Jisu Karisito, na Dauveivueti Vakalou kei Vuravura

“E sega ni rawa ni yaco na veivakabulai e vuravura kevaka e sega na veivakameautaki nei Jisu Karisito.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ni se vo e vica na yabaki me sucu o Josefa Simici, sa vakila ena veivakauqeti na tukana ni na dua na ka ena yaco ena nona matavuvale ka “na vakatoroicaketaki kina o vuravura.”¹ E volai ena itukutuku makawa kei Josefa Simici: “E sa tukuna makawa tu mai o Asael Smith, na tukaqu, ni na tubucake e dua na parofita ena nona vuvale, ia o buqu e tukuna ni sai au sara ga o ya. A qai mate o Asael na tukaqu ena Tokalau kei Stockholm, ena vanua o St. Lawrence, e Niu Ioka, ni sa taura oti na iVola i Momani, ka sa voleka sara ni wilika oti; ka qai tukuna vakaoqo ni sai au sara ga na Parofita e sa kila makawa tu mai o koya ni na tubu mai ena nona matavuvale.”²

Me vaka ni Parofita ni Vakalesui mai, e dua na itavi bibi nei Josefa Simici me vakadinadinataki Jisu Karisito. E sa vakalougatataki o koya me rawata ka kila ni sa vakalou ko Jisu Karisito ka me kila talega na Nona itavi vaka-Dauveivueti kei vuravura. Na kila oqo e a tekivu mai na iMatai ni Raivotu, ka raica kina na gonetagane o Josefa na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito ka rogoci Tamana ni tukuna, “Oqo na Noqu Gone ni Toko. Mo Rogoci Koya!” (Josefa Simici—Ai Tukutuku 1:17). Ena vakalou ni ka e sotava oqo sa kalougata kina o Josefa ni a ciqoma na ivakasala mai vua na iVakabula kei vuravura.

Ni rauta e tinikarua na yabaki e muri, ena ika 16 ni Feperueri, 1832, a vakadewataka tiko na iVolatabu na Parofita, ka nona vunivola o Sidney Rigdon, ena vale nei John Johnson e Hiram, Ohio. Ni oti na nona vakadewataka na Joni 5:29, ka vakamacalataki kina na nodra tucaketale mai na mate o ira era sa ivalavala vinaka kei ira sa ivalavala ca, erau a qai raica e dua na raivotu o Josefa kei Sidney, ka rau a raica ka veitalanoa vata kei na iVakabula:

“Raica na rai rawa na matai keirau ena kaukauwa ni Yalo Tabu, ka sa vakararamataki na yalo i keirau; io me keirau raica ka kila na veika vuni ni Kalou—oqori na veika sa tu mai liu sara ni sa bera ni buli ko vuravura, io na veika sa lesia ko Tamada ena vuku ni Luvena e Duabau ga, io ko Koya sa tiko ena lomaserei Tamana mai na ivakatekivu; sa ikoya keirau sa tukuna; io keirau sa vakadinadinataka na itukutuku vinaka i Jisu Karisito, na Luvena, ia sai koya keirau a raica ka veivosaki vata kaya ena raivotu. …

“Io keirau sa raica na iserau ni Luvena, o koya sa tiko ena liga imatau i Tamana; ia keirau sa vakasinaiti kina, keirau raici ira na agilosi yalosavasava, kei ira sa vakasavasavataki, ni ra sa tiko ena mata ni nona itikotiko vakaturaga; raica era sa vakarokorokotaka tiko na Kalou kei na Lami, io era sa vakarokorokotaki Koya tikoga ka tawamudu.

“Ia me ikuri ni itukutuku kece ka vakadinadinataki kina ko Koya, keirau sa tukuna oqo na kena iotioti me yacova edaidai: Raica sa bula dina tiko ko Koya!

“Keirau a raici Koya vakaidina ni sa tiko ena liga imatau ni Kalou; keirau sa rogoca talega na domo sa tukuna ni sai Koya na Le Duabau ga nei Tamata—raica sa vu mai vua na ka kecega, ia sai Koya sa lesi me bulia na vuravura, io ena vukuna ga era sa yaco kina na lewei vuravura me ra luve ni Kalou” (V&V 76:12–14, 20–24).

