Ngenyi ya Divuluka: Yezu Neambila Isalele Mujima, Alukila ku Mbelu Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dipungila Dikulukulu 2026 (2026)
Ngenyi ya Divuluka: Yezu Neambila Isalele Mujima, Alukila ku Mbelu Luaku, Undonde: Dipungila Dikulukulu 2026
Ngenyi ya Divuluka
Yezu Neambila Isalele Mujima, Alukila ku Mbelu
Mu tshipela tshia Sinai, Mose wakakunguija bana ba Isalele kuinshi kua Mukuna. Koku eku Mukalenga wakamba ne uvua musua kukudimuna tshisamba etshi tshia bapika tshidi tshilekedibua bua tshikala tshisamba tshia makanda. Wakamba ne “Nuenu nenuikala kundi,” “bu bukalenga bua bakuidi, bu tshisamba tshia tshijila” (Ekesode 19:6). Wakalaya ne nebavulangana ne balubuluka, nansha bobu banyuluka kudi bena lukuna banena ne ba bukola bua bungi.
Bionsu ebi kabiakufika to bualu Bena Isalele bavua ba bungi anyi ne bukola anyi batalama. Mukalenga wakumvuija ne bidi mua kufika, amu bobu mua kutumikila dîyi [Dienda] bushuwa, ne binualama tshipungidi [Tshienda] (Ekesode 19:5). Tshidi bukola bua Nzambi, kabuyi buabu to, ke tshidi kubapesha makanda.
Nansha nanku Bena Isalele ke bavua amu batumikila dîyi dia Nzambi to, ne mu bula bua mukungula bakalekela bua kulama tshipungidi tshienda. Ba bungi bakatendelela nzambi mikuabu ne bakenza ngikadilu ivua mibanyunguluka. Bakabenga tshintu tshia bushuwa tshivua tshibenza bua bikala tshisamba tshisunguluka—malanda abu a tshipungidi ne Mukalenga. Kakuyi bukola bua Nzambi bua kubakuba, kakuvua tshivua mua kuimanyika bena lukuna babu to.
Ditangalaka
Misangu ya bungi babuipi munkatshi mua 735 ne 720 Kumpala kua Kilisto, Bena Ashû bakabuela mu tshikandi ku Node wa bukalenga bua Isalele, kuvua kusombela bisamba dikumi bia ku dikumi ne bibidi, ne bakakuata mbombu ya binunu ya Bena Isalele mu bupika mu bitupa bia bungi bia bitupa bia Bukalenga bua Bena Ashû. Bena Isalele aba mbamanyika bu “bisa bijimina,” ndambu bualu bavua bipata mu malaba abu ne batangalaka mu bisamba bikuabu. Kadi bavua kabidi bajimina mu ndondu wa ngumvuilu: mu bula bua mukungulu bakajimija muenekelu wabu bu bantu ba tshipungidi tshia Nzambi.
Ndekelu bantu ba bungi mu Bukalenga bua ku Sude wa Yuda bakabenga abu Mukalenga. Bena Ashû bakabunda ne bakatshiumuna bitupa binena bia makalenga kabidi; amu Yelushalema uvua mukubibua mu tshishima. Kunyima, pankatshi pa 597 ne 580 Kumpala kua Kilisto, Bena Babulona bakanyangakaja Yelushalema, biangata ne ntempelo ne bakakuata bantu ba bungi ku bupika. Pabuipi ne bidimu 70 bipita, tshishadi tshia Bena Yuda tshiakanyishibua bua kupingana mu Yelushalema ne kuibakulula ntempelo. Kadi ba bungi bakashala mu Babulona.
Dinyanga dia Isalele kudi Nebuzar-adan, kudi William Brassey Hole, © Providence Collection/licensed from goodsalt.com
Mu ntanta mula, Bena Isalele ba bisamba bionsu bavua “batangalaja … mu mvunda munkatshi mua bisamba bionsu biakadibu kabayi banji kumanya” (Zekâya 7:14). Mukalenga wakalombola bamua ku malaba makuabu. Bakuabu bakanyema Isalele bua kabakuatshibu ku bupika anyi bua tubingila tua tshididi anyi tua mabanji.
Tudi tubikila bikuma bionsu ebi ditangalaka dia Isalele. Ne bidi ne mushinga bua kumanya pa ditangakaja edi bua tubingila tua bungi. Bua tshintu tshiumua, tshidi tshiena bualu tshinena tshia mu Dipungila Dikulukulu—baprofete ba bungi ba mu Dipungila Dikulukulu bavua bajadiki ba dipona dia mu nyuma diakalombola ku ditangalaka. Bakabimona ne bakabidimuija. Bamua ba ku bobu bakabimona. Bidi bia mushinga bua kubivuluka pawudi ubala mukanda wa Yeshaya, Yelemiya, Amosa, ne baprofete bakuabu mu tshitupa tshia ndekelu tshia Dipungila Dikulukulu. Mu dilama tshiotshi etshi mu meji, pawudi ubala mambi abu pa Ashû ne Babulona, mpingu ne bupika, dinyanga ne dipingaja, neumanya tshidibu bamba.
