Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
12-18 ʻAokosi. Loma 7–16: ‘Ikuna ʻa e Koví ʻaki ʻa e Lelei’


“12-18 ʻAokosi. Loma 7–16: ‘Ikuna ʻa e Koví ʻaki ʻa e Lelei’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“12-18 ʻAokosi. Loma 7–16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2019

ʻĪmisi
Loma

12-18 ʻAokosi.

Loma 7–16

“Ikuna ʻa e Koví ʻaki ʻa e Lelei”

ʻI hoʻo lau ʻa e Loma 7-16, lekooti hoʻo ngaahi ongo ʻokú ke maʻu kau ki he founga te ke lava ai ʻo akoʻi ki he fānaú ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi vahe ko ʻení.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

Fehuʻi ki he fānaú pe naʻa nau vahevahe ha meʻa mo honau ngaahi fāmilí, ha meʻa ne nau ako ʻi he Palaimelí he uike kuo ʻosí. (Mahalo ʻe fie maʻu ke ke toe fakamanatu ange ʻa e lēsoni ʻi he uike kuo ʻosí.) Kapau kuó ke fai ia, ko e hā naʻa nau vahevahé?

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Fānau Iiki Angé

Loma 8:35–39

ʻOku ʻofa ʻa ʻeku Tamai Hēvaní ʻiate au.

Te ke lava fēfē ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi lea ʻa Paulá ke akoʻi ki he fānaú, ʻoku ʻofa maʻu pē ʻa e Tamai Hēvani ʻiate kinautolu?

ʻĪmisi
father dancing with daughter

ʻOku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ki Heʻene fānaú takitaha.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau maʻuloto e kupuʻi lea “[He ʻikai lava ʻe ha meʻa ke] fakamāvae ʻa kitautolu mei he ʻofa ʻa e ʻOtuá” (Loma 8:39). Ke fakatātaaʻi e foʻi moʻoni ko ʻení, tuki faʻo fakatahaʻi ha ongo laʻipapa ʻe ua, pea fakahingoa e taha ko “kitautolu” pea taha “ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá.” Tuku ki he fānaú ke nau feinga pe te nau lava ʻo fakamavaheʻi ʻa e ongo laʻipapá.

  • ʻAve ʻa e fānaú ki tuʻa ke nau ongoʻi e ulo ʻo e laʻaá, pe fakaʻaliʻali ange ha fakatātā ʻo e laʻaá. ʻOku tatau fēfē nai ʻa e laʻaá mo e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní? Tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi neongo ʻoku mamaʻo ʻa e laʻaá, ka ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau ongoʻi māfana. Te tau lava ʻo ongoʻi e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní he taimi kotoa pē, neongo ʻoku ʻikai ke tau mamata kiate Ia. Te mou lava foki ʻo hivaʻi fakataha e “ʻOku ʻOfa ʻEku Tamai Hēvaní ʻIate Au” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 16–17).

Loma 10:17

ʻOku hoko mai e tuí ʻi he fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

ʻI he tokanga mo fakafanongo lelei ʻa e fānaú ki he folofola ʻa e ʻOtuá, ʻe tupulaki ʻenau tui ki he ʻOtuá. Te ke tokoni fēfē nai ke mahino kiate kinautolu e mahuʻinga ʻo e fakafanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau e Loma 10:17 ki he fānaú, pea fakaʻaliʻali ange ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi tūkunga ʻa ia te nau lava ai ʻo fanongoa e folofola ʻa e ʻOtuá (hangē ko e ako fakafāmili e folofolá, lotú, pe konifelenisi lahí; vakai ki he peesi ʻekitivitī ki he uike ní). Fehuʻi ki he fānaú ʻa e taimi kuo nau fanongo ai ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

  • Fai ha talanoa kau ki ha taha kei siʻi ʻoku fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá ʻi ha ngaahi founga kehekehe. Lolotonga hoʻo fai ʻa e talanoá, puhi māmālie ha foʻi pula ke fakafofongaʻi e tupu ʻa e tui ʻo e tokotaha kei siʻi ko ʻení, ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ne fanongo ai ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

  • Ke tokoni ki he fānaú ke mahino ʻe lava ke tupu ʻenau tuí, tokoniʻi ke nau hivaʻi e “Ko e Tuí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 50-51). Lolotonga ʻenau hivá, kole ange ke nau tulolo ki lalo ʻo pehē pē ko ha ngaahi tengaʻi ʻakau kinautolu. Ko e taimi kotoa pē ʻoku nau hivaʻi ai e foʻi lea tui, ʻai ke nau tuʻu māmalie hake ki ʻolunga ʻo hangē ha tupu ha ʻakaú.

