22. Vakarautaki ni Gagadre Vakayago ka Tarai Cake na Bula Rawati Koya
“22. Vakarautaki ni Veika Vakayago ka Tarai Cake na Bula Rawati Koya,” iVoladusidusi Raraba: Veiqaravi e Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai (2020).
“22. Vakarautaki ni Veika Vakayago ka Tarai Cake na Bula Rawati Koya,” iVoladusidusi Raraba.
iVakatakilakila
turaga e cakacaka tiko
22.
Vakarautaki ni Veika Vakayago ka Tarai Cake na Bula Rawati Koya
22.0
Ai Vakamacala Taumada
O ira na lewe ni Lotu era veiyalayalati me ra “colata vata na nodra icolacola, … rarawa vata kei ira sa rarawa … , ka vakacegui ira era sa gadreva na veivakacegui” (Mosaia 18:8–9). Na nodra qaravi o ira e tiko na nodra gagadre vakayago sa tiki ni Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou (raica na 1.2). Na itavi oqo e baleti ira kece na lewe ni Lotu ni ra veiqaraqaravi vakai ira.
Era sa vakasalataki talega na lewe ni Lotu me ra vaqaqacotaka na nodra bula rawati ira mai na cakacaka vagumatua kei na veivuke ni Turaga. Na bula rawati koya sa ikoya na kaukauwa, iyalayala, kei na sasaga mo rawata kina na bula vakayalo kei na bula vakayago ni bula yadua kei na bula ni matavuvale. Ni ra sa yaco na lewenilotu mera bula rawati ira vakalevu cake, sa na rawa vakavinaka talega mera qaravi ira tale eso.
SASAGA NI TAMATA YADUA KEI NA MATAVUVALE
22.1
Tarai Cake na Bula Rawati Koya
Ena veivuke ni Turaga, era tara cake kina na lewenilotu na bula rawati koya ena veisala eso oqo:
Vakatorocaketaka na kaukauwa vakayalo, vakayago, kei na vakasama.
Rawata na vuli kei na cakacaka.
Vakavinakataka cake na vakavakarau vakayago.
22.1.1
Qaqaco Vakayalo
E vakaraitaka na iVakabula ni, “au sa okata na ka kecega me ka vakayalo, io au sa sega mada ni bau solia vei kemudou ena dua na gauna e dua na lawa vakayago” (Vunau kei na Veiyalayalati 29:34). Era tara cake na nodra igu vakayalo na lewenilotu ni ra cakava na veika oqo:
Cakacakataka nodra vakabauti Jisu Karisito.
Masu.
Lolo.
Vulica na ivolanikalou kei na nodra vosa na parofita bula.
Talairawarawa ki na ivunau.
Tiko ena soqoni ni sakaramede kei na soqoni tale eso ni Lotu.
Vakarautaka na veiqaravi vei ira na tani.
Vakaitavi ena veicakacaka tabu vakalotu ka saga me ra maroroya na veiyalayalati e salavata kaya.
Ni ra vakayacora na veika oqo na lewenilotu, era na ciqoma na veidusimaki mai vua na Yalo Tabu ena ivakarau me wali kina na nodra leqa ka veiqaravi mana vei ira na tani.
22.1.2
Tiko Bulabula ni Yago kei na Vakasama
E vinakati ira na Luvena na Tamada Vakalomalagi me ra tara cake na kaukauwa vakayago kei na vakasama. Oqo e oka kina na kena caka na veika oqo:
Segata mo kania na kakana bulabula, dau vakaukauwa yago vakawasoma, ka moce vakavinaka.
Levea na veika eso kei na itovo e veivakacacani se veivakatotogani.
Vakatovotovotaka na tiko bulabula vinaka ka ciqoma na veiqaravi vakavuniwai.
Vakatorocaketaka ka vaqaqacotaka na veimaliwai bulabula vata kei na matavuvale kei ira tale eso.
Vulica mo lewa vinaka na oca ni vakasama.
Vakasaqara na veivuke ena vakasama se na bolebole e lomada ni gadrevi vakakina.
iVakatakilakila
cici tiko na veiwatini
22.1.3
Na Vuli kei na Cakacaka
E vakavuvulitaka na iVakabula ni “lagilagi ni Kalou na vuku” (Vunau kei na Veiyalayalati 93:36). A vakavulica talega o Koya, “Dou vakasaqara na kila ka, io ena vuli kei na vakabauta” (Vunau kei na Veiyalayalati 88:118; raica talega na 130:18). Na vuli ka kei na vulli cakacaka e koronivuli e rawa ni vakavurea na cakacaka vinaka cake me rawa kina vei ira na lewenilotu me ra vakarautaka na gagadre ni tamata yadua kei na matavuvale.
Na vakatorocaketaki ni gugumatua vakacakacaka ena vukei ira na lewenilotu mera cau ki na nodra matavuvale, na Lotu, kei na vuravura. Era sa vakasalataki na lewenilotu mera cakacaka vakaukauwa ka yalodina ena veika kece era cakava.
22.1.4
Vakavakarau Vakayago
E vakavulica na ivolanikalou na bibi ni vakavakarau (raica na Isikeli 38:7; Vunau kei na Veiyalayalati 38:30). Era sa vakasalataki na lewenilotu mera vakavakarau me rawa ni ra qaravi ira vakataki ira, nodra matavuvale, kei ira tale eso ena gauna ni leqa.
Era na vakalevutaka na lewenilotu na nodra tuvakarau vakailavo ena nodra:
Saumi ikatini kei na isolisoli tale eso (raica na Malakai 3:8–12).
Bokoca ka levea na dinau ena kena levu e rawa.
Vakarautaka ka bula ena loma ni dua na ituvatuva vakailavo.
Mamaroroi ilavo me baleta na veisiga ni mataka.
Rawati ni vuli veiganiti me vukei ira ena nodra rawata na veika me ra bula kina kei na nodra matavuvale (raica na 22.3.3).
Na vakavakarau e oka talega kina na tarai cake ni dua na ituvatuva ena kena qaravi na gagadre taumada ena gauna ni leqa tubukoso. Era sa vakayaloqaqataki na lewenilotu me ra vakarautaka na kakana, wai, kei na veika gadrevi tale eso me baleta na gauna lekaleka kei na veigauna balavu cake.
Veiqaravi vei Ira Era Vakaleqai tu Vakayago kei na Vakasama
Era sa vakavulici na tisaipeli ni Turaga me ra “veilomani ka dau veivukei” ka “vukei ira era sa gadreva na … veivuke” (Mosaia 4:15–16). Era dau segata na lewenilotu me ra raici ira na tani me vaka sa raici ira na iVakabula, ka ra kila vakavinaka na nodra kaukauwa kei na gagadre e duatani sara. Ni vakayacori oqo, era na vakauqeti na lewenilotu me ra kila na sala me ra qaravi ira kina era tu vei ira na gagadre vakayago kei na vakasama. Na gagadre oqo e rawa ni okati kina na kakana, isulu, vale, vuli, cakacaka, bula vakayago, kei na ituvaki ni bula vinaka ni vakasama.
22.2.1
Na Lololo ni Turaga
E vakavuvulitaka na iVakabula, “Na veika kecega ko sa kitaka mo vukei ira kina na dravudravua, … io [me] soli vua na bisopi … [ka] me na dau maroroi tu kina ena noqu lololo, me dau qaravi kina na dravudravua kei na vakaleqai” (Vunau kei na Veiyalayalati 42:31, 34). Na ivurevure kece sa vakarautaki tu ki na Lotu me vukei ira era vakaleqai tu vakayago era vakatokai me lololo ni Turaga (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 82:18–19). Oqo era oka kina na nodra isolisoli na lewenilotu ni gauna, taledi, yalololoma, iyaya, kei na ivurevure vakailavo me ra vukei kina o ira era vakaleqai tu.
Na lololo ni Turaga e tiko ena veitabanalevu kei na iteki yadua. O ira na iliuliu e rawa ni ra vukea na tamata yadua kei na matavuvale me ra kunea na iwali ni nodra gagadre ena nodra vakayagataka na kila ka, maqosa vakacakacaka, kei na veiqaravi era solia na lewe ni tabanalevu kei na iteki.
