2022
Ewe Pwon mi pin Ese Much
October 2022


“Ewe Pwon mi pin Ese Much,” Liahona, Oct. 2022.

Porousen Liahona Iteiten maram, October 2022

Ewe Pwon mi pin Ese Much

Meinisin ekkewe ra fen fori ew pwon mi pin ren Kot a wor ar mumuta ngeni eu sokkun auchean tong me umoumoch.

Sasing
sasingin Jises Kraist

Ewe Samon Jises Kraist, seni Del Parson

Non ei fonufan mi tatakis ren maun me porousen maun, ewe auchean ennet, saram, me ewe ennetin tong an Jises Kraist a napeno seni akkom. Ewe kapas allimen Kraist mi ning, me sia feioch ne kaeo usun me manau anongonong won annukun kewe. Sia pwapwa non ach kewe tufich ne afanafana—ne pwarata usun ekkewe ennet ian chok sia nom ia.

Ua fen kapas fan chommong usun auchean ewe pwonen Abraham me ewe achufengenin Israel. Nupwen sia etiwa ewe kapas allim me sia papatais, sia wata woch iten Jises Kraist mi pin. Papatais ina ewe tit mi emwen ngeni ach winiti chon angei ekkewe pwon meinisin mi kawor me nom me ren ewe Samon ngeni Abraham, Isaac, Jacob, me mwirimwirir kewe.1

“Ewe minafon pwon mi pin ese much”2 (Doctrine and Covenants 132:6) me ewe pwonen Abraham ir mi nonno chok—ru aanen ach apasa ewe pwon mi pin Kot a fori ren mwan me fefin non sokkofesenin fansoun.

Ewe kapas awewe ren esemuch a esisinata pwe ei pwon mi pin a fis me mwen ewe nongonongen ewe fonufan! Ewe kokkot mi kawor me non ewe Mwichenap non Nang mi pachenong ewe ennetin ekiek pwe kich meinisin sipwe pokupokuno seni ne mesen Kot. Nge inamo, Kot a pwonei pwe I epwe awora emon Chon Amanau ewe epwe akkufu mwirimwirin ewe Turutiw. Kot a ereni Adam mwirin an we papatais:

En mwirin ewe tetten an ewe ese wor nepoputan ran ika nesoponon ier, seni unusen esemuch ngeni unusen esemuch.

Nengeni, en ka emon non ngang, emon noun Kot; iwe ina meinisin mi tongeni winiti nei” (Moses 6:67–68).

Adam me Eve ra etiwa ewe angangepin ren papatais me poputani ewe mwokutukutun winiti emon ren Kot. Ra tonong non ewe aanen pwon mi pin.

Nupwen en me ngang sia tonong non ena aan, a wor rech ew minafon aanen manau. Ren ena popun sia tongeni fori eu nefin ngeni Kot minne mi mutata I an epwe efeiochu me siwini kich. Ewe aanen pwon mi pin a emweni kich sefan ngeni I. Ika sipwe mut ngeni Kot epwe nemenem non manauach, ena pwon mi pin epwe emweni kich ach sipwe arap ngeni I. Pwon mi pin meinisin ir mi fis ar repwe fofofengen. Ra fori ew nefin fiti fofofengeni esemuch.

Ew Tong Auchea me Umoumoch

Nupwen sia fori eu pwon mi pin ren Kot, sia nikiti ewe neni nukunapan feinfeino. Kot esap nikiti nefinan seni ekkewe ra fen fori ena sokkun fofor ngeni I. Ennetin, meinisin ekkewe ra fen fori ew pwon mi pin ren Kot a wor ar mumuta ngeni eu sokkun auchean tong me umoumoch. Non ewe kapasen Hebrew, ena pwonen tong a iteni hesed (חֶסֶד).3

Hesed ese wor wewen mi nonno ngeni non Fosun Merika. Meni chon chiakuni ewe Kinikinin King James ren ewe Paipen ra weires ren ifa usun ar repwe awora wewen hesed non Fosun Merika. Ra kan soun finata “tongkirekiroch.” Ei a awora watten nge esap ewe unusen wewen hesed. Ekkoch chiaku ir mi pwan awora wewen, usun ren “umoumoch” me “kirekiroch.” Hesed ew kapas mi sokkono a awewei eu nefinen pwon mi pin non minne ir me ru nefin ir repwe ennet me nikitu ngeni emon me emon.

