Τα κλειδιά και η εξουσία της Ιεροσύνης

Από τον Πρεσβύτερο Ντάλιν Όουκς

Της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων

Τα κλειδιά της ιεροσύνης κατευθύνουν τις γυναίκες καθώς και τους άνδρες και οι διατάξεις της ιεροσύνης και η εξουσία της ιεροσύνης αφορούν στις γυναίκες καθώς και στους άνδρες.

I.

Σε αυτήν τη συνέλευση έχουμε δει να απαλλάσσονται των καθηκόντων τους ορισμένοι πιστοί αδελφοί και έχουμε υποστηρίξει την κλήση άλλων. Με αυτήν την εναλλαγή --τόσο οικεία στην Εκκλησία-- δεν μειώνουμε την περιωπή μας, όταν απαλλασσόμαστε και δεν αυξάνουμε την περιωπή μας, όταν καλούμαστε. Δεν υπάρχει αύξηση ούτε μείωση στην υπηρέτηση του Κυρίου. Υπάρχει μόνο εμπρός ή πίσω και αυτή η διαφορά εξαρτάται από το πώς αποδεχόμαστε και ενεργούμε επί των απαλλαγών ή των κλήσεών μας. Κάποτε προήδρευα σε μία απαλλαγή ενός νεαρού προέδρου πασσάλου, ο οποίος είχε προσφέρει εξαίρετη υπηρέτηση επί εννέα χρόνια και τώρα αγαλλίαζε με την απαλλαγή του και με τη νέα κλήση που είχε μόλις λάβει ο ίδιος και η σύζυγός του. Είχαν κληθεί να γίνουν οι ηγέτες του νηπιακού τμήματος στον τομέα τους. Μόνον σε αυτήν την Εκκλησία θα εθεωρείτο αυτό ως εξίσου τιμητικό!

II.

Ενώ μιλούσε σε μία συνέλευση γυναικών, η γενική πρόεδρος της Ανακουφιστικής Εταιρείας, Λίντα Μπέρτον, είπε: «Ελπίζουμε ναενσταλάξουμε μέσα στην καθεμία από εμάς τη μεγαλύτερη επιθυμία να καταλάβει την ιεροσύνη»¹. Αυτή η ανάγκη ισχύει για όλους εμάς και θα ακολουθήσω [αυτήν την ελπίδα], μιλώντας για τα κλειδιά και την εξουσία της ιεροσύνης. Εφόσον αυτά τα θέματα είναι ίσου ενδιαφέροντος σε άνδρες και γυναίκες, είμαι ευχαριστημένος που αυτά τα τεκταινόμενα μεταδίδονται και εκδίδονται για όλα τα μέλη της Εκκλησίας. Η δύναμη της ιεροσύνης ευλογεί όλους εμάς. Τα κλειδιά της ιεροσύνης κατευθύνουν τις γυναίκες καθώς και τους άνδρες και οι διατάξεις της ιεροσύνης και η εξουσία της ιεροσύνης αφορούν στις γυναίκες καθώς και στους άνδρες.

III.

Ο Πρόεδρος Τζόζεφ Φ. Σμιθ περιέγραψε την ιεροσύνη ως «τη δύναμη του Θεού ανατεθειμένη στον άνθρωπο διά της οποίας ο τελευταίος μπορεί να ενεργεί στη γη για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους»². Άλλοι ηγέτες μάς έχουν διδάξει ότι η ιεροσύνη «είναι η ανωτάτη δύναμη επάνω σε αυτή τη γη. Είναι η δύναμη διά της οποίας δημιουργήθηκε η γη»³. Οι γραφές διδάσκουν ότι «αυτή η ίδια Ιεροσύνη, η οποία υπήρχε στην αρχή, θα υπάρξει επίσης και στο τέλος τού κόσμου» (Μωυσή 6:7(). Συνεπώς, η ιεροσύνη είναι η δύναμη διά της οποίας θα αναστηθούμε και θα προχωρήσουμε στην αιώνια ζωή.

