Li tijok rik’in paab’aal
Naq nokotijok rik’in paab’aal, toowanq chi tz’aqonk sa’ lix k’anjel li Qaawa’ naq a’an yoo chixkawresinkil li ruchich’och’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik.
Yoo chi uxk xsumenkil lix tij li Elder Maynes li xk’e sa’ li xb’een ch’utam re li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in. Ak xoomusiq’aak xb’aaneb’ li chaab’il aatin ut li ch’ina-usil b’ich. Ak yoo chi tz’aqlok ru lix yeechi’ihom li Awa’b’ej Russell M. Nelson naq k’a’jo’aq xnimal ru li ch’utub’aj-ib’ a’in.
Li Awa’b’ej Nelson kireetali li chihab’ a’in jo’ “xq’ehil lix nimankil ru li xkab’ cient chihab’ chirix lix k’utunik li Dios Yuwa’b’ej ut li Jesukristo, lix Raarookil Alal, chiru laj Jose Smith sa’ k’utb’esinb’il matk’.” Li Awa’b’ej Nelson kooxb’oq chixkawresinkil qib’ choq’ re li xnimal ru ch’utub’aj-ib’ a’in, ut kixye naq a’in taawanq jo’ “jun hoonal jwal aajel ru sa’ li resilal li Iglees, ut aajelaq ru eetz’aqonik laa’ex.”1
Jo’ laa’in, maare xerab’i li raatin ut xepatz’ eerib’, “Chan ru naq aajel ru intz’aqonik laa’in?” Maare xeril ru ut xextijok chirix li ki’uxman sa’ lix k’ojlajik wi’chik li evangelio. Maare xeril ru chi anchal eech’ool resileb’ li hoonal naq li Dios Yuwa’b’ej kixk’e chi nawmank lix Raarookil Alal. Maare xeril ru resil chan ru naq chirix a’an li Kolonel ki’aatinak rik’ineb’ li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’. Laa’in xinb’aanu chixjunil a’in ut xkomon chik.
Sa’ tzolok xintaw resil lix tijonelil li Dios, ut chan ru naq ke’tehe’ li jar xk’ojlajik li evangelio. Xtuulano’ inch’ool naq xink’e reetal naq xkawresinkil wib’ choq’ re li ch’utub’aj-‘ain, a’an jun hoonal jwal aajel ru sa’ lin yu’am laa’in. Xweek’a chi jalaak inch’ool. Xniman inb’antioxihom. Xsaho’ inch’ool naq b’oqb’ilaqin chi tz’aqonk sa’ xnimankil ru lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio li toj yoo chi uxmank.
Nink’oxla naq wankeb’ li xe’xkawresi rib’ chi us, jo’kan naq neke’reek’a xnimal xsahil xch’ooleb’, xyo’onihomeb’, ut xkawilal xch’ooleb’ chi k’anjelak sa’ yalaq k’anjel naraj ru li Qaawa’.
Eb’ li xninqal ru b’aanuhom li yooko chixnimankil, ke’wan jo’ xtiklajik li roso’jik k’ojlajik, sa’ wi’ li Qaawa’ yoo chixkawresinkil lix Iglees ut lix tenamit, eb’ li neke’k’amok re lix k’ab’a’, re xk’ulb’al a’an. Jo’ xcha’al lix kawresinkil qib’ choq’ re lix k’ulunik, a’an tooxwaklesi re naq tooruuq chixnumsinkil li musiq’ejil ch’a’a’jkilal ut k’anjel, xkomon li maajun wa ilb’ileb’ chalen chaq xtiklajik li ruchich’och’ a’in.
Sa’ septiembre re 1840, li profeet aj Jose Smith ut eb’ lix tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil ke’xye a’in: “Lix k’anjel li Qaawa’ sa’ roso’jikeb’ li kutan a’in, k’a’jo’ wi’chik xnimal ru chiru li naru neke’xtaw ru li winq. Moko naru ta xch’olob’ankil lix loq’al, ut moko naru ta xq’axb’al lix nimal ru. A’an li na’leb’ li kireek’asi xch’ooleb’ li profeet ut li winq tiikeb’ xch’ool chalen chaq xyo’ob’tesinkil li ruchich’och’ toj sa’ li kutan a’in; ut relik chi yaal naq a’an lix k’ojlajik li tz’aqal ru kutan, naq chixjunil li k’a’aq re ru li wan sa’ Kristo Jesus, sa’ choxa jo’ ajwi’ sa’ ruchich’och’, xokb’ilaqeb’ sa’ junajil rik’in a’an, ut naq chixjunil k’ojob’anb’ilaq wi’chik, jo’ yeeb’il xb’aaneb’ chixjunil li loq’laj profeet chalen chaq xtiklajik li ruchich’och’; xb’aan naq rik’in a’an taa’uxmanq xtz’aqob’resinkil ru li k’a’ru yeechi’inb’il reheb’ li yuwa’b’ej, naq taak’utb’esimanq xwankilal li Dios Q’axal Taqenaq, chi k’a’jo’aq xchaab’ilal, xnimal ru, ut xchaq’alil ru.”