Diumvua dia ditangalaka dia Isalele nedikuambuluisha bua umvua Mukanda wa Molomo bimpa kabidi, bualu Mukanda wa Molomo udi mulubu wa ditamba dia Isalele ditangalaka. Mulubu ewu udi ubanga ne dîku dia Lehi dinyema mu Yelushalema pabuipi ne 600 Kumpala kua Kilisto, amu kumpala kua Babulona kubunda. Lehi uvua umua wa ku baprofete aba bakamba pa ditangalaka dia Isalele. Ne dîku dienda diakambuluisha mu dikumbana dia buambi, bakangata ditamba diabu dia Isalele ne kuya mu tshitupa tshikuabu tshia buloba, mu Amelika.
Disangisha
Nansha nanku, ditangalaka dia Isalele didi amu tshitupa tshia muyuki. Mukalenga katuwupua bantu benda moyo, nansha ubalekela to, nansha padibu bobu bamulekela. Mambi a bungi adi ne Nzambi neatangalaja Isalele adi mashindikija ku milayi ya bungi idi ne neabasangisha dituku dikuabu.
Dituku adi didi dikala lelu—dituku dietu. Disangisha dikadi dimana kubanga. Mu 1836, mbombu ya bidimu mipita katshia Mose wakasangisha bana ba Isalele kuinshi kua Mukuna wa Sinai, wakamueneka mu ntempelo wa Kirtland bua kupesha Joseph Smith nsapi ya disangisha Bena Isalele ba bitupa bionsu binayi bia bulaba (Dilongesha ne Bipungidi 110:11). Mpindiewu, ku buludiki bua bantu badi ne nsapi, bisamba bionsu bia Isalele bidi bisangishibua ku matunga onsu adi basadidi ba Mukalenga bakumbana bua kuya.
Mose, Elisha, ne Eliya bamueneka mu Ntempelo wa Kirtland, kudi Gary E. Smith
Mulombodi Mukulu Russell M. Nelson wakabikila disangisha edi “tshintu tshia mushinga munena tshidi tshienzeka pa bulaba lelu. Kakuena nansha tshintu tshiakufuanyikija natshi ku bunena, kakuena nansha tshintu tshiakufuanyikija natshi ku mushinga, kakuena nansha tshintu tshiakufuanyikija natshi ku lumu. Ne pawudi utshisungula, pawudi utshisua, udi mua kuikala tshitupa tshinena tshia kuwowu.”
Mushindu kayi utudi mua kuambuluisha? Tshinyi tshidi kusangisha Isalele tshiumvuija? Tshidi tshiumvuija ne kupingaja bisamba dikumi ne bibidi pa bulaba pavuabi? Kadi, tshidi tshiumvuija tshintu tshinena bikola, tshintu tshia mushinga muvula wa tshiendelela. Bu mudi Mulombodi Mukulu Nelson mumvuija:
“Patudi tuakula bua disangisha, tudi tuamba bipepela nshindamenu wa bulelela ebu: yonsu wa ku bana ba Tatu wetu wa mu Diûlu, ku nseka yonsu ibidi ya tshilamba, udi ukumbana bua kuteleja mukenji ewu mupinguluja wa lumu luimpa lua Yezu Kilisto. …
“Musangu onsu uwudi wenza tshintu kampanda tshidi mua kuambuluisha muntu kampanda—ku nseka yonsu ya tshilamba—bua kuela tshidia tshia kuenza bipungidi ne Nzambi ne kupeta milulu ya mushinga ya ditambula ne ya ntempelo, udi wambuluisha bua disangisha dia Isalele. Bidi bipepela bipita ne tshiotshi etshi.”
Tshiotshi etshi tshidi tshifika, bu mudi Yeshaya wamba, “muntu ne muntu” (Yeshaya 27:12) anyi, bu muvua Yelemiya muamba, “muntu umua ku musoko, ne bantu babidi ku dîku” (Yelemiya 3:14).
Disangisha dia Isalele didi diumvuija kualuja bana ba Nzambi kudiye. Tshidi tshiumvuija dipingaja ku malanda a tshipungidi tshiabu Nenda. Tshidi tshiumvuija kushikika tshiakabidi “tshisamba tshia tshijila” tshivuaye muleja bua kushindika kukadi mutantshi mula (Ekesode 19:6).
Alukila ku Mbelu
Bu muntu udi muenza tshipungidi ne Nzambi, udi muikala tshitupa tshia nzubu wa Isalele. Udi muikala musangishibua, ne udi musangishi. Muyuki wa nsongu wa bantu ba tshipungidi udi mushala munda mua bidimu nkama ne nkama wafiki mu lusongu luawu, ne wewa udi munayi munena. Mpindiewu ke diba didi “Yezu wambila Isalele mujima, ‘Alukila ku mbelu.’”
Etshi tshidi mukenji bua basangishi: Alukila ku mbelu ku tshipungidi. Alukila ku mbelu ku Siona. Alukila ku mbelu kudi Yezu Kilisto, wa tshijila wa Isalele, neakutuala kudi Nzambi, Tatu weba.