Η κατανόηση που επιζητούμε ξεκινά με την κατανόηση των κλειδιών της ιεροσύνης. «Τα κλειδιά της ιεροσύνης είναι η εξουσία την οποία έχει δώσει ο Θεός σε [φέροντες] την ιεροσύνη να διευθύνουν, να ελέγχουν και να κυβερνούν τη χρήση της ιεροσύνης Του επάνω στη γη»⁴. Κάθε πράξη ή διάταξη που τελείται στην Εκκλησία γίνεται υπό την άμεση ή έμμεση εξουσιοδότηση ενός ατόμου που φέρει τα κλειδιά γι’ αυτήν τη λειτουργία. Όπως έχει εξηγήσει ο Πρεσβύτερος Ράσελ Μπάλαρντ: «Όσοι έχουν κλειδιά της ιεροσύνης… στην κυριολεξία καθιστούν δυνατόν για όλους όσοι υπηρετούν πιστώς υπό τη διεύθυνσή τους να ασκούν την εξουσία της ιεροσύνης και να έχουν πρόσβαση στη δύναμη της ιεροσύνης»⁵.

Ελέγχοντας την άσκηση της εξουσίας της ιεροσύνης, η λειτουργία των κλειδιών της ιεροσύνης και διευρύνει και περιορίζει. Διευρύνει καθιστώντας δυνατόν να είναι διαθέσιμες η εξουσία της ιεροσύνης και ευλογίες για όλα τα τέκνα του Θεού. Περιορίζει διευθύνοντας σε ποιον θα δοθεί η εξουσία της ιεροσύνης, ποιος θα έχει τις θέσεις της και πώς θα απονεμηθούν τα δικαιώματα και οι δυνάμεις της. Παραδείγματος χάριν, ένα άτομο το οποίο φέρει την ιεροσύνη, δεν είναι εις θέσιν να απονείμει τη θέση ή την εξουσία του σε κάποιο άλλο, εκτός και αν έχει εξουσιοδοτηθεί από κάποιον που κρατά τα κλειδιά. Χωρίς αυτήν την εξουσιοδότηση, η χειροτόνηση θα ήταν άκυρη. Αυτό εξηγεί γιατί ένας φέρων την ιεροσύνη --ασχέτως της θέσεως-- δεν μπορεί να χειροτονήσει ένα μέλος της οικογένειάς του ή να χορηγήσει τη μετάληψη στο σπίτι του χωρίς εξουσιοδότηση από εκείνον ο οποίος κρατά τα κατάλληλα κλειδιά.

Με εξαίρεση το ιερό έργο που κάνουν αδελφές στον ναό υπό τα κλειδιά που κρατά ο πρόεδρος του ναού, που θα περιγράψω αργότερα, μόνον ένας, ο οποίος φέρει τη θέση στην ιεροσύνη, μπορεί να ιερουργεί σε μία διάταξη της ιεροσύνης. Και όλες οι εξουσιοδοτημένες διατάξεις της ιεροσύνης καταγράφονται στα αρχεία της Εκκλησίας.

Τελικώς, όλα τα κλειδιά της ιεροσύνης τα κρατά ο Κύριος Ιησούς Χριστός, του οποίου είναι η ιεροσύνη. Εκείνος είναι αυτός που αποφασίζει ποια κλειδιά ανατίθενται σε θνητούς και πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα κλειδιά. Έχουμε συνηθίσει να νομίζουμε ότι όλα τα κλειδιά της ιεροσύνης απονεμήθηκαν στον Τζόζεφ Σμιθ στον Ναό του Κίρτλαντ, αλλά η γραφή διατυπώνει ότι αυτό που απονεμήθηκε εκεί ήταν «τα κλειδιά ετούτης τής θεϊκής νομής» (Δ&Δ 110:16). Στη γενική συνέλευση πριν από πολλά χρόνια, ο Πρόεδρος Σπένσερ Κίμπαλ μάς υπενθύμισε ότι υπάρχουν άλλα κλειδιά της ιεροσύνης τα οποία δεν έχουν δοθεί στον άνθρωπο επάνω στη γη, συμπεριλαμβανομένων των κλειδιών της δημιουργίας και της αναστάσεως⁶.

