Mo Nanuma, Mo Nanuma

Henry B. Eyring

Karua ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

iVakatakilakila

“Mo nanuma, mo nanuma,” era dau kaya oqo o ira na parofita ni iVola i Momani.¹ Na ka au via tukuna o ya meu vakauqeti kemuni mo ni kunea na sala mo ni raica ka nanuma na nona yalovinaka na Kalou.

Au vakavinavinaka ki na matasere ena nodratou kakaburaki ena mataka nikua, ni a baleta na iVakabula, kau vakavinavinaka ki na qaqani dua na sere e ratou a lagata, “Oqo na Karisito,” ka a vola o Peresitedi James E. Faust. Niu sa dabe tikivi Brother Newell yani, au a kala yani vua ka tarogi koya, “Sa vakacava tiko o iratou na luvemu?” A kaya mai o koya, “Ni dau dabe ena idabedabe oqori o Peresitedi Faust, oqori na ka a dau taroga tu ga o koya.” Au sega ni kurabui kina, baleta ni o Peresitedi Faust a dua na ivakaraitaki uasivi ni tisaipeli a vakamacalataki tiko ena Sere kei na Vunau nikua. Au dau nanuma tu ga ni gauna meu sa na tubu cake kina, au vinakata meu na vakataki Peresitedi Faust. E rairai se vo tu beka na gauna.

Ni ra se lalai sara na luvei keirau, au a tekivuna meu vola e vica na ka e dau yaco ena veisiga. Meu tukuna mada vei kemuni na sala ni kena a tekivu kina. Au a lesu bera mai ki vale ni oti e dua na ilesilesi vaka-Lotu. Sa karobo sara toka na vanua. Niu taubale yani ki na mata ni katuba levu ni noqu vale, a vakidacalataki au o tamai watiqu, e vakaitikotiko voleka ga vei keitou. A colata tu e tabana eso na paipo, ka a taubale sara tiko vakatotolo ka a dara tiko na nona isulu ni cakacaka. Au kila ni a cakava tiko e dua na gacagaca ni pamu me pamutaka mai na wai mai na dua na uciwai lailai e ra vei keitou me drodro mai ki na neitou itikotiko.

A matadredredre mai, vosa mai vakamalua, ka lako siviti au vakatotolo yani ena buto ni bogi me tomana yani na nona cakacaka. Au kalawa vakavica yani ki vale, ka vakasamataka sara na veika e cakava tiko me baleti keitou, ia niu sa yacova yani na katuba, au a qai rogoca ena noqu vakasama—e sega ni voqa ni domoqu—na malanivosa oqo: “Au sega ni solia vei iko mo sotava na veika oqo me baleti iko duadua ga. Mo vola na veika oqo.”

Au a curu sara yani ki loma. Au a sega ni lako meu moce. E dina ga niu sa oca tu, au a taura mai eso na pepa ka tekivu volavola. Ia niu sa vakayacora oqo, au sa qai kila rawa na itukutuku au a rogoca ena noqu vakasama. E a dodonu vei au meu volavola me ra qai wilika na luvequ, ena dua na siga mai muri, ena noqu a raica na liga ni Kalou ni sa vakalougatataka na neitou matavuvale. A sega sara ni gadrevi vei tukaqu me cakava na veika a cakava tiko ena vukui keitou. A rawa sara ga vua me solia vua e dua me cakava se me kakua sara ga ni cakava o koya. Ia a qaravi keitou tiko, na nona matavuvale, ena sala era dau vakayacora o ira na tisaipeli ni veiyalayalati nei Jisu Karisito. Au kila ni dina sara o ya. Au sa qai mani vola sara, me rawa kina vei iratou na luvequ me ratou na vakananuma oqo ena dua na siga e ratou na gadreva kina.

