Na Valetabu Savasava
Era na rawa ni laki vakaitavi e loma ni valetabu o ira na lewe ni Lotu bula kilikili ena veicakacaka vakalotu ni bula vakalagilagi kei na veivueti, ka sa vakatakilai oti mai ki na kawatamata.
Ena loma ni valetabu sa rawa meda vakaitavi ena cakacaka vakalotu ni veivueti e cecere duadua
E vuqa sara na vuna me na vinakata kina e dua me lako ki na valetabu. Na kena rairai mada ga mai tautuba e dusia na titobu ni kena inaki vakayalo. E vakatakilai vakalevu oqo ena veika e vakayacori e loma. Ena ulu ni katuba ni valetabu, e volai tu kina na vu ni kena rokovi ena malanivosa oqo “Sa Tabu me Nona na Turaga.” Ni o curuma e dua na valetabu ka sa vakatabui, o ni sa curuma vakaidina tiko na vale ni Turaga.
Ena rawa ni laki vakaitavi e loma ni valetabu o ira na lewe ni Lotu bula kilikili, ena veicakacaka vakalotu ni bula vakalagilagi ni veivueti, ka sa vakatakilai oti mai ki na kawatamata. E kea, ena dua na soqonitabu, ena laki vui ka lumuti kina o koya yadua ka curu yani, ka tuberi, taura na nona edaumeni, ka vauci. Ni da sa qarava oti na cakacaka ni veivakalougatataki ka baleti keda yadua, sa na soli talega meda qaravi ira era sa mate ka sega ni yacovi ira na madigi vakaoqo. E dau qaravi ena valetabu na veicakacaka vakalotu tabu, me baleti ira era bula tiko, kei ira talega era sa mate.
E matata vinaka, talei ka vakalou na cakacaka vakalotu kei na veisoqotabu ena valetabu
Ni wiliki vakavinaka na ivolanikalou e matata sara kina ni sega ni dau tasereka taucoko na Turaga na veika kece vei ira na tamata kecega. Sa tu na iyalayala ka lavaki me vauca na kena soli na itukutuku tabu. E okati eke na veisoqonitabu ni valetabu.
E sega ni dau veitalanoataki e taudaku ni valetabu na kena veicakacaka vakalotu. E a sega ni kena inaki me lewe vica wale me ra kila na veisoqonitabu oqori ni valetabu, ka ra vauci ena yalayala me ra kakua ni qai laki wasea tale vua e dua. E veibasai dina na kena inaki. Eda veivakauqeti vakabibi ki na lewenilotu yadua, me ra vakavakarau me rawa ni ra qai laki vakaitavi ena veiqaravi ni valetabu. Sa dusimaki vei ira yadua era sa lesu oti mai na valetabu na kena yavu: Ena dua na gauna, ena soli na madigi me ra rogoca na yavu ni kosipeli na tamata yadua, me ra wili kina na bula, kei ira kece era a bula mai liu, ka ra sa vinakata me ra ciqoma, se vakawalena na isolisoli e vuqa ni valetabu. Kevaka a vakawaleni na isolisoli eso oqori, me vakayacori ena nona lewa sara ga vakaikoya na tamata yadua.
E rawarawa vinaka na cakacaka vakalotu kei na veisoqonitabu ni valetabu. Era ka talei. Era vakalou sara. Era taqomaki me kua ni dewa vakailoa na kena ivakamacala vei ira era sega ni se vakavakarau tu kina. Na gagadre titobu ni lako ki na valetabu e sega ni okati me vakavakarau. Na vakavakarau ki na cakacaka vakalotu e tudei tu ga na kena yavu: vakabauta, veivutuni, papitaiso, vakadeitaki, bula kilikili, na yalomatua vakayalo kei na ivalavala rakorako ka vakaturaga me veisotari kei na ivakarau nei koya e dodonu me sureti me laki vulagi ki na vale ni Turaga.
O ira ga era bula kilikili e dodonu me ra curuma na valetabu
O ira vakayadua sa kilikili ka dodonu ena ivakatagedegede kece ni bula e lavaki kina, sa rawa me ra curuma na valetabu, me laki vakaraitaki kina vei ira na itovo ni sokalou kei na veicakacaka vakalotu e qaravi kina.
Ni sa makare vei iko na bibi kei na talei ni veivakalougatataki ni valetabu, kei na kena vakalou na veicakacaka vakalotu e qaravi kina, sa na matata kina na vuna e sa rui cecere kina na ivakatagedegede ni bula e lavaka na Turaga vei ira me ra curu ki na valetabu savasava.