Sega ni oka kina na nona lololo na Turaga, sa rawa vei ira na lewenilotu me ra ciqoma vakawasoma na veivuke mai na ivurevure ni matanitu kei na itikotiko raraba (raica na 22.12).
iVakatakilakila
na marama e solia tiko na kakana vua e dua na turaga
22.2.2
Na Lawa ni Lolo kei na iSolisoli ni Lolo
Sa vakarautaka na Turaga na lawa ni lolo kei na isolisoli ni lolo me ra vakalougatataki kina na Nona tamata ka vakarautaki kina e dua na sala me ra qaravi ira era gadreva tu na veivuke. Na lawa ni lolo e vakalougatataki rau ruarua o koya e solia kei koya e ciqoma. Era na toro voleka vua na Turaga na lewenilotu ka tubu cake ena kaukauwa vakayalo ni ra bulataka tiko na lawa ni lolo. Era na vaqaqacotaka talega na nodra bula rawati ira ka vakatorocaketaka na yalololoma levu cake. (Raica na Aisea 58:6–12; Malakai 3:8–12.)
E rawa ni vakayacori na lolo ena dua ga na gauna e rawa. Ia, era dau vakamuria na lewenilotu na imatai ni siga ni Vakacecegu ni vula me siga ni lolo. E dua na siga ni lolo e oka kina na veika oqo:
Masumasu
Na nomu sega ni kana ka gunu me 24 na auwa (kevaka o rawata vakayago)
Solia na isolisoli ni lolo ena yalodina
Na isolisoli ni lolo e dua na isolisoli me vukei ira era vakaleqai tu. Ni ra lolo na lewenilotu, era sa sureti me ra solia e dua na isolisoli ka tautauvata kei na isau ni kakana era sega ni kania. Era sa vakayaloqaqataki na lewenilotu me ra daulomasoli ka solia vakalevu cake mai na isau ni rua na kana oqori kevaka era rawata.
Era na solia na lewenilotu na nodra isolisoli ni lolo kei na dua na tikidua ni iKatini kei na iSolisoli Tale Eso vei bisopi se dua vei rau nona daunivakasala. Ena so na vanua, e rawa talega ni ra solia na nodra isolisoli ena initaneti. Ena so na tabanalevu, sa rawa vei bisopi me vakatarai ira na lewe ni Matabete i Eroni me ra kumuna vata na isolisoli ni lolo (raica na 34.3.2).
22.2.3
Veiqaravi
Era segata na lewenilotu me ra qaravi ira na tani me vaka a cakava na iVakabula (raica na Joni 13:35). Era segata mera kila na nodra dui kaukauwa kei na gagadre. Era veiqaravi vakai ira ena loloma kei na veiciqomi.
E rawa ni dau vakayacori na veiqaravi ena tabanalevu, iteki, se itikotiko raraba. Ena veivanua e tu kina na JustServe.org sa rawa vei ira na lewenilotu kei na so tale me ra kunea kina na madigi eso ni veiqaravi vakaitikotiko. Sa rawa talega vei ira na lewenilotu kei na so tale me ra vakarautaka na veivuke ni leqa tubukoso se veiqaravi vakaitikotiko ena veicakacaka e cicivaka na Lotu.
22.2.4
Veivuke Raraba ni Vakamatatamata
Na Lotu e vakarautaka na veivuke vakakawatamata e veiyasai vuravura. E dau vakayacora oqo vakadodonu vakakina ena nona cakacaka vata kei ira na veisoqosoqo ni veivukei tale eso. E dau solia na veivuke ka sega ni vakuwai kina e dua na matatamata, na matalotu, se matanitu.
O ira na lewenilotu kei ira tale eso era gadreva mera tokona na sasaga oqo e rawa ni ra cau ki na ilavo ni veiqaravi raraba ni Lotu. Era na solia na lewenilotu na nodra cau kei na dua na Tikidua sa vakaleweni oti ni iKatini kei na iSolisoli Tale Eso vei Bisopi se dua vei rau nona daunivakasala. Ena so na vanua, e rawa talega ni ra solia na nodra isolisoli ena initaneti.
SASAGA NI ILIULIU
22.3
iVakarau ni Kena Tarai Cake na Bula Rawati Koya kei na Veiqaravi Vei Ira era Vakaleqai Tu
O ira na iliuliu ni Lotu era matataka na iVakabula ena nodra kauwaitaki ira era vakaleqai tu ena veika vakayago kei na vakasama (raica na 22.3.4). Ni ra vakayacora oqo, era na sasagataka me ra vukei ira na lewenilotu me ra vaqaqacotaka na nodra bula rawati ira.
Era na vakasaqara na iliuliu na veidusimaki ni Yalo Tabu me rawa ni ra veivuke ena veikauwaitaki kei na yalololoma. Na iwalewale oqo ena vukei ira na iliuliu me ra sotava na nodra leqa na lewenilotu ena sala ka na tara cake na bula rawati koya:
Vakasaqarai ira era leqa tu.
Vukei ira mera dikeva ka walia na gagadre vakatotolotaki.
Vukei ira me ra tara cake na bula rawati koya ni veigauna balavu.
Veiqaravi vei ira era vakaleqai tu ena ocaoca ni lomadra.
22.3.1
Vakasaqarai Ira Era Vakaleqai Tu
E tiko vua na bisopi e dua na itavi bibi me vakasaqarai ira ka vukei ira na vakaleqai tu (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:112). Eso tale e tiko na nodra itavi bibi ena nodra vukea na bisopi ena itavi oqo e oka kina na:
Dauveiqaravi tagane kei na yalewa.
Mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na kuoramu ni italatala qase.
Daunivakasala nei bisopi.
Eso tale na lewe ni matabose ni tabanalevu.
Kevaka e gadrevi, sa rawa vei iratou na matabisopi me kaciva na kenadau ni welefea ni tabanalevu kei na bula rawati koya me tokona na sasaga oqo (raica na 22.6.4).
Ena yalo ni loloma kei na veikauwaitaki, o ira na iliuliu ni tabanalevu kei ira era veiqaravi vata era na vukea na nodra laurai na lewenilotu era gadreva na veivuke. E sega walega ni veirauti me qai vakayacori na veivuke ena gauna e kerei kina. Mera veivakasalataki na iliuliu kivei ira na turaga kei na marama dauveiqaravi me vakadeitaki ni ra sa ciqoma na veiqaravi e ganita na lewenilotu era vakaleqai tu.
22.3.2
Vukei ira na Lewenilotu me Dikevi ka Qaravi na Veika e Vakatotolotaki
Era segata na lewenilotu me ra sotava na nodra gagadre taumada mai na nodra sasaga vakai ira kei na veivuke mai vei ira na isema ni matavuvale. Ni sega ni veirauti oqo, era na gadreva beka na lewenilotu na veivuke mai na ivurevure tale eso me vaka na:
iVurevure vakamatanitu kei na itikotiko (raica na 22.12).
Veivuke ni Lotu.
E rawa ni oka ena veivuke ni Lotu na veika e gadrevi vakatotolo me vaka na kakana, iyaya ni tiko bulabula, isulu, vale, se so tale na veika taumada. Sa rawa ni vakayagataka na bisopi na isolisoli ni lolo me sotavi kina na leqa vakaoqo. Ena vanua e tiko kina na nodra ota na bisopi, sa dau vakayagataki ira vakararaba na bisopi me vakarautaka na kakana kei na veika taumada tale eso (raica na “Ota ni Bisopi kei na Yacasoli” ena iVurevure ni iLiuliu kei na Vunivola [VLV]).
Ni vakarautaki na veivuke ni Lotu, era na vakamuria na iliuliu na ivakavuvuli kei na lawatu e dusimaki ena wase 22.4 kei na 22.5.
22.3.3
Vukei ira na Lewenilotu mera Taracake na Bula Rawati Koya ena Gauna Balavu
E rawa ni ra gadreva tikoga na lewenilotu na veitokoni ni kena wali na bolebole balavu. Na vuli, vuli cakacaka, se so tale na ivurevure e rawa ni vukei ira me ra tara cake na bula rawati koya ka sotava na gagadre ni veigauna balavu. O ira na iliuliu ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na kuoramu ni italatala qase, o ira na turaga kei na marama dauveiqaravi, kei ira tale eso e rawa ni vukei ira na lewenilotu mera rawata na ivurevure oqo.
Na iTuvatuva ni Bula Rawati Koya ena vukei ira na lewenilotu me ra kila na nodra kaukauwa kei na nodra leqa. Ena vukei ira talega mera kila na ivurevure yaga. E dodonu me vakayagataki na ituvatuva oqo ena veigauna kece e vakasamataki kina na veivuke ni Lotu. Sa rawa vei bisopi me lesi ira na iliuliu ni iSoqosoqo ni Veivukei, iliuliu ni kuoramu ni italatala qase, turaga kei na marama dauveiqaravi, se so tale me ra vukei ira na lewenilotu me ra vakalewena na ituvatuva oqo.
