Ngaahi Tohi Tuʻutuʻuní mo e Ngaahi Uiuiʻí
23. Ko Hono Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí mo Hono Fakamālohia ʻo e Kāingalotu Foʻoú mo Foki Maí


“23. Ko hono Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí mo Hono Fakamālohia ʻo e Kāingalotu Foʻoú mo Foki Maí,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (2020).

“23. Ko Hono Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí mo Hono Fakamālohia ʻo e Kāingalotu Foʻoú mo Foki Maí,“ Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

ʻĪmisi
kakai ʻoku sio ki ha telefoni

23.

Ko Hono Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí mo Hono Fakamālohia ʻo e Kāingalotu Foʻoú mo Foki Maí

23.0

Talateú

Ko hono fakaafeʻi ʻo e tokotaha kotoa ke nau maʻu ʻa e ongoongoleleí ko ha konga ia ʻo e ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí (vakai, 1.2 ʻi he tohi tuʻutuʻuni ko ʻení; Mātiu 28:19–20). ʻOku kau ai ʻa e:

  • Kau ʻi he ngāue fakafaifekaú mo e hoko ko ha kau faifekaú.

  • Tokoniʻi e kāingalotu foʻoú mo e kāingalotu ʻoku toe foki mai ki he Siasí ke nau fakalakalaka ʻi he hala ʻo e fuakavá.

23.1

Vahevahe ʻa e Ongoongoleleí

23.1.1

ʻOfá

Ko e fānau kotoa kitautolu ʻa ha Tamai Hēvani ʻokú Ne ʻofa haohaoa ki Heʻene fānaú. ʻOkú Ne ʻoange ha faingamālie ki he tokotaha kotoa ke fakafonu kinautolu Heʻene ʻofá ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí (vakai, Sione 3:16; 2 Nīfai 26:24–28; ʻAlamā 26:37; Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:3).

Ko ha founga ʻe taha ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau ʻofa ki he ʻOtuá ko haʻatau ʻofa mo tokoni ki Heʻene fānaú (vakai, Mātiu 22:36–39; 25:40). ʻOku tau faifeinga ke ʻofa mo tokoni ʻo hangē ko ia ne fai ʻe Sīsū Kalaisí. ʻOku ueʻi kitautolu ʻe he ʻofa ko ʻení ke tau tokoni ki he kakai ʻi he ngaahi tui fakalotu, matakali, mo e ngaahi anga fakafonua kotoa pē (vakai, Ngāue 10:34; 2 Nīfai 26:33).

23.1.2

Vahevahe

Koeʻuhí ʻoku tau ʻofa ʻi he ʻOtuá mo ʻEne fānaú, ʻoku fakanatula pē ʻetau fie vahevahe ʻa e ngaahi tāpuaki kuó Ne foaki mai maʻatautolú (vakai, Sione 13:34–35) mo tokoni ke tānaki fakataha ʻa ʻIsileli. ʻOku tau feinga ke tokoniʻi e kakaí ke nau ongoʻi ʻa e fiefia ʻoku tau ongoʻí (vakai, ʻAlamā 36:24). ʻI heʻetau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku tau hiki hake ʻEne māmá ki ʻolunga (vakai, 3 Nīfai 18:24–25). ʻOku tau lea tauʻatāina fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo Hono ivi tākiekina ʻi heʻetau moʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60:2). ʻOku tau vahevahe ʻa e ʻofá, taimí, ngaahi aʻusiá, mo e ngaahi polokalama ʻa e Siasí ke tāpuekina e fānau ʻa e ʻOtuá mo tokoniʻi kinautolu ke nau ofi ange ki he Fakamoʻuí. ʻOku tau vahevahe ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi ha ngaahi founga angamaheni, ko ha konga ʻo e ngaahi fengāueʻaki fakafoʻituituí, ʻi he ʻinitanetí, mo ha ngaahi founga kehe pē.