Au dau vola e vica na laini ena veisiga yadua ena vica vata na yabaki. Au a sega vakadua ni bau calata e dua na siga veitalia ga ke vakacava sara tu na noqu oca se na gauna meu na dau lako vakamataka lailai kina ena siga ka tarava. Ni se bera niu volavola, au na dau vakananuma vakatitobu mada na taro oqo: “Au sa raica beka na liga ni Kalou ni sa dodo mai me tarai keirau se tarai iratou na luvei keirau se na neitou matavuvale ena siga nikua?” Niu sa maroroya tiko oqo, sa tekivu me yaco e dua na ka. Niu dau vakasamataka na siga taucoko ko ya, au na raica na ivakadinadina ni veika sa vakayacora na Kalou ki vua e dua vei keitou kau a sega ni raica rawa ena gauna niu osooso tiko kina ena loma ni siga oya. Ni yaco na ka oqo, ka sa dau yaco vakawasoma tiko, au sa qai kila kina ni gauna au dau vakanananu kina sa rawa kina vua na Kalou me vakaraitaka vei au na veika sa vakayacora tiko o Koya.

E sega walega ni tubu e yaloqu na vakavinavinaka ia na veika vinaka tale eso. Sa tubu kina na ivakadinadina. Au sa qai vakadeitaka vakalevu cake kina ni o Tamada Vakalomalagi sa dau rogoca ka sauma na noda masu. Au sa vakavinavinaka vakalevu cake ena vuku ni veivakamalumalumutaki kei na veivakasavasavataki ni yalo e yaco mai ena vuku ni nona Veisorovaki na iVakabula o Jisu Karisito. Kau sa yalodei vakalevu cake kina ni sa rawa vua na Yalo Tabu me vakalesuya mai na veika kece ki na noda vakanananu—na veika sara mada ga eda a sega ni raica se kauwaitaka ena gauna era a yaco kina.

Sa sivi yani oqo na veiyabaki. Era sa tamata lelevu na noqu cauravou lalai. Sa qai dau yaco ena gauna eso me dua vei iratou me dau vakarikacataki au ena nona kaya mai, “Ta, au a wilika tiko na ilavelave ni noqu ivolaniveisiga baleta na gauna a …” ka qai tukuna maivei au ni nona wilika na veika a yaco makawa sara o ya a vukei koya me raica rawa kina e dua na ka a cakava na Kalou ena nona siga o ya.

Sa noqu inaki eke o ya meu vakauqeti kemuni mo ni kunea na sala mo ni kila rawa kina ka nanuma na nona yalovinaka na Kalou. Na ka oqo ena tara cake na noda ivakadinadina. Ena sega beka ni tiko e dua na nomu ivolaniveisiga. O na sega beka ni wasea na ivolatukutuku cava ga e tu vei iko kivei ira o dau lomana ka qarava. Ia o iko vata kei ira o ni na vakalougatataki vata ni o ni dau nanuma na veika sa vakayacora na Turaga. O ni nanuma tiko na sere eda dau lagata ena so na gauna: “Nomu kalougata mo wilika ga, loloma levu ni noda Turaga.”²

Ena sega ni rawarawa na kena nanumi tiko. Ni da bula tiko vakaoqo ni tiko na ilati e matada, eda na sega ni nanuma rawa na ituvaki ni gauna eda a tiko vata kina kei na Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Lomani, o Jisu Karisito, ena vuravura taumada; sa vakakina na noda sega ni raica rawa e matada vakayago se na inaki duadua mada ga ni liga ni Kalou ki na noda bula. Na noda raica rawa na veika oqo ena taura na kaukauwa ni Yalo Tabu. Ka sa sega ni dau rawarawa meda kilikili tiko ki na itokani ni Yalo Tabu ena vuravura butobuto vakaoqo.

