Kajeeded M̧ōttan Pilawe ko Kijōm̧
Ro jeiū im jatū jitōnbōro, ro m̧ōtta jitōnbōro, ij bōkwaj n̄an kom̧ iak-iakwe ko im kōjeram̧m̧an eo an rikanaan eo ad ejitōnbōro, Būreejtōn Thomas S. Monson. E ej kam̧m̧oolol kōn jar ko ami im iakwe eok ilo iien Kūrijm̧ōj in im iien otemjej.
Iien otemjej ikōn iakwe tōre in ilo iiō. Nokon in jota in an Būreejtōnji eo Kein Kajuon em̧ōj an erom juon iminene em̧m̧an n̄an elōn̄, ekoba baam̧le eo aō make. Kōmij erreim̧anļo̧k n̄an jino iien Kūrijm̧ōj eo kōn al ko raiboojoj an Orchestra ilo Temple Square im iien otemjej Mormon Tabernacle Choir eo ekabwilōn̄lōn̄. Ennaan ko im al ko rej jipan̄ ejaake ainikien eo n̄an iien Kūrijm̧ōj eo im kakeememej kōj kōn aorōk eo eļap kōn ta eo im etke jej kememe e.
Kūrijm̧ōj ilo Jāpne
Ilo tōre ko iaar ajri wōt, kōņaan ko aō ilo Kūrijm̧ōj raar iien otemjej koba in juon kōļmenļo̧kjeņ eweppān kōn iien m̧ōļo, im ijeļā ijjab makeļo̧k ilo menin. N̄an n̄a kar meļeļe in mejatoto in iien m̧ōļo em̧ōļo, lan̄ ko rebūļu, im kōn jiņo̧ ko remouj, remmijeļ im ļap. Ijello̧kin, mejatoto eo eaar enan̄in aolep iien oktak jān ta eo iaar ļōmņak n̄an juon iien m̧ōļo em̧m̧an, ekkā an kōn mejatoto ko rōkūre rōtab, jiņo̧ ko rōm̧ōļawi im tutu, ak em̧ool wōt.
Mekarta, ilo Raan eo M̧okta jān Kūrijm̧ōj, jinō ekōn kōkōņak kōm kōn nuknuk māņeņ in iien m̧ōļo im jemām ekōn ketetal kōm ilo iaļ ko ilo bukōn eo am.
Kōm ajri ro kar jeļā lukkuun un eo kōn iien etetal eo iiō otemjej—Jinem eaar aikuj iien n̄an kainōknōk wōjke in Kūrijm̧ōj eo, illik menin leļo̧k ko ium̧win wōjke eo, im kōpooj ettōņak eo am n̄an bōn̄ōn kwojarjar eo. Kōm kar kajieon̄ aolep kōl n̄an kōm̧m̧an bwe iien etetal in en kadu jon̄an wōt am maron̄. Bōtaab jemām eaar kanooj jeļā kilen ilo kobaik bar juon iaļ ak bar juon jikin itūl ro̧o̧l n̄an leļo̧k n̄an Jinem iien eo kar aikuji.
Ilo tōre ko, iaļ ko an Zwickau, Germany, raar bwe aer marok ilo joteen ko. Iien in eaar ālkin wōt Pata eo Laļ in kein Karuo, im eaar jab kanooj lōn̄ tōm̧a ko ilo iaļ ko. Kar jet wōt im̧ōn wia ko raar peļļo̧k, im jet raar pād iturin im̧ōko raar baam̧i, eo eaar pād wōt bwin eo ekamijak an pata eo.