23.1.3

Fakaafeʻi

ʻOku fakaafeʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kakai kotoa ke nau tali ʻEne ongoongoleleí mo teuteu ki he moʻui taʻengatá (vakai, ʻAlamā 5:33–34). ʻI heʻetau hoko ko ʻEne kau ākongá, ʻoku tau muimui ki Heʻene tā-sīpingá, ʻo fakaafeʻi ʻa e kakai kotoa ke nau “haʻu kia Kalaisi, pea hoko ʻo haohaoa ʻiate ia” (Molonai 10:32).

ʻOku tau lotua ha tataki mo ha fakahinohino fakalaumālie ki he founga ke fakaafeʻi ai e niʻihi kehé ke nau:

  • Haʻu ʻo mamata ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku lava ke maʻu ʻia Sīsū Kalaisi, ko ʻEne ongoongoleleí, mo Hono Siasí (vakai, Sione 1:37–39, 45–46).

  • Haʻu ʻo tokoni ke tau faitokonia siʻi kakai faingataʻaʻiá.

  • Haʻu ʻo kau ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí.

Ko e taimi ʻoku fakatefito ai ʻetau ngaahi fakaafé ʻi he ngaahi fiemaʻu mo e ngaahi meʻa ʻoku manako ai ha tahá, ʻoku ngalingali te ne tali lelei ange e ngaahi fakaafe ko iá. ʻOku faʻa ʻuhinga ʻa e fakaafeʻí, ki hono fakakau hotau fāmili tonú, ngaahi kaungāmeʻá, mo e kaungāʻapí ʻi he meʻa ʻoku tau lolotonga fakahokó. Hangē ko ʻení, te tau lava ʻo fakaafeʻi ke nau:

  • Kau fakataha mo kitautolu ʻi hotau ngaahi ʻapí ki ha ngaahi ʻekitivitī.

  • Kau mai mo kitautolu ki he lotu mo hono ako ʻo e ongoongoleleí.

  • ʻAlu ki ha ngaahi meʻa makehe ʻoku hoko, hangē ko hono tāpuakiʻi ʻo ha pēpē pe papitaiso.

  • Kau ʻi he ngaahi ʻekitivitī pe ngāue tokoni fakauōtí mo fakakoló, kau ai e ngaahi ngāue ʻoku fokotuʻutuʻu ʻi he JustServe.org (ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí).

  • Kau ʻi he ngaahi polokalama mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí. ʻE lava ke kau heni ʻa e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Palaimelí, ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú, hisitōlia fakafāmilí, ngaahi kalasi moʻui fakafalala pē kiate kitá, BYU–Pathway Worldwide, mo e ngaahi kalasi laukongá mo e lea faka-Pilitāniá.

  • Feʻiloaki mo e kau faifekau taimi kakató pea fanongo ki heʻenau pōpoakí.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau mo ha ngaahi maʻuʻanga tokoni lahi ange, vakai ki he share.ChurchofJesusChrist.org mo e “Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí” ʻi he Gospel Library.

ʻOku fakaʻaongaʻi foki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ʻofá, vahevahé, mo e fakaafeʻí ki hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo kinautolu ʻoku foki maí.

23.2

Fakamālohia ʻa e Kāingalotu Foʻoú

ʻOku fakatou fakaʻofoʻofa mo faingataʻa ki ha tokolahi ʻa e kau ki he Siasí. ʻOkú ne ʻomi ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga, ka ʻoku toe fie maʻu foki ha fakaangaanga ki ha ngaahi tui, tōʻonga moʻui, mo ha ngaahi vā fetuʻutaki foʻou (vakai, 1 Tesalonika 1:6).

ʻOku fie maʻu ʻe he mēmipa foʻou kotoa ha feohi fakakaumeʻa, ngaahi faingamālie ke ngāue, pea mo fafangaʻi fakalaumālie. ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku tau foaki ki he kāingalotu foʻoú ʻetau ʻofá mo e poupoú (vakai, Mōsaia 18:8–10). ʻOku tau tokoni ke nau ongoʻi ʻoku nau kau ʻi he Siasí. ʻOku tau tokoni ke nau fakalakalaka ʻi he hala ʻo e fuakavá pea hoko ʻo “ului [lahi ange] ki he ʻEikí” (ʻAlamā 23:6). ʻOku tau tokoni ke “fafanga ʻa kinautolu ʻaki ʻa e folofola lelei ʻa e ʻOtuá, ke tauhi ʻa kinautolu ʻi he hala totonú, … ʻo falala taha pē ki he ngaahi lelei ʻa Kalaisí” (Molonai 6:4).