Η θεία φύση των περιορισμών που έχουν τεθεί επάνω στην άσκηση των κλειδιών της ιεροσύνης εξηγεί μία ουσιώδη αντιδιαστολή ανάμεσα σε αποφάσεις επί ζητημάτων διοικήσεως της Εκκλησίας και αποφάσεων που επηρεάζουν την ιεροσύνη. Η Πρώτη Προεδρία και το Συμβούλιο της Πρώτης Προεδρίας και η Απαρτία των Δώδεκα, οι οποίοι προεδρεύουν επί της Εκκλησίας, έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν πολλές αποφάσεις που επηρεάζουν πολιτικές και διαδικασίες της Εκκλησίας -- ζητήματα όπως η θέση των κτηρίων της Εκκλησίας και οι ηλικίες για ιεραποστολική υπηρέτηση. Όμως μολονότι αυτά τα μέλη της προεδρευούσης εξουσίας κρατούν και ασκούν όλα τα κλειδιά ανατεθειμένα στους άνδρες σε αυτή τη θεϊκή νομή, δεν είναι ελεύθεροι να μεταβάλουν το θεϊκά θεσπισμένο πρότυπο ότι μόνον οι άνδρες θα κρατούν θέσεις στην ιεροσύνη.

IV.

Έρχομαι τώρα στο θέμα της εξουσίας της ιεροσύνης. Ξεκινώ με τις τρεις αρχές που μόλις συζητήσαμε: (1) η ιεροσύνη είναι η δύναμη του Θεού ανατεθειμένη στον άνθρωπο για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους, (2) η εξουσία της ιεροσύνης κυβερνάται από φέροντες την ιεροσύνη οι οποίοι κρατούν κλειδιά της ιεροσύνης, και (3) εφόσον οι γραφές διατυπώνουν ότι «όλες οι άλλες εξουσίες [και] θέσεις στην εκκλησία είναι προσαρτήματα αυτής της [Μελχισεδικής] ιεροσύνης» (Δ&Δ 107:5), όλα όσα γίνονται υπό τη διεύθυνση αυτών των κλειδιών της ιεροσύνης, γίνονται με την εξουσία της ιεροσύνης.

Πώς ισχύει αυτό για τις γυναίκες; Σε μία ομιλία προς την Ανακουφιστική Εταιρεία, ο Πρόεδρος Τζόζεφ Φίλντινγκ Σμιθ, τότε Πρόεδρος της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων, είπε το εξής: «Ενώ δεν έχει δοθεί η Ιεροσύνη στις αδελφές, δεν τους έχει απονεμηθεί, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Κύριος δεν τους έχει δώσει εξουσία. …Μπορεί να έχει δοθεί εξουσία σε ένα άτομο ή σε μία αδελφή να κάνει συγκεκριμένα πράγματα στην Εκκλησία που είναι δεσμευτικά και απολύτως απαραίτητα για τη σωτηρία μας, όπως το έργο που κάνουν οι αδελφές μας στον Οίκο του Κυρίου. Τους έχει δοθεί εξουσία να κάνουν ορισμένα σπουδαία και υπέροχα πράγματα, ιερά προς τον Κύριο, και δεσμευτικά όπως εξολοκλήρου είναι οι ευλογίες που δίδονται από τους άνδρες που φέρουν την Ιεροσύνη»⁷.

Σε εκείνη την αξιοσημείωτη ομιλία, ο Πρόεδρος Σμιθ είπε κατ’ επανάληψη ότι έχει δοθεί εξουσία στις γυναίκες. Είπε προς τις γυναίκες: «Μπορείτε να μιλάτε με εξουσία, επειδή ο Κύριος έχει θέσει εξουσία επάνω σας». Είπε επίσης ότι στην Ανακουφιστική Εταιρεία «έχει δοθεί δύναμη και εξουσία να κάνει πολλά σπουδαία πράγματα. Το έργο που κάνουν, γίνεται με θεία εξουσία». Και ασφαλώς το έργο της Εκκλησίας, το οποίο γίνεται από γυναίκες ή άνδρες, είτε είναι στον ναό είτε στους τομείς ή στους κλάδους, γίνεται υπό τη διεύθυνση αυτών που κρατούν κλειδιά της ιεροσύνης. Συνεπώς, μιλώντας για την Ανακουφιστική Εταιρεία, ο Πρόεδρος Σμιθ εξήγησε: «[Ο Κύριος] τούς έχει δώσει αυτήν τη σπουδαία οργάνωση όπου έχουν την εξουσία να υπηρετούν υπό τας οδηγίας των επισκόπων των τομέων… φροντίζοντας το συμφέρον των ανθρώπων μας τόσο από πνευματικής όσο και από εγκόσμιας απόψεως»⁸.