Me tiki ni dua na ituvatuva ni bula rawati koya, sa rawa vei ira na iliuliu mera vakatura na lewenilotu mera vakaitavi ena dua na ilawalawa ni bula rawati koya. Era na vukei ira na ilawalawa oqo me ra tara cake na maqosa kei na ivurevure me baleta na vuli vinaka cake, cakacaka, se na vakatulewataki ilavo (raica na 22.13). Era na dau tuvalaki raraba na ilawalawa mai na matabose ni iteki se tabanalevu (raica na 22.10.2, 22.7).
Na bisopi, se dua tale na iliuliu e lesia o koya, ena vakayagataka na iDusidusi nei Bisopi ki na iTuvatuva ni Bula Rawati Koya ena gauna ni veivukei. Na fomu oqo ena vukei ira na iliuliu mera vakamuria na nodra toso ki na bula rawati koya.
22.3.4
Veiqaravi Vei Ira era Vakaleqai tu ena Oca ni Lomadra
E vuqa na lewenilotu era sotava na bolebole ena oca ni lomadra. Sa rawa mera veivuke na dauveiqaravi turaga kei na marama kei ira na iliuliu ni tabanalevu ena nodra vukei na lewenilotu ena bolebole oqo.
Na nona sasagabula e dua na tamata ena oca ni lomana e rawa talega ni tarai ira na nona lewe ni matavuvale. E dodonu me ra dau vakarorogo na iliuliu ni tabanalevu ki na nodra gagadre na lewe ni matavuvale, vakabibi o ira na veiwatini. Era na veitokoni na iliuliu ka ciqomi ira.
Na Lotu e vakarautaka na “iVurevure ni Veivakasalataki” me vukei ira na iliuliu me ra tokoni ira na lewenilotu ena ituvaki raraba ni vakasama kei na veimaliwai. Na ikuri ni ivurevure me baleti ira na lewenilotu e oka kina na veika oqo:
Sa rawa vei ira na bisopi mera veivosaki vata kei ira na vakailesilesi ni Qaravi ni Matavuvale mera kila vakavinaka kina na bolebole e lomana e dua na lewenilotu ka raica na ivurevure e tiko kei na veiqaravi. Sa rawa talega vei ira na peresitedi ni iteki kei na kaulotu mera veivosaki kei na Veiqaravi ni Matavuvale. Me tiki ni veitalanoa oqo, sa rawa vei ira na vakailesilesi ni Veiqaravi ni Matavuvale me ra vukei ira na iliuliu me ra dikeva kevaka e dua na lewenilotu e bibi toka na bolebole ni lomana se bula ni veimaliwai e sotava tiko ka gadreva kina na ivakasala mai vei ira na kenadau. O ira na iliuliu oqo e rawa ni ra kerea e dua na veivakasalataki ena nodra veitaratara ki na tabana ni Veiqaravi ni Matavuvale se vua na nodra manidia ni welefea kei na bula rawati koya. Raica na 31.3.6 me baleta na itukutuku ni veitaratara.
Sa rawa vei ira na bisopi mera vagolei ira na lewenilotu era gadreva na veivakasalataki vua e dua na kenadau ena tabana ni Veiqaravi ni Matavuvale, ena vanua e tu kina. Era na vakayacora oqo ena nodra vakayagataka na ota ni veiqaravi nei bisopi (raica na “Ota ni Bisopi’ kei na Dauvakatataro” ena VLV). Vakakina, e rawa ni ra kere veivuke na lewenilotu mai vei ira na kenadau ni soli ivakasala kilai ena noda veitikotiko.
Ena so na gauna era dau vakasalataki ira na lewenilotu era gadreva na veivuke o ira na bisopi, me ra veivutunitaka na itovo ca. Na itovo oqo e rawa ni oka kina na ivalavala ca e semati se vu mai na itovo veivakatotogani. Ena ituvaki vakaoqo, e dodonu vei ira na bisopi me ra raica na idusidusi ena 32.8.1 kei na 32.8.2.
iVakatakilakila
vakaraica tu na pepa na veiwatini
22.4
iVakavuvuli ni kena Vakarautaki na Veivuke ni Lotu
Ena veivuke ni Turaga, era dau segata na lewenilotu mera qaravi ira vakataki ira kei na nodra matavuvale. Era sa vakayaloqaqataki na isema ni matavuvale me ra veivuke kevaka e gadrevi. Ni ra gadreva na lewenilotu na ikuri ni veivuke, e rawa ni ra gole ki na ivurevure tale eso me vaka na:
iVurevure vakamatanitu kei na itikotiko (raica na 22.12).
Veivuke ni Lotu mai na isolisoli ni lolo se ota ni bisopi me baleta na kakana kei na veika ka gadrevi taumada tale eso (raica na 22.3.2).
Kena inaki na veivuke ni Lotu me vukei ira na lewenilotu mera rawati ira ga vakai ira ka sega ni bula vakararavi. Na veivuke cava ga e dodonu me vaqaqacotaki ira na lewenilotu ena nodra sasaga mera bula rawati ira.
Ni vakarautaki na veivuke ni Lotu, era na vakamuria na iliuliu na ivakavuvuli ena iwasewase 22.4.1 ki na 22.4.5. Era sa vakayaloqaqataki na matabisopi kei na vunivola me ra raicalesu na vidio “iLavo Tabu, iTavi Tabu.”
22.4.1
Vakayaloqaqataka na iTavi ni Tamata Yadua kei na Matavuvale
Era vakavulica na iliuliu ni sa nodra itavi taumada na tamata yadua kei na matavuvale mera qarava na nodra bula vakayago, na lomadra, kei na nodra tiko vinaka vakayalo. Ena nodra bulataka na ivakavuvuli ni bula rawati koya, sa na rawa vakavinaka cake vei ira na lewenilotu me ra walia na nodra gagadre ni veisiga ni mataka (raica na 22.1).
Ni bera ni soli na veivuke ni Lotu, na bisopi (se dua tale na iliuliu se lewenilotu e lesia o koya) me na railesuva vata kei ira na lewenilotu na ivurevure cava era sa vakayagataka tiko me ra sotava kina na nodra gagadre. Na tamata oqo ena rawa ni vakatura na ivurevure tale eso me ra vakasamataka na lewenilotu, oka kina na ivurevure e tiko ena matanitu se itikotiko (raica na 22.12).
22.4.2
Vakarautaka na Veivuke Vagauna me Baleta na Gagadre Bibi
Na inaki ni veivuke ni Lotu sai koya me sotava vakawawa na gagadre taumada ni ra saga na lewenilotu mera bula rawati ira. Na veivuke ni isolisoli ni lolo e vakayagataki me saumi kina na veika yaga eso, me vaka na kakana kei na isulu. Ia, e rawa talega ni vakayagataki me saumi kina na vale se bili ni wai kei na livaliva. E rawa talega ni vakayagataki me saumi kina na veiqaravi ki na tamata yadua me vaka na veivakasalataki, qaravi vakavuniwai, se vuli leleka ni kila ka vakacakacaka.
Na veivuke ni Lotu e kena inaki me tokona na bula—ka sega ni tokona na ivakarau ni bula. Era na gadreva beka na lewenilotu na veitokoni kei na veikauwaitaki ni ra cakacaka me vakalailaitaki se kau laivi na vakayagataki ilavo me rawa ni ra rawata kina na nodra gagadre.
E dodonu vei ira na bisopi me ra vakatulewa vakavinaka ka vakasaqara na veidusimaki vakayalo ni ra vakasamataka na levu ni ilavo kei na gauna ni veivuke e soli. E dodonu me ra dau yalololoma ka dau lomasoli ena gauna vata era sega ni vakavuna tiko kina na bula vakararavi.
22.4.3
Vakarautaka na iVurevure se Veiqaravi ka Sega ni iLavo
Kevaka e rawa, me na kakua ni soli ilavo na bisopi. Ia, e dodonu me vakayagataka na isolisoli ni lolo se na nona ota na bisopi me vakarautaka na kakana se na veiqaravi era gadreva na lewenilotu. Mera na qai vakayagataka na lewenilotu na nodra ilavo mera sauma kina na veika tale eso e gadrevi.
Ni sega ni veirauti, sa na rawa ni veivuke na bisopi ena kena vakayagataki na isolisoli ni lolo ki na kena saumi na bili e ganita (raica na 22.5 2). Kevaka e rawa, e dodonu me vakau vakadodonu na sausaumi oqo ki vua e solia na veiqaravi (raica na 22.5.3).