Te tau lava foki ʻo tokoni ki he kāingalotu foʻoú ke nau:

  • Ako mo aʻusia ʻa e fiefia ʻo e hoko ko ha ākonga ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Ako e founga ke ʻiloʻi ai e ngaahi ueʻi mei he Laumālié.

  • Fakatupulaki ha tōʻonga moʻui ʻo e lotu fakatāutahá mo e lotu fakafāmilí mo hono ako e folofolá.

  • Vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo honau fāmilí mo e kaungāmeʻá.

  • Kumi e hingoa ʻo ʻenau ngaahi kuí pea teuteu ke maʻu e ngaahi ouau fakatemipalé maʻanautolu.

  • Tupulaki ʻi hono fakahoko e ngaahi ngāue faka-Siasí mo kau ʻi he ngaahi faingamālie lahi kehe ʻoku ʻomi ʻe he Siasí.

23.3

Fakamālohia e Kāingalotu Foki Maí

ʻOku fili ʻe ha kāingalotu ʻe niʻihi ke ʻoua te nau toe kau ki he Siasí. Naʻe folofola ʻa e Fakamoʻuí, “Ko e faʻahinga peheé te mou kei fai atu ʻa e tokoní ki ai; he ʻoku ʻikai te mou ʻilo naʻa faifai pea nau tafoki mai ʻo fakatomala, pea haʻu kiate au mo e loto-fakamātoato moʻoni, pea te u fakamoʻui ʻa kinautolu; pea mou hoko ai ko e vaka ʻo e fakamoʻuí kiate kinautolu” (3 Nīfai 18:32). ʻOku ʻaonga ʻa e ngaahi leá ni kiate kinautolu kotoa pē, ʻi ha faʻahinga ʻuhinga pē, ʻe fie maʻu ke hoko atu ʻenau ngāue fakaetauhí.

Ko e kāingalotu ʻoku ʻikai ke nau kau kakato maí ʻoku ngalingali te nau foki mai kapau ʻoku nau fetuʻutaki lelei mo e kāingalotu ʻo e Siasí. ʻE lava ke tokoni ʻetau ʻofá mo e poupoú ke nau ikunaʻi ai ʻa e ngaahi faingataʻá. Hangē ko e kau mēmipa foʻoú, ʻoku nau fie maʻu ha feohi fakakaumeʻa, ngaahi faingamālie ke ngāue, pea mo fafangaʻi fakalaumālie kinautolu. ʻE ala tokoni ʻa ʻetau maʻu ha mahino ki honau tūkungá mo honau faingataʻaʻiá ke tau ngāue fakaetauhi ai kiate kinautolu ʻi he ongoʻingofua mo e ʻofa.

23.4

Kau Taki ʻi he Siteikí

23.4.1

Kau Palesitenisī Fakasiteikí

ʻOku ʻi he palesiteni fakasiteikí ʻa e ngaahi kī ʻi he siteikí ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻoú mo foki maí. ʻOkú ne fakahoko mo hono ongo tokoní ʻa e fakahinohino fakakātoa ki he ngaahi ngāue ko ʻení. Te ne fakapapauʻi ʻoku aleaʻi maʻu pē ʻa e ngāue ko ʻení ʻi he ngaahi fakataha fakasiteikí.

ʻOku meimei ke faʻa fakataha fakamāhina ʻa e palesiteni fakasiteikí mo e palesiteni fakamisioná ke fakafekauʻaki ʻa e ngaahi ngāue ʻi he vahaʻa ʻo e kau taki ʻi he siteikí mo e uōtí mo e kau faifekau taimi kakató. ʻOku kau ʻi he niʻihi ʻe lava ke kau ki aí ʻa e:

  • Ongo tokoni ʻi he kau palesitenisī fakasiteikí mo e fakamisioná.