Ke’xye ajwi’: “Naqeek’a naq naqaj xik chi uub’ej ut xjunajinkil li qametz’ew re xkab’lankil li Awa’b’ejihom, ut xxaqab’ankil li tijonelil sa’ xtz’aqalil ut xloq’al. Li k’anjel li tento taatz’aqob’resimanq ru sa’ roso’jikeb’ li kutan jwal nim xwankil, ut taaraj ru xmetz’eweb’, xsak’ahileb’, xseeb’aleb’, ut xwankilaleb’ laj santil paab’anel, re naq taatololnaq chi uub’ej rik’in li loq’al ut xnimal ru yeeb’il resil xb’aan li profeet aj Daniel [chi’ilmanq Daniel 2:34–35, 44–45]; ut taaraj ajwi’ naq q’axtesinb’ilaqeb’ rib’ laj santil paab’anel re xb’aanunkil xninqal li aajel ruhil k’anjel a’in.”2
Toj maji’ k’utb’esinb’il chixjunil li taqab’aanu ut jo’q’e taqab’aanu sa’ li k’anjel re xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio. A’b’an li Xb’eenil Awa’b’ejil sa’eb’ li kutan a’an ke’xnaw jun raqal li xnimal ru ut xchamal li k’anjel teneb’anb’il sa’ qab’een xb’aan li Qaawa’. A’in junjunq li na’leb’ naqanaw naq te’uxmanq:
Rik’ineb’ lix santil paab’anel, li Qaawa’ tixmaatani li evangelio “chiru li junjunq chi tenamit, junkab’al, aatinob’aal ut teepal.”3 Li tecnologia ut eb’ li sachb’a-ch’oolej toj te’tenq’anq—jo’ te’xb’aanu ajwi’ li ani “neke’xsik’ li winq ruuchil li kaar”4 ut neke’rileb’ li ras riitz’in rik’in wankilal ut xnimal li paab’aal.
Jo’ tenamit, laa’o toowanq sa’ junajil sa’ xyi xk’iijik li wech’ok-ib’. Ch’utub’anb’ilaqo rik’in li musiq’ejil metz’ew li natawman sa’eb’ li ch’uut ut li junkab’al li nujenaqeb’ rik’in lix saqen li evangelio.
Li ruchich’och’, us ta maak’a’ xpaab’aal, tixk’e reetal Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan ut taaril naq lix wankil li Dios li wan sa’ xb’een. Eb’ li tzolom tiikeb’ chi paab’ank ut kaweb’ xch’ool te’xk’ul sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ li Jesukristo sa’ xyu’ameb’, chi maak’a’ xxiweb’ ut chi tuulaneb’ xch’ool.
Jo’kan ut, chan ru naru tootz’aqonq sa’ li k’anjel a’in k’a’jo’ x’aajelil ru ut xnimal ru? Li Awa’b’ej Nelson kixye chan ru naru took’iiq sa’ musiq’ejil metz’ew. Naq naqil li jalb’a-k’a’uxlej jo’ jun sahilal xb’aan lix k’iijik li qapaab’aal naq li Jesus a’an li Kristo, naq naqataw ru ut naqapaab’ naq li qaChoxahil Yuwa’ narab’i ut naxsume chixjunileb’ li qatij, naq naqayal qaq’e chixpaab’ankileb’ ut chixyu’aminkileb’ li taqlahom, naniman li qawankilal chixk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’. Li Santil Musiq’ej naru taa’ochb’eeninq qe rajlal. Taqeek’a rajlal li saqen us ta naq’ojyino’ ru li ruchich’och’ chiqasutam.