22.4.4
Solia na Madigi ni Cakacaka se Veiqaravi
O ira na bisopi era na sureti ira era ciqoma na veivuke me ra cakacaka se vakarautaka na veiqaravi ena kena levu era rawata. Oqo ena vukei ira na lewenilotu me ra rawata na yalo ni dokai koya. E vakalevutaka talega na nodra rawa ni bula rawati ira. Ena vanua e tiko kina na JustServe.org ena rawa ni vakayagataki me laurai kina na madigi eso ni veiqaravi vakaitikotiko.
Eso na lewenilotu era sa qase cake se ra vakaleqai tu vakayago e yalani beka ga na cakacaka se veiqaravi era rawa ni solia. Mera kila na iliuliu na nodra ituvaki ni bula ka solia na digidigi ni cakacaka ena rawa ni ra cakava ena ituvaki ni bula era tu kina.
22.4.5
Maroroya na iTukutuku me Baleta na Veivuke ena Lotu
Eratou na maroroya na bisopi kei ira tale eso na iliuliu ni tabanalevu na itukutuku cava ga me baleti ira na lewenilotu era gadreva na veivuke ni Lotu. Oqo ena taqomaka na nodra veika vakatamata yadua na lewenilotu kei na nodra bula dokai. (Raica na 31.3.)
O ira na lewenilotu era ciqoma na veivuke e dodonu me ra kila na ituvaki tabu ni isolisoli ni lolo kei na nodra ota na bisopi. E dodonu mera doka ka maroroya na itukutuku ni veivuke cava ga era vukei kina.
Eso na gauna ena rawa ni veivuke ki na matabose ni tabanalevu se eso tale me ra kila na gagadre ni tamata yadua se matavuvale. E dua na ivakaraitaki sa ikoya ni vaqara cakacaka tiko e dua na lewenilotu. Ena gauna oqo, me rau vakasaqara o bisopi kei ira na iliuliu tale eso na veivakadonui nei lewenilotu mera wasea na itukutuku vakaoqori.
22.5
Lawatu ni Kena Vakarautaki na Veivuke ni Lotu
Mera na vakamuria na iliuliu ni Lotu na lawatu era tiko ena iwasewase oqo ni ra solia na veivuke mai na isolisoli ni lolo se na nodra ota na bisopi me baleta na kakana kei na iyaya tale eso.
22.5.1
Lawatu me Baleti Ira Era Ciqoma na Veivuke ni Lotu
22.5.1.1
Veivuke Vei Ira na Lewe ni Tabanalevu
Vakararaba, o ira na lewenilotu era ciqoma na veivuke ni Lotu e dodonu me ra vakaitikotiko ena loma ni iyalayala ni tabanalevu ka tiko na nodra ivolatukutuku ni lewenilotu ena tabanalevu. Na veivuke e rawa ni soli veitalia kevaka e dau lotu e veigauna na lewenilotu oqo se bulataka na ivakatagedegede ni Lotu se sega.
Kevaka e dua na lewenilotu e se qai toki ga yani ki na tabanalevu, ena veitaratara o bisopi vua na bisopi sa oti me veivosakitaka na nona ituvaki ni bula na tamata oqo ni se bera ni vukei. Sa rawa talega vei ira na bisopi me ra railesuva na veivuke kece e soli ena tolu na yabaki sa oti ena iwasewase ni “Finance [Veika Vakailavo]” ni VLV.
22.5.1.2
Veivuke vei ira na Bisopi kei na Peresitedi ni iTeki
Ena so na gauna e dua na bisopi se o ira na lewe ni nona matavuvale voleka ka tiko ena tabanalevu era na gadreva na veivuke ni Lotu. Ni yaco oqo, ena railesuva na bisopi na gagadre kei na veivuke e vakaturi vata kei na peresitedi ni iteki. E gadrevi na veivakadonui vakaivola nei peresitedi ni iteki ni bera ni qai vakayagataka o bisopi e dua na isolisoli ni lolo se vakadonuya na ota ni bisopi me baleti koya se nona matavuvale.
Kevaka me na vakayagataki na isolisoli ni lolo, sa dodonu me na raica taumada o peresitedi ni iteki na bili kei na veika me na saumi vakailavo ni bera ni vakadonui na kena saumi. Ena sega ni vakadonuya o bisopi e dua na sausaumi vei koya se nona matavuvale.
Ena gauna e gadreva kina e dua na peresitedi ni iteki se lewe ni nona matavuvale voleka ka vakaitikotiko ena nona tabanalevu na veivuke, me veitaratara kei bisopi. Ena muria o bisopi na ivakavuvuli vata ga kei na idusidusi ni veivuke ni Lotu me vaka ga e dau vakayacora vei ira kece tale na vo ni lewenilotu. Ia, ena gauna sa vakadonuya kina o bisopi na kerekere, sa dodonu vei peresitedi ni iteki me vakauta yani vei iratou na Mataveiliutaki ni iWasewase. Erau na waraka o peresitedi ni iteki kei bisopi na veivakadonui mai vua e dua na lewe ni Mataveiliutaki ni iWasewase ni bera ni qai vakayacori na sausaumi se na ota. (Kevaka e gadreva na veivuke e dua na peresitedi ni tikina, ena kerea na veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu ka sega na nodratou na Mataveiliutaki ni iWasewase.)
22.5.1.3
Veivuke vei ira na Lewenilotu Era Tiko-vulagi se Sega Nodra Vale
E rawa vei ira na bisopi mera vukei ira na lewenilotu kei ira tale eso era tiko vulagi se sega nodra vale. Ia, era na vakasamataka vakamatau na mataqali kei na levu ni veivuke me soli. Era sa vakayaloqaqataki me ra veivakasalataki vata kei na bisopi ni nona tabanalevu e liu ni bera ni solia na veivuke.
O ira na bisopi era dau sureti ira na tiko vulagi se sega nodra vale ka ciqoma na veivuke me ra ciqoma na madigi ni cakacaka se veiqaravi. E rawa talega vei ira na bisopi mera vagolei ira na lewenilotu oqo ki na veivurevure vakaitikotiko ka ra vakaiyaragitaki me ra walia na nodra gagadre.
Ni sa gadrevi vakakina, sa rawa vua e dua na peresitedi ni iteki me lesia e dua na bisopi me qarava na kerekere taucoko ena loma ni iteki mai vei ira era tiko vulagi se sega nodra vale. Ena so na vanua era veivolekati sara na iteki ka levu kina na tamata era tu vulagi se sega nodra vale. Ena veigauna oqori, sa rawa ki na Mataveiliutaki ni iWasewase me kaciva e dua na daukaulotu dauveiqaravi me qarava na nodra kerekere ni veivuke. Na turaga oqo e dodonu me sa veiqaravi oti vakabisopi.
22.5.1.4
Veivuke Vei Ira na Tamata Era Sega ni Lewe ni Lotu
O ira era sega ni lewena na Lotu e kena ivakarau me ra dau vagolei ki na veivurevure ni veivuke vakaitikotiko me ra vukei kina. Ena veigauna vakavudua eso, ena veidusimaki ni Yalotabu, sa rawa vei bisopi me vukei ira ena isolisoli ni lolo se na nodra ota na bisopi. Me kena ivakaraitaki, sa rawa vei bisopi me vakasamataka na veivuke vei ira na itubutubu se dauveisusu era sega ni lewe ni Lotu ia e dua se sivia na gone era lewenilotu.
22.5.2
Lawatu ni Vakayagataki ni iSolisoli ni Lolo
22.5.2.1
Veiqaravi Vakavuniwai se Veiqaravi Tale Eso
Na iwasewase yadua ni Lotu e sa tauyavutaka na iyalayala ni kena vakayagataki na isolisoli ni lolo me saumi kina na veiqaravi vakavuniwai, bati, se bula ni vakasama. Na iyalayala oqo era vakatura mai na Mataveiliutaki ni iWasewase. Era na vakadonui mai na Komiti e Cake ni Welefea kei na Bula Rawati Koya ni Lotu. E rawa ni duidui na iyalayala oqo ena veiyasana se matanitu ena dua na iwasewase.
Ni ra vakayagataka na bisopi na isolisoli ni lolo me veivuke ena kena saumi na veiqaravi vakavuniwai, bati, se vakasama, e sega ni dodonu me sivia yani na iyalayala oqo ke sega na veivakadonui e ganita. Me baleta na levu ni ilavo vakadonui kei na idusidusi, raica na “Vakayagataki ni iSolisoli ni Lolo me Baleta na Veiqaravi Vakavuniwai.”