  • Kau aleaʻanga māʻolunga ne vahe ki ai.

  • Palesiteni Fineʻofa ʻi he siteikí.

  • Kau faifekau naʻe vahe ʻe he palesiteni fakamisioná.

23.4.2

Kōmiti Fakasiteiki ʻa e Kau Taki Kakai Lalahí

ʻOku kau ʻi he kōmiti fakasiteiki ʻa e kau taki kakai lalahí ʻa e:

  • Kau palesitenisī fakasiteikí.

  • Kau palesitenisī Fineʻofa he siteikí.

  • Kau aleaʻanga māʻolunga ne vahe ke ngāue mo e ngaahi kōlomu ʻo e kaumātuʻá.

ʻE fakahinohinoʻi mo poupouʻi ʻe he kau taki ko ʻení ʻa e kau palesitenisī fakauooti ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e Fineʻofá ʻi he ngāue ʻo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻoú mo foki maí (vakai, 23.5.2). ʻE lava ke fakahoko e fakahinohinó ʻi ha kulupu pe fakafoʻituitui. ʻE lava ke fakaafeʻi ʻa e kau taki faifekau fakauōtí ke nau maʻu e fakahinohino ko ʻení.

Ki ha fakamatala lahi ange fekau‘aki mo e ngaahi fakataha ʻa e kōmiti ko ‘ení, vakai ki he 29.3.10.

23.4.3

Kau Aleaʻanga Māʻolungá

ʻE lava ke vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau aleaʻanga māʻolunga ke nau fakahinohinoʻi mo poupouʻi ʻa e kau palesitenisī ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e kau taki faifekau fakauōtí. ʻE lava ke vahe ha aleaʻanga māʻolunga ʻe toko taha pe tokolahi ange ke nau taki e ngaahi ngāue ko ʻení. Ka neongo ia, ʻoku maʻu ʻe he kau aleaʻanga māʻolunga kotoa pē ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení ki he ngaahi uooti mo e ngaahi kōlomu ʻoku vahe kinautolu ki aí.

23.4.4

Kau Palesitenisī ʻo e Fineʻofá he Siteikí

Fakatatau mo e fakahinohino ‘a e palesiteni fakasiteikí, ʻe fakahinohinoʻi mo poupouʻi ʻe he kau palesitenisī ʻo e Fineʻofa he siteikí ʻa e kau palesitenisī Fineʻofa he uōtí ʻi honau ngaahi fatongia ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo fakamālohia e kāingalotu foʻoú mo foki maí.

ʻĪmisi
pōtalanoa ha kaungāʻapi

23.5

Kau Taki ʻi he Uōtí

23.5.1

Kau Pīsopelikí

ʻE fakafekauʻaki ʻe he kau pīsopelikí mo e kau palesitenisī ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e Fineʻofá ʻi heʻenau tataki e ngaahi ngāue ʻa e uōtí ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻoú mo foki maí. ʻE fealēleaʻaki fakataha maʻu pē ʻa e kau taki ko ʻení.

ʻE fakapapauʻi ʻe he kau pīsopelikí ʻoku aleaʻi mo fakafekauʻaki ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení ʻi he fakataha alēlea fakauōtí mo e ngaahi fakataha alēlea fakauooti ʻa e toʻu tupú. ʻE toe vakaiʻi foki ʻe he kau pīsopelikí mo fakangofua e palani ʻa e uōtí ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻoú mo foki maí (vakai, 23.5.6).

ʻE feongoongoi ʻa e kau pīsopelikí mo e palesiteni fakasiteikí pe ʻe uiuiʻi ha taki faifekau fakauooti (vakai, 23.5.3 ki ha fakamatala lahi ange).

ʻE ʻinitaviu ʻe he pīsopé ʻa e kāingalotu foʻou ʻoku taʻu feʻungá ke maʻu haʻanau lekomeni temipale ke fakahoko ʻa e papitaiso mo e hilifakinima fakafofongá (vakai, 26.4.2). Te ne ʻinitaviu foki mo e houʻeiki tangata ʻoku taʻu totonú ke nau maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné (vakai, 38.2.9.1). ʻOku angamaheni ʻaki ke ne fakahoko ʻa e ngaahi ʻinitaviu ko ʻení ʻi loto ʻi he uike ʻe taha mei hono hilifakinima ʻo e mēmipá.

