Koniferedi Raraba
Mo Duabau kei Karisito
Koniferedi Raraba ni Epereli 2024


Mo Duabau kei Karisito

Eda sa duavata ena noda lomana ka vakabauti Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki. Na ka bibi nida sa itaukei vata, sa ikoya meda duabau vata kei Karisito.

Au vakila vakatitobu na Veisorovaki i Jisu Karisito niu se gone sara, ia na dina ni Veisorovaki ni iVakabula au qai vakila niu sa yabaki 25. Au se qai taurivola ga mai na Koronivuli ni Lawa e Stanford ka vakavakarau tiko kina veitarogi meu cakacaka vakaloya e Kalifonia. A qiri mai o tinaqu ka kaya nio tukaqu o Crozier Kimball, ka tiko e Utah, sa na sega ni dede na nona bula. A kaya kevaka au vinakata meu raici koya, meu lako yani ki vale. Sa yabaki 86 o tukaqu ka tauvimate bibi tiko. E a totoka na noqu veisiko. A marau ni raici au ka wasea na nona ivakadinadina vei au.

Ni se qai yabaki tolu o Crozier, na tamana o David Patten Kimball, a mate ni sa yabaki 44. A nuitaka o Crozier nio tamana kei tukana, o Heber C. Kimball, ena vakadonuya na nona bula ka nanuma ni a dinata o koya na ivakarau vakawa.

Na ivakasala bibi nei tukaqu vei au oya meu levea na vakasama ni dodonu me noqu se edua na ivotavota ena vuku ni nodra yalodina na qase e liu oqo. A tukuna vei au ni dodonu meu vakanamata vua na iVakabula kei na Nona Veisorovaki. A kaya nio keda eda luvena kece edua na Tamada Vakalomalagi dauloloma. Se o cei ga na noda qase e liu vakavuravura, o keda yadua eda na soli itukutuku vua na iVakabula baleta na ivakarau ni noda muria na ivakaro.

O tukaqu a vakatoka na iVakabula me “iVakatawa ni Matamata,” ka tauri mai na 2 Nifai 9:41. A tukuna vei au ni nuitaka ni sa veirauti na nona veivutuni me nona kina na loloma veivosoti ni iVakabula.

E tarai sara ga na yaloqu. Au kila tu nio koya e a dua na tamata dodonu. E peteriaki o koya ka lako vakavica kina veiqaravi vakadaukaulotu. A vakavulica vei au ni sega ni dua ena lesu tale vua na Kalou ena ivalavala vinaka duadua ga ke sega na Veisorovaki ni iVakabula. Au rawa ni nanuma me yacova mai nikua na loloma cecere kei na vakavinavinaka nei Tukaqu vua na iVakabula kei na Nona Veisorovaki.

Ena 2019 ena dua na i lesilesi i Jerusalemi, au a sikova e dua na rumu e cake ka rairai a voleka beka ki na vanua a vuya kina na yavadratou na Nona i Apositolo na iVakabula ni bera na Nona Vakoti ki na Kauveilatai. Au tarai vakayalo ka vakananuma na Nona a vakarota vei iratou na Nona i Apositolo me ratou veilomani.

Au nanuma na vakamamasu ni iVakabula ena Nona Veimasulaki ena Vukuda. Na masu oqo a cabori voleka na iotioti ni auwa ni Nona bula e vuravura me vaka e volai tiko ena Kosipeli i Joni.

Na masu oqo a vagolei vei ira na muri Jisu Karisito, ka da sa okati kece kina. Ena kerekere ni iVakabula vua na Tamana, a masuta kina o Koya “Me ra duabau kecega, me vaka edaru sa duabau Tamaqu, mera duabau kei kedaru.” A tomana tale na iVakabula, “Ia na vakarokoroko ko ni a solia mai vei au kau sa solia vei ira; mera duabau, me vaka e daru sa duabau.” Duavata sai koya na ka a masulaka o Karisito ni bera Nona soli yani kei na Nona Lauvako ki na Kauveilatai. Na duavata kei Karisito kei na Tamada Vakalomalagi e rawa ni rawati mai na Veisorovaki ni iVakabula.

Na loloma veivakabulai ni Turaga e sega ni vakatautaki kina noda kawa, vuli, itutu vakailavo, se matatamata. E yavutaki ena noda duavata kei Karisito kei na Nona ivakaro.