Ew apupunun selestial ina eu sokkun nefinen pwon mi pin. Emon mwan me emon fefin pupunu ra fori eu pwon mi pin ngeni Kot me ngeni emon me emon ar repwe ennet me nikitu ngeni emon me emon.

Hesed eu sokkun tong me umoumoch minne Kot a mefi fan iten me ngeni ekkewe ra fen fori eu pwon mi pin ngeni I. Me sia eniwini ren hesed ngeni I.

Sasing
minafon pean pupunu me nukun eu tempel

Nupwen en me ngang sia fori eu pwon mi pin ngeni Kot, nefinach ngeni I a fokkun arap ngeni I nap seni me mwen ach pwon mi pin. Iei sia fofo fengen.

Sasing seni Jerry L. Garns

Pokiten a wor an Kot hesed fan iten ekkewe ra fen fori pwon mi pin ngeni I, I epwe tonger. I epwe sopweno ne angang rer me awora ngeni ir tufich ne siwin. I epwe omusereno nupwen ra aier. Me ika repwe rikino, I epwe anisir ne kuna sefan aaner ngeni I.

Nupwen en me ngang sia fori ew pwon mi pin ngeni Kot, nefinach ngeni I a fokkun arap ngeni I nap seni me mwen ach pwon mi pin. Iei sia fofo fengen. Pokiten ach pwon mi pin ngeni Kot, I esap tongeni apwangapwang non An achocho ne anisi kich, me sisap tongeni apekusu An umoumochun tipepos ngeni kich. Emon me emon kich a wor neniach auchea me non netipen Kot. A watte an apinukunuk fan itach.

En mi sinei usun uruon ewe esinesin ewe Kot a ngeni ewe Soufos Joseph Smith. A feito seni pwarata. Ewe Samon a apasa ngeni Joseph, Ei pwon pwan om, pokiten ka feito seni Abraham, me ewe pwon a for ngeni Abraham (Doctrine and Covenants 132:31).

Pungunon, ei pwon mi pin ese much a niwinsefan pwe kinikinin ewe watten Niwinsefaniton ewe kapas allim non unusochun. Ekieki ussun! Eu apupunun pwon mi pin a fis non ewe tempel mi riri wenewen ngeni ena pwonen Abraham. Non ewe tempel eu pea pupunu a kawor ngenir meinisin ekkewe feioch mi isoiseno fan iten ekkewe mi nikitu mwirimwirin Abraham, Isaac, me Jacob.

Usun ren Adam, en me ngang pwisin sia tonong non ewe aanen pwon mi pin atun papatais. Mwirin sia unusen tonong non ewe tempel. Ekkewe feiochun ewe pwonen Abraham ra kawor me non tempel mi pin. Ekkei feioch a mut ngeni kich, atun manausefan, ach sipwe “angei ekkewe mwotun king, muu, manaman, neni, nemenem, ngeni ach manau mi tekia me ning non mettoch meinisin’ [Doctrine and Covenants 132:19].”4

Nesoponon ekkewe mak non ewe Testamen Noom, sia anneani usun an Malachi pwon pwe Elijah epwe “akkunu netipen ekkewe sam ngeni ekkewe semirit, me netipen ekkewe semirit ngeni semer kewe” (Malachi 4:6). Non Israel nom, ena sokkun kapas usun ekkewe sam epwe fen pwan pachenong ekkewe sam Abraham, Isaac, me Jacob. Ei pwon a fateno nupwen sia anneani ewe pwan eu kinikin ei uwokisin Moronai mi sokkono a mak sefan ngeni ewe Soufos Joseph Smith: Ii [Elijah] epwe fotuki non netipen ekkewe semirit ekkewe pwon a for ngeni ekkewe sam, me netipen ekkewe semirit repwe kun ngeni semer kewe (Joseph Smith—History 1:39). Ekkena sam ennetin me pachenong Abraham, Isaac, me Jacob. (Nengeni Doctrine and Covenants 27:9–10.)