ʻE fakafekauʻaki ʻe he kau pīsopelikí mo e kau taki kehé ke fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe he kāingalotu foʻoú mo foki maí ha ngaahi faingamālie ke tokoni. ʻE ala tokoni e ngaahi faingamālie peheé ki he kāingalotu ko ʻení ke nau tupulaki fakalaumālie mo ongoʻi e mālohi ʻo e ʻEikí ʻi heʻenau moʻuí. ʻE ala tokoni foki ʻa e ngāue tokoní ke ongoʻi fiefia ʻa e kāingalotú mo fakatupulaki ha ngaahi feohi vāofi mo e niʻihi kehe ʻi he uōtí. ʻOku totonu ke makatuʻunga ʻa e ngaahi faingamālie ko ʻení ʻi he ngaahi fiemaʻu mo e ngaahi meʻa ʻoku malava ʻe he mēmipá. ʻI ha ngaahi tūkunga ʻe niʻihi, ʻe lelei ke ʻoange hano uiuiʻi. ʻI ha ngaahi tūkunga kehe, ko e lelei tahá ha fatongia faingofua pē.

23.5.2

Kau Palesitenisī ʻo e Kōlomu ʻo e Kaumātuʻá mo e Fineʻofá

Ko e kau palesitenisī ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e Fineʻofá te nau tataki e ngāue fakaʻaho ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻoú mo foki maí (vakai, 8.2.3 mo e 9.2.3). ʻE tataki ʻe he kau palesitenisī ʻo e kōlomu kaumātuʻá ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení maʻá e kau mēmipa ʻo e kōlomu kaumātuʻá. ʻE tataki ʻe he kau palesitenisī ʻo e Fineʻofá ʻa e ngaahi ngāue maʻá e kau mēmipa ʻo e Fineʻofá. Te nau ngāue fakataha ke tataki ʻa e ngāue ko ʻení mo e fakataha alēlea fakauōtí, ʻi he malumalu hono fakafekauʻaki ʻe he pīsopé.

ʻOku ʻa e kau taki ko ʻení ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení:

  • Tokoni ke ueʻi fakalaumālie ʻa e kāingalotú ke nau ʻofa ʻi he fānau ʻa e ʻOtuá, ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí, pea mo fakaafeʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e Fakamoʻuí (vakai, 23.1).

  • Fealēleaʻaki mo e kau mēmipa ʻo e kōlomú pe Fineʻofá ki ha founga ke vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí. Aleaʻi e founga ke kumi ʻaki ha kakai ke akoʻi ʻe he kau faifekaú mo e founga ke poupouʻi ai e kakai ʻoku akoʻí. Fealēleaʻaki fakataha ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e kāingalotu foʻoú mo kinautolu ʻoku foki maí pea mo e founga ke tokoni aí.

  • Vahe ha kau tangata mo ha kau fafine ngāue fakaetauhi ki he kāingalotu foʻoú mo foki maí (vakai, 21.2.1). ʻE lava foki ke vahe ha kau tangata mo ha kau fafine ngāue fakaetauhi ki he kakai ʻoku akoʻi ʻe he kau faifekaú (ʻoku fakahoko ʻeni ʻi he fakafekauʻaki mo e kau faifekaú). Kapau ʻe lava, ʻe vahe ʻe he kau takí ha kāingalotu ʻoku lava ke nau fakatupulaki ha feohi fakakaungāmeʻa vāofi mo e niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení. ʻE poupouʻi ʻe he kau takí ʻa e houʻeiki tangata mo fafine ngāue fakaetauhí ke nau fai ʻofa mo tokoni faka-Kalaisi.

  • ʻOange ha ngaahi faingamālie ki he kāingalotu foʻoú mo foki maí ke nau hoko ai ko ha kau fafine pe kau tangata ngāue fakaetauhi. Ke maʻu ha fakamatala lahi ange, vakai ki he vahe 21.

