2016
Ko ha Taimi ki he Hisitōlia Fakafāmilí
October 2016


Leʻo ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní

Ko ha Taimi ki he Hisitōlia Fakafāmilí

ʻĪmisi
a season for family history

Tā fakatātaaʻi ʻe Wilson Ong

ʻI heʻeku hoko ko ha faʻē ki ha fānau fefine kei iiki ʻe toko uá, kuó u faʻa kumi ʻuhinga ʻi he ʻikai ke u lava ʻo kau ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa te u fie kau aí he ʻoku ʻikai ko hoku “taimi” totonu ke fai ia. Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa ko iá ko e ngāue hisitōlia fakafāmilí.

Neongo naʻá ku kau he kuohilí he fakahokohoko fakamotuʻaleá ko ha ngāue fakafiefia he Sāpaté, ka naʻá ku fakatokangaʻi ʻoku ou kumi ʻuhinga ʻoku ʻikai haku taimi pe ʻilo ke fakahoko ʻeku hisitōlia fakafāmilí he taimi ko iá.

Naʻe liliu hoku lotó ʻi ha pongipongi ʻe taha ʻi he ngaahi māhina siʻi kuohilí ʻi heʻeku tangutu ʻi he loto temipalé. ʻI heʻeku vakaiʻi ʻa e ngaahi hingoa ʻo e kau pekia ʻi he ngaahi kaati fakatemipalé, mo lotua ke nau tali ʻa e ngaahi ouau fakatemipale ʻoku fakahoko maʻanautolú, naʻá ku fakakaukau loto, “He ʻikai nai lelei kapau ko e kau mēmipa ʻeni hoku fāmilí? ʻOku ou fie fai ʻa e ngāué maʻanautolu.” Naʻe fakamoʻoniʻi mai ʻe he Laumālié kiate au kapau ko ʻeku fakaʻamú ʻeni, ʻe tokoniʻi au ʻe he ʻEikí ke fai ʻeku hisitōlia fakafāmilí, tautautefito ʻi he ʻaho Sāpaté. Te Ne lava ʻo tokoniʻi au ke maʻu ha taimi pea mo e poto ke fakahoko ai ʻEne ngaahi taumuʻá.

Naʻá ku hū ʻi he Sāpate ko iá ki he FamilySearch.org Naʻe tafenoa hoku loʻimatá, ʻi heʻeku sio ki he ngaahi hingoa ʻo ʻeku ngaahi kuí. Naʻe fakaʻau ʻo mālohi ange ʻeku fetuʻutaki mo kinautolú. Ko e meʻa naʻe tānaki mai ki heʻeku ʻofa ʻiate kinautolú ko e ngaahi tā mo e ngaahi fakamatala fakatāutaha naʻe toki tānaki kimuí ni ʻe heʻeku kui fefiné, ʻo hangē ʻoku moʻui ai e kau mēmipa hoku fāmilí tautautefito kiate au. Naʻá ku ongoʻi e fiefia ʻi hono fakakau ʻeku kiʻi taʻahine taʻu uá, ʻa ia naʻe ako ke ne ʻiloʻi ʻa e ngaahi tā ʻo ʻene kui tangatá mo ʻene kui fefine hono tolú, ʻo ui kinautolu ʻaki honau hingoá. Naʻá ku ongoʻi e founga naʻe fakamatalaʻi ai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, ko e Palesiteni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “ʻOku ʻomi ʻe he Sāpaté ha faingamālie lelei ke fakamālohia ai ʻa e ngaahi haʻi ʻo e fāmilí. Ko hono aofangatukú, ʻoku fie maʻu ʻe he ʻOtuá ʻa kitautolu kotoa, ʻi heʻetau hoko ko ʻEne fānaú, ke tau foki ange kiate Ia ko ha mēmipa kuo ʻosi fakakoloaʻi, ʻosi sila ʻi he temipalé ko e famili, ki heʻetau ngaahi kuí, mo hotau hakó.” (“ʻOku Fakafiefia ʻa e ʻAho Sāpaté,” Liahona, Mē 2015, 130).

Talu mei he aʻusia ko iá, mo ʻeku hoko atu ke kau ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí ʻi he ʻaho Sāpaté. Kuo tāpuekina au ke u fakahoko ʻa e ngāue ki ha niʻihi ʻo e kau mēmipa hoku fāmilí kuo pekiá. Ko ha tāpuaki makehe ʻa e ʻilo ki hoku kāingá pea fetuʻutaki vāofi ange mo ʻeku ngaahi kui ʻoku ʻikai kau ki heʻetau tui fakalotú. Kuó ne fakamālohia ʻeku tukupā ke tauhi ʻeku ngaahi fuakavá mo kātaki ki he ikuʻangá kae lava ke u hoko ko ha fehokotakiʻanga mālohi mo hoku fāmili taʻengatá.

Neongo ʻoku kei toe lahi e ngāue ke faí, ka ʻoku ou fakamālō ki heʻeku Tamai Hēvaní ʻi hono fakaivia au ke u lava ʻo kau ʻi Heʻene ngāué, tautautefito ʻi Hono ʻahó. Ko e Sāpaté ko ha meʻa fakafiefia moʻoni kiate au.