Me tiko rawa vei kemuni na nomuni ivolatara sa vakayagataki tiko mo ni rawa ni qai vakacurumi kina ki na valetabu. Me na saini ena ivolatara oqo o ira na vakailesilesi dina ena Lotu. E dodonu me ra gole ga ki na valetabu o ira era sa bula kilikili. Sa ilesilesi ni nomuni bisopi kei peresitedi ni tabana me vakataroga na nomuni bula kilikili ni bera ni ko ni ciqoma na nomuni cakacaka vakalotu ni valetabu. E ka bibi sara na veivakatarogi oqo, ni dua na gauna vinaka mo drau raica vata kina kei koya na ilumuti ni Turaga na ivakarau ni nomuni bula. Ke tu na veitikina eso ena nomuni bula e veicalati tu, ena vukei kemuni kina na nomuni bisopi ena kena wali. Ena ivakarau oqo, sa rawa mo ni vakaraitaka se mo ni vukei me tekivutaki na nomuni bula kilikili mo ni curuma kina na valetabu ena veivakadonui ni Turaga.
E ka maroroi na veivakatarogi me baleta na ivolatara ni valetabu ena kedrau maliwa na bisopi kei na lewe ni Lotu oqori. Me vakatarogi kina vakamatailalai o lewenilotu me baleta na nona itovo, na nona bula kilikili, kei na nona dina ki na Lotu kei ira na kena vakailesilesi. Me vakadinadinataka na tamata o ya ni savasava ena bula vakayago ka sa dau vakamuria na Vosa ni Vuku, sauma vakavinaka na nona ikatini, dau bulataka na ivakavuvuli ni Lotu, ka sega ni vakaitavi se tokona na ilawalawa dau veisaqasaqa kei na Lotu. Sa vakasalataki kina na bisopi ni sa ka bibi sara me ra taqomaka na veitukutuku ni veivakatarogi ni tamata yadua.
Na isau ni taro eso e rogo matau vei bisopi ena vakataudeitaka ena veigauna kece na bula kilikili ni tamata yadua ka sa dodonu me soli vua na ivolatara ni valetabu. Kevaka e sega ni dau vakamuria na ivunau o koya e vakatarogi se veilaroi tiko na ivakarau ni nona bula, ka dodonu me vakameautaki rawa, sa na lavaki me vakavatukanataki taumada na bula veivutuni ni bera ni qai soli vua na ivolatara ni valetabu.
Ni oti na veivakatarogi ni bisopi, ena vakatarogi kemuni talega o peresitedi ni iteki ni se bera ni ko ni laki ciqoma na nomuni cakacaka vakalotu ni valetabu.
Na veivakavulici e valetabu e ivakatakarakara
Ni bera na nomuni ilakolako ki na valetabu ena imatai ni gauna, se sa talevi tale vakavica, ena yaga vei kemuni mo ni nanuma tiko ni dau vakatakarakarataki ga na ivakavuvuli ni valetabu. Sa dau veituberi na Turaga, na iVakavuvuli Levu, ena sala oqo.
E koronivuli torocake sara na valetabu. Sai koya na vale ni vuli. Ena vakanomodi ga na valetabu ka sa vanua vinaka ni vakavulici kina na veika titobu vakayalo. A peresitedi rogo ni univesiti o Elder John A. Widtsoe ena Kuoramu ni iApositolo ni Le Tinikarua, ka sa bale, a tamata vuku ka kilai e vuravura taucoko. E dau doka vakalevu o koya na cakacaka ni valetabu ka kaya kina vakaoqo ena dua na gauna:
“E cokoti vata ena cakacaka vakalotu ni valetabu na yavu ni veivakabulai, me vaka era dau veituberi kina e veigauna na iliuliu ni Lotu, me vakamatatataki kina na veika e vuqa e dau dredre ni da kila. E sega ni muloci se vuki tale na ivakavuvuli ni valetabu me veisotari kei na yavu levu ni veivakabulai. Na kena taucoko ka titobu na vakasama vakavuku ena edaumeni, sa ile warumisa sara ni kena vakadeitaki na cakacaka vakalotu ni valetabu. Ia, na kena taucoko na veika eso e vakaraitaki kina, kei na momona ni kena vakamacalataki na inaki ni Kosipeli, e dusimaki kina na uasivi ni sokalou ena valetabu, ena kena vakabulabulataka na rai me baleta na ituvatuva ni Kosipeli” (“Temple Worship,” Utah Genealogical and Historical Magazine, Apr. 1921, 58).