  • Tokoni ki he fakataha alēlea fakauōtí ke fokotuʻutuʻu ha palani ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí (vakai, 23.5.6).

  • Tataki e ngāue ʻa e taki faifekau fakauōtí. Kapau ‘oku ʻikai ui ha taki peheni, ʻe fua ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e kōlomu kaumātu‘á ʻa e fatongia ko ‘ení (vakai, 25.2.3).

ʻE vahe takitaha ʻe he palesiteni e kōlomu ʻo e kaumātuʻá mo e palesiteni ʻo e Fineʻofá ha mēmipa ʻo e kau palesitenisií ke tokoni ʻi hono tataki e ngaahi ngāué ni. ʻE ngāue fakataha ʻa e ongo mēmipa ko ʻeni ʻo e kau palesitenisií. Te na ō ki he ngaahi fakataha fakafekauʻaki fakauiké (vakai, 23.5.7).

23.5.3

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngaahi fakahinohino ki hono fulifulihí
Taki Faifekau Fakauōtí

‘E feongoongoi ʻa e kau pīsopelikí mo e palesiteni fakasiteikí ke fakapapauʻi pe ʻe ui ha taki faifekau fakauooti. Kapau te nau pehē ke fakahoko e uiuiʻi ko ʻení, ʻe feongoongoi ʻa e kau pīsopelikí mo e palesiteni e kōlomu ʻo e kaumātuʻá mo e palesiteni Fineʻofá ke fakakaukauʻi ʻa e taha ke uí. Ko e tokotahá ni ʻoku totonu ko ha taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ia. Kapau ‘oku ʻikai ui ha taki peheni, ʻe fua ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e kōlomu kaumātuʻá ʻa e fatongia ko ʻení.

ʻE poupouʻi ʻe he taki faifekau fakauōtí ʻa e kau palesitenisī ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e kau palesitenisī ʻo e Fineʻofá ʻi honau ngaahi fatongia fakafaifekaú. ʻOkú ne toe maʻu foki mo e ngaahi fatongia ko ʻení:

  • Fakafekauʻaki e ngāue ʻa e kāingalotu ʻo e uōtí mo e kau takí, kau faifekau fakauōtí, mo e kau faifekau taimi kakató. ʻE lava ke kau heni hono fakafekauʻaki ʻo e ngaahi ngāue ki he akoʻí, ngaahi ouau papitaisó, mo e ngaahi ngāue ki hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú. ʻE lava foki ke kau ai hano palani ha ngaahi founga ke tokoniʻi e kāingalotu ʻo e uōtí ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí.

  • Tataki e ngaahi fakataha fakafekauʻaki fakauiké (vakai, 23.5.7).

  • Kau ki he ngaahi fakataha alēlea fakauōtí ʻi he taimi ʻe fakaafeʻi aí.

  • Tokoni ki he fakataha alēlea fakauōtí ke faʻufaʻu mo fakahoko e palani ʻa e uōtí ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí (vakai, 23.5.6).

  • ʻI he feituʻu ʻoku fakangofua aí, aleaʻi e kau faifekau taimi kakató ke nau maʻu meʻatokoni mo e kāingalotú. Kumi ha ngaahi faingamālie ke maʻu meʻatokoni ai ʻa e kau faifekaú mo e ngaahi fāmili ʻoku mēmipá pē ha konga ʻo e fāmilí kae pehē ki he ngaahi fāmili māmālohí, kapau ʻe lava. Fakalotolahiʻi kinautolu ke nau vahevahe ha pōpoaki ʻo e ongoongoleleí mo e ngaahi fāmili ko ʻení.

  • Ngāue mo e taki ngāue fakatemipale mo e hisitōlia fakafāmili ʻi he uōtí pea mo e kau faifaleʻí ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku nau ako e ongoongoleleí, kāingalotu foʻoú, mo e kāingalotu ʻoku foki maí ke nau kau ʻi he ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí.