Sasing
sasingin Jises Kraist

Ekkena ra fori pwon mi pin me apwonureta mi pwon ngenir manau ese much me manau mi tekia. Jises Kraist i ewe chon etetteni ekkena pwon mi pin.

Tichikin seni Christ and the Rich Young Ruler, seni Heinrich Hofmann

Jises Kraist: Ewe Ionapen ewe Pwon mi pin

An ewe Chon Amanau asoren achasefan a atufichi ewe Sam an epwe apwonueta An kewe pwon mi for ngeni Noun semirit. Pokiten Jises Kraist i “ewe ann, ewe ennet o ewe manau,” a tapw pwe “ese wor emon epwe feinno ren ewe Sam, ika esspw punun [I].” (John 14:6). Ewe pwonutan ewe pwonen Abraham a tufich pokiten ewe Achasefan an ach we Chon Amanau, ewe Samon Jises Kraist. Jises Kraist i ewe Ionapen ewe pwonen Abraham.

Ewe Testamen Noom esap chok eu puken pukefel; a pwan eu puken uruo. En mi chechemeni om anneani usun ewe apupunu an Sarai me Abram. Pokiten ese wor nour semirit, Sarai a fang noun ewe chon angang, Hagar, pwe epwe pwan punuwen Abram, anongonong won an ewe Samon emwen. Hagar a nounatiw Ishmael.5 Abram a tongei Ishmael, nge i esap ewe semirit minne ewe pwon mi pin epwe feito seni. (Nengeni Genesis 11:29–30; 16:1, 3, 11; Doctrine and Covenants 132:34.)

Ren eu feioch seni Kot, me ren ponuwan an Sarai nuku,5 i a pwopwo non an ierin chinnap pwe ewe pwon mi pin epwe feito seni noun at, Isaac (nengeni Genesis 17:19). A uputiw me non ewe pwon mi pin.

Kot a ngeni Sarai me Abram minafon it—Sarah me Abraham (nengeni Genesis 17:5, 15). Ewe kaworen ekkena minafon it a eisinnata ewe nepoputan eu minafon manau me eu minafon fetanin manau ren ei famini.

Abraham a tongei ir me ruemon Ishmael me Isaac. Kot a ureni Abraham pwe Ishmael epwe nounoutiw chommong me winiti ew muu mi nap (nengeni Genesis 17:20). Non ena chok fansoun, Kot a affataochu pwe ewe pwon mi pin ese much epwe fisita seni Isaac (nengeni Genesis 17:19).

Meinisin ekkewe ra etiwa ewe kapas allim ra winiti kinikinin mwirimwirin Abraham. Non Galatia sia anneani:

“Ren chommong me neimi oua fen paptaiseno non Kraist oua pwinitanong Kraist.

“… Ami meinisin oua eu non Kraist Jises.

“Ika ami noun Kraist, iwe ami murimurin Abraham, iwe oupwe angei minne Kot a pwonei.” (Galatians 3:27–29).

Ina, sia tongeni winiti chon angei ewe pwon mi pin seni ach upuptiw ika mumu ngeni.

Sasing
aramas ra chufengen ren eu fenin papatais

Nupwen sia fori eu pwon mi pin ren Kot, sia nikiti ewe neni nukunapan feinfeino. Kot esap nikiti nefinan seni ekkewe ra fen fori ena sokkun fofor ngeni I.