Kevaka o ni curu ki na valetabu ka dau nanuma ni ivakatakarakarataki ga na kena ivakavuvuli, o ni na vakaivotavota dina ga ena rai vakalomalagi, me vakacerecerei cake kina na nomuni bula ka na vakaikuritaki vakalevu sara na nomuni yalomatua ena veika vakayalo. Sa rui vakasakiti dina na inaki vakavuli. E dau veivakauqeti. Ena nona dau veituberi na Turaga Vakaikoya, na iVakavuvuli Levu, e dau vakavulici iratou na Nona tisaipeli ena vosa vakatautauvata—me idewadewa vakavosa ni ivakatakarakara ni veika eso e dau dredre me kilai.
Sa ivakatakarakara talega na valetabu. Kevaka o ni na raica e dua vei ira na valetabu ena bogi, ni waqawaqa tu na kena cina, o ni na raica kina na kena totoka vakaoti. Ni serau tu oqori na vale ni Turaga, me duri wadrovu ka votu vinaka tu mai ena butobuto, sa yaco kina me ivakatakarakara ni kaukauwa kei na veivakauqeti ni kosipeli i Jisu Karisito, ka cina caucaudre tu me vaka na bikeni ki vuravura, ni luvuci tu o vuravura ena butobuto vakayalo.
Ni o ni curuma yani na valetabu, me veisautaki na nomuni isulu mai tautuba ki na isulu vulavula ni valetabu. Mo ni laki veisau ena rumu ni veisau, eke e soli vei keda yadua e dua na kovate lokataki kei na tikina ni veisau ka tabogo vinaka. E mareqeti vakavinaka ena valetabu na bula rakorako. Ni ko ni sa lokataka na nomuni isulu, o ni sa biuta vata sara talega e kea na nomuni lomaocaoca kei na lomaleqa se yalotaqaya. Ko ni na qai biuta mai na vanua ni veisau lailai o ya ni ko ni sa dara tu na nomuni isulu vulavula, o ni na vakila na nomuni duabau ka duavata kei ira kece sara era tu vakavolivoliti kemuni, era vakaisulu talega me vakataki kemuni.
Na vakamau ena valetabu sai koya na cakacaka vakalotu cecere ni valetabu
Kivei kemuni ko ni sa kakavaki tiko mo ni laki vakamau ena valetabu ko ni na gadreva beka mo ni kila na veika ena vakayacori. Ena sega ni dau cavuti e taudaku ni valetabu na vosa ni cakacaka vakalotu ni veivauci (vakamau), ia sa rawa me tukuni eke na totoka ni rairai ni rumu ni veivauci, vakanomodi ka vakalomalagi, ka vakaloutaki ena cakacaka tabu e vakayacori e kea.
Ni bera ni rau mai duri na veiwatini ena icabocabo ni isoro me ia na cakacaka ni veivauci, sa itavi nei koya e veiqaravi me solia, kei rau na veiwatini gone me rau ciqoma, eso na vakasala. Oqo eso na mala ni vakasama erau na rogoca na veiwatini gone.
“Edaidai sa siga lokuci ni nomudrau vakamau. Drau sa na lovuci vakayalo ena nomudrau sa na vakamau. Era a tara na veivaletabu me ivakaruru ena vuku ni veicakacaka vakalotu oqo. Eda sa sega ni vakavuravura. E sega ni yaco mai eke na veika vakavuravura, ka sega ni mai vakilai ena veika eda qarava eke na kena revurevu. Eda sa biuta tani yani na vuravura, ka curuma mai na valetabu ni Turaga. Oqo na siga talei duadua sara ena nomudrau dui bula.
“Drau a sucu, sureti mai ki vuravura, mai vei rau na itubutubu ka rau vakarautaka na vale vakawawa vakayago me tawana na yalomudrau. Drau sa papitaiso ruarua. Na papitaiso, e dua na cakacaka vakalotu tabu, e vakatakarakarataki kina na veivakasavasavataki, e ivakatakarakara ni mate kei na tucake tale, e ivakatakarakara talega ni noda toso i liu ena bula vou. E wili kina na veivutuni kei na bokoci ni ivalavala ca. Na sakaramede ni Vakayakavi ni Turaga e vakavoui kina na yalayala ni papitaiso, ka rawa ke da bulataka, me vakadeitaka na bokoci ni noda ivalavala ca.