Laj Jose Smith wan choq’ reetalil chan ru na’uxman li k’iik sa’ musiq’ejil metz’ew. A’an kixk’ut chiqu naq li tijok rik’in paab’aal, a’an li laaw re xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’ rik’in li Dios. A’an kitijok rik’in paab’aal, ut kixpaab’ naq li Dios Yuwa’b’ej junelik tixsume lix tij. A’an kitijok rik’in paab’aal, ut kixpaab’ naq ka’ajwi’ rik’in li Jesukristo taaruuq taa’ach’ab’aaq chiru li xutaan kireek’a xb’aaneb’ lix maak. Ut kitijok rik’in paab’aal, ut kixpaab’ naq tento tixtaw lix tz’aqal Iglees li Jesukristo re xk’ulb’al xkuyb’al xmaak.
Chiru lix k’anjel jo’ profeet, laj Jose Smith kitijok rik’in paab’aal re xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’. Naq naqanumsiheb’ li ch’a’ajkilal re li kutan a’in ut li toj te’chalq, laa’o ajwi’ tento taqab’aanu jo’ kixb’aanu a’an. Li Awa’b’ej Brigham Young kixye, “Maajun chik b’e ninnaw choq’ reheb’ laj santil paab’anel, ka’ajwi’ naq rajlal naq neke’musiq’ak, a’anaq jun tij naq li Dios tixk’ameb’ xb’e ut tixb’eresiheb’ lix tenamit.”5
Li aatin a’in sa’ li tij re li loq’laj wa’ak tento naq tixye resil li qayu’am re wulaj wulaj: “Junelik chixjultikankil a’an.” “A’an” na’aatinak chirix li Jesukristo. Li aatin li nachal chirix a’an, “ut chixpaab’ankil lix taqlahom,” naxch’olob’ k’a’ru xyaalalil xjultikankil a’an.6 Naq junelik naqajultika li Jesukristo, maare taqapatz’ sa’ li qatij, “K’a’ru naraj a’an naq tinb’aanu?”
Li tijok chi jo’kan, b’aanunb’il rik’in paab’aal chirix li Jesukristo, a’an li kitikib’ank re li k’ojlajik a’in sa’ roso’jik. Ut taawanq choq’ xch’oolil li qak’anjel chiqajunqal naq toj yoo chi k’utb’esimank. Laa’in xintaw, jo’ laa’ex ajwi’, eb’ li chaab’il esilal chirix li tijok chi jo’kan.
Xb’een, wan laj Jose Smith. A’an kixpatz’ jo’ rik’in xpaab’aal jun ch’ina al k’a’ru taaraj li Qaawa’ naq tixb’aanu. Lix sumenkil kixjal li taak’ulmanq sa’ li ruchich’och’.
Choq’ we laa’in, nim ru li na’leb’ nintaw rik’in li kixb’aanu laj Jose naq kichape’ xb’aan laj Satanas naq kixwiq’ib’ rib’ chi tijok.
Laa’in ninnaw xb’aan li xink’ul naq laj Satanas ut eb’ lix moos neke’xyal xk’eeb’al chiqeek’a naq tento naq ink’a’ tootijoq. Naq laj Jose kixyal xq’e chi anchal xmetz’ew chixtz’aamankil re li Dios naq taarach’ab’ chiru li wankilal li naxyal xb’ak’b’al, kisumeek lix tij ut ke’xk’ut rib’ li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo.
Laj Satanas k’a’jo’ naq kixyal xq’e chixsachb’al lix tiklajik lix k’ojlajik wi’chik li evangelio xb’aan naq k’a’jo’ x’aajelil ru lix tij laj Jose. Laa’ex ut laa’in ka’ch’in wi’chik li qak’anjel sa’ lix k’ojlajik wi’chik li evangelio. A’b’an li xik’ na’ilok re lix k’ojlajik wi’chik li evangelio tixyal qaramb’al sa’ li tijok. Lix paab’aal ut lix anchalil xch’ool laj Jose naru tooxkawob’resi laa’o. Xb’aan a’in naq rajlal ninb’antioxi re inChoxahil Yuwa’ li profeet aj Jose Smith.
Laj Enos sa’ lix Hu laj Mormon naxk’ut ajwi’ chiwu chan ru tintijoq rik’in paab’aal naq ninyal inq’e chixb’aanunkil ink’anjel sa’ lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio. Maak’a’ naxye k’a’ruhaq lee k’anjel, naru teetaw eena’leb’ rik’in a’an.