Συνεπώς, αληθεύει ότι η Ανακουφιστική Εταιρεία δεν είναι απλώς μία τάξη για γυναίκες, αλλά κάτι στο οποίο ανήκουν -- ένα θεϊκά εδραιωμένο προσάρτημα της ιεροσύνης⁹.

Δεν έχουμε συνηθίσει να μιλούμε για τις γυναίκες ότι έχουν την εξουσία της ιεροσύνης στις κλήσεις τους στην Εκκλησία, αλλά ποια άλλη εξουσία μπορεί να είναι; Όταν μία γυναίκα --νέα ή ηλικιωμένη-- ξεχωρίζεται να κηρύξει το Ευαγγέλιο ως πλήρους απασχόλησης ιεραπόστολος, της δίδεται η εξουσία της ιεροσύνης να τελεί μία λειτουργία της ιεροσύνης. Το ίδιο ισχύει όταν μία γυναίκα ξεχωρίζεται να λειτουργεί ως κατέχουσα υπεύθυνη θέση ή δασκάλα σε μία οργάνωση της Εκκλησίας υπό τη διεύθυνση ενός που κρατά τα κλειδιά της ιεροσύνης. Οιοσδήποτε/οιαδήποτε λειτουργεί σε μία θέση ή κλήση που ελήφθη από κάποιον που κρατά κλειδιά της ιεροσύνης, ασκεί εξουσία της ιεροσύνης στην επιτέλεση των ανατεθειμένων καθηκόντων του/της.

Οιοσδήποτε ασκεί εξουσία της ιεροσύνης θα πρέπει να ξεχάσει τα δικαιώματά του και να συγκεντρωθεί στις ευθύνες του. Αυτή είναι μία αρχή που χρειάζεται η κοινωνία εν γένει. Ο διάσημος Ρώσος συγγραφέας Αλεξάντρ Σολζενίτσιν αναφέρθηκε να λέει: «Είναι καιρός… να υπερασπισθούμε όχι τόσο πολύ τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο τις ανθρώπινες υποχρεώσεις»¹⁰. Οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών ασφαλώς αναγνωρίζουν ότι το να πληρούν τις προϋποθέσεις για την υπερύψωση δεν είναι θέμα διεκδικήσεως δικαιωμάτων αλλά θέμα εκπλήρωσης ευθυνών.

V.

Ο Κύριος έχει καθοδηγήσει ώστε μόνον οι άνδρες να χειροτονούνται σε θέσεις στην ιεροσύνη. Όμως, όπως έχουν τονίσει ποικίλοι ηγέτες της Εκκλησίας, οι άνδρες δεν είναι «η ιεροσύνη»¹¹. Οι άνδρες φέρουν την ιεροσύνη με το ιερό καθήκον να την χρησιμοποιούν για την ευλόγηση όλων των τέκνων του Θεού.

Η μεγαλύτερη δύναμη που έχει δώσει ο Θεός στους υιούς Του δεν μπορεί να ασκηθεί χωρίς τη συντροφιά μίας εκ των θυγατέρων Του, επειδή μόνον στις θυγατέρες Του ο Θεός έχει δώσει τη δύναμη να «είναι δημιουργοί σωμάτων… ούτως ώστε το σχέδιο του Θεού και το Μέγα Σχέδιο να μπορούν να εκπληρωθούν»¹². Αυτά είναι τα λόγια του Προέδρου Ρούμπεν Κλαρκ.

Συνέχισε: «Αυτή είναι η θέση των συζύγων και των μητέρων μας στο Αιώνιο Σχέδιο. Δεν είναι φέροντες την Ιεροσύνη· δεν τους έχει δοθεί η ευθύνη να τελούν τα καθήκοντα και τις λειτουργίες της Ιεροσύνης· ούτε είναι φορτωμένες με τις ευθύνες της. Οικοδομούν και οργανώνουν υπό τη δύναμή της και είναι κοινωνοί των ευλογιών της, κατέχοντας την υποστήριξη των δυνάμεων της Ιεροσύνης και κατέχοντας μία λειτουργία τόσο θεία κεκλημένη, τόσο αιωνίως σημαντική στη θέση της, όσο η ίδια η Ιεροσύνη»¹³.

