻa e faifekaú ki he ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e faifekau tokoní (vakai, Ngaahi Tuʻunga Moʻui Fakafaifekau maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí—Ngāue Fakafaifekau Tokoní).

24.7.4

Kau Faifekau Tokoni ʻi he Ngaahi Uiuiʻi Fakauōtí pe Fakasiteikí

ʻE lava ke ʻoange ʻe he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ha ngaahi uiuiʻi fakauooti pe fakasiteiki ki he kau faifekau ngāue tokoní kapau he ʻikai uesia ʻe he ngaahi uiuiʻí ʻa e ngaahi ngāue pe taimi-tēpile ʻo e ngāue fakafaifekaú. Ko e kau faifekau tokoni kei talavoú, ʻe fakafekauʻaki ʻe he kau taki ko ʻení mo e taki faifekau tokoní.

24.7.5

Ko Hono Fakaʻosi ʻo ha Ngāue Fakafaifekau Tokoní

ʻE fealēleaʻaki fakataha ʻa e palesiteni fakasiteikí, taki fakafaifekau tokoní (ʻa e kau faifekau kei talavoú), pea mo e faifekau tokoní ke fakapapauʻi ʻa e taimi ʻe ʻosi ai e ngāue ʻa e faifekaú.

ʻE ʻikai toe lōloa ange ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa e kau faifekau kei talavoú ʻi he māhina ʻe 24 maʻá e kakai tangatá. Ko e ngāue fakafaifekau ko ʻení he ʻikai toe lōloa ange ia ʻi he māhina ʻe 18 maʻá e kakai fefiné.

ʻE lava ke fakalōloa ʻe he kau faifekau tokoni matuʻotuʻá ʻenau ngāué ki ha ʻaho ʻe felotoi ki ai ʻa e palesiteni fakasiteikí mo e faifekaú.

ʻĪmisi
fefine ʻoku lea ʻi he tuʻunga malangá

24.8

Hili e ʻOsi ʻa e Ngāue Fakafaifekau Tokoní

24.8.1

Lekomeni Temipalé

24.8.1.1

Kau Faifekau Kei Talavou ʻOku Ngāue Mavahe mei ʻApí

Ko e fakahinohino ki he lekomeni temipale ʻa e kau faifekau kei talavou ʻoku foki ki ʻapí, vakai ki he 26.5.3.

24.8.1.2

Kau Faifekau Matuʻotuʻa ʻOku Ngāue Mavahe mei ʻApí

ʻE lava ke fakahoko ʻe he palesiteni fakamisioná ha ʻinitaviu lekomeni temipale ʻi ha taimi pē ʻe fie maʻu ai. Kapau ʻoku moʻui taau ʻa e faifekaú, ʻe foaki leva ʻe he palesiteni fakamisioná ha lekomeni foʻou ke toki ʻosi ʻi he hili ha taʻu ʻe ua.

24.8.1.3

Kau Faifekau Ngāue Tokoní

ʻOku totonu ke aleaʻi ʻe he kau faifekau ngāue tokoní ʻo fakafou ʻi he kau taki fakalotofonuá ʻa e ngaahi ʻinitaviu ke fakafoʻou ʻenau lekomeni temipalé (vakai, 26.3.1).

24.8.2

ʻInitaviu Tukuange ʻo e Faifekaú

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne tukuange ʻa e kau faifekaú mo fakahoko e ʻinitaviu tukuangé. ʻE lava ke tukuange ʻe ha taha ʻo hono ongo tokoní ʻa e kau faifekau tokoni matuʻotuʻá. ʻI he ngaahi vahefonuá, ʻoku angamahení ko e palesiteni fakamisioná pe ko hano tokoni naʻe vahe ki ai te ne tukuange ʻa e kau faifekaú. Ko e ngaahi fakaʻatā makehé, vakai, 6.3.

ʻE ala ʻaonga ki he ʻinitaviu ko ʻení ʻa e fakahinohino ko ʻení.