Na Parofita o Josefa Simici kei Oliva Kaudari e rau ciqoma na ivakatakila ni tauyavutaki kei na liutaki ni Lotu ena 1830, ni oti toka ga na tauyavutaki ni Lotu. Na cava e tiko ena wase e 20 ena gauna oqo, a wiliki mai vua na Parofita o Josefa ena i matai ni koniferedi ni Lotu ka imatai tale ga ni ivakatakila me vakadonui ena nodra duavata na lewenilotu.

Na lewe ni ivakatakila oqo e veivakurabuitaki dina. E vakavulica vei keda na bibi kei na Nona ilesilesi na iVakabula kei na sala me rawati kina na Nona kaukauwa kei na veivakalougatataki mai na Nona loloma ni veisorovaki. A sa yabaki 24 na Profita o Josefa ka sa ciqoma oti eso na ivakatakila ka sa vakacavara na vakadewataki ni iVola i Momani ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou. O Josefa kei Oliva erau kilai me Apositolo tabaki, ka tiko vei rau na lewa me rau vakatulewa ena Lotu.

Tikina 17 kina 36 e tiko kina edua na ivakalekaleka ni ivunau ni Lotu, oka kina na dina me baleta na Kalou, na buli ni kawatamata, na Lutu, kei na ituvatuva ni veivakabulai nei Tamada Vakalomalagi ena Veisorovaki i Jisu Karisito. Tikina e 37 e tiko kina na veika e gadrevi taumada ena papitaiso ki na Lotu ni Turaga. Tikina e 75 ki na 79 e tiko kina na masu ni sakaramede ka dau vakayagataki ena veigauna kece ni Siga ni Vakacecegu.

Na ivunau, ivakavuvuli, sakaramede, kei na ivakarau ka tauyavutaka na Turaga mai vei Josefa Simici, na Parofita ni Veivakalesui mai, era veivakauqeti dina.

Na veika e gadrevi ena papitaiso, era bibi, ia era sa rawarawa sara. Era okati taumada kina na yalomalumalumu e mata ni Kalou, na yalo raramusumusu ka bibivoro, veivutunitaki ni ivalavala ca kece, taura vei keda na yaca i Jisu Karisito, vosota ki na ivakataotioti, ka vakaraitaka ena noda cakacaka nida sa ciqoma oti na Yalo i Karisito.

E bibi me kilai ni veika kece e gadrevi ena papitaiso era vakayalo. E sega ni gadrevi me rawati na veika vakailavo se itutu vakavanua. Na dravudravua kei na vutuniyau e tautauvata ga na ka vakayalo e gadrevi vei rau.

E sega ni gadrevi se o matatamata cava, yagonisucu cava se o mataqali tamata vakacava. Na iVola i Momani e vakamatatataka nida sureti kece meda vakaivotavota ena Nona vinaka na Turaga na “tamata loaloa kei na vulavula, bobula kei na galala, na tagane kei na yalewa; … era sa tautauvata na tamata kecega vua na Kalou.” “Ia sa soli vakatautauvata vei ira na tamata kecega na galala, ka sega ni dua me vakatabui kina.”

Nida sa “tautauvata” ga e mata ni Kalou, e sega kina ni yaga meda vakabibitaka na keda duidui. Eso era vakauqeti keda cala meda “nanumi ira na tamata mera duidui vakalevu sara mai vei keda ka vakakina vei ira vakai ira. [Eso] era taura na veiduidui lalai, ka ra vakalevutaka na veivakacacani levu.”

Me kena ikuri, eso era nanuma cala ni baleta ni tamata kece era sureti me ciqoma na Nona vinaka kei na bula tawamudu, e sega ni na gadrevi kina e dua na ivakatagedegede ni itovo ni bula.

Ia, na ivolanikalou e vakadeitaka nio ira kece na tamata era kilai yalodra vinaka tu era gadrevi mera veivutuni mai na ivalavala ca ka muria na Nona ivakaro. Na Turaga e vakamatatataka ni tiko kece vei keda na galala ni digidigi ka sa “galala mera digitaka na galala kei na bula tawamudu ena vukui koya na Dauveivakaduavatataki ni tamata kecega, … ka vakarorogo kina Nona ivakaro cecere; ka mo dou yalodina kina nona vosa, ka digitaka na bula tawamudu.” Meda ciqoma na veivakalougatataki ni Veisorovaki ni iVakabula, e dodonu me da vakayagataka donu na noda galala ni digidigi ka digitaki Karisito ka muria na Nona iVakaro.