A raica tale o Josefa Simici na iVakabula ena ika 3 ni Epereli, 1836. Erau a gole yani na Parofita kei Oliver Cowdery ki na itutu ni vunau ena ra ni Valetabu e Kirtland. Erau a tekicuva ka masu ena vakanomodi, e a qai rairai mai vei rau na iVakabula. A tukuna na Parofita:

“Keirau a raica ni sa cereki tani na ilati, a sa rai na matai keirau ka tadola na neirau vakasama. Keirau a raica na Turaga ni sa tucake tu ena dela ni itutu ni vunau, e matai keirau; na itutu ni yavana sa ceuti ena koula dina, ka sa vaka na parasa matavinaka na rokana. A sa vaka na yameyame ni bukawaqa na yaloka ni matana, sa vulavula sara na drau ni uluna me vaka na uca cevata, ia na iserau ni matana sa uasivi cake mai na rarama ni matanisiga; a rorogo ni domona sa vaka na vadugu ni wailevu, io na domo i Jiova sa kaya: Koi au na kena ivakatekivu kei na kena ivakataotioti; sai au sa bula, sai au talega a vakamatei; raica koi au na nomudou Dautataro vei Tamada” (V&V 110:1–4).

Mai na veika e sotavi oqo, a rawata taumada kina na Parofita na kila ka ka yaco me ivakadinadina uasivi ni sa vakalou na iVakabula.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Ena veitabagauna kece, era sa dau vakararavi tu ga na tamata ni Kalou ena Veisorovaki i Karisito me bokoci kina na nodra ivalavala ca.

“E sega ni na vakabulai na vuravura ke a sega ni laki veivakameautaki o Jisu Karisito.”³

“Na Kalou … a vakarautaka e dua na isoro ka solia mai kina na Luvena dina, o koya ka talai mai ena kena gauna ga me mai vakarautaka na sala, se dolava e dua na katuba me rawa ni curu tale kina na tamata ki na iserau ni Turaga, ni a vakatalai tani ena vuku ni talaidredre. Ena veigauna kece sara, sa dau rogoci wasoma tiko kina na itukutuku marautaki oqo vei ira na tamata ena veitabatamata ena veiyabaki kei vuravura me yacova sara mai na gauna sa tadu mai kina na Mesaia.

“Ni da vakabauta na veisorovaki oqo se na ituvatuva ni veivakabulai, a vakacabora o Epeli vua na Kalou e dua na isoro ka ciqomi, o ya na ulumatua ni nona manumanu. Ia o Keni a cabora na vua ni qele, ka sega ni ciqomi, baleta ni a sega ni rawa me vakayacora ena vakabauta; e rawa ni sega vua na vakabauta se e sega ni rawa vua me cakacakataka na nona vakabauta me salavata kei na ituvatuva mai lomalagi. E dodonu me na sorovaki na dra ni Le Duabau ga me sorovaki kina na tamata, ni sai koya oqo na ituvatuva ni veivakabulai, ia ke sega ni tiri na dra ke sega na vakabokoci. Ia me vaka sa vakacabori na isoro me raica rawa kina na tamata na isoro cecere a vakarautaka na Kalou, me cabora e dua na isoro ena kena ivalavala, ka sega ni gadrevi kina na vakabauta, baleta ni a sega ni rawati mai na veivakabulai ena sala o ya, ka sega talega ni qaravi na kaukauwa ni veisorovaki ena ivalavala o ya; ia ena vakakina o Keni e rawa ni sega vua na vakabauta; ia na ka kece sa sega ni yavutaki ena vakabauta, sa ivalavala ca. Ia o Epeli, e ciqoma na nona vakacabo isoro, ka rawata kina me vakadinadinataka ni sa bula dodonu, na Kalou vakataki koya e vakadinadinataka na nona isolisoli [raica na Iperiu 11:4].