23.5.4

Kau Faifekau Fakauōtí

ʻE tokoni ʻa e kau faifekau fakauōtí ki he kāingalotu ʻo e uōtí ke nau aʻusia ʻa e fiefia ʻo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he 23.1. Te nau ngāue ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e taki ngāue faifekau fakauōtí pe ko e mēmipa ʻo e kau palesitenisī e kōlomu ʻo e kaumātuʻá ʻokú ne fakahoko ʻa e fatongia ko ʻení. ʻE lava ke fokotuʻu ʻe he palesiteni e kōlomu ʻo e kaumātuʻá mo e palesiteni ʻo e Fineʻofá ha kāingalotu ʻe lava ʻo ngāue.

ʻE akoʻi ʻe he kau faifekau fakauōtí ʻi he lea mo e faʻifaʻitakiʻanga, ʻa e founga ke ʻofa ai ʻi he niʻihi kehé, vahevahe ʻenau tuí, mo fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí. Te nau tokoni foki ki he kāingalotu ʻo e uōtí ke ngāue fakaetauhi ki he kāingalotu foʻoú mo kinautolu ʻoku foki maí.

ʻE kau ʻa e kau faifekau fakauōtí ʻi he ngaahi fakataha fakafekauʻaki fakauiké (vakai, 23.5.7).

23.5.5

Fakataha Alēlea Fakauōtí mo e Fakataha Alēlea Fakauooti ʻa e Toʻu Tupú

ʻOku totonu ke toutou aleaʻi maʻu pē ʻa hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí, ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakauōtí. ʻE lava ke kole ʻe he pīsopé ki he palesiteni e kōlomu ʻo e kaumātuʻá pe Fineʻofá ke ne tataki ʻa e ngaahi fealēleaʻaki ko ʻení, ʻa ia ʻoku totonu ke tokanga taha ki he fakafoʻituituí. ʻE lava ke fakaafeʻi ʻe he pīsopé ʻa e taki ngāue faifekau fakauōtí ke kau ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakauōtí.

ʻE lava ke aleaʻi ʻe he fakataha alēleá ʻa e palani ʻa e uōtí ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí. Te nau toe aleaʻi foki ha ngaahi ngāue ʻe fie maʻu ke fakafekauʻaki ʻi he ngaahi houalotú kotoa. ʻE ala tokoni ʻa e ngaahi foomu hangē ko ʻení ʻi he ngaahi fealēleaʻaki ko ʻení:

  • Lekooti Fakalakalaka ʻo e Ngāue Fakafaifekaú. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he kau faifekau taimi kakató ʻa e fōmú ni ki hono lipooti e fakalakalaka ʻa e kakai ʻoku nau akoʻí. ʻOku tokoni ʻa e foomu ko ʻení ki he kau faifekaú mo e kāingalotú ke fakafekauʻaki ʻenau ngāué. ʻI he ngaahi feituʻu ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻe he kau faifekaú ʻa e polokalama Tohi Palani Fakaʻēliá, ʻoku ʻatā ʻa e foomu ko ʻení ki he kau taki fakauōtí ʻi he Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Takí mo e Kalaké (LCR) pea mo e polokalama Member Tools. ʻI he ngaahi feituʻu kehé, ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he kau faifekau taimi kakató ha tatau fakapepa.

  • Lipooti Fakalakalaka ‘o e Mēmipa Foʻoú mo Foki Maí. ʻE fakaʻaongaʻi ʻe he kau taki fakauōtí ʻa e fōmú ni ke palani ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai ʻa e kāingalotú ke nau fakalakalaka fakalaumālie. ʻOku maʻu ia ʻi he LCR.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e fakataha alēlea fakauōtí, vakai ki he 29.2.5.

ʻI hono aleaʻi ko ia ʻo e ngaahi fiemaʻu ʻa e toʻu tupú ʻi he uōtí, ʻe tokanga makehe ʻa e fakataha alēlea fakauooti ʻa e toʻu tupú ki he kāingalotu foʻoú mo foki maí pea mo e toʻu tupu ʻoku akoʻi ʻe he kau faifekaú. ʻE aleaʻi foki ʻe he fakataha alēleá ha ngaahi founga ʻe lava ke kau ai ʻa e toʻu tupú ʻi he palani ʻa e uōtí ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí. Ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e fakataha alēlea fakauooti ʻa e toʻu tupú, vakai ki he 29.2.6.