Jo’ laj Jose, laj Enos kitijok rik’in paab’aal. A’an kixch’olob’ k’a’ru li kixk’ul chi jo’ka’in:
“Ut kitz’okak li waam; ut kinwiq’la chiru laj yiib’ahom we, ut kin’elajin chiru rik’in tijok ut tz’aamank rik’in nimla metz’ew choq’ re li waam laa’in; ut chiru chixjunil li kutan kin’elajin chiru; relik chi yaal, ut naq ki’ok q’ojyin toj kintaqsi xyaab’ inkux taqe’q, re naq toj sa’ choxa kiwulak.
“Ut kichal jun xyaab’ kuxej wik’in, kixye: At Enos, kuyb’il aamaak, ut laa’at tat-osob’tesiiq.
“Ut laa’in, aj Enos, kinnaw naq li Dios ink’a’ kiru chi tik’ti’ik; jo’kan naq oso’jenaq li maak sa’ inb’een.
“Ut laa’in kinye: At Qaawa’, chan ru nab’aanuman?
“Ut a’an kixye we: Sa’ xk’ab’a’ laa paab’aal chirix li Kristo, li maajun wa aawab’ihom chi moko aawilom. Ut toj taanumeʼq kʼiila chihabʼ rubʼelaj naq tixkʼutbʼesi ribʼ saʼ li tzʼejwalej; joʼkan ut, ayu, laa paabʼaal xkʼirtesink aawe.”7
Li na’leb’ li xinrosob’tesi natawman sa’ li aatin a’in: “Sa’ xk’ab’a’ laa paab’aal chirix li Kristo, li maajun wa aawab’ihom chi moko aawilom.”
Lix paab’aal laj Jose chirix li Kristo kireek’asi chi xik sa’ li k’iche’ ut chi tijok re taa’ach’ab’aaq chiru lix wankil laj Satanas. Maji’ naril li Yuwa’b’ej ut li K’ajolb’ej, a’b’an kitijok rik’in paab’aal ut chi anchal xch’ool.
Li kixk’ul laj Enos naxk’ut ajwi’ chiwu li xnimal ru na’leb’ a’in. Naq nintijok rik’in paab’aal, nawan li Kolonel jo’ aj aatinanel chiwix chiru li Yuwa’b’ej ut naru naweek’a naq nawulak lin tij sa’ choxa. Nachal lix sumenkil. Nak’ule’k li osob’tesiik. Wan li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolejil sa’ xq’ehil ajwi’ li ch’a’ajkilal.
Najultiko’ we, naq laa’in chaq li komon q’axal ak’ sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, kinwiqla chi tijok wochb’een li Elder David B. Haight. Lix chihab’ sa’ li kutan a’an juntaq’eet tana’ rik’in inchihab’ anajwan, ut kiwan xch’a’ajkilal jo’ nink’ul laa’in anajwan. Najultiko’ we lix yaab’ xkux naq yoo chi tijok. Ink’a’ kinte li wu re rilb’al, a’b’an chanchan naq yoo xse’. Kiraatina li qaChoxahil Yuwa’ rik’in xsahilal sa’ xyaab’ xkux.
Naru nawab’i sa’ ink’a’uxl xsahilal lix ch’ool naq kixye, “Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo.” Chanchan naq laj Elder Haight kireek’a naq li Kolonel yoo chixk’ulub’ankil sa’ tz’aqal li hoonal a’an li na’leb’ kitijok wi’ chiru li Yuwa’b’ej. Ut ch’olch’o chiwu naq yoo chixk’ulb’al chi se’se’ li ru.
Taanimanq li qawankil chixb’aanunkil li k’anjel li wan sa’ qab’een sa’ xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio, a’ yaal jo’ naniman qapaab’aal chirix li Jesukristo jo’ aj Kolol qe, ut chirix li Dios jo’ qaYuwa’ aj rahonel. Naq nokotijok rik’in paab’aal, toowanq chi tz’aqonk sa’ lix k’anjel li Qaawa’ naq a’an yoo chixkawresinkil li ruchich’och’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik. Nintz’aama naq chiqajunilo taqataw xsahil qach’ool sa’ xb’aanunkil li k’anjel nokoxb’oq chixb’aanunkil.
Ninch’olob’ xyaalal naq yo’yo li Jesukristo. A’an a’in lix Iglees ut li rawa’b’ejihom sa’ ruchich’och’. Laj Jose Smith a’an li profeet re lix k’ojlajik wi’chik li evangelio. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson a’an lix profeet li Qaawa’ sa’ ruchich’och’ anajwan. Wan rik’in a’an chixjunileb’ lix laawil li tijonelil sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.