Ena gauna ni noqu bula, na ibalebale ni “galala ni digidigi” kei na “vakatulewa vakaikoya” e veitalanoataki ka veibataki. E sa yaco ka tomani tiko na veiba ni vakasama ena ulutaga oqo.

Ena itaba ni ivola ni ivola ni vuli oti e tabaki kina, e dua na parofesa ni baioloji kilai levu, “E sega na nona tikina na vakatulewa vakaikoya.” Sega ni kani kurabui nona tukuna na parofesa oqo ena itukutuku vata oqo, “E sega ni dua na Kalou, … ka sega na vakatulewa vakaikeda, ka oqo edua na vuravura levu, tuvakataki koya ga, ka lala.” Au saqata sara ga vakaukauwa.

E dua na ivunau taumada ni noda vakabauta oya ni tiko na noda galala ni digidigi, ka okati kina na vakatulewa vakataki koya. Na galala ni digidigi sai koya na kaukauwa me digidigi ka cakacaka. E gadrevi ena ituvatuva ni veivakabulai. Ke sega na galala ni digidigi, eda na sega ni rawa ni vuli, tubu, se digitaka meda duabau vata kei Karisito Ena vuku ni galala ni digidigi, eda sa “galala meda digitaka na galala kei na bula tawamudu.” Ena Matabose taumada mai lomalagi, e okati na galala ni digidigi me dua na ka bibi ena ituvatuva nei Tamada. O Lusefa a vukitani ka “segata me voroka na galala ni digidigi ka soli vua na tamata.” Ena vuku ni ka oya, e sega ni soli kina vei Setani kei ira na muri koya na madigi me dua na yagodra.

O ira na yalo tale eso mai na vuravura taumada era a vakayagataka na nodra galala ni digidigi mera muria kina na ituvatuva nei Tamada Vakalomalagi. O ira na yalo ka ra kalougata mera sucu mai kina bula vakayago oqo era tomana tiko na nodra galala ni digidigi. Eda sa galala meda digidigi ka cakacaka, ia eda na sega ni rawa ni lewa na kena isau. “Na digitaki ni vinaka kei na ivalavala dodonu e kauta mai na marau, vakacegu kei na bula tawamudu ia na digitaki ni ivalavala ca kei na veika ca e dau veimuataki ga kina mosi ni yalo kei na rarawa.” A vakaraitaka o Alama ni “Sega vakadua ni vu ni marau na caka ca.”

Ena vuravura ni veiqati oqo, e dau tiko ga na sasaga me uasivi edua ena ka e cakava. Na sasaga meda uasivi sara e sa dua na sasaga dodonu ka yaga. E salavata kei na ivunau ni Turaga. Na sasaga mera beci ka sega ni dokai na tani se viribai eso ena nodra rawaka e veisaqasaqa kei na ivunau ni Turaga. Eda sega ni rawa ni bilitaka na ituvaki se o ira na tani ena noda digia meda saqata na ivakaro ni Kalou.

Ena vuravura nikua, e rawarawa na noda vakanamata kina rawa-ka vaka iyau se vakacakacaka. Eso era sa lecava na veivakavuvuli tawamudu kei na veidigidigi ka tawamudu na kedra yaga. Eda na tamata vuku ke da muria na ivakasala nei Peresitedi Russell M. Nelson meda “vakasama vakasilesitieli.”

Na veidigidigi bibi duadua ena rawa ni cakava e dua ga na tamata se mani vakacava na taledi, rawaka, madigi, se ituvaki vakailavo. Na vakaliuci taumada ni digidigi vakamatavuvale e bibi. Oqo e matata tu ena ivolanikalou. Nanuma mada na italanoa ena ivola i Nifai ni “sa lako yani ki na lekutu” ko Liai. E biuta tu mai na nona vale, kei na vanua sa nona ivotavota vakawa, kei na nona koula, kei na nona siliva, kei na nona veiyau talei, ka sa sega ni kauta e dua na ka, ka vakavo ga na nona matavuvale.”