Eaar wōr juon m̧ōttan iien etetal eo kōm kar aolep kanooj kōņaan—juon bōjrak ilo m̧ōnjar eo ilo ioļap in bukōn eo an Zwickau ijo kōm kar ron̄jake al in Kūrijm̧ōj ko im ainikein al kōjan̄jan̄ ko an o̧kōn rem̧m̧an me kar iien otemjej āinwōt kar kōjan̄in ilo Bon̄ōn eo M̧okta jān Kūrijm̧ōj. Ilo juon jekjek, ainikein kōjan̄jan̄ in eaar kōm̧m̧an bwe tōm̧a ko rem̧m̧an an jikin kweilo̧k eo am rejidimkij aer waļo̧ktok ilo aer kanooj meramļo̧k—enan̄in āinwōt iju ko rekabōlbōl—im kar kobrak bōro ro reddik am kōn juon jetōb in kōtmene eaiboojoj.
Ilo tōre eo kōmij bar ro̧o̧lļo̧k, eaar dedeļo̧k kōppopo ko an Jinem, im kōm kōn kukļo̧k n̄an ettōņaak eo juon illo̧k juon n̄an lo aiboojoj eo an Wōjke in Kūrijm̧ōj eo ekāāl kar kainōknōke. Wōjke ko kar pen bōk ilo tōre ko, im kōm kar bōk jabdewōt eo eaar wōr. Jet iien kōm kar aikuj in kobaik jet ra ko n̄an kōm̧m̧an bwe en āinwōt juon m̧ool in wōjke. Bōtaab n̄an māj ko meja, wōjke in Kūrijm̧ōj eo eaar iien otemjej kar jejjet an aiboojoj.
Meram ko rekabōlbōl an kāntōl ko kar bōktok juon meram em̧m̧an, kabwilōn̄lōn̄ n̄an ruum̧ eo. Kōm kar kalimjōke kōn juon itok limo im m̧ōņōņō kōn menin leļo̧k ko ium̧win wōjke eo im kōjatdikdik bwe kōm naaj kar bōk ta ko kōm kar kōņaan.
Itok limo eo kōn bōk menin leļo̧k ko nan̄in kar jon̄an wōt laudin̄din̄ eo an liļo̧ki. Emakijkij an menin leļo̧k ko kar kōm̧m̧an jān pā. Juon iiō ke iaar lukkuun dik, menin leļo̧k eo aō n̄an ļaddik eo jeiū eaar juon pija in im iaar jin̄aiki. Iaar lukkuun in utiej kōn jerbal eo aō. Im eaar kanooj in jouj im ettā ilo naan ko an kōn kam̧oolol im nōbar.
Inaaj iien otemjej kaorōk ememļo̧kjeņ kein rem̧m̧an jān iien ko jinoin iaar ajri ilo Iturear In Jāpne.
Iakwe Eļap
Iminene ko an Kūrijm̧ōj rej kememi ilo m̧anit ko im laļ ko an laļ in ilo wāween ko rekabwilōn̄lōn̄, jej uwaer. Rej kajjojo aiboojoj im jejjet, im rej lukkuun in oktak.
Bōtaab rej aolep wōr wōt juon en̄jake ejjab oktak, juon jetōb ejjab oktak me iien otemjej āinwōt ej pād n̄e jej kemem e ļotak eo an Kraist Kiin̄ eo, ad Rikaenōm̧m̧an im Lōke, Aenōm̧m̧an an Israel!
Ekanooj lōn̄ naan ko juon emaron̄ kōjerbale n̄an kōmeļeļeik en̄jake in: lan̄lōn̄, kōjatdikdik, kōtmene, laudin̄din̄. Kajjojo naan kein rej kōmeļeļeik m̧ōttan eo an ta eo jej ņaetan “jitbōn Kūrijm̧ōj.”
N̄an n̄a, juon naan ejejjet kōmeļeļeik en̄jake ko jej kōtmene ilo iien Kūrijm̧ōj. Naan jab eo ej iakwe.