“Sa vakakina, na tiri ni dra ni manumanu ena sega ni yaga vua e dua na tamata, vakavo kevaka e caka me ivakatakarakara se me vakamacalataki kina na isolisoli ni Kalou vakaikoya ka a mai sorovaki—ia na ka e vakayacori e caka ena dua na iwalewale e vakanamata ki na vakabauta ena kaukauwa ni Solibula cecere oqo me bokoci kina na ivalavala ca. …

“… Eda na sega ni rawa ni vakabauta sara ni o ira na tamata ena veigauna sa oti era a lecaika sara ena veika vakalomalagi me vaka era nanuma e vuqa, ia na veika kece era a maroroi mai, a rawati ena vuku ni kaukauwa levu ni ituvatuva ni veivakabulai, me vaka ga mai na gauna ni bera ni lako mai o Karisito; kevaka e sega, e rairai e duidui na ituvatuva ni Kalou ka taurivaki tiko (ke rawa ni vakamacalataki eke), me kau lesu mai na tamata me mai bula vata kei Koya. Ia na ka oqo eda na sega ni vakabauta, me vaka ni sega ni dua na veisau ena yavu ni ituvatuva ni tamata mai na gauna a lutu kina; ia na cakacaka vakalotu se na ivalavala ni kena cabori na dra ena vakacabo isoro e qaravi walega me vakayacori tiko mai me yacova na gauna ni mai vakacabori na Karisito ka turu na Nona dra—me vaka sa tukuni oti mai—me rawa ni nanamaki na tamata ki na gauna ko ya. …

“Ia na vakacabo isoro e vakayacori walega me dusimaka na vakasama ni tamata me vakanamata vei Karisito, eda taura rawa mai na vosa oqo nei Jisu vei ira na Jiu: ‘E marautaka o Eparaama na Tamamu ni raica mai na noqu veisiga: ia sa raica, ka reki’ [Joni 8:56]. O koya oqo, ena vuku ni nodra vakacabo isoro ena gauna makawa, e sega ni vakataotaka na nodra rogoca na kosipeli; ia a yaco, me vaka sa tukuni oti mai, me dolava na matadra, ka vakavuna me ra rai ki liu ki na gauna ena lako mai kina na iVakabula, ka marautaka na Nona veivakabulai. … Eda rawa ni tukuna ni gauna kece e vakaraitaki koya kina na Turaga ena gauna makawa, ka vakaroti ira me ra vakacabora na nodra isoro ki Vua, e vakayacori ena inaki me rawa ni ra nanamaki ena vakabauta ki na Nona lako mai, ka vakanuinui ki na kaukauwa ni veisorovaki o ya me bokoci kina na ivalavala ca. Na ka oqo era a cakava mai na udolu vakaudolu, era a liu mai vei keda, o ira ka sekavula vinaka na nodra isulu, ka ra vakataki Jope, me ra waraka na veivakadeitaki me vakataki Koya, me ra na raici Koya e vuravura ena siga mai muri, ena yagona vakayago (raica Jope 19:25–26].

“Me keitou tinia, ni dina ga ni vuqa ka duidui na veitabagauna, ia na ka kece e tukuna mai na Kalou vei ira na Nona tamata e vakayacori ena sala me vagolea na nodra vakasama ni tamata ki na ka cecere, ka me vakavulici ira me ra vakararavi duadua ga vua na Kalou ni sa vu ni nodra vakabulai, me vaka sa umani tu ena Nona lawa.”⁴

Ena vuku ni sa tucaketale mai na mate o Jisu Karisito, ena tucaketale vakakina na tamata kecega.

“Na yavu ni ivakavuvuli ni noda Lotu o ya na nodra ivakadinadina na iApositolo kei na Parofita me baleti Jisu Karisito, ni a mate, bulu, ka tucaketale ena ikatolu ni siga ka lako cake ki lomalagi; kei na veika kece tale eso e salavata kei na noda Lotu era sa tokona talega. Ia e salavata talega, eda vakabauta na isolisoli ni Yalo Tabu, na kaukauwa ni vakabauta, na marautaki ni isolisoli vakayalo me vaka ni sa isolisoli ni Kalou, na vakalesui tale mai ni yavusa Isireli, kei na kena sa mai qaqa na dina.”⁵

“ ‘Ni sa qai mate kecega ena vukui Atama, ena vakabulai kece talega ena vukui Karisito;’ eda na vakaturi cake kece sara mai na mate [1 Korinica 15:22]. Sa kauta mai na Lami ni Kalou na tucaketale, me rawa kina ni da tucaketale kece sara mai na mate.”⁶