“O kemuni, na tagane vakamau, o ni sa tabaki ki na matabete. E a soli taumada vei kemuni na Matabete i Eroni, o ni sa rairai dewava kece na kena itutu—dikoni, ivakavuvuli, ka bete. Me yacova na siga sa kunei kina ni sa kilikili mo ni toso cake ki na Matabete i Melikiseteki. Na matabete oqori, ka matabete cecere cake, e vakamacalataki ni matabete ka vakatauvatani ki na ivakarau ni bula cecere ni Kalou, se Matabete Tabu ena iVakarau ni Nona Bula na Luve ni Kalou (raica na Alama 13:18; Ilamani 8:18; Vunau kei na Veiyalayalati 107:2–4). A soli vei kemuni e dua na itutu ena matabete. Oqo o ni sa italatala qase.
“Drau sa na taura oti na nomudrau dui edaumeni. Ena edaumeni o ya drau a sa ciqoma kina na isolisoli talei ka na rawa ni rawati ena bula tawamudu. Ia na veika kece oqori, ena loma ni inaki, era itekitekivu ka veivakarautaki ena basika mai ena icabocabo ni soro mo drau vauci me turaga kei na marama vakawati ena bula oqo kei na bula tawamudu taucoko. Drau sa dua na matavuvale ena gauna oqo, galala mo drau vakatubukawa ka veibuli talega, ka taura na madigi mo drau vakaivotavota ena yaloveilomani kei na bula vakacacabo, mo drau vakasucumi ira mai na luvemudrau ki vuravura, mo drau susugi ka vukei ira ena nodra mai bula e vuravura; ka raica me na dua na siga, me vaka ga na nomudrau lako mai, me ra mai vakaitavi talega ena veicakacaka vakalotu tabu ni valetabu.
“Na lomamudrau ga o drau lako mai kina ka kunei ni drau sa bula kilikili. Na noda veiciqomi vakaikeda ena veiyalayalati ni vakamau sa ikoya e dua na itavi cecere, me dua e kauta vata tiko kei na veivakalougatataki ka sega ni vakaiyalayala.”
Na kaukauwa ni veivauci sa vauci e vuravura kei lomalagi talega
Kevaka eda via kila na itukutuku makawa kei na ivakavuvuli ni cakacaka ni valetabu, e yaga meda kila taumada na ibalebale ni kaukauwa ni veivauci. Sa dodonu meda na raitayaloyalotaka, ke rawa, se na cava e sa rui cecere kina na idola ni lewa ena kena vakayagataki na kaukauwa ni veivauci.
“A sa tadu ko Jisu ki na yasayasa vaka -Sisaria Filipai, a sa tarogi ira na nona tisaipeli, ka kaya, Era sa kaya na tamata se ko cei koi au na Luve ni tamata? …
“Sa qai vosa ko Saimoni Pita, ka kaya, Oi kemuni na Karisito, na Luve ni Kalou bula.
“A sa vosa ko Jisu, ka kaya vua, O sa kalougata, Saimoni Pa-Jona: ni sa sega ni vakatakila vei iko na lewe kei na dra, na Tamaqu ga sa tiko mai lomalagi.
“Au sa kaya talega vei iko, O iko ko Pita, ia e dela ni vatu oqo kau na tara kina na noqu isoqosoqo lewe ni lotu; ia ena sega ni rawata na matamata ni koro ni etesi.
“Au na solia talega vei iko na idola ni matanitu vakalomalagi: ia na ka kecega ko na vauca e vuravura, ena vauci mai lomalagi: ia na ka kecega ko na sereka e vuravura, ena sereki mai lomalagi” (Maciu 16:13, 16–19).
Me taura o Pita na idola. Me taura o Pita na kaukauwa ni veivauci, na lewa ka tu kina na kaukauwa me vesuka se vauca e vuravura se me sereka e vuravura ka me qai yaco vakakina mai lomalagi. Na veiidola oqori e nona na Peresitedi ni Lotu—na parofita, daurairai, ka dauvakatakila. Na kaukauwa tabu ni veivauci oqo sa tu ena Lotu ena gauna oqo. E sega tale ni dua na ka era dau vakasamataka vakabibi o ira era kila na bibi ni dodonu oqo. E sega tale ni dua na ka e dau vakamareqeti vakalevu. E sega soti ni levu na turaga e dau tu vei ira na kaukauwa ni veivauci oqo e vuravura ena dua na gauna—era tu ena veivaletabu na turaga ka soli vei ira na kaukauwa ni veivauci oqo. Ena sega ni rawa ni dua e taura me vakavo ga kevaka e sa solia vua na parofita, daurairai, dauvakatakila ka Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.