Ālkin men otemjej, menin letok eo me jej kemem e ilo Kūrijm̧ōj ej menin letok eo an iakwe—menin letok eo an Anij kōn Nejin. “Ilo men in em̧ōj kwaļo̧k ilo kōj an Anij yokwe, bwe Ear jilkintok ilo laļ Juon wōt Ear keotak, bwe jen mour kōn E. Yokwe ej ilo menin.”1
Kar un̄ur jān iakwe jab in, būruwōd rej meraļo̧k. Jej en̄jake juon meanwōd me ekōm̧m̧an bwe jen pukōtļo̧k ro jet ilo jouj im tenkwadik.
Kūrijm̧ōj ej im̧we kōj n̄an iakwe em̧m̧anļo̧k.
Em̧ool ilo aō ba menin, ij kile bwe naan eo iakwe ejjab bwe. Ilo kajin In̄lij, āinwōt ilo elōn̄ kajin ko jet, “iakwe” emaron̄ meļeļe in elōn̄ men ko. N̄an waanjon̄ak, imaron̄ ba ij “iakwe” katu eo, ak ij “iakwe” wutn̄ōk eo am̧ ekāāl, ak em̧ool imaron̄ ba ij “iakwe” nemen juon kāān in bo̧o̧l in tenij eo ejkab peļļo̧k.
Bōtaab iakwe eo me ij kōnono kake ej juon men eļap an ettoļo̧k jān aorōk eo. Ļōmņak eo ad kōn iakwe ekanooj in dik keidi n̄an iakwe eo Anij ej en̄jake kōn kōj.
An iakwe eļap im ejjeļo̧k jon̄an jouj. Iakwe kwojarjar ej kobrak indeeo. Ej jiōbļo̧k kōn jouj indeeo. Ej pukōtļo̧k im ej kotak. Ej jeorļo̧k bōd. Ej kōjeraam̧m̧an. Ej lo̧mo̧o̧r.
Iakwe eo ekwojarjar etōr jān jon̄an oktak ko ilo m̧wil, m̧anit, ak tōmak. Ejjab kōtļo̧k jep im kalijōkļo̧k bwe ren jutak ilo wāween eo kōn kōjepepļo̧k kaenōm̧m̧an, tenkwadik, im meļeļe. Ilo dipio in ejjab kōmattōr, kakkure, ak kabbil. Iakwe eo ekwojarjar ej im̧we kōj n̄an kōm̧m̧an āinwōt an Rilo̧m̧o̧o̧r eo kar kōm̧m̧an: “rie ro reban, kotak lōn̄ļo̧k pā ko rej allitoto, im kōkajoor bukwe ko rem̧ōjņo̧.”2
En̄in ej kain iakwe eo jej kajjieon̄ bōke. Ej aikuj paotok eo ad eaorōk āinwōt kajjojo im āinwōt juon armej.
Jemaron̄ jab maron̄ ejaake juon iakwe eo ekwojarjar edipio ilo mour in, bōtaab jej aikuj jab n̄an jidik bōjrak in kajieon̄. Eļan̄n̄e ewōr juon tōre an iiō n̄e jej epaakeļo̧k jidik jān ko jet, emaron̄ in iien Kūrijm̧ōj, n̄e bōro ko im ļōmņak ko ad rej oktakļo̧k n̄an ļotak eo an waļo̧ktok eo an iakwe eo ekwojarjar emour, em̧ool Rilo̧mo̧o̧r Jisōs Kraist.