22.5.2.2
Dinau kei na Bisinisi se Vakatubuilavo sa Lusi
Ena sega ni rawa ni vakayagataki na isolisoli ni lolo me saumi kina na dinau vakaveivoli, me vaka na kadi ni dinau se dinau ni tamata yadua. Me kakua talega ni vakayagataki na isolisoli ni lolo me saumi kina na dinau ena vuku ni bisinisi se vakatubuilavo sa lusi.
22.5.2.3
Saumi Lesu ni iSolisoli ni Lolo
Era na sega ni sauma lesu na lewenilotu na veivuke ni isolisoli ni lolo era ciqoma mai na Lotu.
22.5.2.4
Levu ni iSolisoli ni Lolo e Vakayagataki ena Tabanalevu
E sega ni gadrevi vei ira na bisopi mera yalana na veivuke ni isolisoli ni lolo vei ira na lewe ni tabanalevu ki na levu ni cau e kumuni ena loma ni tabanalevu.
22.5.3
Lawatu ni Kena Vakayacori na Sausaumi
Ke rawa, me na caka vakadodonu na sausaumi ki na bisinisi e vakarautaka na iyaya kei na veiqaravi. E sega ni dau vakayacori na sausaumi vua na tamata e vukei.
Era na vakamuria na lewe ni matabisopi kei na vunivola na iwalewale vakailavo e tuvai koto ena 34.5.7 ni:
Vakarautaki e dua na jeke.
Vakarautaki e dua na sausaumi vakalivaliva.
Tara ilavo me baleta na sausaumi ena isolisoli ni lolo.
22.5.4
Lawatu ni Sausaumi ka na Rawa ni Yaga Vua e Dua na Bisopi se Peresitedi ni iTeki
Ena gauna e vukei ira kina na lewenilotu ena veivuke ni isolisoli ni lolo, e sega ni rawa ni vakayagataka na bisopi na ilavo me sauma kina na iyaya se veiqaravi ena dua na ivakarau me yaga kina vakaikoya. Kevaka me na dua na veisau ena gadrevi kina na veivakadonui nei peresitedi ni iteki. Me kena ivakaraitaki, kevaka e taukena na bisopi na vale redetaki e vakaitikotiko kina e dua na lewenilotu, me na kakua ni vakayagataka na isolisoli ni lolo me sauma kina na nona rede na lewenilotu oya vakavo kevaka sa vakadonuya taumada na peresitedi ni iteki. Ena vakayagataki na lawatu vata ga kevaka e vakayagataki na isolisoli ni lolo me voli kina na kakana me baleta na lewenilotu mai na nona sitoa na bisopi.
Kevaka e dua na sausaumi ena isolisoli ni lolo me baleta e dua na lewenilotu ena yaga vua na peresitedi ni iteki se dua na bisinisi e taukena, sa gadrevi kina na veivakadonui ni Mataveiliutaki ni iWasewase. Ena gauna sa vakadonuya kina o bisopi na sausaumi e vakaturi tiko, me na qai solia o peresitedi ni iteki na kerekere vei iratou na Mataveiliutaki ni iWasewase. Erau na waraka o peresitedi ni iteki kei bisopi na veivakadonui mai vua e dua ena Mataveiliutaki ni iWasewase ni bera ni vakayacori na sausaumi.
22.5.5
iTataqomaki mai na Vakayagataki Vakailoa ni iLavo
E dodonu me ra taqomaka na ilavo ni lolo o ira na matabisopi kei na vunivola mai na kena vakayagataki cala. Me baleta na taro se me ripotetaki na kena veivakacacani na veivuke ni Lotu se vakayagataki vakailawaki, sa rawa vei ira na lewe ni matabisopi se vunivola e Amerika kei Kenada me ra qirita na talevoni ni veivuke ena 1-800-453-3860, isema 2-7887. O ira na lewe ni matabisopi se na vunivola ena taudaku kei Amerika kei Kenada e dodonu mera qiri ki na nodra valenivolavola ni iwasewase.
22.6
Nodra iTavi na iLiuliu ni Tabanalevu
22.6.1
Bisopi kei Nona Daunivakasala
E tiko vua na bisopi e dua na ilesilesi vakalou me vakasaqarai ira ka vukei ira na vakaleqai tu ena veika vakayago (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:112). Ena lesia e dua na iwase ni cakacaka oqo vei iratou na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na kuoramu ni italatala qase. Ia, e tiko na itavi ena vakayacora ga na bisopi. Me kena ivakaraitaki, na bisopi:
Ena vakatulewataka na mataqali, na kena levu, kei na balavu ni veivuke ena veika vakayago me vakarautaki.
Vakadonuya na veivuke ni isolisoli ni lolo (raica na 22.4 kei na 22.5) kei na nodra ota na bisopi me baleta na kakana kei na iyaya tale eso (raica na 22.13).
Yadrava me vakamuri na ivakavuvuli kei na lawatu ni kena vakarautaki na veivuke vakayago. (Raica na 22.4, 22.5, kei na vidio “iLavo Tabu, iTavi Tabu.”)
Sai koya oqo na itavi nei bisopi kei rau na nona daunivakasala:
Vakavulica na ivakavuvuli kei na veivakalougatataki e semati ki na (1) nodra qaravi o ira e tiko na nodra gagadre vakayago kei na gagadre ni ituvaki ni lomadra kei na (2) tarai cake ni bula rawati koya (raica na 22.1). Oqo e oka kina na vakavakarau ni tamata yadua kei na matavuvale.
Vakavulica na lawa ni lolo ka vakayaloqaqataki ira na lewenilotu me ra dau lomasoli ena isolisoli ni lolo (raica na 22.2.2).
Raica raraba na vakasokumuni kei na tukunikataki ni isolisoli ni lolo (raica na 34.3.2).
Me vaka ni ratou mataveiliutaki ni Matabete i Eroni, na matabisopi ena liutaka talega na nodra sasaga na kuoramu ni Matabete i Eroni kei na kalasi ni Goneyalewa me qaravi ira era vakaleqai tu ena veika ni bula vakayago ena tabanalevu kei na itikotiko raraba (raica na 10.2.2 kei na 11.2.2). Na sasaga oqo e dau veitalanoataki ena matabose ni itabagone ena tabanalevu (raica na 22.8) kei na soqoni ni mataveiliutaki ni kuoramu kei na kalasi (raica na 10.4.3 kei na 11.3.4.3).
22.6.2
Mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na Kuoramu ni iTalatala Qase
Ena veidusimaki nei bisopi, sa nodra itavi bibi na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na kuoramu ni italatala qase me ra kauwaitaki o ira era vakaleqai tu ena tabanalevu (raica na 8.2.2 kei na 9.2.2). Era na vakavulici ira na lewe ni tabanalevu na iliuliu oqo mera:
Veiqaravi vei ira era vakaleqai tu.
Bulataka na lawa ni lolo.
Taracake na bula rawati koya.
Vakalevutaka na vakavakarau ni tamata yadua kei na matavuvale.
O ira na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na kuoramu ni italatala qase era vakayagataka na ivakarau e vakamacalataki tiko ena 22.3 ena nodra veivuke me ra qaravi o ira era vakaleqai tu.
Ena so na vanua, sa tiko na digidigi ki vua na bisopi me vakarautaka vei ira na lewenilotu vakaleqai tu e dua na ota ni bisopi me baleta na kakana kei na iyaya taumada tale eso (raica na 22.13). Sa dau lesia na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei o bisopi me sota kei ira na lewenilotu ka vakalewena na fomu ni ota (raica na 9.2.2.2). Ia, sa rawa talega vua me lesia na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase (raica na 8.2.2.2). Sa rawa ni lesi tu e dua na daunivakasala ena iSoqosoqo ni Veivukei se mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase ke sega ni tiko na peresitedi. Na vakauta na fomu vakaleweni na iliuliu sa lesi kivua na bisopi me baleta na nona veivakadonui.
22.6.3
Dauveiqaravi Turaga se na Marama
Na veivuke ena gagadre vakayalo kei na veika vakayago e dau tekivu mai vei ira na turaga kei na marama dauveiqaravi (raica na 21.1). Era na ripotetaka na nodra leqa o ira era qarava vei iratou na nodra mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei se na kuoramu ni italatala qase ena veivakatarogi ni veiqaravi kei na veigauna tale eso. E rawa ni ra wasea vakadodonu sara na leqa e maroroi vua na bisopi.
Kenadau ni Vakacoko kei na Bula Rawati Koya ena Tabanalevu
Sa rawa vei ira na matabisopi mera kacivi ira na tamata yadua se veiwatini mera kenadau ni welefea kei na bula rawati koya ni tabanalevu . O ira na kenadau oqo era na tokoni ira na iliuliu ni tabanalevu ena nodra sasaga mera qaravi ira na tani ka vukei ira me ra bula rawati ira vakalevu cake.