Noun Isaac me Rebekah we at Jacob a uputiw me non ewe pwon mi pin. Mi pachenong, i a finata an epwe tonong won winikapan. Usun en mi sinei, iten Jacob a siwin ngeni Israel (nengeni Genesis 32:28), wewen “mut ngeni Kot epwe nemenem” ika “emon a nemenem ren Kot.”7

Non Exodus sia anneani pwe “Kot mi chechemeni an pwon mi pin ngeni Abraham, ngeni Isaac, me ngeni Jacob” (Exodus 2:24). Kot a ureni ekkewe noun Israel, “Ika oupwe aneasochisi neuwei, me apwonueta ai pwon mi pin, iwe oupwe eu sokkonon pisek mi unusen auchea ngeniei (Exodus 19:5).

Ekkewe foun kapas “sokkonon pisek mi auchea” a chiaku seni ewe fosun Hebrew segullah, wewen eu pisek mi fokkun namot—eu “pisek mi auchea.”8

Ewe puken Deuteronomy a aporousa sefani ewe auchean ewe pwon mi pin. Aposel non ewe Testamen Sofo ir mi sinei usun ei pwon mi pin. Mwirin an Peter echikara emon mwan mi mwok won naton ewe tempel, i a aiti ekkewe chon katon usun Jises. Peter a apasa, “Ewe Koten Abraham, me Isaac, me Jacob, ewe Koten semach kewe, a eningano Noun we Jises” (Acts 3:13).

Peter a asopano an porous ren an ereni noun kewe aramas, “Ami semiriten ekkewe soufos, me seni ewe pwon mi pin minne Kot a fori ngeni samach kewe, a apasa ngeni Abraham, me non mwirimwirum meinisin aramasen ewe fonufan repwe feioch” (Acts 3:25). Peter a affataochu ngenir pwe kinikinin an Kraist we misin pwe epwe apwonueta an Kot pwon mi pin.

Ewe Samon a pwan afanafana usun chok ngeni ekkewe aramasen Merika me nom. Ikewe, ewe Kraist mi manausefan a ereni ekkewe aramas wesewesen ir ion. A apasa:

“Ami ekkewe noun ekkewe soufos; me ami seni ewe imwen Israel; me ami chon ewe pwon mi pin minne ewe Sam a fori ngeni sememi kewe, a apasa ngeni Abraham: Iwe me ren mwirimwirum meinisin ewe fonufan repwe feioch.

“Ewe Sam a fen amanauaeita ngenikemi akkom, me tinieito pwe upwe efeiochukemi ren an aukatiw emon me emon ami seni ami angangangaw; iwe ei pokiten ami ekkewe semiriten ewe pwon mi pin” (3 Nephi 20:25–26).

Ka kuna auchean ei? Ekkewe ir ra apwonueta ar pwon mi pin ngeni Kot repwe winiti ngun mi pochokun ne ungeni tipis! Ekkewe ir ra apwonueta ar pwon mi pin epwe wor rer ewe pochokun ne ungeni ekkewe sossotun ei fonufan.

Sasing
mwan a mwongo ewe sakrament

Ekkewe ir ra apwonueta ar pwon mi pin ngeni Kot repwe winiti ngun mi pochokun ne ungeni tipis! Ekkewe ir ra apwonueta ar pwon mi pin epwe wor rer ewe pochokun ne ungeni ekkewe sossotun ei fonufan.

Angangen misineri: Afanafana ewe Pwon mi pin

Ewe Samon a annuku pwe sipwe aparasa ewe kapas allim me afanafana ewe pwon mi pin. Ina popun a wor nouch misineri. A anean meinisin Noun semirit epwe wor rer ewe tufich ne fini an ewe Chon Amanau kapas allim me fiti ewe aanen pwon mi pin. Kot a mochen achufengeni aramas meinisin ngeni ewe pwon mi pin I a fori me nom ren Abraham.

