Laipelí
Mateuteu ki ha Meʻa Fakatuʻupakē


fefine ʻoku vakai ki he tukuʻanga meʻakaí

Vakai Fakalūkufuá

Mateuteu ki ha Meʻa Fakatuʻupakē

Kuo taʻu lahi hono faleʻi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau mateuteu ki ha faingataʻa. ʻE lava ʻe he mateuteú, fakalaumālie mo fakatuʻasino fakatouʻosi, ʻo tekeʻi ʻa e ilifiá.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā L. Tomu Peuli, “ʻOku mahino lelei ʻa e fiemaʻu ke mateuteú. ʻOku ʻomi ʻe he tāpuaki maʻongoʻonga ʻo e mateuteú ha tauʻatāina mei he manavaheé.”

ʻI he fakahinohino ʻa e kau taki ʻo e Siasí, ʻoku totonu ke teuteu ʻa e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí ke nau moʻui fakafalala pē kiate kinautolu ʻi he ngaahi taimi fakamamahi fakatāutahá mo e fakatokolahí.

Ko e Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Mateuteú

ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku tau ʻiloʻi ko hotau fatongia ia ke tokonaki maʻatautolu mo hotau ngaahi fāmilí ʻi he ngaahi taimi faingamālié mo faingatāmakí fakatouʻosi. Ko e konga ʻo hono fakahoko e fatongia ko iá ko e mateuteu he taimí ni ke fehangahangai mo ha faʻahinga faingataʻa pē te tau fehangahangai mo ia.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo kuo pau ke tau “femoʻuekina he kau atu ki ha polokalama lelei ʻo e mateuteú.” ʻOku ʻikai feʻunga ke ʻamanaki pē ki he lelei tahá; kuo pau ke tau teuteu ki ai.

Naʻá ne fakamatala ʻo pehē, “He ʻikai hanga ʻe he ʻEikí ʻo fulihi ha ʻamanaki lelei ʻa ha taha mo haʻane ngaahi holi mo e fakakaukau, ke hoko ko ha ngāue. Kuo pau ke tau takitaha fai pē ia ʻe kitautolu.”

ʻOku teuteu fēfē ʻa e Siasí ki he ngaahi meʻa fakatuʻupakeé?

ʻOku teuteu ʻa e Siasí ki ha ngaahi meʻa fakatuʻupakē ʻaki hano fokotuʻu mo tauhi ha palani tokoni ki ha meʻa fakatuʻupakē ʻi he uooti mo e siteiki takitaha.

Ngaahi Palani ʻa e Uōtí mo e Siteikí ki ha Meʻa Fakatuʻupakē

ʻOku totonu ke teuteu ʻa e ngaahi uōtí mo e siteikí ki ha ngaahi fakatamaki fakanatula mo [ha fakatamaki ne] faʻu ʻe he tangatá ʻa ia ʻe ngalingali ʻe hoko ʻi honau ngaahi feituʻú takitaha ʻaki hano faʻu ha palani ki ha meʻa fakatuʻupakē. ʻOku teuteuʻi ʻa e ngaahi palani ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e pīsopé pe palesiteni fakasiteikí. ʻOku totonu ke liliu e fakamatalá ki he fakamatala fakamuimuitahá ʻi he taimi kotoa pē.

ʻOku totonu ke kau ʻi he palani takitaha ʻa hono:

  1. ʻIloʻi e fakatamaki ʻe ala hokó.

  2. Tānaki ʻo e ngaahi fakamatala mahuʻingá.

  3. Fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi ngāue ke faí mo e founga ngāué.

  4. ʻIloʻi ʻo e ngaahi founga fetuʻutaki ʻi ha meʻa fakatuʻupakē.

  5. Poupouʻi ke mateuteu ʻa e kāingalotú.

Fakaʻaongaʻi ʻa e Laʻipepa Fakahinohino ki Hono Palani ʻo ha Meʻa Fakatuʻupakē ʻi he preparedness.ChurchofJesusChrist.org ʻi hoʻomou ngaahi palaní.

Te u lava fēfē ʻo mateuteu ki ha meʻa fakatuʻupakē?

ʻOku poupouʻi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau faʻu ha palani ki ha meʻa fakatuʻupakē pea fakatonutonu maʻu pē ia ki he liliu fakamuimuitahá.