  • Fufuuʻi ʻi he loki akó ha tohi folofola, fakatātā ʻo e Palesiteni ʻo e Siasí, mo ha tatau ʻo e Friend pe ko e makasini Liahona. Kole ki he fānaú ke nau kumi e ngaahi meʻá ni pea vahevahe e founga ʻoku ngaohi ai ʻe he ngaahi meʻá ke tau lava ʻo fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

Loma 16:1–4

Te u lava ʻo lea fakamālō kiate kinautolu ʻoku nau tokoniʻi aú.

Naʻe houngaʻia ʻa Paula ʻi he kakai ne nau tokoniʻi iá. Te ke lava ʻo tokoniʻi e fānaú ke nau fakatokangaʻi e ngaahi meʻa lelei ʻoku fai ʻe he niʻihi kehé maʻanautolú mo manatuʻi ke fakamālōʻia kinautolu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi ange naʻe houngaʻia ʻa Paula ʻi he tokoni naʻá ne maʻu mei he fefine ko hono hingoá ko Fīpē pea mo ha ongo hoa mali ko hona hingoá ko Pīsila mo ʻAkuila (vakai Loma 16:1–4). Kole ki he fānaú ke nau tā ha ngaahi fakatātā ʻo Paula mo e toko tolú ni lolotonga hoʻo vahevahe ha ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea mei he ngaahi vēsí.

  • Fakaafeʻi e fānau takitaha ke ne vahevahe ha meʻa lelei ne fai ʻe ha taha maʻana kimuí ni mai. Tokoniʻi e fānaú ke nau faʻu ha ngaahi kaati fakamālō maʻá e kakai ko iá.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau ako ki hono leaʻaki e fakamāloó ʻi ha ngaahi lea fakafonua kehekehe. ʻE lava ke tokoni e hiva “ʻA e Fānau Kotoa ʻi he Māmaní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 4–5).

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Fānau Lalahi Angé

Loma 8:16–18

ʻOku finangalo ʻe he Tamai Hēvaní ke u teuteu ke maʻu kotoa ʻa ia ʻokú Ne maʻú.

ʻOku ngaohi ʻe he palani ʻa e Tamai Hēvaní ke tau malava ʻo hoko ʻo hangē ko Iá pea ke tau maʻu kotoa ʻa ia ʻokú Ne maʻú. ʻE lava ke tokoni e moʻoni ko ʻení ki he fānau ʻokú ke akoʻí, ke nau moʻui faitotonu lahi ange ʻaki ʻa e ongoongoleleí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha e Loma 8:16–18. Ko e hā ʻoku tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau kiate kitautolu tonu mo ia te tau hoko ki ai ʻi he kahaʻú. Fakamatalaʻi ange, ko ha “ʻea-hoko” ko ha tokotaha ʻokú ne maʻu e meʻa ʻoku maʻu ʻe heʻene ongomātuʻá. Hikiʻi ʻi he palakipoé Ko e hā ʻoku fie maʻu ke tau fai ke tau maʻu kotoa ai e meʻa ʻoku maʻu ʻe heʻetau Tamai ʻi Hēvaní? Hivaʻi fakataha ha hiva fekauʻaki mo e talangofuá, hangē ko e “Te u Muimui he Palani ʻa e ʻOtuá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 86-87), ʻo kumi ha ngaahi tali. Ko e hā mo ha toe ngaahi tali kehe ʻoku lava ke fakakaukau ki ai e fānaú?

  • Kole ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha tuʻi ʻokú ne fie maʻu hono ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ke nau pule ʻi hono puleʻangá ha ʻaho. Fakamatalaʻi ange, ʻoku hangē pē ʻa e Tamai Hēvaní ha tuʻí, pea ko ʻEne ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine fakaʻeiʻeiki kitautolu. Te ke lava ʻo vahevahe e talanoa ki he ʻalo ʻo e Tuʻi ko Lui XVI ʻo Falaniseé, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he lea ʻa Sisitā Elaine S. Dalton ko e “Manatuʻi Ko Hai Koe!” (Ensign pe Liahona, Mē 2010, 120). ʻE tokoniʻi fēfē nai ʻa kitautolu ʻe hono manatuʻi ko e fānau kitautolu ʻa e Tamai Hēvaní, naʻe fanauʻi ke tau hoko ʻo hangē ko Ia ha ʻahó, ke tau moʻui angamāʻoniʻoni ai ʻi he māmaní? (Ki ha toe fakamatala lahi ange, vakai ki he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí, 223–225.)