“Sa digitaka tu na Kalou e dua na siga me lewai vuravura kina, ka sa vakadeitaka na tikina oqo ena nona vakatura cake tale mai na mate na Luvena o Jisu Karisito—na tikina ka yavutaki kina na nodra inuinui o ira kece era vakabauta na itukutuku veivakauqeti me ra na kune marau kina ena siga mai muri; baleta, ‘kevaka sa sega ni vakaturi cake tale na Karisito, e tukuna o Paula vei ira mai Korinica, ‘sa sega ni yaga na nomudou vakabauta; sa tu vei kemudou edaidai na nomudou ivalavala ca, era sa rusa talega ko ira sa nei Karisito, ka sa moce tu’ [1 Korinica 15:17–18]. …

“O Karisito vakaikoya sa tucake dina tale mai na mate; ia kevaka sa tucake dina tale mai na mate, ena Nona kaukauwa, ena kauti ira mai na tamata kecega ki na Nona iserau; ni kevaka sa tucaketale o Koya mai na mate e sa tasereka o Koya na ivesu ni mate ka sa guce vua na ibulubulu. Ke sa vakakina, sa druka na ibulubulu, o ira era rogoca na vosa i Jisu ka muria na Nona ivakavuvuli e sega walega ni yalataki vei ira na tucaketale mai na mate, ia sa vakadeitaki talega ni ra na curu ki na Nona matanitu lagilagi; o Koya vakataki Koya e a tukuna, ‘ia na vanua au sa tiko kina sa tiko talega kina ko koya sa qaravi au’ [Joni 12:26].”⁷

“Ko ira era sa mate vei Karisito era na namaka me ra curu ki na marau o ya ni ra sa na lako yani, me vaka na ka era nanamaki yani kina. … Au marau vakalevu ni sa noqu itavi meu tukuna vei kemudou eso na ka, kevaka ena muri vinaka, ena vukei kemuni ke yavala na uneune, ke kumukumi mai na o, ke tibi na liva, ka sa vakarau kacabote na draki ca me vaka na cabolo ni kurukuru. Taura matua na veika oqo ka me kua ni na sautaninini na durumu, ka me kua ni ko lecaiyalomu; sa na qai cava ena rawata na uneune, na ivalu kei na covulaca? E sega ni dua na ka. Na veika kece o vakayalia ena saumi lesu vei iko ena tucaketale, vakavo kevaka mo talairawarawa tikoga. Mai na raivotu ni Kalou qaqa au a raica. …

“Na Kalou e sa vakatakila mai na Luvena mai lomalagi ka vakakina na ivunau ni tucaketale; ka da sa kila talega ni o ira eda buluta eke ena vakaturi ira cake na Kalou, era na vakasulumi ka vakaukauwataki ena Yalo ni Kalou cecere; ka veitalia ga se da vakadavori ira sobu se da davo vata kei ira, ni da na sega ni maroroi ira voli? Laiva na dina oqo me lutu ki lomada, ka tekivu qo meda marautaka na veika ena vakataucokotaki tale ena siga mai muri.”⁸

Ena vuku ni Veisorovaki nei Karisito kei na talairawarawa ki na kosipeli, eda sa na rawa ni laki vakaivotavota vata kei Jisu Karisito.

“Au vakabauta ni sa Vakalou o Jisu Karisito, ka ni a mate ena vuku ni ivalavala ca ni tamata kecega, era a lutu ena vuku i Atama.”⁹

Na Yavu ni Vakabauta 1:3: “Keimami vakabauta ni na vakabulai na tamata kecega ena vuku ni Veisorovaki nei Karisito, kevaka era sa talairawarawa ki na ivunau kei na cakacaka tabu vakalotu ni Kosipeli.”¹⁰

“Ni sa bulia oti na lomalagi kei na vuravura na Kalou, sa lako sobu mai ena ikaono ni siga ka kaya, ‘Tou ia tou bulia na tamata me ucui kedatou.’ Me ucui cei? Sa buli ira na Kalou me ra ucui Koya, na tagane kei na yalewa, tawacala, sega ni dau veivala, ka tawa dukadukali, me da itovo vata ka ucuya na Kalou [raica Nai Vakatekivu 1:26–27]. Ia ni sa mai lutu na tamata e sega ni vakayalia na nona itovo; na nona itovo e sa muria tikoga na itovo ni Dauveibuli o Karisito, me ucui Koya na tamata ka sa ucui Tamana o Koya [raica Roma 8:29]; eda na sa qai yacova na ivakatakarakara, lagilagi, kei na itovo ni Kalou.”¹¹