Nida sotava na veika dredre ni bula, e vuqa na veika vaka oya ena lailai se da sega sara ga ni vakatulewataka rawa. Ena okati ena iwasewase oqo na bolebole ni bulabula vakayago kei na vakacala ka. Na matedewa ka se qai oti ga oqo na COVID-19 e a vakayaco ka vakalevu vei ira era a cakava donu tiko na ka. Ena veidigidigi bibi kece, e a tiko vei keda na kena lewa. Niu lesuva tale na gauna ni noqu kaulotu, a tukuna o Elder Marion D.Hanks, na neitou peresitedi ni kaulotu, me keitou cavuqaqataka edua na tiki ni serekali mai vei Ella Wheeler Wilcox:

E sega na madigi, icavacava, se na leqa,

Rawa ni wavokita se vakalatilati se lewa

Na nona vakatulewa matua e dua na tamata yalodina.

Ena veika me baleta na ivakavuvuli, itovo, cakacaka vakalotu, kei na bula dodonu, eda sa vakatulewa kina. Na noda vakabauta ka sokalou vua na Kalou na Tamada kei na Luvena, o Jisu Karisito, e dua na digidigi eda cakava.

Yalovinaka mo kila niu sega ni vakalailaitaka na bibi ni vuli kei na cakacaka. Na ka au tukuna tiko sai koya ni kevaka e vakaliuci cake na sasaga vakavuli kei na cakacaka mai na matavuvale se na duabau vata kei Karisito, na isau sega ni nakiti ena yaco mai ena rawa ni ca vakalevu sara.

Na ivunau matata ka rawarawa ena Vunau kei na Veiyalayalati 20 e veilauti ka veiuqeti baleta ni vakalevutaka ka vakamatatataka na veivakasama tabu eso vakayalo. E vakavulica ni veivakabulai e yaco mai ni vakadonuya ka vakasavasavataka o Jisu Karisito na yalo e veivutuni ena vuku ni loloma soliwale ni iVakabula. E vakarautaka na ituvaki me baleta na Nona ilesilesi cecere ni Veisorovaki.

E dodonu meda segata meda okati ira na tani kina noda ilawalawa ni duavata. Kevaka meda na vakamuria na ivakasala i Peresitedi Russell M. Nelson me vakasokumuni ira na Isireli veiseyaki tu ena tai ruarua ni ilati, ena gadrevi vei keda meda okati ira na tani kina noda ilawalawa ni duavata. Me vaka sa vakavulica vakavinaka o Peresitedi Nelson: “Ena veivanua kei na veiyanuyanu ni waitui, era sa vakasokumuni tiko na tamata yalodina ki Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na duidui ni itovo, ivosavosa, yagonisucu, na veimatatamata kei na duikaikai e sa seyavu yani me tawayaga nira sa curu na yalodina kina salatu ni veiyalayalati ka lako mai vua na noda Dauveivueti lomani”

Eda sa duavata ena noda lomana ka vakabauti Jisu Karisito ka da luvena na Tamada Vakalomalagi dauloloma. Na ka bibi nida sa itaukei vata, sa ikoya meda duabau vata kei Karisito. Na cakacaka vakalotu ni papitaiso kei na sakaramede ka tuvai tu ena Vunau kei na Veiyalayalati 20, vata kei na noda veiyalayalati ni valetabu e vakaduavatataki keda ena veisala e matalia ka vakayacori keda meda duabau ena vei sala kece e bibi ka tawamudu ka bula vata ena vakacegu kei na veiyaloni.

Au wasea na noqu ivakadinadina ena yalodei ka vakadinadinataka vakaidina ni bula tiko o Jisu Karisito ka ena vuku ni Nona Veisorovaki, sa rawa kina meda duabau vata kei Karisito. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.

iDusidusi

  1. O Tevita, ena ika 17 ni nona yabaki, a veivuke me keveti ira takoso eso na Yalododonu ena Uciwai cevata na Sweetwater ni ra a mai tao tu ena veibuca cecere e Wyoming (raica na Yalododonu: Na iTalanoa ni Lotu i Jisu Karisito ena Veisiga Edaidai,, voliumu 2, Sega na Liga e Sega ni Duka, 1846–1893 [2020], 237).

  2. Raica na Moronai 7:27–28.

  3. Na Liuliu ni Rapai e Norway, o Rapai Michael Melchior, kei au keirau a lesi me vosa ena dua na nodra veivosaki na gonevuli Jiu–Yalododonu Edaidai ka vakayacori ena i ka 5 ni June, 2019, ena BYU Jerusalem Center e Isireli.