Με αυτά τα εμπνευσμένα λόγια, ο Πρόεδρος Κλαρκ μιλούσε για την οικογένεια. Όπως διατυπώνεται στη διακήρυξη επί της οικογενείας, ο πατέρας προεδρεύει στην οικογένεια και εκείνος και η μητέρα έχουν ξεχωριστές ευθύνες, αλλά «είναι υποχρεωμένοι να βοηθούν εξίσου ο ένας τον άλλο, ως γονείς»¹⁴. Κάποια χρόνια πριν από τη διακήρυξη επί της οικογένειας, ο Πρόεδρος Σπένσερ Κίμπαλ έδωσε αυτήν την εμπνευσμένη εξήγηση: «Όταν μιλάμε για τον γάμο ως συνεργασία, ας μιλήσουμε για τον γάμο ως πλήρη συνεργασία. Δεν θέλουμε οι γυναίκες των Αγίων των Τελευταίων Ημερών να είναι σιωπηλές σύντροφοι ή περιορισμένες σύντροφοι σε αυτήν την αιώνια ανάθεση! Παρακαλώ να είστε μία πλήρης σύντροφος που συνεισφέρει»¹⁵.

Στα μάτια του Θεού, είτε στην Εκκλησία είτε στην οικογένεια, οι γυναίκες και οι άνδρες είναι ισότιμοι με διαφορετικές ευθύνες.

Κλείνω με ορισμένες αλήθειες σχετικά με τις ευλογίες της ιεροσύνης. Εν αντιθέσει με τα κλειδιά της ιεροσύνης και τις χειροτονήσεις της ιεροσύνης, οι ευλογίες της ιεροσύνης είναι διαθέσιμες σε γυναίκες και σε άνδρες επί ίσοις όροις. Η δωρεά του Αγίου Πνεύματος και οι ευλογίες του ναού είναι οικεία παραδείγματα αυτής της αλήθειας.

Στην εμπνευσμένη του ομιλία κατά την Εβδομάδα Μόρφωσης στο Π.Μ.Γ., ο Πρεσβύτερος Ράσελ Μπάλαρντ έδωσε αυτές τις διδασκαλίες:

«Η διδαχή της Εκκλησίας μας θέτει τις γυναίκες ίσες με τους άνδρες αλλά εντούτοις διαφορετικές από αυτούς. Ο Θεός δεν θεωρεί ένα από τα δύο φύλα καλύτερο ή πιο σημαντικό από το άλλο…

»Όταν άνδρες και γυναίκες πηγαίνουν στον ναό, προικοδοτούνται αμφότεροι με την ίδια δύναμη, η οποία είναι η δύναμη της ιεροσύνης… Η πρόσβαση στη δύναμη και τις ευλογίες της ιεροσύνης είναι διαθέσιμη σε όλα τα τέκνα του Θεού»¹⁶.

Καταθέτω μαρτυρία για τη δύναμη και τις ευλογίες της ιεροσύνης του Θεού, διαθέσιμες για τους υιούς και τις θυγατέρες Του ομοίως. Καταθέτω μαρτυρία για την εξουσία της ιεροσύνης, η οποία λειτουργεί σε όλες τις θέσεις και τις δραστηριότητες της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών. Καταθέτω μαρτυρία για τη θεϊκά κατευθυνόμενη λειτουργία των κλειδιών της ιεροσύνης, τα οποία κρατά και ασκεί στην πληρότητά τους ο προφήτης/πρόεδρός μας, Τόμας Μόνσον. Τελικώς και, το πιο σημαντικό, καταθέτω μαρτυρία για τον Κύριο και Σωτήρα μας, Ιησού Χριστό, του οποίου είναι αυτή η ιεροσύνη και του οποίου είμαστε υπηρέτες, στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

1. Λίντα Μπέρτον, “Priesthood: ‘A Sacred Trust to Be Used for the Benefit of Men, Women, and Children’” (ομιλία σε Συνέλευση Γυναικών στο Πανεπιστήμιο Μπρίγκαμ Γιανγκ, 3 Μαΐου 2013), 1. ce.byu.edu/cw/womensconference/transcripts.php.

