2021
E tamaiti noa tei fa’aora i te hō’ē ’oire iti
’Ēperēra 2021


« E tamaiti noa tei fa’aora i te hō’ē ’oire iti » Nō te Pūai o te Feiā ’Āpī, ’Ēperēra 2021, 10–11.

Parau poro’i tā’āva’e Nō te Pūai o te Feiā ’Āpī ’Ēperēra 2021

E tamaiti noa tei fa’aora i te hō’ē ’oire iti

E 12 noa matahiti tō Tom Fanene, i te tā’irira’ahia rā tōna ’oire iti i Hāmoa e te ma’i pohe, ’ua pi’ihia ’oia ’ia rave i te mau ’ohipa rarahi.

Hōho’a
motu Hāmoa ’e te tamaiti e tauturu ra i te ta’ata o te ’oire i ma’ihia

Fa’ahōho’ara’a nā James Madsen ; hōho’a nā Getty Images

Mai tā te tumu parau a te feiā ’āpī o teie matahiti e parau nei, « tē ha’amau atu nei ’outou i te niu nō te hō’ē ’ohipa rahi roa » (Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 64:33). I te roara’a o te ’ā’amu o te ’Ēkālesia, ’ua rave te feiā ’āpī i te hō’ē ti’ara’a faufa’a rahi roa i te mau taime fifi i roto i te patura’a i te bāsileia o te Atua. Teie te hōʼē hiʼoraʼa.

Ma’i parare nā te motu

’Ua hau i te 100 matahiti, i roto i te mau motu Hāmoa nō te Moana Patifita, ’ua riro te hō’ē taure’are’a ’o Tom Fanene te i’oa ’ei tauturu faufa’a roa i roto i te hō’ē tupura’a nō te ora ’aore rā nō te pohe, nō te mau melo o Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei.

’Ua ora na Tom i roto i te hō’ē ’oire iti tei pi’ihia Sauniatu, tei ha’amauhia e te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei o te fenua iho, ’ei vāhi ha’aputuputura’a ’e ’ia fa’ati’a i te hō’ē autā’atira’a. Mai te feiā mo’a o te Atua i te mau tau i ma’iri ’e i te tahi atu mau vāhi, ’ua fa’aruru ato’a rātou i te mau tāmatara’a ’oia ato’a i te mau temeio ’a ’ohipa ai rātou nō te patu ’āmui i te bāsileiā o te Atua. ’Ua tupu te hō’ē tāmatara’a i te matahiti 1918, i te pararera’a te ma’i hota i te ’oire iti.

I te taera’a mai te ma’i, ’ua riro ’ei ha’apaura’a, ’e ’ua parare ’oi’oi te ma’i. Fātata roa o nā 400 ta’ata o te ’oire tei vai i ni’a i te ro’i nō te reira. E piti noa o rātou e mea maita’i ri’i nō te haere i tera ’e tera vāhi : hō’ē ta’ata pa’ari ’e ’o Tom 12 matahiti.

Te fa’aro’o ’e te ’ohipa itoito

’Ua fa’aruru a’e na te ’utuāfare o Tom i te tāmatara’a nō te fa’aro’o i mua i te ma’i ’e ’ua ’ite i te mau temeio. ’Ua ma’ihia na te teina o Tom, ’o Ailama i te mau matahiti i ma’iri a’e nei. ’Ua fāri’i tō rātou metua tāne, ’o Elisala, i te hō’ē moemoeā i reira i te hōro’ara’ahia iāna te mau arata’ira’a pāpū nō ni’a i te ’ohipa e rave nō te aupuru ia Ailama : E ’imi i te hō’ē tumu rā’au wili-wili, e para’u i te pa’a ’e e tūpa’ipa’i ’ia roa’a te pape. ’Ua rave Elisala i te reira ’e ’ua hōpoi atu i te pape ia Ailama ra, tei inu i te reira ’e ’ua ’oi’oi i te ora mai. ’Ua ’ite ïa ’o Tom e mea nāhea ’ia ’ohipa ma te fa’aro’o e nehenehe ai e tauturu ’ia upo’oti’a i ni’a i te ma’i.