Loma 10:17

ʻOku hoko mai e tuí ʻi he fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

ʻOku maʻu ʻe he fānaú ha ngaahi faingamālie lahi ke fanongo ai ki he folofola ʻa e ʻOtuá. Tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi e founga ʻoku fakamālohia ai ʻe he fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá, ʻa ʻenau tuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Hiki e sētesi ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku mei he ʻa e , mo e mei he ʻa e . Kole ki he fānaú ke nau fakakakato ʻa e ngaahi konga ʻoku ʻataá hili hono lau e Loma 10:17. Vahevahe ki ha taimi naʻe akoʻi ai ʻe ha taha ha moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻa ia naʻe tokoni ai ke fakamālohia hoʻo tuí — mahalo te ke lava ʻo vahevahe ha potufolofola ʻokú ke manako aí pe ha kupuʻi lea mei he konifelenisi lahí. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá.

  • Fakahingoa ha ngaahi ipu vai ʻe niʻihi ʻaki e ngaahi meʻa ʻoku tau maʻu ai e folofola ʻa e ʻOtuá (hangē ko e folofolá, ngaahi fakatahaʻanga ʻa e siasí, mo e konifelenisi lahí). Aleaʻi e founga ʻoku fakalahi ai ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ʻa ʻetau tuí lolotonga hoʻo lingi e ipu vai takitaha ki ha tānakiʻanga vai kuo ʻosi fakahingoa ko e “Tui.”

  • ʻOange ki ha taha ʻi he fānaú ha fakatātā ʻo hono fakamoʻui ʻe he Fakamoʻuí ha taha, kae ʻoua naʻa sio e toenga ʻo e fānaú ki he fakatātaá. Kole ki he tokotaha ko iá ke ne ʻoatu ha ngaahi fakaʻilonga tokoni ke tokoni ki he toenga ʻo e fānaú ke nau mateʻi mai e fakatātaá. Te tau lava fēfē ʻo vahevahe mo e niʻihi kehé ʻa e meʻa ʻoku tau ʻilo kau ki he Fakamoʻuí, koeʻuhi ke nau lava ʻo maʻu ha tui kiate Ia?

Loma 14:10, 13

“ʻOua naʻa tau … fefakamāuʻaki ʻa kitautolu.”

ʻI he taimi ʻoku feohi ai e fānaú mo ha niʻihi kehe ʻoku nau fai ha ngaahi fili ʻoku kehe meiate kinautolú, ʻe ala ʻahiʻahi kinautolu ke nau loto fakamaau. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ʻo tokoni ai e akonaki ʻa Paula ki he kakai Lomá, ke nau fakaʻehiʻehi ai mei he loto fakamāú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha taha ʻi he fānaú ke ne lau e Loma 14:10, 13. Kole ki he fānaú ke nau lau e lahi hono fakaʻaongaʻi ʻe Paula e foʻi lea fakamaau. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fakamaauʻi ha tahá? Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fakamaauʻi e niʻihi kehé?

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha taha, pea fehuʻi ki he fānaú pe ko e hā ʻoku tau ʻilo kau ki he tokotaha ko ʻení, mei heʻetau sio pē ko ia ki he fakatātaá? Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau ʻilo ʻo kau kiate iá? Ko e hā e ʻuhinga ʻoku hoko ai e ʻEikí ko e tokotaha lelei taha ke fakamaauʻi e tokotahá ni? (vakai 1 Samuela 16:7).

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Kole ki he fānaú ke nau toʻo ha ʻekitivitī ʻe taha ne mou fakahoko mo e kalasí ʻo fakahoko ia ʻi honau ngaahi fāmilí. Talaange kiate kinautolu, ʻe lava ke nau vahevahe e meʻa ne faí ʻi he uike kahaʻú.

Fakatupulaki ʻEtau Akoʻí

Fakakau mai e fānaú ʻi he fealēleaʻaki ʻi he ongoongoleleí. Mahalo te ke fie maʻu ke fakakaukau ki ha ngaahi founga fakamānako ke fakakau mai ai e fānau īkí ʻi he fealēleaʻaki ʻi he ongoongoleleí. ʻI he taimi ʻe niʻihi, te ke lava ʻo fai ha meʻa faingofua hangē ko hono fakaafeʻi e fānaú ke nau tangutu fuopotopoto ʻi he falikí kae ʻikai ko honau seá.