E rawa ni ra lesi na kenadau ki na veivanua vakatabakidua eso. Oqori e rawa ni okati kina na veika oqo:
Cakacaka
Vuli Ka
Vakavakarau
iTuvaki ni lomada
Bula Vakailavo
Na ivurevure ni matanitu kei na vanua vakaitikotiko e qaravi ira na vakaleqai (raica na 22.12)
Sa rawa talega vei ira na matabisopi me ra kerei ira na kenadau me ra veivuke ena kena raici se cokonaki na ilawalawa ni bula rawati koya. Era na tuvana raraba na ilawalawa oqo na matabose ni iteki se tabanalevu.
22.6.5
iVakaleleka ni Veikacivi kei na iTavi
Na ituvatuva oqo e ivakaleka ni veikacivi kei na itavi e veivosakitaki ena 22.6.
Veikacivi
Sikova ka Dikeva na Gagadre
Vakavulica na iVakavuvuli Tudei ni Bula Rawati Koya
Vukei ira na Lewenilotu ena iTuvatuva ni Bula Rawati Koya
Vakadonuya na Veivuke ni iSolisoli ni Lolo se na Nodra Ota na Bisopi
Veikacivi
Bisopi
Sikova ka Dikeva na Gagadre
E rawa, ia e vuqa ni dau veilesi
Vakavulica na iVakavuvuli Tudei ni Bula Rawati Koya
Io
Vukei ira na Lewenilotu ena iTuvatuva ni Bula Rawati Koya
E rawa, ia e vakavuqa ni dau lesia
Vakadonuya na Veivuke ni iSolisoli ni Lolo se na Nodra Ota na Bisopi
Io
Veikacivi
Mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na kuoramu ni italatala qase
Sikova ka Dikeva na Gagadre
Io
Vakavulica na iVakavuvuli Tudei ni Bula Rawati Koya
Io
Vukei ira na Lewenilotu ena iTuvatuva ni Bula Rawati Koya
Ni sa lesi
Vakadonuya na Veivuke ni iSolisoli ni Lolo se na Nodra Ota na Bisopi
Sega
Veikacivi
Dauveiqaravi turaga kei na marama
Sikova ka Dikeva na Gagadre
Io
Vakavulica na iVakavuvuli Tudei ni Bula Rawati Koya
Io
Vukei ira na Lewenilotu ena iTuvatuva ni Bula Rawati Koya
Ni sa lesi
Vakadonuya na Veivuke ni iSolisoli ni Lolo se na Nodra Ota na Bisopi
Sega
Veikacivi
Kenadau ni vakacoko kei na bula rawati koya ena tabanalevu (kevaka e kacivi)
Sikova ka Dikeva na Gagadre
Ni sa lesi
Vakavulica na iVakavuvuli Tudei ni Bula Rawati Koya
Ni sa lesi
Vukei ira na Lewenilotu ena iTuvatuva ni Bula Rawati Koya
Ni sa lesi
Vakadonuya na Veivuke ni iSolisoli ni Lolo se na Nodra Ota na Bisopi
Sega
22.7
iTavi ni Matabose ni Tabanalevu
E dua na itavi bibi ni matabose ni tabanalevu o ya me tuvanaka na ivakarau me ra qaravi kina o ira era vakaleqai tu ka vukei ira me ra bula-rawati ira (raica na 4.4). Era na tuvanaka na lewe ni matabose na ituvatuva oqo mai na itukutuku ena veivakatarogi ni veiqaravi kei na nodra dui veitaratara kei ira era vakaleqai tu. Ena kena veivosakitaki na nodra gagadre na lewenilotu, ena rokova na matabose na nona gagadre e dua e kerea me kakua ni wasei na veika e baleti koya.
Ni ra vakasamataka na matabose ni tabanalevu na ivakarau me ra qaravi kina o ira era vakaleqai tu ena veika ni bula vakayago kei na ocaoca ni vakasama, era na kitaka na veika oqo:
Tuvanaka na sala mera vakavulici kina na lewe ni tabanalevu ena sala mera vakayagataka kina na ivakavuvuli ni bula rawati koya (raica na 22.1). Na ivakavuvuli tudei oqo e oka kina na vakavakarau yadua kei na kena vakamatavuvale.
Tuvanaka na sala me ra vukei kina o ira e gadrevi na iwali totolo ni nodra leqa, me vaka na tawacakacaka, kei ira e balavu na gauna me na wali tu kina na nodra leqa, me vaka na tauvimate se ni vakaleqai tu na ituvaki ni yagodra.
Vakadeuci ira na lewe ni tabanalevu ka na veisotari na nodra kila ka ena kena qarai na iwali totolo kei na iwali vakabalavu ni leqa.
Vakadeuca na cakacaka se veiqaravi e rawa ni lesi vei ira era ciqoma na veivuke ni Lotu.
Raica na lewenilotu e rawa ni yaga me ra vakaitavi ena ilawalawa ni bula rawati koya. Era na dau tuvalaki raraba na ilawalawa oqo mai na matabose ni iteki se tabanalevu.
Raica na ivurevure tale eso ni matanitu, itikotiko, se Lotu e rawa ni yaga vei ira na lewenilotu (raica na 22.12 kei na 22.13).
Tuvanaka na sala eso mera veiqaravi kina ena itikotiko. Ena vanua e tiko kina na JustServe.org ena rawa ni vakayagataki me kilai kina na madigi eso ni veiqaravi vakaoqo.
Ena vakarautaka na matabose ni tabanalevu e dua na ituvatuva volai rawarawa me sotava kina na tabanalevu na leqa tubukoso. Na ituvatuva oqo e dodonu me veitaudonuitaki vata kei na ituvatuva ni leqa tubukoso ni iteki (raica na “Vakavakarau ni iTeki kei na Tabanalevu”; raica talega na 22.9.1.3 ena ivoladusidusi oqo).
E rawa ni ra sureti na kenadau ni vakacoko kei na bula rawati koya ni tabanalevu ki na matabose ni tabanalevu kevaka e gadrevi.
22.8
iTavi ni Matabose ni iTabagone ena Tabanalevu
E dua na inaki ni matabose ni itabagone ena tabanalevu sai koya me vukei ira na itabagone me ra tisaipeli yalodina i Jisu Karisito (raica na 29.2.6). Ni qaravi o ira era vakaleqai tu ena veika ni bula vakayago sa ka bibi sara ki na kena rawati na inaki oqo. Mai na veika oqori, o ira era e tu na nodra gagadre ni veika ni bula vakayago e rawa ni oka kina o ira era sa qase, tauvimate, se vakaleqai tu na yagodra.
Ena veidusimaki ni matabisopi, na matabose ni itabagone ena tabanalevu ena tuvana na sala me qaravi ira kina na vakaleqai ena tabanalevu se itikotiko raraba. Na matailalai ni itaviqaravi ni veiqaravi e rawa ni tuvani ena bose ni mataveiliutaki ni kuoramu kei na kalasi. Ena vanua e tiko kina na JustServe.org ena rawa ni vakayagataki me laurai kina na madigi eso ni veiqaravi vakaitikotiko.
22.9
Nodra iTavi na iLiuliu ni iTeki
22.9.1
Peresitedi ni iTeki kei na Nona Daunivakasala
Eratou na liutaka na peresitedi ni iteki kei rau na nona daunivakasala na sasaga ni veiqaravi vei ira era vakaleqai tu ena veika ni bula vakayago kei na ocaoca ni vakasama ka tara cake na bula rawati koya. Era na vukei ira na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei, lewe ni matabose e cake, kei na lewe ni matabose tale eso ena iteki.
Oqo na nodratou itavi na peresitedi ni iteki kei rau na nona daunivakasala:
Vakavulica na ivakavuvuli kei na veivakalougatataki e semati ki na (1) nodra qaravi o ira e tiko na nodra gagadre vakayago kei na gagadre ni ituvaki ni lomadra kei na (2) tarai cake ni bula rawati koya (raica na 22.1). Oqo e oka kina na vakavakarau ni tamata yadua kei na matavuvale.
Vakavulica na lawa ni lolo ka vakayaloqaqataki ira na lewenilotu me ra solia e dua na isolisoli ni lolo ena yalodina (raica na 22.2.2).
Vakavulica vei ira na bisopi na sala me vakarautaki vakavinaka kina na veivuke ni Lotu vei ira era vakaleqai tu ena veika ni bula vakayago (raica na 22.9.1.1).