Ina, angangen misineri eu auchean kinikinin ewe watten achufengenin Israel. Ena achufengen ina ewe angang mi kon auchea a fis won fonufan ikenai. Ese pwan wor och mettoch mi nonno ngeni wachemwukan. Ese pwan wor och mettoch mi nonno ngeni auchean. Noun ewe Samon misineri—Noun chon kuno—ra fiti ewe tes mi nap, ewe mwokutukut mi nap, ewe angang mi nap won fonufan ikenai.

Nge a wor pwan chommong—wesewesen chommong. Mi wor eu watten namoten ach sipwe aparasano ewe kapas allim ngeni aramas won ewe epekin ewe eppet. Kot a mochen meinisin, ekkewe mi manau me mi mano, ar repwe pwapwaiti feiochun An we pwon mi pin. Ewe aanen pwon mi pin mi suk ngeni meinisin. Sia sio ngeni meinisin repwe fiti kich ne fetan won ena aan. Ese pwan wor eu angang mi unusen ochunapa. Pun “ewe Samon mi uren umoumoch ngeni ekkewe meinisin repwe, non ennetin netiper, kokkori itan we mi pin” (Ilaman 3:27).

Pokiten ewe Melkisetek Pristut a fen niwinsefan, mwan me fefin mi apwonueta ar pwon mi pin a wor rer ewe mumuta ngeni meinisin ekkewe feiochun ngun ren ewe kapas allim (Doctrine and Covenants 107:18; auchean mi kapacheta).

Atun efeiochun ewe Kirtland Tempel non 1836, fan emwenien ewe Samon, Elijah a pwato. An popun? Epwe okunnu … ekkewe semirit ngeni ekkewe sam” (Doctrine and Covenants 110:15). Elias a pwan pwato. An popun? Epwe ngeni Joseph Smith me Oliver Cowdery ewe kinikinin fansoun ewe kapas allimen Abraham, a apasa pwe non kich me mwirimwirich kewe meinisin tappin aramas mwirich repwe feioch (Doctrine and Covenants 110:12). Iwe, ewe Masta a wata won Joseph Smith me Oliver Cowdery mwumwutan pristut me ewe pung ne uwei ekkewe feioch mi sokkono seni ewe pwonen Abraham ngeni ekkoch.9

Non ewe Mwichefen, sia fetanei ewe aanen pwon mi pin ren emon me emon ika meinisin. Usun chok apupunu me famini ra aea fengen eu sokkonon nonnofengenin fofo minne a fori eu auchean tong, iwe pwan ewe minafon nefin a fis nupwen sia fotikich ngeni pwon mi pin mi weneta ngeni ach Kot!

Menin iei met Nifai a ekieki nupwen a apasa pwe Kot a “tongei ekkewe ir repwe etiwa i pwe ar Kot” (1 Nifai17:40). Iei wesewesen pwata, ren pekin ewe pwon mi pin, eu auchean umoumoch me tong ika hesed—mi kawor ngeni meinisin ekkewe ra tonong non ei nefin mi fofo ngeni me arap ngeni Kot, pwan “ngeni eu ngerowun tappin aramas” (Deuteronomy 7:9).

Ach fori eu pwon mi pin ngeni Kot a siwini nefinach ngeni I feinfeino. A efeiochu kich ngeni pwan ekkoch ukukun tong me umoumoch.10 A siwini ion kich me ifa usun Kot epwe anisi kich ne winiti met sia tongeni winiti. A pwan wor pwon ngeni kich pwe sipwe pwan tongeni eu “sokkonon pisek” auchea ngeni I (Psalm 135:4).

Pwon me Tufich

Ekkena ra fori pwon mi pin me apwonureta mi pwon ngenir manau ese much me manau mi tekia, ewe mi nap seni niffang meinisin seni Kot (Doctrine and Covenants 14:7). Jises Kraist i ewe chon etetteni ekkena pwon mi pin (nengeni Hebrews 7:22; 8:6). Chon apwonueta pwon mi pin ekkewe ir mi tongei Kot me mut ngeni I epwe nemenem won unusen mettoch meinisin non manauer ra fori I an epwe ewe mi unusen pochokunen manaman non manauer.