“Na Tamada vakayalo [e vakarautaka] e dua na isoro vei ira na ka a bulia, e dua na ituvatuva ni veivakabulai, na kaukauwa ni veisorovaki, e sa kena inaki bibi, me kauti ira lesu tale na tamata ki na iserau ni Tui kei lomalagi, vakaisalataki ira ena lagilagi vakasilesitieli, ka vakayacora me ra vakaivotavota vata kei na Luvena ki na ivotavota tawavuca rawa o ya, ka na sega ni takali.”¹²

“Na ivolanikalou e tukuna ni o ira era muria na ivunau era na vakaivotavota vua na Kalou ka wili vata kei Jisu Karisito. … A yalo oqo sa tukuna mai ki yaloda ni da sa luve ni Kalou, ia kevaka eda sa gone, eda na qai itaukei; eda na taukena na veika ni Kalou, eda sa itaukei vata kei Karisito, kevaka eda sa vosota vata kaya na ca, eda na vakalougatataki vata kaya.’ [Raica Roma 8:16–17.]”¹³

“E veivakacegui vei ira na yalorarawa, ni ra gole mai me ra laki talaca na watidra, tamadra, tinadra, luvedra se wekadra lomani, ni ra kila ni dina ga ni sa na vakotori sobu na valetabu vakavuravura ka vuca yani, era na tucaketale ena iserau lagilagi tawamudu, me ra kua ni rarawa tale, kua ni vakaleqai tale, se ra mate tale, ia era na itaukei vua na Kalou ka itaukei vata kei Jisu Karisito.”¹⁴

O Jisu Karisito e vinaka sara, savasava, ka sa kacivi keda me da vakataki Koya.

“O cei vei ira na Yalododonu, ena iotioti ni gauna oqo, sa rawa ni okati koya me vinaka sara me vakataka na noda iVakabula vinaka? O cei sa vinaka? O cei sa savasava sara? O cei sa lagilagi me vakataki Koya? Era na rawa beka ni kune? O koya e sega ni bau talaidredre se voroka e dua na ivunau se dua na lawa mai lomalagi—sa sega vua na veivakaisini, sa sega talega Vua na lomaca. … Evei o koya sa vakataki Karisito? Sa sega ni kune rawa e vuravura.”¹⁵

“Eda sa vakayacori me da raici sobu, e sega ni da gadreva, ia sa vakayacori vakakina vei Karisito [raica Roma 8:20]—sa vakayacori kece ki na lolovira ka ra lakova yani na gaunisala tatakelokelo kei na veika dredre e vakavolivoliti ira. Sa evei beka na tamata e sa vagalalataki mai na lolovira? E sega sara ga ni dua e vinaka sara ko Jisu duadua ga; na cava beka e vinaka sara kina o Koya? Baleta ni Luve ni Kalou o Koya, ka sa tiko vua na taucoko ni Yalotabu, kei na kaukauwa cecere duadua mai vei ira kecega na tamata.”¹⁶

“Ni se gonetagane lailai voli [o Jisu Karisito] a sa tu Vua na vuku me rawa kina ni liutaka ka vakatulewa ena nodra matanitu na Jiu, ka veitalanoa vata kei ira na tamata vuku kei ira na daunivuku ena veika vakaivolatabu, ka vakaraitaka vei ira ni sa ka walega na nodra kila ka ni vakatauvatani kei na vuku levu e tu Vua.”¹⁷

“Keitou sa nuitaka ni o ni na vakasamataka na ivunau ni noda Turaga, me vakavulici kemuni, sega walega ena Nona inaki mo ni vunautaka na Kosipeli, ia ena nona yalomalumalumu kei na Nona bula sa uasivi sara, ena gauna au sotava kina na veivakacacani lelevu, kei na veivakatotogani era a vakayacora Vua o ira na itabatamata ca ka dauyalewa. Mo ni nanuma na wekaqu, ni sa kacivi kemuni ko Koya mo ni yalosavasava ga; ka dodonu beka meu tukuna mo ni savasava vakataki Koya. Mo ni ivalavala savasava, yalomatua, vuku, ka itovo vinaka sara; ka nanuma vinaka ni sa dau vakaraici kemuni tikoga ko Koya e veigauna kece.”¹⁸