Kamijiner eo an Jikin Kweilo̧k eo im Ļaddik eo
In kwaļo̧k juon bwebwento n̄an pijaik ekōjkan an iakwe in maron̄ jerbal ilo mour ko ad. Ilo Bon̄ōn eo M̧okta jān Kūrijm̧ōj 85 iiō ko remootļo̧k, ilo iien Great Depression eo, juon kamijiner an jikin kweilo̧k eo eaar etale iaļ ko ilo Salt Lake City ālkin juon ļan̄ ilo iien m̧ōļo. Ke eaar kattōr, eaar lo juon ļaddik edik ilo itōrerein iaļ eo, ej jutak ilo iien m̧ōļo eļap kōn ejjeļo̧k an nuknuk meņeņ, kuļōb, ak juuj. Kamijiner eo eaar bōjrakļo̧k, karuwaieneik ļaddik eo n̄an deļo̧n̄ ilo wa eo waan emeņeņ, im kar kajjitōk ippān eļan̄n̄e eaar m̧ōņōņō kōn Kūrijm̧ōj. Ļaddik eo eaar uwaak, “Enaaj ejjeļo̧k am Kūrijm̧ōj ilo m̧weeo imōm̧. Baba eaar mej jilu allōn̄ remootļo̧k im kar ilo̧k jān M̧am̧a im n̄a im ļaddik jdikdik eo im leddik jidikdik eo jatū.”
Kamijiner eo an jikin kweilo̧k eo eaar kōļapļo̧k meņeņ eo an wa eo waan im ba, “Kiiō, nejū, letok etam im atreej eo am̧. Juon enaaj iwōj n̄an im̧we imōm̧—kom̧wij jab meļo̧kļo̧k.”
Kamijiner in an jikin kweilo̧k eo eaar barāinwōt juon stake būreejtōn ilo downtown Salt Lake City. Eaar jerbal ippān ro uwaan stake eo an n̄an leļo̧k m̧ōn̄ā im menin leļo̧k n̄an baam̧le ko me raar jab maron̄ kake n̄an er make. Ļaddik eo eaar jab juon membōr in Kabun̄ eo an Jisōs Kraist im Armej ro Rekwojarjr ilo Raan-ko Āliktata, bōtaab men eo eaar jab aorōk n̄an kamijiner eo. Bon̄ōn eo e im juon iaan bisop ro ilo stake eo an kar lale bwe baam̧le eo an ļaddik eo ren bōk juon iiep in Kūrijm̧ōj eobrak kobban.3
Ioon ļaddik in eaar m̧wilaļ an kar im̧we stake būreejtōn in. Eaar kōm̧m̧an bwe en ļapļo̧k an kije jān m̧okta n̄an pukōt im kadeoor en̄taan jabdewōt jikin eaar lo ie. Em̧ool eaar erom juon men kar jeļā kajien kake ilo aolepān an mour.
Etan kamijiner eo an jikin kweilo̧k eo eaar Harold Bingham Lee, im 40 iiō ko tokālik, eaar erom kein 11th Būreejtōn an Kabun̄ eo an Jisōs Kraist im Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata.
Būreejtōn Lee eaar juon armej ebun̄bun̄ ilo eddōkļo̧k eo an būrookraam̧ eo eļap an Kabun̄ in n̄an kadeoor en̄taan an ro ilo apan̄ im n̄an jipan̄ aolep ajri ro nejin Anij n̄an eromļo̧k un̄n̄are pein make.
Jem̧ļo̧kin ļo̧k mour eo an, Būreejtōn Lee eaar ba bwe eaar meļeļe ro me raar en̄taan im jan̄in uwade n̄an jipan̄ kōnke kōn jeram̧ōl im ettā eo an mour eo ilo kar jino in.4
Ejjab Kōn Ewi Jon̄an Eo Ewōr Ippam̧ ak Ewi Jon̄an Am Iakwe
Ij ļōmņak ijeļā ekōjkan an Būreejtōn Lee kar en̄jake.
Baam̧le eo aō eaar barāinwōt mour ilo jekjek ko relukkuun jab jeļā kaki ilo iien ko. Ruo alen ilowaan jiljilimjuon iiō ko, kōm kar ko jān im̧ōko imōm āinwōt riatajinemjen im kar likūt men otemjeļo̧k ilūk. Ilo Turilik in Jāpne kōm kar jokwe ilo juon po in reen ilo juon im̧ōņ kallib em̧or. Eaar wōr ruo ruum̧ ko reddik, im kōm aolep kar kiki ilo juon wōt ruum̧. Kōta eo eaar kanooj in keņaak iaar aikuj etetal ūlūl ikōtaan peet ko.