23.5.6

Palani ʻa e Uōtí ki Hono Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí mo Hono Fakamālohia ʻo e Kāingalotu Foʻoú mo Foki Maí

ʻOku totonu ke ʻi ai ha palani mahino ʻa e uooti takitaha ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo e fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí. ʻE ala tokoni ia ke tataki ʻa e ngaahi fakatahá, ngāue tokoní, mo e ngaahi ʻekitivitií. ʻE lava ke kau ai ha ngaahi palani mo e ngaahi fakakaukau ki hono:

  • Tokoniʻi ʻo e taha kotoa ke ne ongoʻi ʻoku talitali lelei ia ʻi he ngaahi fakatahaʻangá mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e uōtí.

  • Tokoniʻi ʻo e kāingalotú ke nau aʻusia ʻa e fiefia ʻo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí.

  • Poupouʻi ʻo e kakai ʻoku akoʻi ʻe he kau faifekaú.

  • Tokoniʻi ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí ke nau tupulaki fakalaumālile.

ʻE tokoni ʻa e palesiteni ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e Fineʻofá ke faʻu ʻe he fakataha alēlea fakauōtí ʻa e palaní. ʻE toe tokoni foki mo e taki faifekau fakauōtí. ʻE toe vakaiʻi ia ʻe he pīsopé pea fakangofua ia.

ʻE taaimuʻa ʻa e kau mēmipa ʻo e fakataha alēlea fakauōtí ʻi hono fakahoko ʻo e palaní. Te nau lipooti ʻa e fakalakalaká ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakauōtí. Te nau fakatonutonu foki ʻa e palaní ʻi hano fie maʻu.

23.5.7

Ngaahi Fakataha Fakafekauʻakí

ʻOku fakahoko ha fanga kiʻi fakataha nounou tauʻatāina ʻi he uike kotoa pē ke fakafekauʻaki e ngaahi ngāue ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻoú mo foki maí. Kapau ‘oku ʻosi ui ha taki faifekau fakauooti, te ne tataki ʻa e ngaahi fakataha ko ʻení. Ka ʻikai, ʻe tataki leva ʻe he mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e kōlomu kaumātuʻá ʻokú ne fakahoko e fatongia ko ʻení.

ʻOku kau ʻi he niʻihi kehe ʻoku fakaafeʻí ʻa e:

  • Kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e Fineʻofá mo e kōlomu kaumātuʻá naʻe vahe ki aí.

  • Kau faifekau fakauōtí.

  • Ko ha ʻasisiteni ʻi he kōlomu ʻo e kau taulaʻeikí (pe palesiteni e kōlomu ʻo e kau akonakí pe tīkoní, kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha kau taulaʻeiki ʻi he uōtí).

  • Ko ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e kalasi lalahi taha ʻo e Kau Finemuí.

  • Kau faifekau taimi kakató.

ʻE lava ke nau aleaʻi ʻa e:

  • Fakahoko e palani ʻa e uōtí ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakamālohia ʻo e kāingalotu foʻoú mo foki maí. Te nau fakafekauʻaki ʻa e palani ko ʻení mo e ngaahi palani mo e taumuʻa ʻa e kau faifekau taimi kakató.

  • Ngaahi ngāue naʻe ʻoange ʻi he ngaahi fakataha kimuʻá.

  • Founga ke poupouʻi ai ʻa kinautolu ʻoku akoʻi ʻe he kau faifekaú.

  • Palani ki ha ngaahi ouau papitaiso he kahaʻú mo hono fakaafeʻi ʻo e kāingalotú ke nau omi ki ai.

ʻE lava ke fakahoko fakahangatonu ʻa e ngaahi fakataha ko ʻení pe ʻi he ʻinitanetí. ʻE lava foki ke hoko ʻa e fakafekauʻakí ʻi ha ngaahi founga kehe, kau ai ʻa e tā-telefoní, pōpoaki telefoní, mo e ʻīmeilí.