Raica me ra vakavulici na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase kei na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei me baleta na nodra itavi ena nodra qaravi o ira era vakaleqai tu. Era na veivuke na lewe ni matabose e cake kei ira na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iteki ena nodra dusimaki na iliuliu ni tabanalevu oqo ena nodra itavi (raica na 22.9.2 kei na 22.9.3).
Dusimaka na sasaga ni iteki ena nodra vakavakarau kina, ka qarava na leqa tubukoso (raica na 22.9.1.3).
Na peresitedi ni iteki e nona talega na itavi eso oqo:
Railesuva na kerekere ni isolisoli ni lolo me baleta na vakayagataki ilavo ni qaravi ni bula e sivia na iyalayala e rawa ni vakadonuya na bisopi. Sa rawa vei peresitedi ni iteki me vakadonuya na kerekere ena iyalayala e vakadonui vua. Ena vakauta o koya na kerekere e sivia na iyalayala e rawa ni vakadonuya vei iratou na Mataveiliutaki ni iWasewase me ratou vakasamataka (raica na 22.5.2.1).
Railesuva na kerekere ni veivuke ena Lotu vei ira na bisopi (raica na 22.5.1.2).
Veiqaravi vaka-peresitedi ni iteki itini ni cakacaka ni welefea kei na bula rawati koya kevaka e lesi (raica na 22.9.1.2).
Sa rawa vei iratou na mataveiliutaki ni iteki me ratou lesia e dua se sivia na lewe ni matabose e cake me ra veivuke ena kena raici na sasaga ni nodra qaravi o ira era vakaleqai tu ena veika ni bula vakayago ena iteki (raica na 22.9.2). Sa rawa talega vei iratou na mataveiliutaki ni iteki me ratou kaciva na kenadau ni welefea kei na bula rawati koya ena iteki me tokona na sasaga oqo (raica na 22.9.4).
22.9.1.1
Vakavulici ira na Bisopi ena iVakavuvuli ni Kena Vakarautaki na Veivuke ni Lotu
Sa itavi nei peresitedi ni iteki me raica na bisopi ni kauwaitaki ira tiko na vakaleqai vakayago ena nona tabanalevu. E vakavulici ira na bisopi ena ivakavuvuli kei na lawatu ni kena vakarautaki na veivuke ena Lotu (raica na 22.4 kei na 22.5). Ena veivakavulici, ena vakayagataka o koya na ivakaraitaki dina ka vakavotuka.
Ena nona veivakatarogi kei ira na bisopi, ena railesuva na peresitedi ni iteki na sausaumi mai na isolisoli ni lolo ena itukutuku vakavula ni ilavo ni tabanalevu. E veivosakitaka talega kei ira na bisopi na ivakavuvuli sa vakayagataka tiko o koya me vukei ira kina na lewenilotu. Ena veivosaki kei bisopi me baleta na sausaumi se ivakarau cava ga ena itukutuku e rawa ni vakaraitaka e dua na tauricala ni ivakavuvuli dodonu.
Na ivakavuvuli kei na iwalewale ni kena vakarautaki na veivuke ni Lotu e dau veitalanoataki talega ena matabose ni bisopi ni iteki (raica na 22.11).
Me raica o presitedi ni iteki ni ra sa railesuva na vuli o ira na bisopi yadua ena vidio “iLavo Tabu, iTavi Tabu” ke lailai me vakadua mada ga ena dua na yabaki.
22.9.1.2
Veiqaravi Vaka-Peresitedi ni iTeki iTini ena Qaravi ni Vakacoko kei na Bula Rawati Koya ena Lotu
Kevaka e gadrevi, eratou na lesia na Mataveiliutaki ni iWasewase e dua na peresitedi ni iteki itini me baleta na cakacaka ni welefea kei na bula rawati koya ena nodratou iwasewase. Na ivakaraitaki eso ni cakacaka oqo e oka kina na veika oqo:
Ena veivuke o peresitedi ni iteki e lesi mera vakasaqarai eso e bole mera tokona na veika e gadrevi ena cakacaka. O ira era bole e rawa ni ra tauri mai na iteki itini kei na vei iteki tale eso era qaravi ena cakacaka.
Sa rawa vei peresitedi ni iteki itini me tauyavutaka e dua na komiti ni cakacaka ni iteki itini me raica vakararaba na cakacaka. O ira na lewe ni komiti era oka kina o ira oqo:
Peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi
Dua na lewe ni matabose e cake
E dua na lewe ni mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iteki
Na manidia ni cakacaka
Kenadau ni Vakacoko kei na bula rawati koya ni gadrevi vakakina
22.9.1.3
Sotavi ni Leqa Tubukoso
Ena raica raraba o peresitedi ni iteki na sotavi ni leqa tubukoso ni Lotu kei na veitaratara ena loma ni nona iteki. Ena dua na leqa tubukoso ka robota e sivia na dua na iteki, me na liutaka na kena sotavi e dua ena Mataveiliutaki ni iWasewase se dua na Vitusagavulu ni iWasewase e lesi. O ira na manidia ni vakacoko kei na bula rawati koya era na vukei ira na iliuliu ni iwasewase kei na iteki ena sasaga oqo.
Sa rawa vei ira na peresitedi ni iteki mera kaciva na kenadau ni vakacoko kei na bula rawati koya me ra cicivaka na valenivolavola ni leqa tubukoso, vakatulewataka na veitaratara, se qarava na kauwai baleta na veitaqomaki. Ke gadrevi, sa rawa vei iratou na Mataveiliutaki ni iWasewase se dua na Vitusagavulu ni iWasewase me ratou kaciva e dua na kenadau vakaoqo ena iwasewase se ena matabose ni veisoli itukutuku.
O ira na turaga kei na marama dauveiqaravi era na tukunikataka na kedra ituvaki kei na nodra leqa na lewenilotu vei ira na iliuliu ni kuoramu kei na iSoqosoqo ni Veivukei. O ira na iliuliu oqo era na ripote vei bisopi, o koya ena qai soli ripote vei iratou na mataveiliutaki ni iteki.
Eratou na qai ripotetaka na mataveilutaki ni iteki na itukutuku ki (1) na Mataveiliutaki ni iWasewase se dua na Vitusagavulu ni iWasewase e lesi kei (2) na manidia ni welefea kei na bula-rawati koya. Na ripote oqo e okati kina na kedra ituvaki na lewenilotu, daukaulotu, iyauqaqa ni Lotu, kei na itikotiko raraba. Kevaka sa tarai ira na lewe ni Lotu e dua na leqa tubukoso, sa rawa vei ira na bisopi me ra vakayagataka na isolisoli ni lolo me vukea na sotavi ni gagadre taumada. Ena muria na bisopi na ivakavuvuli ena 22.4.
Ena vakadonuya na peresitedi ni iteki na itukutuku raraba e dau solia na Lotu. Ena raica oqo vata kei na dairekita ni veitaratara ena iteki kevaka e dua e sa kacivi (raica na 6.2.1.7). Me na vakadeitaka ni sa dodonu vinaka ka na dau soli yani ena kena gauna dodonu na itukutuku. Sa rawa me na veiqaravi vaka-gusunivosa ni Lotu me sauma na taro mai na tabana ni vola itukutuku. E rawa talega me lesia na dairekita ni veitaratara ena iteki se dua tale na gusunivosa me kitaka vakakina. Ena leqa tubukoso e kovuta e sivia na dua na iteki, me na vakatulewataka na veitaratara raraba na Mataveiliutaki ni iWasewase se dua na Vitusagavulu ni iWasewase e lesi.
Sa rawa vei ira na iliuliu ni Lotu mera vakarautaka vei ira na iliuliu vakamatanitu na ivurevure ena Lotu ena gauna ni leqa tubukoso. Ena veivakadonui mai na Mataveiliutaki ni iWasewase, sa rawa ni vakayagataki na vale e taukena na Lotu (vakavo ga na valetabu) me ivakaruru, siteseni taumada ni veivuke, se na vanua ni veivakani. Na vakayagataki ni dua na vale ni Lotu vakaoqo e dodonu me na veivosakitaki vata kei koya na manidia ni iyauqaqa sa lesi kina. Kevaka e dua tale na isoqosoqo ni yalololoma se isoqosoqo vakaitikotiko e vakatarai me vakayagataka na vale, sa dodonu me sainitaki na veidinadinati ni kena vakayagataki. Raica na “Na Vakayagataki ni Vale ni Lotu ena Gauna ni Leqa Tubukoso” me baleta na itukutuku tale eso.