Jinō eaar wōr juon an kein kōmat me kar jerbal āinwōt jitoob eo am. Im n̄e kōm kar kōņaan etal jān juon ruum̧ n̄an eo juon, kōm kar aikuj in etetal ļo̧k ilo juon iaļ eo eaban̄ kōn kein jerbal in jikin kallib eo, bōjin in bo̧o̧k ko, im elōn̄ kanniōk ko rej ettoto jān jiļin̄ eo. Juon iien, ke iaar nan̄inmej im aikuj in kar babu wōt aolepān raan eo, iaar alooje kijdik ko me raar pād ilo po eo am kar iaikooj ilo aolepān būļoor eo. Dān kar aikuj bōk lōn̄tak n̄an ruum̧ ko am, im em̧ jidikdik eo eaar pād nam̧ōj ilo meļaj eo, iturin im̧ōn menin mour eo. Ilo Jabōt ko kōm kar etetal laļļo̧k jet awa ko n̄an tōparļo̧k im̧ōn jar an Kabun̄ eo am ilo Frankfurt im bar ro̧o̧l. Ejeja am kar maron̄ iuwe ilo wa ko.
Ij keememej wōt raan ko kōn jim̧or bōro erup im lan̄ļōn̄. Ro jinō im jema raar kōm̧m̧an ijo em̧m̧an tata remaron̄ kar n̄an kake n̄an kōm, im kōm kar jeļā raar iakwe kōm. Aaet, tōre ko raar iien aikuj eļap, bōtaab iaar watōki iien ko rem̧ōņōņō kōnke imaron̄ kar en̄jake iakwe eo eaar wōr ippām n̄an doon, n̄an Irooj, im n̄an Kabun̄ eo An.
Ejjeļo̧k kajookok ilo jeram̧ōl. Keememej bwe Rilo̧m̧o̧o̧r eo an Laļ in eaar ļotak ilo juon jikin stable im babu ilo juon menjer “bwe ejjeļo̧k [Jikin] ilo im̧ōn ruwamāejet.”5 Innām, juon tōre ekadu tokālik, E im Mary im Josep raar erom riatejenemjen, ko n̄an Egypt n̄an kappukōt kōjparok jān rim̧anm̧an eo Herod. Ilo tōre in kwaļo̧k eo An ilobwilej, Jisōs eaar etetal ilibwilijin ro ejjeļo̧k aer jāān, kwōle, im nan̄inmej. Raan ko An raar obrak kōn kwaļo̧k n̄an er. Eaar itok “n̄an kwaļo̧k gospel eo n̄an ro ri jeram̧ōl.”6 Ilo elōn̄ wāween ko, E eaar juon iaer, bwe E barāinwōt eaar “ejjeļo̧k jikin An kababu bōran.”7
Eaar nōbar lio emej pāleen me, jān kōjekdo̧o̧n jeram̧ōl eo an, joļo̧k ruo mite ko n̄an jikin kakkoņkoņ jāān eo an Riju ro.8 Im juon iaan ennaan ko An āliktata ilo mour in eaar bwe lo̧mo̧o̧r eo ad make ej pedped ioon ekōjkan ad kōm̧m̧an n̄an ro jet—eļap tata ro me rej watōk er “ediktata”—kōnke “ilo ami kōmanm̧an jabdewōt n̄an juon [iaer],” Eaar ba, “kom̧ ar kōm̧anm̧ane n̄an eō.”9
Juon rijeje poem̧ in English ilo 19th-epepen kar je eoon kein:
Ioļapļap in wōt ejjir im jiņo,
Bao robin eleļn̄o̧n̄ ej itok;
An inepata jab kiel e n̄an ilok,
Bōtaab kajeeded m̧ōttan pilawe ko kijōm̧. …
Elōn̄ an aolep n̄an kōjparoke, ejjeļo̧k ekanooj jeram̧ōl,
Jej aolep aikuj n̄an iien m̧ōļo ej itok;
Pilawe en jab aolepān men eo ewōr am̧,
Innām kajeeded m̧ōttan pilawā ko.