  • Fakamālōʻia kinautolu ʻi heʻenau ngāue fakafaifekaú.

  • Fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia fakafaifekaú.

  • Poupouʻi ke nau hoko atu ko ha kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he kotoa ʻo ʻenau moʻuí.

  • Faleʻi kinautolu ke nau langa ʻi he ngaahi ʻulungaanga lelei ne nau fakatupulaki ʻi heʻenau hoko ko e faifekaú.

  • Poupouʻi ke nau muimui fakaʻaho ki he Laumālié pea moʻui anga fakaʻeiʻeiki.

  • Poupouʻi ke nau fakakaukauʻi mo teuteu ki he kahaʻú, kau ai ʻa e akó mo e ngāue maʻuʻanga moʻui maʻá e kau faifekau kei talavoú. Tokoniʻi ke nau fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa mo faʻu ha ngaahi palani ʻo ka fie maʻu. Vakaiʻi e fakalakalaka ʻi he Ko ʻEku Palaní mo e kau faifekau kei talavoú.

  • Fakaʻehiʻehi mei hano talaʻofa ʻo ha ngaahi tāpuaki pau ko ha pale ʻo e ngāue fakafaifekaú.

  • Poupouʻi ke nau moʻui taau maʻu pē ke maʻu ha lekomeni temipale.

24.8.3

Ngaahi Lipooti ʻa e Kau Faifekaú mo e Lea ʻi he Houalotu Sākalamēnití

ʻE fakaafeʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí mo fakavahefonuá ʻa e kau faifekau ne toki tukuangé ke lipooti ʻenau ngāué ʻi ha fakataha alēlea māʻolunga pe fakataha alēlea fakavahefonua. ʻOku kau heni ʻa e kau faifekau tokoní. ʻE lava foki ke fakaafeʻi ʻe he pīsopé ʻa e kau faifekau ne toki tukuangé ke nau lipooti ʻi ha fakataha alēlea fakauooti.

Tuʻunga ʻi he vāmamaʻó pe ko ha ngaahi tūkunga kehe, ʻe lava ke fakahoko ʻe he kau faifekau ne toki tukuangé ʻenau lipōtí ʻo ngāue ʻaki e tekinolosiá pe ʻi ha fakataha alēlea fakauooti pē, ʻi he feituʻu ʻe taau aí.

ʻE fakataimi-tēpileʻi ʻe he kau pīsopelikí ha taimi ke lea ai ʻa e kau faifekau ne toki tukuangé ʻi ha houalotu sākalamēniti. ʻE kau heni mo e kau faifekau tokoní. Ko e fakatahá ko ha houalotu sākalamēniti angamaheni pē. ʻE fakapapauʻi ʻe he kau pīsopelikí ʻoku muimui ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 24.5.2.

ʻE lava ke lea ʻa e kau faifekau ne toki tukuangé ʻi ha ngaahi houalotu sākalamēniti ʻa ha ngaahi uooti kehe ʻo ka fakaafeʻi ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí pe fakavahefonuá. ʻE lava foki ke fakaafeʻi kinautolu ʻe ha mēmipa ʻo e fakataha alēleaʻanga māʻolungá pe fakataha alēlea fakavahefonuá.

24.8.4

Ngaahi Uiuiʻí

ʻE ʻoange taimi totonu ʻe he kau takí ha ngaahi fatongia fakaetauhi mo ha ngaahi uiuiʻi ki he kau faifekau ne toki tukuangé. ʻE kau heni hano fakakaukauʻi ke nau hoko ko ha kau ngāue ouau fakatemipale ʻo ka taau ke fakahoko ia (vakai, 25.5).

24.9

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ki he Fakaongoongoleleí mo e Ngāue Fakafaifekaú

24.9.1

ʻŪ Tohi Lēsoní mo e Fōmú

24.9.2

Ngaahi Uepisaití

24.9.3

Fakamatala Fetuʻutaki ki he Potungāue Ngāue Fakafaifekaú

  • Telefoni:1-801-240-2222 pe 1-800-453-3860, laine 2-2222