Նախագահների ուսմունքները
Գլուխ 47: «Գովք մարդուն». Վերջին Օրերի Մարգարեները վկայություն են բերում Մարգարե Զոզեֆ Սմիթի մասին


Գլուխ 47

«Գովք մարդուն». Վերջին Օրերի Մարգարեները վկայություն են բերում Մարգարե Զոզեֆ Սմիթի մասին

«Մարգարե Ջոզեֆ Սմիթը.… կանչված էր Աստծո կողմից, Աստծո՝ Իր իսկ ձայնով, բացելու Ավետարանի տնտեսությունն աշխարհին վերջին անգամ» (Ջոզեֆ Ֆ. Սմիթ)

Զոզեֆ Սմիթի կյանքից

Սարգարե Զոզեֆ Սմիթի և նրա մղբայր մ մահից հետո, Տասներկուսի Քվորումի անդամները, որոնք գտնվում էին միսիոներական ճամփորդությունների մեջ Սիացյալ Նահանգներում, որքան հնարավոր էր արագ Նավու վերադարձան: Տասներկուսի անդամները ժողովի կանչեցին Սրբերին 1844 թվականի օգոստոսի 8-ին, որի ժամանակ խոսեց Բրիգամ Յանգը՝ Տասներկուսի Քվորումի Նախագահը: Երբ նա անում էր դա մի արտասովոր դեպք պատահեց, որի ականատեսները դարձան շատ Սրբեր: Նախագահ Յանգը հրաշքով արտաքինով և ձայնով նման դարձվեց Զոզեֆ Սմիթին: «Եթե Զոզեֆը հարություն առներ մեռելներից կրկին խոսեր նրանց ներկայությամբ,– վերհիշում էր Զորջ Ք. Քենոնը,– ազդեցությունը չէր կարող ավելի ցնցող լինել, քան եղավ այդ ժողովի շատ ներկաների համար: Դա հենց Զոզեֆի ձայնն էր, և ոչ միայն դա Զոզեֆի ձայնն էր, որ լսվում էր, այլ մարդկանց աչքին թվաց, թե հենց ինքը Զոզեֆն էր, որ կանգնած էր իրենց առջև: Ավելի սքանչելի և գերբնական այդպիսի իրադարձություն, քան այն ինչ պատահեց այդ օրը հավաքվածների ներկայությամբ մենք երբեք չէինք լսել: Տերն Իր ժողովրդին վկայություն տվեց, որը կասկածի տեղ չէր թողնում, թե ով էր այն մարդը, որին Նա ընտրել էր՝ նրանց առաջնորդելու համար»1:

Այս ժողովի վերջում Սրբերը քվեարկեցին, որ Տասներկուսը նախագահի իրենց վրա: Երեք տարուց մի քիչ ավելի անց, 1847 թվականի դեկտեմբերին, Առաջին Նախագահությունը վերակազմավորվեց, Բրիգամ Յանգը հաստատվելով Եկեղեցու Նախագահ:

Բրիգամ Յանգի ժամանակից ի վեր, մարգարեներից յուրաքանչյուրը, ով նախագահել է Եկեղեցու վրա, վկայել է Մարգարե Զոզեֆ Սմիթի ակնառու առաքելության մասին: Զոզեֆ Սմիթն ընտրվել էր Երկնային խորհրդում՝ լինելու վերջին օրերի մեծ մարգարե և տեսանող: Նրա առաքելությունն այնքան կարևոր էր, որ այն կանխագուշակվել էր հնադարյան մարգարեների կողմից՝ ներառյալ Հին Կտակարանի մարգարե Հովսեփի, որը վաճառվել էր Եգիպտոս: Եգիպտոսի Հովսեփն ինքն էլ էր տեսանող և նա մանրամասն մարգարեացել էր Զոզեֆ Սմիթի մասին:

«Տերը՝ իմ Աստվածը, մի տեսանող կբարճրացնի, որը կլինի մի ընտրյալ տեսանող՝ իմ երանքի պտղի համար… Եվ նա կկոչվի իմ անվամբ. և դա կլինի իր հոր անվամբ: Եվ նա կլինի ինձ նման. քանզի այն բանը, որ Տերն առաջ կբերի նրա ձեռքով, Տիրոջ զորությամբ, կբերի իմ ժողովրդին փրկության» (2 Նեփի 3.6, 15, տես նաև 2 Նեփի 3.6–22)2:

1834 թվականի դեկտեմբերին Զոզեֆ Սմիթ Ավագը տվեց Մարգարե Զոզեֆին մի օրհնություն՝ հաստատելով, որ նա էր այն տեսանողը, որի մասին մարգարեացել էր Զոզեֆը հնում. «Ես օրհնում եմ քեզ քո հայրեր Աբրահամի, Իսահակի և Հակոբի օրհնություններով և նույնիսկ քո հայր Հակոբի որդի Զոզեֆի օրհնություններով: Ահա, նա հոգ է տարել իր սերնդին վերջին օրերում…, նա ջանասիրաբար ձգտել էր իմանալ որտեղից պիտի գար որդին, որը պիտի առաջ բերեր Տիրոջ խոսքը, որով նրանք կկարողանային լուսավորվել և վերադարձվել ճշմարիտ հոտը և նրա աչքերը տեսել էին քեզ, որդիս, նրա սիրտն ուրախացել էր և նրա հոգին բավարարվել և նա ասել էր… «Հեթանոսների մեջ ցրված իմ սերնդի միջից, մի ընտիր տեսանող է բարձրանալու…, որի սիրտը պիտի խորհի մեծ իմաստություն, որի խելքը պիտի ընդգրկի և ըմբռնի Աստծո խորը բաները և որի բերանը պիտի խոսի արդարի օրենքը».… Դու պիտի կրես այս ծառայության բանալիները, այսինքն այս եկեղեցու նախագահությունն ինչպես ժամանակի այնպես էլ հավերժության համար»3:

Զոզեֆ Սմիթի՝ վերջին օրերի ընտրյալ մարգարեի միջոցով բացահայտվեցին ավետարանի վարդապետություններն ու փրկարար արարողությունները և Հիսուս Քրիստոսի ճշմարիտ Եկեղեցին նորից հաստատվեց երկրի վրա: Հնադարյան և ժամանակակից մարգարեների վկայությունները միանում են միմյանց հռչակելու, որ Զոզեֆ Սմիթը գործիք էր, որի միջոցով Աստված վերականգնեց ավետարանի լրիվությունը «հավերժությունից հավերժություն ողջ մարդկության ընտանիքի» օրհնությունների համար»4:

Վերջին օրերի մարգարեների վկայությունները

Զոզեֆ Սմիթը նախակարգված էր իր մարգարեական կոչման համար:

Նախագահ Բրիգամ Յանգ. «Հավերժության խորհուրդներում սահլքանված էր՝ երկրի հիմնադրումից երկար ժամանակ առաջ, որ [Զոզեֆ Սմիթը] պիտի լինի այն մարդն այս աշխարհի վերջին տնտեսությունում՝ առաջ բերելու Աստծո խոսքը ժողովրդին և ստանալու բանալիների և Աստծո Որդու Քահանայության զորության լրիվությունը: Տերն իր աչքը նրա վրա էր պահել և նրա հոր վրա և նրա հոր հայրիկի վրա և նրանց նախնիների՝ ողջ ընթացքում ետ մինչև Աբրա- համը և Աբրահամից մինչև ջրհեղեղ, ջրհեղեղից մինչև Ենովք և Ենովքից մինչև Ադամ: Նա հսկել է այդ ընտանիքը և այդ արյունը, երբ այն շրջանառություն է կատարել իր սկզբնաղբյուրից մինչև այդ մարդու ծնունդը: [Զոզեֆ Սմիթը] նախակարգված էր հավերժությունում՝ նախագահելու այս վերջին տնտեսության վրա»5:

Նախագահ Զոգեֆ Ֆիլդինգ Սմիթ. «Զոզեֆ Սմիթն ընտրված էր կանգնելու վերջին օրերին Տիրոջ աշխատանքի գլխին և նրա աշխատանքը հանձնարարված էր նրան մեր Հավերժական Հոր կանխագիտությամբ հավերժություններում նախքան նրա ծնվելը: Նա եկավ Եղիասի ոգով նախապատրաստելու ճանապարհը մեր Տիրոջ գալստյան համար: Ոչ մի մարգարեի Ադամի օրերից սկսած, իհարկե բացի մեր Քավչից, չի տրվել ավելի մեծ առաքելություն»6:

Նախագահ էգրա Տաֆթ Բենսոն. «Աարգարեի երկրային առաքելության մեծության մասին պատկերացու կազմելու համար, մենք պետք է նայենք այն հավերժության լույսի ներքո: Նա այն «ազնվազարմ ու մեծ հոգիների» մեջ էր, ում Աբրահամը նկարագրեց ահա այսպես.

«Արդ, Տերն ինձ՝ Աբրահամիս, ցույց էր տվել այն բանականությունները, որոնք կազմավորվել էին նախքան աշխարհի լինելը. և նրանց բոլորի մեջ կալին շատ ազնվազարմ ու մեծ հոգիներ. Եվ Աստված տեսավ ալդ հոգիները, որ նրանք լավն էին, և նա կանգնեց նրանց մեջ և ասաց. Սրանց ես կդարձնեմ իմ կառավարիչները. քանզի նա կանգնել էր նրանց մեջ, ովքեր ոգի էին, և նա տեսավ, որ նրանք լավն էին. և նա ասաց ինձ. Աբարա- համ, դու սրանցից մեկն ես. դու ընտրվել էիր նախքան քո ծնվելը»: (Աբրահամ 3:22–23):

«Նուլնն է Զոզեֆ Սմիթի հետ: Նա նուլնպես ալնտեղ էր: Նա նուլնպես նստած էր խորհրդում ազնվազարմերի և մեծերի հետ: Զբաղեցնելով պատվի և հարգանքի աչքի ընկնող տեղ նա անկասկած օգնեց Տիրոջ մեծ աշխատանքի ծրագրավորմանն ու կատարմանը «իրականացնել[ու] մարդու անմահությունն ու հավերժական կլանքը», մեր Հոր բոլոր զավակների փրկությունը [Աովսես 1:39]: Նրա առաքելությունն ունեցել է և պիտի ազդեցու- թյուն ունենա բոլորի վրա, ովքեր եկել են երկիր, բոլորի վրա, ովքեր ալն ժամանակ ապրում էին երկրի վրա և միլիոնավոր դեռ չծնվածների վրա…

Մարգարե Զոզեֆ Սմիթը ոչ միայն «ազնվազարմ և մեծ հոգիներից մեկն էր», բայց նա ուշադրութլուն էր դարձնում և շարունակում է վերին թագավորությունից ուշադրություն դարձնել կարևոր խնդիրների վրա ալստեղ՝ երկրի վրա, նուլնիսկ, այսօր: Քանզի Տիրոջ աչքում… բոլորը մեկ մեծ հավերժական ծրագիր է, որում Մարգարե Զոզեֆը խաղում է կարևոր դեր, բոլորը հավերժական քահանայության և Աստծո իշխանության միջոցով»7:

Զոզեֆ Սմիթի Առաջին Տեսիլքը մեր անձնական վկայությունների նիմնական մասն է:

Նախագահ Զոգեֆ Ֆ. Սմիթ. «Մեծագույն իրդարձությունը, որը երբևէ տեղի է ունեցել աշխարհում գերեզմանից Աստծո Որդու հարությունից սկսած և նրա վեր համբարձվելուց հետո, Հոր և Որդու գալուստն էր Զոզեֆ Սմիթին՝ ալդ պատանուն, նախապատրաստելու ճանապարհ [Աստծո] արքայության հիմնադրման համար, ոչ մարդու թագավորության, այլ երբեք չվերջացող ոչ էլ կործանվող:

Ալս ճշմարտությունն ընդունելով ես հեշտ եմ համարում ընդունել յուրաքանչյուր այլ ճշմարտություն, որը նա հայտարարեց և հռչակեց իր առաքելության ընթացքում… աշխարհում: Նա երբեք չսովորեցրեց մի վարդապետություն, որը ճշմարիտ չէր: Նա երբեք չկիրառեց մի վարդապետություն, որը նրան պատվիրված չէր կիրառել: Նա երբեք չէր պաշտպանում սխալը: Նա չէր խաբվում: Նա տեսնում էր, նա լսում էր, նա անում էր ինչպես պատվիրվում էր իրեն անել և այդ պատճառով Աստված է պատասխանատու այն աշխատանքի համար, որն իրականացվեց Զոզեֆ Սմիթի կողմից, ոչ թե Զոզեֆ Սմիթը: Տերն է պատասխանատու դրա համար և ոչ թե մարդը»8:

Նախագահ չեբեր Զ. Գրանտ. «Կամ Զոզեֆ Սմիթը տեսել է Աստծուն և իսկապես զրուցել է նրա հետ և Աստված Ինքն է ներկայացրել Հիսուս Քրիստոսին պատանի Զոզեֆ Սմիթին և Հիսուս Քրիստոսն իսկապես ասել է Զոզեֆ Սմիթին, որ նա գործիք էր լինելու Աստծո ձեռքում կրկին հաստատելով երկրի վրա Հիսուս Քրիստոսի ճշմարիտ ավետարանը, կամ այսպես կոչված Սորմոնականությունն առասպել է: Իսկ Սորմոնականությունն առասպել չէ: Այն Աստծո զորությունն է ի փրկություն, այն Հիսուս Քրիստոսի Եկեղեցին է, հիմնադրված Իր տնօրինության ներքո և աշխարհի ողջ անհավատությունը չի կարող փոխել հիմնական փաստերը կապված Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի Սրբերի Եկեղեցու հետ»9:

Նախագահ Հովարդ Վ. Հանթեր. «Ես երախտապարտ եմ Եկեղեցու իմ անդամակցության համար և նրա աստվածայնության մասին իմ վկայությունը կախված է պատանու մասին հասարակ պատմությունից, որը ծառերի տակ ծնկի իջնելով և ընդունելով երկնային այցելուների, ոչ թե մեկ Աստծու, այլ երկու առանձին անհատ անձնավորություն- ների՝ Հորն ու Որդուն, կրկին աշխարհին բացահայտեց Աստվածության անձնավորություն ներին: Իմ հավատքն ու վկայությունը կախված է այս հասարակ պատմությունից, քանզի եթե այն ճիշտ չէ, Աորմոնականությունը տապալվում է: Եթե այն ճիշտ է և ես բերում եմ իմ վկայությունը, որ այն ճիշտ է, դա եզակի մեծագույն իրադարձություններից մեկն է ողջ պատմության ընթացքում»10:

Նախագահ ԴԱյվիդ Օ. ՄակքԱյ. «Հոր և Որդու հայտնվելը Զոզեֆ Սմիթին այս Եկնղնցու հիմքն է: Այդանղ է դրված նրա ուժի և կենսունակության գաղտնիքը: Սա ճշմարիտ է և ես վկայություն եմ բերում այդ մասին: Այդ միակ հայտնությունը պատասխանում է Աստծո գիտությանը և Նրա աստվածաին անձնավորությանը վերաբերող բոլոր հարցերին: Սի՞թե չեք տեսնում, թե դա ինչ է նշանակում: Պատասխանվել է ի՞նչ է Աստված: Նրա հարաբերությունն իր զավակների հանդեպ հստակ է: Սարդուն լիազորված իշխանության միջոցով ակնհայտ է Նրա հետաքրքրությունը մարդկության հանդեպ: Գործի ապագան ապահովված է: Սրանք և այլ փառահեղ ճշմարտություններ պարզաբանվում են այդ փառահեղ Առաջին Տեսիլքով»11:

Նախագահ էզրա Տաֆթ ԲԱԶսոԶ. «Սարգարե Զոզեֆ Սմիթի Առաջին Տեսիլքը հիմնական վարդապետությունն է այս Եկեղեցու: Հակառակորդը գիտի այս և նա հարձակվեց Զոզեֆ Սմիթի հավատքի վրա այն օրվանից, երբ նա հայտարարեց Հոր և Որդու այցելության մասին: Նրանք խոսեցին նրա հետ, ինչպես նա ասաց, որ նրանք արել էին: Դա ամենափառահեղ իրադարձությունն է մեր Տիրոջ հարությունից ի վեր: Որևէ առաջնորդ, առանց բացառության որը չի կարողանում հայտարարել իր վկայությունը, որ Աստված և Հիսուս Քրիստոսը հայտնվեցին Զոզեֆ Սմիթին, չի կարող լինել ճշմարիտ առաջնորդ, ճշմարիտ հովիվ: Եթե մենք չենք ընդունում այս ճշմարտությունը.… եթե մենք չենք ստացել վկայություն այս մեծ հայտնության վերաբերյալ, մենք չենք կարող հավատք ներշնչել նրանց մեջ, որոնց մենք առաջնորդում ենք»12:

Նախագահ Ջորջ ԱյբԱրա Սւքիթ. «Երբ պատանի Աարգարեն Պալմիրայի անտառներում տեսավ Հորը և Որդուն, նա հասկացավ, որ նրանք իսկապես անձնավորություններ էին, որ նրանք կարողանում էին լսել և պատասխանել իր ասածներին, այս աշխարհում սկսվեց նոր դարաշրջան և հիմք դրվեց մարդկանց զավակների հավատքի համար: Այժ նրանք կարող էին աղոթել մեր Հորը, որ երկնքում էր և հասկանալ, որ նա կարող էր լսել և պատասխանել իրենց աղոթքներին, որ կապ կար երկրի և Երկնքի միջև»13:

Մարգարե Զոզեֆ Սմիթն ուսուցանվում էր Աստծո և հրնշաակննրի կողմից:

Նախագահ Զոն Թնտւր. «Ո՞վ էր Զոզեֆ Սմիթը: Մորմոնի Գիրթն ասում է, որ նա Հովսնփի սնրնդից էր, որը վաճառվեց Եգիպտոս և հետևաբար նա ընտրված էր ինչպես Աբրահամը՝ աշխատանր կատարելու երկրի վրա: Աստված ընտրեց ալս երիտասարդին: Նա կրթված չէր ըստ աշխարհիկ հասկացողության, բայց ամենախորը կրթված և խելամիտ մարդն էր, որին երբևէ հանդիպել եմ կյանքումս, իսկ ես ճամփորդել եմ հարյուր հազարավոր մղոններ, եղել եմ տարբեր մայրցա- մաթներում և շփվել ամեն դասի ու դավանանթի մարդկանց հետ, սակայն երբեթ չեմ հանդիպել այղթան խելամիտ մի մարդու ինչ- պիսին նա էր: Իսկ ո՞րտեղից էր նա ստացել իր խելքը: Ոչ թե գրքերից, ոչ թե տրամաբանությունից կամ գիտությունից կամ էլ փիլիսոփայությունից այդ ժամանակվա, այլ նա դա ճեռթ էր բերելԱստծո հայտնությունների միջոցով, որոնթ նրան հայտնի էր դարձվել հավիտենական ավետարանի օգնության միջոցով»14:

Նախագահ Վիլֆորդ Վոպրուֆ. «Ես իմ գիտեցած որևէ տեղում երբևէ չեմ կարդացել, որ նույն զորությունը ցույց տրվեր մարդկանց զավակներին որևէ տնտեսությունում, որը ցույց տրվեց Աստծո Մարգարեին այս Եկեղեցու կազմակերպման ընթացրում, երբ Հայրն ու Որդին երկուսով հայտնվեցին Մարգարե Զոզեֆին ի պատասխան նրա աղորթին և երբ Հայրն ասաց. «Սա է Իմ Սիրելի Որդին, տես Նրան, դու լսիր Նրան»: Սա կարևոր հայտնություն էր, որը երբեթ ցույց չի տրվել նույն ձևով աշխարհի որևէ տնտեսության ընթացրում, որն Աստված տվել է Իր աշխատանքի վերաբերյալ: Այսպիսով, դրա կազմավորման ընթացքում Աստծո Մարգարեն սպասավորվում էր երկնքի հրեշտակների կողմից: Նրանք էին նրա վարժապետները, նրանք էին նրա ուսուցիչները և այն ամենը, ինչ նա անում էր և բոլորը, ինչ նա կատարեց ի սկզբանե՝ այդ օրվանից մինչև իր նահատակությունը, Հիսոա Քրիստոսի հայտնության միջոցով էր»15:

Նախագահ ԼպւԱԱցո Սևոու. «Զոզհֆ Սմիթը, որին Աստված ընտրհց հիմնադրելու այս աշխատանրը, ադրատ էր չկրթված և չէր պատկանում որևէ հայտնի Քրիստոնեական դավանանրի: Նա ընդամենն ազնիվ մարդությամբ փ ւ!ի պատանի էր: Սովսեսի նման նա իրեն անիրազեկ և անհամապատասխան էր զգումհանձնարարության համար՝ առաջ կանգնելու որպես կրոնական վերաւիո- խիչ, մի դիրրում, որն ամենարիչ համակրանք վայելողն էր՝ ճակատամարտելու կարծիրների և դավանանրների դեմ, որոնր գոյություն էին ունեցել դարեր, ունենալով մարդկանց բարեհաճոությունը, ամենախորը կրոնական հնազանդությունը, բայց Աստված էր կանչել նրան ազատելու ագրատներին և սրտով ազնիվներին բոլոր ազգերի իրենց հոգևոր և աշխարհիկ ստրկությունից [գերությունից]: Եվ Աստված խոստացավ նրան, որ ովրեր որ ընդունեն և հնազանդվեն նրա ուղերձին և ովրեր ստանան մկրտություն մեգրերի թողության համար ազնիվ միտումով, կստանան աստվածային դրսևորումներ, կստանան Սուրբ Հոգին, կստանան նույն ավետարանն ու օրհնությունները, ինչպես խոստացվել էր և ավետարանի միջոցով ձեռր բերվել, երբ րարոզվել էր հնադարյան առարյալների կողմից և այս ուղերձը, այս խոստումն ուժի մեջ էր լինելու ուր էլ և ում էլ որ այն տարվեր Երեցների՝ Աստծո լիազորված սուրհանդակների կողմից: Այսպես է ասել Զոզեֆ Սմիթը՝ չկրթված, միամիտ, հասարակ, պարզասիրտ, ազնիվ պատանին»16:

Նախագահ Հարուդ &. Լի. «Զոզեֆ Սմիթը՝ երիտասարդ, այդ ժամանակվա աստվածաբանության մեջ չուսուցված, այդ ժամանակվա գիտության բարձրագույն համալսարաններում չսովորած մի մարդ էր, որ կարող էր ընկալունակ լինել Հոգու ուսուցումներին ու հուշումներին: Զոզեֆ Սմիթը չէր կարողանա հիմնադրել այս Եկեղեցին: Նա չէր կարողանա առաջ բերել Տիրոջ աշխատանրը, Մորմոնի Գիրրը: Նրանր կարող են ծաղրել Մարգարե Զոզեֆ Սմիթին որպնս մարդու: Նրանք կարող Են հարցնել, թԵ ինչպես սկսվեց այս Եկեղնցին, բայց կանգնած է ինքը՝ Մորմոնի Գիրքը որպես հուշարձան: Զոզնֆ մարդը չէր կարող աննլ այս, բայց Զոզնֆը ննրգործվնլով Ամենազոր Աստծո զորությամբ կարողացավ և իսկապնս կատարնց հրաշագործ ծառայությունը՝ խավարից դուրս բնրնլով արքայությունը Հիսուս Քրիստոսի վնրականգված ավնտարանում»17:

Նախագահ Դնյվիդ Օ. Մակքէւյ. «Այս առիթով Զոզնֆ Սմիթի մասին է, որ ուզում եմ խոսել, ոչ միայն որպես մեծ մարդու, այլ որպես Տիրոջ ոգեշնչված ծառայի: Իսկապես Զոզեֆ Սմիթի մեծությունը կայանում է աստվածային ոգեշնչման մեջ…

«Սա ի՞նչպես գիտե գրքերն առանց սովորած լինելու»,- հարցնում էին Հրեաները զարմանալով Հիսոաի իմաստության վրա [Հովհաննես է. 15]: Այսպես էլ մենք կարոդ ենք կրկնել հարցը Զոցեֆ Սմիթի վերաբերյալ, երբ մտածում ենք նրա ակնառու նվաճումների մասին Եկեղեցու կազմակերպման և իր նահատակության միջև ընկած կարճ՝ [տասնչորս] տարիների ժամանակաընթացքի մասին, երբ մենք մտածում ենք այն կատարյալ ներդաշնակության մասին, որ կա Վերականգված Ավետարանի և Հիսուսի ու Իր Առաքյալների հիմնադրած առաջին Եկեղեցու միջև, երբ նկատում ենք սկզբունքների և վարդապետությունների նրա խորաթափանց ըմբռնումը և երբ մենք տեսնում ենք Եկեղեցու անզուգական ծրագիրն ու արդյունավետությունը, որը հիմնադրվել է Քրիստոսի ոգեշնչմամբ, որի անունն այն կրում է: «Սրտե՞ղից այս մարդն ունի իմաստություն» հարցի պատասխանը տրված է հուզիչ այս բանաստեղծությունում.