A kaya o Josefa Simici na Parofita ni dau tarogi vakawasoma vua na taro oqo “‘Eda sega beka ni rawa ni vakabulai ke da sega ni vakayacora na cakacaka vakalotu kece oqori, kei na so tale? Au dau sauma kina, Sega, ena sega ni taucoko na veivakabulai. E kaya o Jisu, ‘Sa vuqa na tikina ena vale nei Tamaqu, ni kau sa lako meu vakarautaka na tikina me nomudou.’ [Raica na Joni 14:2.] Na tikina e cavuti tiko eke e dodonu me vakadewataki me matanitu; ia kivei koya ena laveti cake ki na tikina cecere duadua e dodonu me bulataka na lawa vaka-silesitieli, ka vakakina na lawa taucoko” (ena History of the Church, 6:184).
Na cakacaka ni valetabu sa dua na ivurevure ni kaukauwa vakayalo
Na valetabu sa iusutu ni kaukauwa vakayalo ni Lotu. E dodonu meda namaka tiko me na saga na vunica me vakataotaka na noda Lotu ka vakakina vei keda yadudua ni da saga tiko me da vakaitavi ena cakacaka tabu ka veivakauqeti oqo. Ena saqati vakalevu na cakacaka ni valetabu baleta ni oqo na ivurevure levu ni kaukauwa vakayalo vei ira na Yalododonu Edaidai vakakina ki na Lotu raraba.
Ena lotu ni vakasobuduru ni Valetabu e Logan Utah, a vunautaka kina o Peresitedi George Q. Cannon, ni a se lewena tu na Mataveiliutaki Taumada:
“Na veivatu yadua e vakotori me yavu ni dua na Valetabu, kei na Valetabu kecega sa vakacavari, me vaka na kena ivakarau ka sa vakaraitaka na Turaga ki na nona Matabete tabu, sa na vakagogotaki Setani e vuravura, ka vakalevutaka na kaukauwa ni Kalou kei na ivalavala Vakalou, ena tosoi lomalagi ena kaukauwa cecere a tuena vukuda, me vakavurea ka kaciva mai uluda na veivakalougatataki e nodra na Kalou Tawamudu, kei ira era tiko ena nodra iserau” (ena “The Logan Temple,” Millennial Star, Nov. 12, 1877, 743).
Ni ra bikai na lewe ni Lotu ena leqaleqa ni bula se rorovi ira na yalovuturi ena nodra icolacola, e dau matau me ra saga me ra curuma sara na valetabu. Oqori e dua na vanua vinaka me kau kina na noda lomaocaoca. E rawa ni da ciqoma ena valetabu na ivakarau ni rai vakayalo. E keri, ena gauna ni veiqaravi vakavaletabu, eda sa “sega ni vakavuravura.”
E dau curuoso na noda vakasama ena so na gauna ena veileqa lelevu eso, ni dau veituyaki na noda bula mai na icolacola e tu me wali ena dua vata ga na gauna, ka dau dredre kina ni makare se matata vinaka na noda vakasama se na noda rai. Ena laki makaresese ena valetabu na buwawa ni yalo veilecayaki, me seavu tani tale na kabukabua ni vakasama, ka drotani sara na butobuto, ni da sa qai “raica” vakamatata na veika eso eda a sega ni se raica rawa mai, me da kunea kina na iwali ni noda leqa, ka a sega tu ni matata mai liu.
Ena vakalougatataki keda na Turaga ni da qarava na cakacaka vakalotu tabu ni valetabu. Ena sega ni vakaiyalayala na noda veivakalougatataki ki na veiqaravi ga eda goleva ena valetabu. Sa na sobuta na noda bula raraba na veivakalougatataki e baleti keda.
Na noda cakacaka ena valetabu ena dau solegi keda me noda isasabai ka itataqomaki
E sega tale ni dua na cakacaka me itataqomaki levu cake ki na Lotu oqo me vaka na cakacaka ni valetabu kei na sasaga ni tuva kawa ka rau veitokoni vata. E sega tale na cakacaka me veisavai vakayalo vei keda me vakaoqo. E sega tale na cakacaka eda na vakaukauwataki kina vakalevu me vakaoqo. Sa sega tale na cakacaka e gadrevi cake kina vakalevu na veiqaravi ena itagede cecere ni yalododonu me vakaoqo.
Na noda cakacaka ena valetabu ena dau solegi keda me noda isasabai ka itataqomaki kivei keda yadua, kei na noda kawatamata.
Mo ni mai curuma kina na valetabu—mo ni mai votai ena nomuni veivakalougatataki. Oqo e dua na cakacaka tabu.
Valetabu na Panama City Panama. Vakatabui ena ika 10 ni Okos., 2008.
Valetabu na Tokyo Japani. Vakatabui ena ika 27 ni Okot., 1980.
Valetabu na Curitiba Brazil. Vakatabui ena ika 1 ni June 2008.