I te roara’a o te ma’i hota i te matahiti 1918, ’ua fa’a’ohipa Tom i te fa’aro’o ’a ’ohipa itoito ai ’oia nō te aupuru i te mau ta’ata o te ’oire iti. « I te mau po’ipo’i ato’a, e haere au i tera fare ’e tera fare nō te fa’a’amu ’e nō te tāmā i te mau ta’ata ’e nō te ’ite mai ’o vai tei pohe », tē parau ra ’oia.

E fa’a’ī mai ’oia i te mau pātete pape i te hō’ē vai piha’a ’e e ’āfa’i i te pape i te fare tāta’itahi. E pa’i’uma ’oia i te mau tumu ha’ari, e pāfa’i mai i te mau ha’ari, e ’ō ’e e tūpa’i i te reira nō te rave mai i te pape nō te hōpoi atu nā te feiā ma’i. ’Ua tūpa’i-ato’a-hia nāna te mau moa ato’a o te ’oire nō te hāmani i te tihōpu nā te mau ’utuāfare ato’a.

Fa’atupu i te hō’ē mea ta’a ’ē

I te roara’a o teie ma’i parare, fātata hō’ē tuata o te mau ta’ata nō Hāmoa tei pohe i te ma’i hota. Vetahi mau ta’ata nō te ’oire o Tom tei pohe ato’a. ’Ua tauturu Tom i te ’ōra’a i te mau mēnema ’e ’ua huna hau i te 20 ta’ata, tae noa atu i tōna iho metua tāne ’o Elisala.

Nō te ’ohipa itoito rā ’e te aupuru ha’apa’o maita’i a Tom, ’ua ora mai e rave rahi mau ta’ata nō tōna ’oire. E ’ohipa ta’a ’ē mau tāna i fa’atupu nō taua mau ta’ata ra ’e nō te patura’a i te bāsileia o te Fatu i Hāmoa. « ’Ua ha’amau ’oia i te mau niu o te hō’ē ’ohipa rahi ».

’E nā roto i tā ’outou iho rāve’a, ’o ’outou ato’a.

’Aita paha ’outou i pi’ihia ’ia rave i te mau huru ’ohipa ’o tā Tom i rave, tē fa’a’ohipa nei rā ’outou i te fa’aro’o ma te rāve’a rau ’o te fa’ariro ’ei hō’ē ta’a-’ē-ra’a rahi nō ’outou, nō vetahi ’ē ’e nō te ’ohipa patura’a i te bāsileia o te Atua.

Tē fa’a’ite nei ’outou i te hi’ora’a i tō ’outou ’utuāfare, i tō ’outou mau hoa, ’e ’ia vetahi ’ē ma te fa’a’itera’a i te vi’ivi’i ’ore, te fa’aoroma’i, te hāmani maita’i, ’e te here. Tē tāvini nei ’outou ia vetahi ’ē. Tē fa’a’ō nei ’outou ia ’outou i roto i te tuatāpapara’a i te pāpa’ira’a mo’a ’e te pure. Tē fa’a’ite nei ’outou i te mau parau mau o te ’evanelia tei fa’aho’i-fa’ahou-hia mai a Iesu Mesia.

I roto i teie matahiti i ma’iri a’e nei, e rave rahi o ’outou ’o tei rave i teie ā mau ’ohipa ma te fa’aoroma’i i te mau fifi o te ma’i parare. Penei a’e ’aita ’outou i rave mai i te pape ’e te mau ha’ari ’e i aupuru e 400 ta’ata, ’ua hōpoi atu rā ’outou i te ta’ata te tāmāhanahana, te tīa’ira’a, te ’oa’oa ’e te hau ma te rāve’a rau.

Mea iti ’ia tai’ohia tō ’outou matahiti i tō ’outou fa’aro’o ’e tō ’outou hina’aro ’ia rave i te ’ohipa ’e ’ia tāvini ia vetahi ’ê. E nehenehe te mau hi’ora’a i ma’iri, mai tō Tom Fanene, e tauturu ia ’outou ’ia hi’o ē, e hina’aro-mau-hia ’outou nō te ha’amau i te mau niu nō te ’ohipa rahi a te Atua.