Non ach fansoun sia tufich ne angei efeiochun petriark me kaeo usun nefinach ngeni ekkewe pekriarken nom. Ekkena feioch ra pwan ekis awora ach kuna met mi nom mwach.

Sasing
Jises a kapas ngeni Peter

Pokiten ach pwon mi pin ngeni Kot, I esap tongeni apwangapwang non An achocho ne anisi kich, me sisap tongeni apekusu An umoumochun tipepos rech.

Ke Tongei Ei Nap Seni Ekkei? seni David Lindsley

Ach kokko ren Pwon mi pin Israel ina ach sipwe tumunuochu pwe meinisin chon ewe Mwichefen repwe apareni ewe pwapwa me tufich mi pachengeni ach fori pwon mi pin ngeni Kot. Ina ew kokko ach sipwe pesei meinisin ekkewe mi apwonueta ar pwon mi pin ren mwan me fefin, at me nengin, ar repwe afanafana ewe kapas allim ngeni ekkewe ir mi nom unukur. Ina pwan eu kokko ach sipwe anisi me pesei nouch misineri, ekkewe ra feino fiti ourour ar repwe papatais me aninis ne ionfengeni Israel, pwe ar chufengen sipwe noun Kot aramas me I epwe ach Kot (nengeni Doctrine and Covenants 42:9).

Meinisin mwan me meinisin fefin mi fiti angangepin ren pristut me ekkewe ir mi fori me apwonueta pwon mi pin ren Kot a wor rer ewe wenecharen mumuta ngeni ewe manamanen Kot. Sia pwisin wata woch iten ewe Samon ren emon me emon. Sia pwan wata woch Itan ren emon aramas. Ren pochokunen memef usun nounoun pungun iten Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon ina ew auchean napanap pwe kich ew aramas sia wata Itan woch. Ennetin, meinisin mwokutukutochun Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon me ekkewe memper ina ew esisinen an Kot hesed.

Pwata Israel a toropas fetan? Pokiten ekkewe aramas ra atai ekkewe annuk me monei ngeni fau ekkewe soufos. Emon Sam mi tong nge pwan netipechou a ponuweni ren an atoropasa fetanei Israel.11

Inamo, I a atoropaser ren ew pwon pwe ew ran Israel epwe chufengen sefan non An mwich.

Ewe einangen Judah a kawor ngeni ir ewe wis ar repwe amwonata ewe fonufan ngeni ewe aewin wareton ewe Samon. Seni ena einang, Mary a kokko an epwe inen ewe Noun Kot.

Ewe einangen Joseph, seni an me noun Asenath kewe anuon, Ephraim me Manasseh (nengeni Genesis 41:50–52; 46:20), a kawor ewe wisen emwen non ewe achufengenin Israel, ar repwe amwonata ewe fonufan ngeni ewe Oruan Wareton ewe Samon.

Non ena sokkun nefinen hesed ese kouk, mi chok ina usun pwe Kot a mochen ionfengeni Israel. I Semach won Nang! A mochen emon me emon Noun semirit—won ir me ruepekin ewe eppet—pwe repwe rong ewe porousen ewe niwinsefaniton ewe kapas allimen Jises Kraist.

Ew Aanen Tong

Ewe aanen pwon mi pin ina ewe aanen tong—ena amwararen hesed, ena tongen tumun ekkoch me anisi emon me emon. Ach mefi ena tong mi amwasanga me epinukunuk. Ewe watten pwapwa oupwe mefi ina nupwen oua ureno ren tong ngei Kot me ngeni meinisin Noun semirit.