  4. Raica na Joni 17:20.

  5. Joni 17:21–22.

  6. Raica na “The Conference Minutes and Record Book of Christ’s Church of Latter Day Saints, 1838–1839, 1844” (commonly known as the Far West Record), June 9, 1830, Church History Library, Salt Lake City; Steven C. Harper, Making Sense of the Doctrine and Covenants (2008), 75.

  7. Vunau kei na Veiyalayalati 20 e a imatai ni ivakatakila ka tabaki ena niusiveva ni Lotu ka vakayagataki mai vei ira na daukaulotu me baleta na ivunau kei na vakayacori ni cakacaka vakalotu ni papitaiso kei na sakaramede. (raica na Harper, Making Sense of the Doctrine and Covenants, 75).

  8. Raica na 2 Nifai 2:7.

  9. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:37.

  10. 2 Nifai 26:33.

  11. 2 Nifai 26:28.

  12. Peter Wood, Diversity: The Invention of a Concept (2003), 20.

  13. tTaura o Nehor na nona itutu (see Alma 1:4).

  14. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 29:49–50.

  15. 2 Nifai 2:27–28.

  16. Stanford (tabaka na Soqososo ni vulioti e Stanford), Dec. 2023, waqana.

  17. Sam Scott, “Me Vaka ga e Dua na Nomu Digidigi,” Tabaivola ni Stanford,Tise. 2023, 44. Na itukutuku e tukuna na yaca ni parofesa me o Robert Sapolsky, edua na parofesa ni baioloji, nave ni yago, kei na veisele ni nave ka dauvolaivola rogo ena ivola ni vakadidike vakasainisi. Na itukutuku e tiko kina na veisaqasaqa, ni rai oka kina o Alfred Mele, e dua na parofesa ni filosofi ena Florida State University ka liutaka edua na matacakacaka levu ni John Templeton Foundation Project me baleta na galala ni vakatulewa. A tukuna, “Era se bera ni vakadinadinataka na vuku ni galala ni vakatulewa—na kena mada ga e sasagataki vagumatua—e ka lasu” (in Scott, “As If You Had a Choice,” 46).

  18. Raica na D. Todd Christofferson, “Galala ni Digidigi Savasava” (lotu ena Brigham Young University, Janu. 31, 2006). speeches.byu.edu.

  19. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 58:27.

  20. 2 Nifai 2:27

  21. Mosese 4:3.

  22. Tudei ena Vakabauta: E Dua na iDusidusi Vakosipeli (2004), 113.

  23. Alama 41:10.

  24. Russell M. Nelson, “Vakasama Vakasilesitieli!LiaonaNove. 2023, 117–20.

  25. 1 Nifai 2:4

  26. iVola ni serekali nei Ella Wheeler Wilcox1917), 129.

  27. Au dau taleitaka tu ga na cavuvosa nei Elder Neal A. Maxwell mai vei William Law, e dua na italatala ni Valagi ena i ka 18 ni senitiuri, ka cavuta vakamatata sara: “Kevaka o se sega ni digitaka taumada na matanitu ni Kalou, ena ivakataotioti ena sega ni dua na kena duidui na ka o digitaka me kena isosomi” (attributed to William Law, an 18th-century English clergyman; quoted in Neal A. Maxwell, “Response to a Call,” Ensign, May 1974, 112).

  28. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:29–31 Na vakabauta vaka Kalavini e vakabibitaka na vakadonui kei na vakasavasavataki ni yalo-lutu ena loloma soliwale i Jisu Karisito. E vakavuvulitaka ni gauna ga e sa lesia kina na Kalou e dua na tamata me vakabulai, ena sega ni dua na ka ena veisautaka na kena icavacava. Vunau kei na Veiyalayalati 20 e veibasai sara ga kei na vakabauta vaka Kalavini. E kaya, “Ia e se rawa tiko ga ni lutu na tamata mai na loloma soliwale ka vukitani mai vua na Kalou Bula”(raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:32–34; Harper, Vakasamataka Vakavinaka na Vunau kei na Veiyalayalati, 74).

  29. Russell M. Nelson, “Taraicake ni Kawakawa,” Liaona, Dec. 2018, 51.