“Ni da vakananuma na Nona savasava kei na nona itovo uasivi sara na noda iVakabula levu, ka sa mai dolava e dua na sala me rawa ni da lako yani ki vua, ka mai solia na nona bula ena vukuda, me da na rarawataka na nona sa lako yani. Ia ni da vakananuma talega ni sa mai kacivi keda me da vinaka sara ena veika kecega, me rawa ni da na vakavakarau me da sota kei Koya ena yalo vakacegu ni sa lako mai ena nona iukuuku kei ira kece na nona agilosi yalosavasava, sa dodonu kina me da vunauci ira vakadodonu me ra yalomalumalumu ka dau masu, ka me ra lako vakadodonu ni ra sa luve ni rarama, ka me tu vei ira na yalololoma me ra vorata kina na veitemaki, ka lako sivita na ivalavala ca kecega ena yaca sa kilikili ni noda Turaga ko Jisu Karisito. Dou yalodei na wekaqu, ni sa voleka dina na siga ena tucake kina na Turaga ka sogota na katuba, ia era na qai vakacurumi ga o ira era sa tokara na isulu tabu me vaka ena siga ni vakamau me ra curu ka vakayagataka ena yalomarau na magiti ni vakamau! [Raica Maciu 22:1–14.]”¹⁹

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na wase ni ivola oqo se ni o vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii me ikuri ni veivuke.

Raica lesu na itukutuku ni raivotu nei Josefa Simici me baleta na iVakabula (tabana e 49–52). A cava na nomu rai kei na nomu nanuma ni o vakasamataka na veika e sotavi oqo?
Ena veigauna sa oti, na isoro manumanu e vukei ira na tamata ni Turaga me ra “rai ki liu, ka … vakanamata ki na gauna ena lako mai kina na iVakabula ka marautaka na Nona mai veivakabulai” (tabana e 51). A cava eso na ka ena vukei iko mo rai tikoga kina vua na iVakabula edai?
Wilika na parakaravu ka tekivu tiko ena boto ni tabana e 51. Raica ena iyatuvosa oqo e dua na ka ka semati tale tiko ki na dua na ka e bibi cake me vaka na tabanikau ka semati tiko ki na tolo ni vunikau. Na cava o nanuma ni rui bibi kina na nodra ivakadinadina na iapositolo kei na parofita me baleta na nona veisorovaki kei na tucaketale ni iVakabula ni sa tiki ni “yavu ni ivakavuvuli ni noda lotu”? O na okata vakacava na nomu soqoni ni matavuvale kei na soqoni ni lotu kevaka mo kila tiko ni veika kece tale eso ena sema tiko ki na veivakavuvuli oqo?
Raica lesu na ivakavuvuli ni Parofita o Josefa Simici me baleta na tucaketale (tabana e 51–55). Na yalo vakacegu cava e tarai iko ni ko sa mai kila “ni veika kece sara o vakayalia, ena vakataucokotaki tale vei iko ena gauna ni tucaketale, vakavo kevaka mo gumatua tikoga ena talairawarawa”? Na sala cava ena vukei keda kina na kila ka ni tucaketale me da sa tekivu marautaka oqo na veika ena vakataucokotaki tale ena siga mai muri”?
Ni ko raica lesu na tabana e 56–57, vakananuma na ka e mai cakava na iVakabula me rawa kina ni da laki vakaivotavota vata kei Koya. Vakasamataka eso na sala mo vakaraitaka kina vua na nomu vakavinavinakataka na nona mai soli bula me veisorovaki.
Ena tabana e 57–59, e tukuna tiko kina na Parofita o Josefa Simici e vuqa na nona itovo na iVakabula. A cava soti tale eso na nona itovo o nanuma rawa ni o vakasamataka na nona bula na iVakabula? Vakasamataka eso na ka o rawa ni cakava mo na yaco kina mo vakataki Koya.

iVolanikalou Veisemati: Aisea 53:1–12; 2 Nifai 9:5–26; V&V 20:21–29