Oqo na vuna ni kena dau guilecavi kina na Kalou sa mai dua kina na leqa e yaco vakawasoma tikoga ena kedra maliwa na Luvena ka a vakatekivu sara mai na gauna a tekivutaki kina na vuravura oqo. Mo vakasamataka mada na gauna nei Mosese, ena nona a solia mai na Kalou na mana ena sala veivakurabuitaki ena matanavotu mera liutaki ka taqomaki kina na Luvena. Ia, a vakarota tikoga na parofita vei ira na tamata era a vakalougatataki vakalevu sara, me vaka ga era sa dau veivakaroti ka ra na cakava tikoga na parofita: “Ia mo ni qarauni kemuni ga, ka vakatawa vinaka na yalomuni, de ko ni guilecava na ka sa raica na matamuni, ka sa lako tani e na yalomuni e na veisiga kecega ko ni sa bula kina.”³

Ia na ibolebole me dau nanumi tiko na veika oqo sa ka dredre sara kivei ira sa dau vakalougatataki vakalevu sara tiko. O ira sa dau yalodina tikoga vua na Kalou era na taqomaki ka vakalougatataki vakalevu. Sa yaco rawa oqo ena vuku ga ni dau qaravi na Kalou ka maroroi na Nona ivakaro. Ia mai na veivakalougatataki oqori ena yaco mai na veitemaki me guilecavi kina na ivurevure era a vu mai kina. E dau rawarawa sara meda tekivu nanuma na veivakalougatataki ni a sega ni solia mai na Kalou sa dau loloma eda sa dau vakararavi tiko kina Vua ia ki na noda kaukauwa ga vakai keda. Era sa dau cavuta tikoga na parofita ena veigauna kece na vakamamasu oqo:

“O koya eda sa raica kina ni sa sega ni dei se dina na lomadra na luve ni tamata; io, eda sa raica na nona vinaka tawayalani na Turaga ka sa vakalougatataki ira ka vakasaututaki ira kina era sa vakararavi vua.

“Io, eda na rawa ni raica ena veigauna kece sa vakalougatataki ira kina na nona tamata, io, ni sa vuavuai vinaka na nodra iteitei, levu na nodra qele ni sipi kei na bulumakau, na koula kei na siliva kei na veimataqali iyau kei na cakacaka ni liga talei kecega; ka sa vakavotaka na nodra bula, ka sereki ira mai na ligadra na nodra meca; ka vakamalumalumutaka na lomadra na nodra meca mera kakua kina ni mai vakacibi ivalu vei ira; io, na kena ivakalekaleka ga, ni sa cakava tiko na veika kece sara me baleta na nodra tiko vinaka kei na nodra marau na nona tamata; io sa na qai gauna oqori era na vakaukauwataka kina na lomadra ka guilecava na Turaga na nodra Kalou ka buturaka e ruku ni yavadra na Yalo Savasava—io ka vakavuna oqo na nodra sa tiko vinaka kei na nodra sa sautu ka torocake vakalevu.”

A tomana tale kina na parofita ka kaya: “Io, sa totolo na viavialevu ni yalodra; sa totolo ni ra tukutukuni ira ka kitaka na veimataqali caka cala kecega; era sa berabera ni nanuma na Turaga na nodra Kalou ka berabera ni muria na nona ivakasala, io, era sa berabera ni muria na sala ni vuku!”⁴

E ka ni rarawa, na bula kalougata a sega duadua ga ni vuna era a guilecava kina na Kalou o ira na tamata. Ena dau dredre talega meda nanumi Koya ena gauna e ca sara kina na noda bula. Ena gauna eda sasaga bula kina, me vaka e yaco ki na vuqa vei keda, ena dravudravua ca sara se ena gauna era rawai keda kina na keda meca se ena gauna e sega ni takali kina na mate veitauvi, sa dau vosa butobuto mai o meca ni yaloda ka kaya ni sega na Kalou se kevaka e bula tiko o Koya e dau sega ni kauwaitaki keda mai. Sa na qai dau dredre vua na Yalo Tabu me vakalesuya mai ki na noda vakanananu na veivakalougatataki ni veigauna a solia mai na Turaga kivei keda vakatekivu mai ni da se qai sucu oti ga vakakina ena gauna ni noda lomaocaoca.

E tiko e dua na iwali rawarawa sara ni mate ca oqo ni kena guilecavi tiko na Kalou, na Nona veivakalougatataki, kei na Nona itukutuku kivei keda. A yalataka na iwali oqo o Jisu Karisito kivei iratou na Nona tisaipeli ena gauna a vakarau vakamatei kina ena kauveilatai, tucaketale, ka sa kau tani mai vei iratou me lesu tale ena lagilagi kivei Tamana. E ratou a kauwaitaka me ratou kila na sala me ratou vosota rawa ki na ivakataotioti ni sa na sega tale ni tiko vata kei iratou o Koya.