«Գովք տանք մարդուն, որ Եհովայի հետ խոսեց,

Հիսուսի ձեռքով օծվեց Տեսանողն ու Մարգարեն

Օրհնեց բացելու տնտեսությունն այս վերջին,

Թագավորներ կգովաբանեն նրան և կպատվեն ազգեր»18:

Նախագահ Հովարդ Վ. ՀանթԱր. «Մենք գովաբանում ենք [Զոզեֆ Սմիթին] խոսելու իր ունակության համար ոչ միայն Եհովայի հետ, այլ նաև երկնային ուրիշ անձնավորությունների հետ: Այնքան շաանրն այցնլնցին, բանալիննր տվեցին և ուսուցանեցին «այդ ընտրյալ տեսանողին», որը բարձրացվել էր վերջին օրերին.… Սենք գովաբանում ենք Զոզեֆ Սմիթին նաև իր ջանասիրության և թարգմանելու ունակության համար և հարյուրավոր էջեր բացահայտված սուրբ գրություններ ստանալու համար: Նա հայտնությունների անցուղին էր: Նրա միջոցով, դա հաշվարկվել է, ավելի շատ սուրբ գրությունների սքանչելի էջեր են անցել, քան որևէ այլ մարդու միջոցով պատմության ընթացքում»19:

Մարգարե Զոզեֆ Սմիթը կանչված էր Սսածո կողմից՝ բացելու վերջին տնտեսությունը և վերականգնելու ավետարանի լրիվությունը:

Նախագահ Սպեևսեր Վ. քիմբաշ. «Այսօր աշխարհին ես վկայություն եմ բերում, որ ավելի քան մեկ դար ու կես առաջ երկաթյա տանիքը ջարդուփշուր եղավ, երկինքները մեկ անգամ ևս բացվեցին և այդ ժամանակից սկսած հայտնություններն անընդմեջ են եղել:

Այդ նոր օրը բացվեց, երբ [մի] հոգի բուռն փափագով աղոթեց աստվածային առաջնորդության համար: Գտնվեց թաքնված մենակության մի կետ, ծնկները ծւպմեցին, սիրտը խոնահմեց, աղերսանքներ ասվեցին բարձրաձայն և մի լույս ավելի պայծառ քան կեսօրվա արևը լուսավորեց աշխարհը, վարագույրն այլևս երբեք չէր փակվելու:

Լինելով երիտասարդ մի տղա… Զոզեֆ Սմիթը, անզուգական հավատքով, ջարդեց կախարդանքը, ջարդուփշուր արեց «երկաթյա երկինքները» և վերահաստատեց հաղորդակցությունը: Երկինքը համբուրեց երկրին, լույսը ցրեց խավարը և Աստված կրկին խոսեց մարդու հետ, նորովի բացահայտելով «իր գաղտնիքն իր ծառաներին՝ մարգարեներին» (Ամովս Գ.7): Նոր մարգարե էր հայտնվել երկրի վրա և նրա միջոցով Աստված հաստատեց իր արքայությունը՝ երբեք չկործանվելու, ոչ էլ թողնվելու մեկ այլ ժողովրդի՝ մի արքայություն, որը կանգուն կմնա հավիտյան:

Այս արքայության հավերժականությունը և այն հայտնությունները, որոնք կյանք առան բացարձակ իրականություն են: Երբեք այլևս արևը մայր չի մտնի, երբեք այլևս բոլոր մարդիկ չեն համարվի իրհնց Ստեղծողի հհտ հաղորդակցվհլու համար լիովին անարժան: Երբհք ալլևս Աստված թաքցված չի լինի Երկրի վրալի իր զավակնհրից: Հալտնութլունն ալստհղ է, որ մնա»20:

Նախագահ Գ որ դոն Բ. Հինքփ. «Զոզհֆի կյանքի պատմությունը, պատմություն է մի հրաշքի մասին: Նա ծնվել է աղքատության մեջ: Դաստիարակվել է ձախորդության մեջ: Նա տեղից տեղ է քշվել, կեղծ մեղադրվել, անօրինական բանտարկվել: Նա սպանվել է 38 տարեկանում Սակայն իր մահվանը նախորդող 20 տարիների կարճ ժամանակաընթացքում, նա իրականացրեց այն, ինչ ուրիշ ոչ մեկը չէր իրականացնի ողջ կյանքի ընթացքում Նա թարգմանեց և հրատարակեց Մորմոնի Գիրքը, մի գիրք, որն այդ ժամանակից վերաթարգմանվել է տասնյակ լեզուներով և որը ողջ աշխարհում ընդունվում է միլիոնավոր մարդկանց կողմից որպես Աստծո խոսք: Նրա ստացած հայտնությունները և այլ գրվածքներ, որոնք նա գրել է, նույնպես սուրբ գրություններ են այդ միլիոնավորների համար»: Գրքերի էջերի ընդհանուր քանակը կազմում է մոտավորապես Աստվածաշնչի ողջ Նոր Կտակարանի կրկնակին և այդ բոլորն իրականացվեց մեկ մարդու միջոցով մի քանի տարվա ընթացքում: Այս նույն ժամանակահատվածում նա հիմնադրեց մի կազմակերպություն, որը.… դիմակայել է ամեն ձախորդության և դժվարության և այն նույնքան արդյունավետ է այժմ, համաշխարհային անդամակցությունը կառավարելու համար… ինչպես այն արդյունավետ էր 1830 թվականին 300 անդամների կառավարման համար: Կան կասկածամիտներ, ովքեր ջանում էին բացատրել այս ուշագրավ կազմակերպության առաջացումը որպես այն ժամանակների արդյունք, որում նա ապրում էր: Այդ կազմակերպությունը, ես ընդունում եմ, այնպես առանձնահատուկ էր, այնպես եզակի և այնպես ուշագրավ այն ժամանակ, ինչպես որ այժմ է: Այն ժամանակների արդյունք չէր: Այն եկավ որպես հայտնություն Աստծուց…

Իր մահվանը նախորդող այդ 20 տարիների ընթացքում Զոզեֆ Սմիթը շարժման մեջ դրեց մի ծրագիր, ավետարանը երկրագնդի ազգերին տանելու համար: Ես զարմանում եմ այն համարձաՆախագահ կության վրա, որով նա գործում էր: Նույնիսկ Եկնղնցու մանկության օրնրին, ձախորդությունննրի խավար ժամանակներում տղամարդիկ կանչվում էին թողնել իրենց տներն ու ընտանիքները, անցնել ծովը՝ հրապարակելու Հիսուս Քրիստոսի ավետարանի Վերականգնումը: Մարգարեի միտքը, նրա տեսադաշտը ներգրավում էր ամբողջ աշխարհը:

Ամեն տարի երկու անգամ մեր գերագույն համաժողովների ժողովների ընթացքում անդամները հավաքվում են Հյուսիսային, Կենտրոնական և Հարավային Ամերիկայում, Բրիտանական կղզիներում և Աֆրիկայում, Եվրոպայի ազգերի մեջ, Խաղաղօվկիանոսյան կղզիներում և մայրցամաքներում և Ասիայի հնադարյան երկրներում: Սրանք Զոզեֆ Սմիթի՝ Աստծո մարգարեի տեսիլքի արդյունքներն են: Նա իսկապես հզոր տեսանող էր, որը տեսավ այս օրը և ավելի մեծ օրեր, որոնք դեռ պիտի գան, քանի որ Տիրոջ գործն առաջ է գնում երկրի վրայով»21:

Նախագահ ԶոզԱֆ Ֆ. Սւքիթ. «Մարգարե Զոզեֆ Սմիթն ուրիշ ինչ էլ որ արած կամ եղած լինի, մենք չպետք է մոռանանք այն փաստը, որ նա էր այն մարդը միլիոնավոր մարդկային էակ- ների միջից, որոնք բնակվում էին այս աշխարհում այդ ժամանակ, միակ մարդը, որին Աստված կանչեց, Ինքն Աստված Իր ձայնով՝ վերջին անգամ բացելու Ավետարանի տնտեսությունն աշխարհին և սա է այն մեծ բանը, որ պետք է մտքում պահել, որ նա կանչված էր Աստծուց՝ ներկայացնելու Ավետարանն աշխարհին, վերականգնելու սուրբ քահանայությունը մարդկանց զավակներին, կազմակերպելու Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի Սրբերի Եկեղեցին աշխարհում և վերականգնելու Ավետարանի բոլոր արարողությունները, ոչ միայն ողջերի փրկության համար, այլ նաև մահացածների համար և Աստված Ինքը կանչեց նրան այս առաքելությանը.…

.… Եղել են ուրիշ մարգարեներ և մեծ մարգարեներ նույնպես, ում սպասավորել են հրեշտակներ, իսկ մյուսները տեսել են Աստծո մատը և որոնք արտոնված են եղել քիչ կամ շատ, բայց որտե՞ղ է այն դեպքը և ո՞վ է այն մարդը, որին Հայրն ու Փրկիչն անձամբ միասին են հայտնվել և իրենց ներկայացրել նրան: Ո՞րտեդ է այդ Սարդը: Ոչ Սի անդ պատմությունը չի արձանագրել այդ, բացի Մարգարե Զոզեֆ Սմիթից և դա այն ժամանակ, երբ նա պատանի էր: Նա համեմատաբար իրականում ընդամենը Սի երիտասարդ էր, երբ նահատակվեց, լինելով միայն 38 տարեկան:

.… Մարգարե Զոզեֆ Սմիթը.… զրուցեց Հոր և Որդու հետ և խոսեց հրեշտակների հետ և նրանք այցելեցին նրան ու շնորհեցին օրհնություններ և պարգևներ ու զորության բանալիներ, որոնք երբեք չէին շնորհվել որևէ մարդկային էակի բացի միայն Աստծո Որդուց: Դեռ ոչ մի մարդ, որը երբևէ ապրել էր երկրի վրա չէր ունեցել Ավետարանի և տնտեսությունների բոլոր բանալիներն իրեն շնորհված, ինչպես շնորհվեց Մարգարե Զոզեֆ Սմիթին Կիրթլենդի Տաճարում, երբ նրան այնտեդ այցելեցին Աստծո Որդին, Մովսեսը և Եդիասն ու Եդիան և երբ ե րկինքները բացվեցին նրան և նա ստացավ զորության և իշխանության բանալիներ, որոնց միջոցով նա կարոդացավ դնել Աստծո աշխատանքի հիմքը՝ լայնարձակ և խորը ծածկելու երկիրը Աստծո գիտությամբ և Նրա զորությամբ ու փառքով»22:

Զոզեֆ Սմիթի աշխատանքն օրենում է նրանց, ովքեր ապրել են երկրի վրա, նրանց, ովքեր այժմ ապրում են ն նրանց, ովքեր դեռ կծնվեն:

Նախագահ Զոգեֆ Ֆ. Սմիթ. «Աշխատանքը, որով զբադված էր Զոզեֆ Սմիթը միայն այս կյանքով չէր սահմանափակվում, այլ այն նաև վերաբերում է գալիք կյանքին և կյանքին, որ եդել է: Այլ խոսքով ասած այն վերաբերում է նրանց, ովքեր ապրել են երկրի վրա, նրանց, ովքեր ապրում են և նրանց, ովքեր կգան մեզանից հետո: Դա ինչ-որ բան չէ, որը կապված է միայն մարդու հետ, երբ նա բնակվում է մարմնում, այլ ոդջ մարդկային ընտանիքին՝ հավերժությունից հավերժություն: Հետևաբար, ինչպես ասացի Զոզեֆ Սմիթը պահվում է ակնածանքի մեջ, նրա անունը հարգվում է, տասնյակ հազարավոր մարդիկ շնորհակալություն են հայտնում Աստծուն իրենց սրտում և իրենց հոգու խորքից այն գիտելիքի համար, որ Տերը վերականգնել է երկրի վրա նրա միջոցով և այդ պատճառով նրանք լավ են խոսում նրա մասին և վկայություն են բերում նրա արժանավորության մասին: Եվ սա չի սահմանափակվում որևէ գյուդով, ոչ էլ նահանգով, ոչ էլ մի ազգությամբ, այլ սա տարածվում է բոլոր ազգերի, ցեդերի, լեզուների և ժոդովրդի վրա, որտեդ Ավետարանը մինչև ներկա ժամանակը քարոզվել է»23:

Նախագահ Զոգեֆ Ֆխդինգ Սւքիթ «Նույն ձևով ինչպես գիտեմ, որ Հիսոաը Քրիսաոսն է և դա Սուրբ Հոգու հայտնության միջոցով է, ես գիտեմ, որ Զոզեֆ Սմիթը մարգարե է, մարգարե էր և հավերժորեն կլինի Աստծո մարգարեն:

ես մԾծարումեմե հարգում նրա սուրբ անունը: Իր եղբոր հետ, պապիս՝ Հայրապետ Հայրում Սւփթի, նա կնթեց իր վկայությունն իր արյամբ Քարթեջի բանտում: եվ ես առնվազն ուզում եմ գործիր լինել Տիրոջ Ճեռրում թույլ տալով որ երկրի ծայրերն իմանան, որ փրկությունը կրկին մատչելի է, որովհետե Տերը հզոր մի աեսանող բարձրացրեց այս օրը՝ վերահասաաաե- լու իր արթայությունը երկրի վրա:

Վկայության և երախտագիտության ոգով ես ավարտում եմ այս ոգեշնչված խոսթերով Վարդապետություն և Սւխտերից. «Զոզեֆ Սմիթը՝ Տիրոջ Սարգարեն և Տեսանողը, ավելի շատ բան արեց այս աշխարհի մարդկանց փրկության համար, թան որեէ այլ մարդ, որը երբեէ ապրել է նրա վրա, բացի միայն Հիսուսից»: (ՎեՍԻ 135.3):24

Ն՛ախ՛ագահ Գորդոն Բ. Հինթփ՝ խոսեչով ՔարթԱջամ Իյինոյս, 1994թվականի հունիսի 26-ին ի հարգանք Մարգարե Զոգնֆ Սմիթի նահաաակաթյան150-րդ աարնդարձի. «Փառահեղ աշխատանթը, որը սկսվեց նրա կողմից, որը սպանվեց Քարթեջում, աճել է գերբնական և սթանչելի Ճեով… Այս սթանչելի աշխատանթը, որը բխեց Զալմիրայից մի տղայի մարգարեական կոչումից «դուրս է եկել խավարի անապատից» և դուրս է շողում «պարզ, ինչպես լուսինը, մաթուր, ինչպես արեը, և ահարկու, ինչպես դրոշակակիր զորթը», ինչպես Սարգարեն աղոթեց, որ լինի (ՎեՍԻ 109:73).…

Սենթ մի պահ ակնածաթով կանգ ենթ առնում այստեղ այս երեկո: Սենթ մտածում ենթ այն կյանթի հրաշթի մասին, որը սկսվեց Վերմոնտի կանաչ բլուրներում և ավարտվեց այստեղ՝ Քարթեջի բանտում: Այդ կյանթը երկարատե չէր: Բայց այդ կյանթի պտուղները եղել են այնպիսի մի բան, որ վեր է երեակայությունից:

Հիսուս Քրիստոսի վերջին Օրերի Սրբերի եկեղեցու այս մեծ գործն ավելի թանկարժեթ է եղել, թան հազար հազարավորների կյանթը, ովթեր մահացել են նրա ծառայության մեջ: Վկաներն առաջ են գնացել աշխարհ հարյուր հազարներով՝ բերելու վկայություն Զոզնֆ Սմիթի կոչման մասին որպնս Աստծո Սարգարնի: Նրա միջոցով վնրականգված սուրբ քահանայությունը որպնս թիկնոց գցվնլ է անհամար թվով հավատարիմ ու առաքինի տղամարդկանց վրա, ովքնր հագնլ նն այս աստվածային զորությունը: Մորմոնի Գիրքը գնում է ողջ աշխարհով մնկ, որպնս նս մնկ վկայություն Տնր Հիսուս Քրիստոսի մասին:

Թույլ տվնք մնջ բնրնլ հանրահայտ Սի ճշմարտություն, որն ասվնլ է շատ վաղուց ն տարբնր հանգամանքննրում. «նահա- տակննրի արյունը դարճնլ է եկնղնցու սնրմը»: Վկայությունննրը, որոնք կնքվնցին այստնղ՝ հննց այս շրջակայքում, այս տնղում, որտնղ հավաքվնլ ննք մննք այս նրնկո, այն շոգ ն տոթ օրը 150 տարի առաջ, այժմ սնուցում նն մարդկանց հավատքը ողջ աշխարհում»25:

Առաջարկներ ուսումնասիրելու ն ուսուցանելու համար

Օգտագործհք այս մտքհրը թն՝ գլուխն ուսումնասիրնլու ն թն՝ ուսուցաննլու համար: Արպնս լրացուցիչ օգնություն՝ տն՝ս vii-xii էջնրը:

  • Կարդացնք փորձառությունը, որը նկարագրված է 575 էջում: Մտածնք այն մասին թն ինչպնս մարդիկ կարող է զգացած լիննին, նրբ նրանք ստացան վկայություն, որ Բրիգամ Յանգը պիտի հաջորդնր Զոզնֆ Սմիթին որպնս եկնղնցու առաջնորդ: Ինչպն՞ս կարող ննք մննք ստանալ վկայություն, որ Տնրը կան- չնլ է եկնղնցու Նախագահին այսօր:

  • եգիպտոսի Հովսնփը ն այլ հնադարյան մարգարնննր մարգա- րնացան Զոզնֆ Սմիթի ն նրա առաքնլության մասին 576 էջ: Ինչպնս ցույց է տրված այս գլխում, վնրջին օրնրի մարգարն- ննրը շարունակնլ նն շնշտնլ Զոզնֆ Սմիթի կարնորությունը: Ի՞նչ նք կարծում, ինչո՞ւ է Զոզնֆ Սմիթն այդպիսի ուշադրության արժանացնլ ինչպնս իր նրկրային ծառայությունից առաջ, այնպնս էլ հնտո:

  • Աւսումնասիրնք վկայությունննրը 577-578 էջնրում Զոզնֆ Սմիթի նախակարգման մասին: Ինչպն՞ս է փոխվում Զոզնֆ Սմիթի նրկրային առաքնլության վնրաբնրյալ մնր ըմբռնումը, նրբ մննք «նայում ննք այն հավնրժության լույսի ննրքո»:

  • Կարդացնք Առաջին Տնսիլքի մասին վկայությունննրը 578-580 էջնրում: Ի՞նչն է դարձնում այս իրադարձությունը «մնծագույն իրադարձություն, որ երբևէ տևդի է ունևցևլ աշխարհում Աստծո Որդու հարությունից ի վհր»: Ինչո՞ւ է Առաջին Տհսիլրը «այս եկե- ղհցու հիմքը» և «նրա ուժի և կենսունակության գաղտնիքը»: Ի՞նչն է օգնել ձեզ ձեռք բերել վկայություն Առաջին Տեսիլքի վերաբերյալ:

  • Նախագահ Զոզեֆ Ֆ. Սմիթն հայտարարել է.«Աստված է պատասխանատու Զոզեֆ Սմիթի կատարած աշխատանքի համար, ոչ թե Զոզեֆ Սմիթը 579 էջ: Ի՞նչու եք կարծում սա կարևոր միտք է Զոզեֆ Սմիթի առաքելության վերաբերյալ»:

  • Զոզեֆ Սմիթի մասին նախագահ Զոն Թեյլորն ասել է. «Ես երբեք չեմ հանդիպել մի մարդու այնքան խելամիտ որքան նա էր» 581 էջ: Սակայն Նախագահ Թեյլորը և Եկեղեցու մյուս Նախագահները նշել են, որ Զոզեֆ Սմիթը սովորելու համար շատ հնարավորություններ չէր ունեցել: Ինչո՞ւ էր Աարգարե Զոզեֆը կարողացել այդքան աճել իր խելամտությամբ: (Աի քանի օրինակների համար տես 581-583 էջերը): Երբ մենք ձգտում ենք հոգևոր գիտելիքի, ինչպե՞ս կարող ենք հետևել Զոզեֆ Սմիթի օրինակին:

  • Վերընթերցեք 584-589 էջերը, նշելով այն ճշմարտություններն ու արարողությունները, որոնք Տերը վերականգնեց Զոզեֆ Սմիթի միջոցով: Ատածեք այն մասին, թե ձեր կյանքը որքան տարբեր կլիներ, եթե դուք չիմանայիք վերականգված ավետարանի մասին: Ինչո՞ւ եք շնորհակալ Զոզեֆ Սմիթի և նրա առաքելության համար:

Թեմային աոեչվող սուրբ գրություններ. 2 Նեփի 3.6–19, 27:6–26, 3 Նեփի 21.9–11, ՎևԱԻ 1.17, 5:9–10, 21:1–6

Notes

  1. George Q. Cannon, “Joseph Smith, the Prophet,” Juvenile Instructor, Oct. 29, 1870, pp. 174–75.

  2. Another account of ancient Joseph’s prophecies is given in the Joseph Smith Translation of the Bible, Genesis 50:24–36.

  3. Joseph Smith Sr., blessing given to Joseph Smith on Dec. 9, 1834, in Kirtland, Ohio; in Patriarchal Blessings 1833–2005, Church Archives, The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, Salt Lake City, Utah.

  4. Joseph F. Smith, Deseret News, Mar. 7, 1883, p. 98; punctuation modernized.

  5. Brigham Young, Deseret News, Oct. 26, 1859, p. 266.

  6. Joseph Fielding Smith, “The Historical Background of the Prophet Joseph Smith,” Improvement Era, Dec. 1941, p. 717.

  7. Ezra Taft Benson, “Joseph Smith—Man of Destiny,” address given on Dec. 3, 1967, in Logan, Utah, pp. 3–4; in Annual Joseph Smith Memorial Sermons (no date); punctuation and capitalization modernized; paragraph divisions altered.

  8. Joseph F. Smith, Deseret Evening News, July 14, 1917, p. 9; punctuation modernized; paragraph divisions altered.

  9. Heber J. Grant, “Some Things We Must Believe,” Improvement Era, Sept. 1938, p. 519.

  10. Howard W. Hunter, “Joseph—The Seer,” address given on Dec. 15, 1960, in Logan, Utah; in Annual Joseph Smith Memorial Sermons (1966), 2:197–98; spelling, punctuation, capitalization, and grammar modernized.

  11. David O. McKay, “Joseph Smith—Prophet, Seer, and Revelator,” Improvement Era, Jan. 1942, p. 54.

  12. Ezra Taft Benson, address given on May 20, 1984, in Salt Lake City, Utah, p. 2; Ezra Taft Benson, Addresses 1943–89, Church Archives.

  13. George Albert Smith, in Conference Report, Apr. 1917, p. 37.

  14. John Taylor, Deseret News, June 2, 1880, p. 275.

  15. Wilford Woodruff, Millennial Star, Apr. 28, 1890, p. 258; capitalization modernized.

  16. Lorenzo Snow, Deseret News, Apr. 13, 1870, pp. 115–16.

  17. Harold B. Lee, Teachings of Harold B. Lee, ed. Clyde J. Williams (1996), p. 372.

  18. David O. McKay, “The Prophet Joseph Smith—On Doctrine and Organization,” address given on Dec. 10, 1944, in Logan, Utah; in Annual Joseph Smith Memorial Sermons (1966), 1:9, 14; punctuation and capitalization modernized.

  19. Howard W. Hunter, “The Temple of Nauvoo,” Ensign, Sept. 1994, p. 63; paragraph divisions altered.

  20. Spencer W. Kimball, in Conference Report, Apr. 1977, pp. 114–15; or Ensign, May 1977, p. 77.

  21. Gordon B. Hinckley, “Joseph Smith Jr.—Prophet of God, Mighty Servant,” Ensign, Dec. 2005, pp. 4–6.

  22. Joseph F. Smith, in “Joseph, the Prophet,” Salt Lake Herald Church and Farm Supplement, Jan. 12, 1895, pp. 210–11; capitalization modernized.

  23. Joseph F. Smith, Deseret News, Mar. 7, 1883, p. 98; punctuation modernized.

  24. Joseph Fielding Smith, “The First Prophet of the Last Dispensation,” Ensign, Aug. 1971, p. 7.

  25. Gordon B. Hinckley, “Joseph, the Seer,” Ensign, Sept. 1994, p. 71; paragraph divisions altered.

Նկար
Joseph preaching

«Հավերժության խորհուրդներուն սահ՛մանված էր,- հայաարարեշ է Բրիգամ Յանգը,- երկրի հիմքերը դնեջուց շաա աոաջ, որ այս աշխարհի վե՛րջին անաեսաթյունում[Զոգեֆ Սմիթն] էր փնեջա այն մարդ՛ը, որ՛ը պիաի աոաջ բերեր Ասածո խ՛ոսք՛ը ժոդովրդին»:

Նկար
President Brigham Young

Նախագահ Բրիգամ Յանգ

Նկար
President Ezra Taft Benson

Նախագահ էգրա Տաֆթ Բենսոն

Նկար
President Heber J. Grant

Նարաիւսպահ Հեբեր Զ. Գրանթ

Նկար
President Howard W. Hunter

Նախագահ Հովարդ Վ. Հանթեր

Նկար
President George Albert Smith

Նախագահ Զորջ Սլթերա Սմիթ

Նկար
President John Taylor

Նախագահ Զոն Թնտւր

Նկար
President Wilford Woodruff

Նախագահ Վիլֆորդ Վոպրուֆ

Նկար
President Lorenzo Snow

Նախատսհ Լորենցո Uնոու

Նկար
President Harold B. Lee

Նախագահ Հարուդ բ.ԼՒ

Նկար
President David O. McKay

Նախագահ Դնյվիդ Օ. Մակքէւյ

Նկար
President Spencer W. Kimball

Նախագահ Սպեևսեր Վ. քիմբալ

Նկար
President Gordon B. Hinckley

Նախագահ Գորդոն Բ. Հինքփ

Նկար
President Joseph F. Smith

Նախագահ ԶոզԱֆ Ֆ. Սւքիթ

Նկար
President Joseph Fielding Smith

Նախագահ ՁոգԱֆ Ֆիլդինգ Սւփթ