2. Τζόζεφ Φ. Σμιθ, Gospel Doctrine, 5η έκδοση (1939), 139.

3. Μπόιντ Πάκερ, «Η δύναμη της Ιεροσύνης στο σπίτι», (παγκόσμια συγκέντρωση εκπαιδεύσεως ηγεσίας, 11 Φεβρουαρίου 2012). Lds.org/broadcast. Βλέπε, επίσης, Τζέιμς Φάουστ, “Power of the Priesthood,” Ensign, Μάιος 1997, 41–43.

4. Handbook 2: Administering the Church (2010), 2.1.1.

5. Ράσελ Μπάλαρντ, “Men and Women in the Work of the Lord,” New Era, Απρ. 2014, 4, Λιαχόνα, Απρ. 2014, 48. Βλέπε, επίσης, Daughters in My Kingdom: The History and Work of Relief Society (2011), 138.

6. Βλέπε Σπένσερ Κίμπαλ, “Our Great Potential,” Ensign, Μάιος 1977, 49.

7. Τζόζεφ Φίλντινγκ Σμιθ, “Relief Society—an Aid to the Priesthood,” Relief Society Magazine, Ιαν. 1959, 4.

8. Τζόζεφ Φίλντινγκ Σμιθ, “Relief Society--an Aid to the Priesthood,” 4, 5. Βλέπε, επίσης, Διδασκαλίες των Προέδρων της Εκκλησίας: Τζόζεφ Φίλντινγκ Σμιθ (2013), 302.

9. Βλέπε Μπόιντ Πάκερ, “The Relief Society,” Ensign, Μάιος 1998, 72. Βλέπε, επίσης, Daughters in My Kingdom, 138.

10. Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, “A World Split Apart” (ομιλία ενάρξεως που εκφωνήθηκε στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, 8 Ιουνίου 1978). Βλέπε, επίσης, Πατρίσια Χόλαντ, “A Woman’s Perspective on the Priesthood,” Ensign, Ιούλιος 1980, 25.Tambuli, Ιούνιος 1982, 23. Ντάλιν Όουκς, “Rights and Responsibilities,” Mercer Law Review, τόμος 36, αρ. 2 (χειμώνας 1985), 427–42.

11. Βλέπε Τζέιμς Φάουστ, “You Are All Heaven Sent,” Ensign ή Λιαχόνα, Νοέμβρ. 2002, 113. Ράσελ Μπάλαρντ, “This Is My Work and Glory,” Ensign ή Λιαχόνα, Μάιος 2013, 19, Ντάλιν Όουκς, “Priesthood Authority in the Family and the Church,” Ensign ή Λιαχόνα, Νοέμβρ. 2005, 26. Ενίοτε λέμε ότι η Ανακουφιστική Εταιρεία είναι «συνεταίρος της ιεροσύνης». Θα ήταν πιο ακριβές να πούμε ότι στο έργο του Κυρίου, η Ανακουφιστική Εταιρεία και οι γυναίκες της Εκκλησίας είναι «συνεταίροι με τους φέροντες την ιεροσύνη».

12. Ρούμπεν Κλαρκ ο νεότερος, “Our Wives and Our Mothers in the Eternal Plan,” Relief Society Magazine, Δεκ. 1946, 800.

13. Ρούμπεν Κλαρκ ο νεότερος, “Our Wives and Our Mothers”, 801.

14. «Η οικογένεια: Μία επίσημη διακήρυξη προς όλο τον κόσμο», Ensign ή Λιαχόνα, Νοέμβρ. 2010, 129.

15. Σπένσερ Κίμπαλ, “Privileges and Responsibilities of Sisters,” Ensign, Νοέμβρ. 1978, 106.

16. Ράσελ Μπάλαρντ, New Era, Απρ. 2014, 4, Λιαχόνα, Απρ. 2014, 48. Βλέπε, επίσης, Σέρι Ντιου, Women and the Priesthood (2013), ειδικώς το κεφάλαιο 6 για μία πολύτιμη επεξήγηση των διατυπωμένων διδαχών εδώ.