Sa ikoya oqo na yalayala o ya. A yaco kina na yalayala oqo kivei iratou ena gauna o ya. Ena rawa ni yaco oqo vei keda taucoko ena gauna oqo:

“Au sa vosataka na veika oqo vei kemudou, niu sa tiko vata kei kemudou.

“Ia na Dauveivakacegui, na Yalo Tabu, ko koya ena tala mai ko Tamaqu e na yacaqu, ena vakavulici kemudou ena ka kecega kau a vosataka vei kemudou.”⁵

Na idola ki na kena nanumi tiko e kauta mai ka vakadeitaki tikoga na ivakadinadina sai koya na kena ciqomi na Yalo Tabu me noda itokani. Na Yalo Tabu ga ena dau vukei keda meda raica rawa na veika sa cakava tiko na Kalou kivei keda. Na Yalo Tabu ga ena dau vukei ira eda dau veiqaravi kina mera raica rawa na veika sa cakava tiko na Kalou kivei ira.

Sa solia oti tu na Tamada Vakalomalagi e dua na ivakarau rawarawa kivei keda meda ciqoma kina na Yalo Tabu sega me vakadua walega ia me tomani tikoga ena gauna veicavilaki ni noda bula ena veisiga. Na ivakarau oqo sa mai cavuti tiko ena masu ni sakaramede: Eda sa yalataka kina meda dau nanuma tiko na iVakabula. Eda sa yalataka kina meda taura na Yacana kivei keda. Eda sa yalataka kina me da maroroya na Nona ivakaro Sa mai yalataki kina vei keda ni kevaka eda na cakava oqo, ena dau tiko ga kei keda na Nona Yalotabu.⁶ Era na cakacaka vata na yalayala oqo ena sala e totoka sara me na vaqaqacotaka na noda ivakadinadina ka yaco sara, ena vuku ni Veisorovaki, me na veisautaka na noda ivakarau ni bula ena gauna eda maroroya tiko kina na tiki ni noda yalayala.

Na Yalo Tabu ga ena vakadinadinataka ni o Jisu Karisito na Luvena Daulomani na Tamada Vakalomalagi sa dau lomani keda ka gadreva o Koya meda rawata na bula tawamudu vakamatavuvale vata kei Koya. Ena tekivu mada ga ni ivakadinadina o ya, eda sa gadreva sara meda qaravi Koya ka maroroya na Nona ivakaro. Ni da gumatuataka tikoga meda cakava oqo, eda na ciqoma kina na isolisoli ni Yalo Tabu me solia vei keda na kaukauwa ni da veiqaravi yani. Eda sa raica kina vakamakare sara na liga ni Kalou, na kena makare oqo ena yaco kina na gauna eda na sega walega ni dau nanumi Koya, ia ena yaco meda lomani Koya, ka yaco meda na vakataki Koya cake sara ena kaukauwa ni Veisorovaki.

O na taroga beka, “Ia ena tekivu vakacava beka na cakacaka oqo ki vua e dua na tamata e sega tu ni kila e dua na ka me baleta na Kalou ka sega ni bau nanuma rawa mada ga ni a yaco vua e dua na ka vakayalo?” Na tamata kecega e sa sotava oti na veika vakayalo eso era a rairai sega tu ni bau kila ni a yaco vei ira. Na tamata yadua, ni yaco mai ki na vuravura oqo, sa na soli vua na Yalo i Karisito. Na kena dau cakacaka na yalo o ya e vakamacalataki tiko ena ivola i Moronai:

“Raica, sa soli vei ira na tamata kecega na Yalo i Karisito me ra kila kina na vinaka mai na ca; o koya au sa vakaraitaka kina vei kemudou na sala mo dou vakatulewa kina; ni veika kecega sa veisureti me da caka vinaka, ka veivakauqeti me vakabauti na Karisito, sa talai yani ena kaukauwa kei na isolisoli i Karisito; ia dou na kila vakaidina kina ni sa mai vua na Kalou.