Ach tongei Kot nap seni emon ika och mettoch ina ewe napanap a wato ennetin kinamwe, ourour, epinukunuk, me pwapwa.

Ewe aanen pwon mi pin ina unusen usun nefinach ngeni Kot—ach nefinen hesed ngeni I. Nupwen sia tonong non ew pwon mi pin ngeni Kot, sia fori ew pwon mi pin ngeni I ewe epwe apwonueta An kapas. I epwe fori mettoch meinisin a tongeni, me nukun an atai ach pungun finata, an epwe anisi kich ne apwonueta ach pwon.

Ewe Puken Mormon a poputa me mwuchuno ren an kapas usun ei pwon mi pin ese much. Seni peichen itenap ngeni ewe soponon kapasen pwarata an Mormon me Moronai, ewe Puken Mormon a kapas usun ewe pwon mi pin (nengeni Mormon 5:20; 9:37). “Ewe feiton ewe Puken Mormon ew esisin ngeni unusen ewe fonufan pwe ewe Samon a fen poputa ne ionfengeni Israel me apwonueta ekkewe pwon mi pin I a fori ngeni Abraham, Isaac, me Jacob.”12

Achengicheng pwi me fefinei, sia fen koko non ei auchean fansoun non uruon fonufan ach sipwe aiti ewe fonufan usun ewe ning me manamanen ewe pwon mi pin ese much. Samach Won Nang a nuku kich ach sipwe fori an watten angang.

Ei porous a pwan kawor atun eu mwichenapen sou emwen non March 31, 2022.

Esinesin

  1. Nengeni Russell M. Nelson, “Children of the Covenant,” Ensign, May 1995, 34.

  2. Ewe minafon pwon mi pin ese much ina ewe unusochun ewe kapas allimen Jises Kraist. Mi pachenong meinisin angangepin me pwon mi pin mi namot ngen manau ese much (nengeni Doctrine and Covenants 66:2). Mi “minafo” inet chok ewe Samon a aminefou me eniwini sefani, me “esemuch” pokiten ese siwin.

  3. Eu unusochun aporous usun hesed me ewe pwon mi pin ese much mi pwa non Kerry Muhlestein, God Will Prevail: Ancient Covenants, Modern Blessings, and the Gathering of Israel (2021).

  4. Russell M. Nelson, non “Special Witnesses of Christ,” Liaona, Apr. 2001, 7.

  5. Ewe kapasen Hebrew Ishmael wewen “Kot mi rong” (Bible Dictionary, “Ishmael”).

  6. “Ren pwan nuku Sara pwisin a angei pochokun an epwe pwopwo, me a nounatiw emon semirit nupwen a nuno seni ierin nounou, pokiten a nuku non i ewe a pwonei” (Hebrews 11:11).

  7. Bible Dictionary, “Israel

  8. Nengeni Bible Dictionary, “Peculiar”; “Hebrew and Chaldee Dictionary,” Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible (1984), 82, word 5459.

  9. Nengeni Russell M. Nelson, “Thanks for the Covenant” (Brigham Young University devotional, Nov. 22, 1988), 4, speeches.byu.edu.

  10. “Eu me eu pwon mi pin ren Kot ina ew tufichin arap ngeni i. Ngeni ion mi ekiek ren och fansoun won met ra fen mefi usun ewe tongen Kot, ach sipwe apochokuna ena riri me akkana fengeni ena nefin ina ew ” (Henry B. Eyring, “Making Covenants with God” [Brigham Young University fireside, Sept. 8, 1996], 3, speeches.byu.edu).

  11. “Ewe Samon a pwan aea ei toropasun Noun aramas mi finita nein ekkewe muun ewe fonufan ne efeiochu ekkewe muu” (Emwen ngeni ekkewe Pukefel, “Israel,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org; see also Jacob 5:1-8, 20).

  12. Russell M. Nelson, “The Future of the Church: Preparing the World for the Savior’s Second Coming,” Liahona, Apr. 2020, 9.