Ejjab to jem̧ļo̧kin am̧ mour enaaj waļo̧k.
Raan in anto̧o̧n rej itok:
Bar juon alen jerawiwi ko am̧, kōn kōllaajrak,
Am̧ jerbal ko rem̧m̧an renaaj keidi ņae jerawiwi ko am̧.10
Jekdo̧o̧n jekjek eo am̧ ilo mour, aolepādwōj ej juon bao robin eleļn̄o̧n̄—juon ruwar—im̧aan Anij. Jej pedped ioon An ejouj. Ej kōn en̄taan eo an Jisōs Kraist, ad Rilo̧mo̧o̧r, āinwōt m̧ōttan karōk in m̧ōņōņō eo eļap, me ewōr ad kōjatdikdik kōn lo̧mo̧o̧r im meanwōd. Menin letok in jetōb ej im̧we kōj n̄an kōjparok kien ko an Anij im pukōtļo̧k kōn tenkwadik n̄an ro ipeļaakiid. Em̧ool eļan̄n̄e men eo de ewōr ippād ej būjin in m̧ōttan pilawe ko, jej ilo m̧ōņōņō ajeji ippān ro rej ilo aikuj ilo en̄jake, jetōb, ak kanniōk āinwōt juon kōkaļļe in ad kam̧m̧oolol kōn m̧ōn̄ā ekwojarjar eo Anij eaar kōpooj n̄an kōj.
Kōjeram̧m̧an Ro Jet ilo Kūrijm̧ōj
Ilo tōre in Kūrijm̧ōj in em̧m̧an, ejejjet bwe jān bōk laudin̄din̄ ilo tōm̧a ko, al ko, menin leļo̧k ko, im kōrabōlbōl ko. Menin ej juon m̧ōttan etke ekanooj ļap ad iakwe iien in ilo juon iiō.
Bōtaab jej aikuj jab meļo̧kļo̧k bwe jej rikaļoor ro im ro rej ļoor Jisōs Kraist, eo emour Nejin Anij eo emour. N̄an m̧ool in kautiej itok eo An n̄an laļ in, jej aikuj kōm̧m̧ane āinwōt An kar kōm̧m̧ane im pukōtļo̧k ilo tenkwadik im meanwōd n̄an armej ro m̧ōttad. Menin jemaron̄ kōm̧m̧an raan otemjeļo̧k, kōn naan im jerbal. Kōm̧m̧an bwe menin en erom iminene eo ad ilo Kūrijm̧ōj, jekdo̧o̧n ia eo jej pād ie—n̄an erom joujļo̧k, ļāpļo̧k jeorļo̧k bōd, kadikļo̧k ekajet, ļapļo̧k kam̧m̧oolol, im ļapļo̧k jouj ilo kwaļo̧ jeram̧m̧an eo ad ippān ro rej pād ilo aikuj.
Kōm̧m̧an bwe kōļmānļo̧kjeņ eo kōn ļotak eo an Jisōs ilo Bethlehem en im̧we kōj n̄an eromļo̧k āinwōt E. Kōm̧m̧an bwe mijen im waanjon̄ak eo an Kraist en kōm̧m̧an bwe būruwōd en tōbab kōn iakwe ekwojarjar n̄an Anij im tenkwadik em̧wilaļ n̄an armej ro m̧ōttad. Im kōm̧m̧an bwe jān kajeeded m̧ōttan pilawe ko kijed kōn eļapļo̧k jouj im iakwe en jab bōjrak. En̄in ej jar eo im kōjeraam̧m̧an eo aō ilo tōre in Kūrijm̧ōj in im iien otemjej, ilo etan Jisōs Kraist, amen.