“Ia na ka cava ga sa vakauqeta na tamata me kitaka na ca, ka kakua ni vakabauta na Karisito ka me cakitaki koya ka kakua ni qarava na Kalou, dou na kila vakaidina sara ni sa mai vua na tevoro; ni sa vakaoqo na cakacaka ni tevoro, sa sega ni vakauqeta e dua na tamata me caka vinaka, io sa sega sara e dua; era sa vaka tale ga kina na nona agilosi; kei ira kece era sa soli ira vua. …

“O koya, au sa vakamasuti kemudou kina na wekaqu, mo dou vakasaqaqara vagumatua ena rarama i Karisito, mo dou kila kina na vinaka mai na ca; ka kevaka dou sa taura matua na veika vinaka ka sega ni vosa vakacacataka dou na yaco dina sara mo dou luve i Karisito.”⁷

Ena gauna se bera kina ni ra ciqoma na tamata na dodonu me soli vei ira na isolisoli ni Yalo Tabu, ena gauna era sa vakadeitaki kina mera lewe ni Lotu, ena gauna mada ga ni se bera ni vakadeitaka na Yalo Tabu na dina kivei ira ni bera nodra papitaiso, era sa sotava tiko mai na veika vakayalo. Sa sureti ira tiko mai na Yalo i Karisito, vakatekivu ni ra se gonelalai, mera caka vinaka ka dau vakaroti ira mera qaqarauni mai na veika butobuto. Era na dau nanuma tikoga na veika vakayalo oqori era sa sotava tiko ena gauna mada ga era sega tu ni kila na vanua era a vure mai kina. Na vakanananu o ya ena lesu mai kivei ira ni ra sa kaulotu se ena gauna eda vakavulici ira kina ena vosa ni Kalou ka ra na rogoca sara. Era na nanuma rawa na yalo ni reki se rarawa ena gauna era na vakavulici kina ena dina ni kosipeli. Ia na yalo o ya ni nodra nanuma rawa na Yalo i Karisito ena vakamalumalumutaka na yalodra me rawa kina vua na Yalo Tabu me ivakadinadina vei ira. Na ka oqo ena liutaki ira mera maroroya na ivakaro ka gadreva mera taura vei ira na yaca ni iVakabula. Ena gauna era cakava kina oqo, ena wai ni papitaiso, kei na gauna era rogoca kina na vosa ni veivakadeitaki “Ciqoma na Yalo Tabu” e cavuta e dua na italai sa vakadonuya mai na Kalou, ka yaco me tubu cake na kaukauwa mera dau nanuma tikoga kina na Kalou.

Au vakadinadinataka vei kemuni ni yalo vinaka sa yaco tiko vei kemuni ni ko rogoca na dina sa cauraki ena koniferedi oqo era sa mai vua na Yalo Tabu. Na iVakabula, ka a yalataka ni na tadu mai na Yalo Tabu, sai koya na Luvena lomani lagilagi na Tamada Vakalomalagi.

Sa rawa ena bogi nikua, kei na bogi ni mataka, mo na masu ka vakasama vakatitobu, ka taroga na taro: A vakauta beka mai na Kalou e dua na itukutuku me baleti au sara ga? Au sa raica beka na Ligana ki na noqu bula se ki na nodra bula na luvequ? Au na cakava na ka oqo. Ni oti oqo au na qai raica e dua na sala me maroroi tiko na vakanananu oqo ki na siga, ena gadrevi vei au, kei ira au lomana me keimami nanuma tiko kina na levu ni loloma ni Kalou kivei keda kei na levu ni noda gadrevi Koya. Au vakadinadinataka ni sa dau lomani keda ka vakalougatataki keda o Koya, ka vakalevu cake sara maivei keda e vuqa eda se bera tiko ni kila na ka oqo. Au kila ni dina na veika oqo, ka dau kauta maivei au na reki niu dau nanumi Koya. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.