Eso tale na itukutuku sa tiko ena “iWalewale ni Sotavi ni Leqa Tubukoso.”
22.9.2
Lewe ni Matabose e Cake
Na lewe ni matabose e cake e lesi ki na veikuoramu yadua ni italatala qase ena tokoni ira na mataveiliutaki ni kuoramu ena nodra itavi ni veiqaravi vei ira era leqa tu ka vukei ira me ra tara cake na bula rawati koya (raica na 22.6.2).
Sa rawa talega kivei iratou na mataveiliutaki ni iteki me lesia e dua se sivia na lewe ni matabose e cake me qarava na veika oqo:
Veivuke ena nodra vakavulici na kenadau ni welefea kei na bula rawati koya ena tabanalevu ena nodra itavi, kevaka era sa kacivi na kenadau (raica na 22.9.4 kei na 22.6.4).
Semata na nodra sasaga na bole ki na cakacaka ni vakacoko kei na bula rawati koya.
Veiqaravi ena ilawalawa vakacakacaka kenadau ka ra raica na ivurevure e baleta na bula rawati koya se veiqaravi vakaitikotiko (raica na 22.10.2).
Ena iteki e tokona e dua na cakacaka ni welefea kei na bula rawati koya, e rawa ni kerei e dua na lewe ni matabose e cake me veiqaravi ena komiti ni cakacaka ni iteki itini (raica na 22.9.1.2).
22.9.3
Mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iTeki
Na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iteki me tokoni ira na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena tabanalevu ena nodra itavi ni nodra qaravi o ira era leqa tu ka vukei ira me ra tara cake na bula rawati koya (raica na 22.6.2).
E rawa ni ra kerei na lewe ni mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iteki me ra veiqaravi ena ilawalawa vakacakacaka kenadau ka raica na ivurevure e baleta na bula rawati koya se veiqaravi vakaitikotiko (raica na 22.10.2). Ena iteki e tokona e dua na cakacaka ni welefea kei na bula rawati koya, sa rawa talega me kerei e dua na lewe ni mataveiliutaki me veiqaravi ena komiti ni cakacaka ena iteki (raica na 22.9.1.2).
Kenadau ni Vakacoko kei na Bula Rawati Koya ena iTeki
Ke gadrevi, sa rawa ki na mataveiliutaki ni iteki me kacivi ira na tamata yadua se veiwatini mera kenadau ni vakacoko ena iteki kei na bula rawati koya. Era na tokoni ira na iliuliu ni iteki ena nodra sasaga mera qaravi ira na tani ka vukei ira mera bula rawati ira vakalevu cake.
E rawa ni ra lesi na kenadau me vakatabakidua nodra veiqaravi ena dua na iwasewase. Me kena ivakaraitaki, e rawa ni ra kerei mera:
Vakarautaka na vakasama kei na ivurevure me ra vukei kina na lewe ni iteki me ra vakalevutaka na nodra vakavakarau vakayago (raica na 22.1.4).
Vukea na vakavakarau se na sotavi ni leqa tubukoso (raica na 22.9.1.3).
Wasea na itukutuku me baleta na ivurevure vakamatanitu, itikotiko, kei na Lotu era tu, vei ira na lewenilotu (raica na 22.12 kei na 22.13).
Era na veiwaseitaka na sasaga na kenadau ena iteki vata kei ira na kenadau ni welefea kei na bula rawati koya era sa kacivi tu beka ena tabanalevu.
22.10
iTavi ni Matabose ni iTeki
Era na veivosakitaka na lewe ni matabose ni iteki na nodra gagadre na lewe ni iteki ka tuva na sala me ra vukei kina na lewenilotu me ra bula rawati ira (raica na 29.3.8). Era na raica na ivurevure e tiko ena itikotiko kei na iteki ka na rawa ni vukei ira na iliuliu ni tabanalevu me ra vukea na nodra gagadre vakayago kei na veika ni lomadra na nodra lewenilotu (raica na 22.12 kei na 22.13). Era na tuva e dua na ituvatuva volai rawarawa me na sotava kina na iteki na leqa tubukoso. (raica na “Vakavakarau ni iTeki kei na Tabanalevu”). Sa rawa talega ki na matabose ni iteki me tuvana na sala ni kena vakarautaki na veiqaravi ena itikotiko.
Vakatautaki ena veivanua, sa rawa ki na matabose ni iteki me raica se vakayagataka e dua ga vei ira na ivurevure digitaki vakaoqo. Na ivurevure eso oqo e rawa ni vukei ira na lewe ni iteki mera tara cake na bula rawati koya se vakaitavi ena veiqaravi vakaitikotiko raraba:
Me vukea na kena tauyavutaki ka liutaki na ivurevure e rawa ni digitaki e tiko ena 22.10.1, sa rawa vei iratou na mataveiliutaki ni iteki me lesia na veilawalawa vakacakacaka kenadau, me vaka na ilawalawa na JustServe. Na ilawalawa oqo e rawa ni ra lewena eso ena matabose ni iteki era digitaki se komiti ni veiliutaki vei ira na uabula ena iteki (raica na 29.3.9). E rawa talega ni ra okati kina na kenadau me vaka oqo:
Kenadau ni welefea kei na bula rawati koya (raica na 22.9.4)
Dairekita ni veitaratara ni iteki se o ira na kenadau ena JustServe (raica na JustServe iVoladusidusi ni Veiqaravi Vakaitikotiko)
So tale me vaka e gadrevi
22.11
iTavi ni Matabose ni Bisopi ena iTeki
E dau vakayacori na matabose ni bisopi ena iteki me veivakasalataki ena vuku ni nodra itavi na bisopi. E oka kina na veivosakitaki wasoma ni ivakavuvuli e baleta (1) nodra kauwaitaki o ira ka tiko na nodra gagadre vakayago kei na gagadre talega ni lomadra ka (2) tarai cake na bula-rawati koya. (Raica na 29.3.11.)
Era sa vakayaloqaqataki na lewe ni matabose me ra:
Dau veiwasei vakasama, veika era sa sotava, kei na ivurevure ni nodra vukei na lewenilotu era vakaleqai tu vakayago kei ira era lomaocaoca. E okati kina na ivurevure eso ena itikotiko. E oka talega kina na vakasama eso ni cakacaka se veiqaravi vei ira na lewenilotu era ciqoma na veivuke ni Lotu.
Veivosakitaka na sala eso mera vakayaloqaqataki kina na lewenilotu mera ciqoma na veivakalougatataki ni kena bulataki na lawa ni lolo ka ra cau ena isolisoli ni lolo.
IVUREVURE NI MATANITU, ITIKOTIKO RARABA, KEI NA LOTU
22.12
iVurevure Vakamatanitu kei na iTikotiko
Ena vuqa na vanua, e rawa vei ira na lewenilotu mera kerea na ivurevure eso vakamatanitu kei na itikotiko ka na vukea na veika taumada ni bula. E wili ena ivurevure oqo na:
Veivuke ni qaravi ni bula.
Veivuke ni kakana.
Vulici ni cakacaka kei na veiqaravi ni vaqara cakacaka.
Qaravi ni bula ni vakasama.
Porokaramu ni vuli.
Porokaramu ni veivuke vei ira na qase.
Veivuke ni veivakavaletaki.
Era sa vakayaloqaqataki na lewenilotu me ra vakadikeva na ivurevure eso oqo, me ikuri ni ivurevure e vakarautaka na Lotu (raica na 22.13).
iVakatakilakila
vuata kei na kakana draudrau
22.13
iVurevure ni Lotu Eso
Na ituvatuva e tarava sai koya na ivurevure ni Lotu ka rawa ni tokona na sasaga ni lewenilotu me sotava na nodra leqa ni veika ni bula vakayago kei na oca ni lomadra ka tara cake na bula rawati koya. Na nona lololo na Turaga (raica na 22.2.1) kei na isolisoli ni lolo (raica na 22.2.2) sa vakarautaki tu vei ira na bisopi ena veitabanalevu yadua. Na ivurevure tale eso era vakatau ka duidui ena vanua era tu kina.
iWasewase
iVurevure
iWasewase
Gagadre totolo
iVurevure
Na lololo ni Turaga (nodra isolisoli na lewenilotu ena gauna, taledi, yalololoma, iyaya, kei na ilavo)
iSolisoli ni lolo
Ota nei bisopi me baleta na kakana kei na iyaya taumada tale eso mai na dua na lololo ni bisopi se sitoa ni kakana.*
Nodra ota na bisopi me baleta na isulu kei na iyaya ni matavuvale ena dua na sitoa ni Deseret Industries.*