Naʻe fakahinohino mai ʻe ʻEletā L. Tomu Peuli, “Kamata he taimí ni ke faʻu ha palani kapau ʻoku teʻeki ke ʻi ai, pe fakatonutonu hoʻo palani lolotongá. … ʻOku hanga ʻe he tūkunga fetōʻaki ʻi māmani he ʻaho ní, ʻo ʻai ke mahuʻinga ʻetau tokanga ki he faleʻí mo teuteu ki he kahaʻú.”

ʻI hoʻo faʻu ha palani ki ha meʻa fakatuʻupakeé, fakakaukau ki he ngaahi ʻelemēniti takitaha ko ʻení.

Fakaʻehiʻehi mei he Fakamoʻuá pea Moʻui Fakatatau mo e Meʻa ʻOkú Ke Maʻú

ʻOku fiemaʻu ke tau mapuleʻi kitautolu ʻaki ʻetau fakaʻehiʻehi mei he fakamoʻuá pea moʻui fakatatau pē mo e meʻa ʻoku tau maʻú. ʻI heʻetau fai iá, te tau ʻi ha tuʻunga lelei ange ai ke tokoniʻi kitautolu mo tokoniʻi e niʻihi kehé lolotonga e ngaahi taimi ʻo e faingataʻa fakafoʻituituí pe fakatokolahí.

ʻOku totonu ke fakaʻehiʻehi mei he fakamoʻuá, “tuku kehe ʻo kapau ko e fakatau mai ʻo ha ʻapi feʻunga pē pe totongi ʻo e akó pe ngaahi fiemaʻu mahuʻinga kehe.” Neongo iá, ka ʻoku totonu ke matuʻaki tokanga ʻi hano fakahoko ha faʻahinga fakamoʻua pē.

Naʻe pehē ʻe ʻEletā L. Tomu Peuli, “ʻOku totonu ke toki fai pē ʻa e fakamoʻua ʻoku fiemaʻú ʻi he hili ha lotu loto-tokanga mo faʻa fakakaukau pea hili hono maʻu e faleʻi lelei taha ʻe ala lavá.”

Ka ʻoku ʻikai feʻunga ke fakaʻehiʻehi pē mei he meʻa fakamamahi fakapaʻangá; ʻoku totonu ke tau tokanga ke siʻisiʻi ange ʻa e fakamolé ʻi he meʻa ʻoku tau maʻú.

“ʻOku mau tapou atu ke fakafuofua pē hoʻomou ngaahi fakamolé; mapuleʻi kimoutolu ʻi hoʻomou ngaahi fakataú ke mou fakaʻehiʻehi mei he fakamoʻuá.”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā N. ʻEletoni Tena ʻa e meʻa ʻoku hoko ʻi he taimi ʻoku tau tuku ai ke lahi ange ʻetau fakamolé ʻi he meʻa ʻoku tau maʻú:

“Kuó u ʻiloʻi ʻoku ʻikai ha founga te ke lava ai ʻo maʻu ha meʻa ‘o lahi ange ʻi he meʻa te ke lava ʻo fakamolé. ʻOku ou tui pau ʻoku ʻikai ko e lahi ʻo e paʻanga ʻoku maʻu ʻe he fakafoʻituituí ʻokú ne ʻomi e nonga ʻo e ʻatamaí ka ko e anga ʻo ʻene mapuleʻi ʻene paʻangá. ʻE lava ke hoko ʻa e paʻangá ko ha tamaioʻeiki talangofua ka ko ha pule ngāue anga-fefeka. Ko kinautolu ʻoku nau fokotuʻutuʻu ʻenau tuʻunga moʻuí ke fakaʻatā ha kiʻi fakatotoe ʻi he meʻa ʻoku nau ngāueʻí, ʻoku nau mapuleʻi honau ngaahi tūkungá. Ko kinautolu ʻoku kiʻi lahi ange ʻenau fakamolé ʻi he meʻa ʻoku nau maʻú, ʻoku puleʻi kinautolu ʻe honau ngaahi tūkungá.”

ʻOku fakaʻatā kitautolu ʻe he moʻui fakatatau mo e meʻa ʻoku tau maʻú ke tau mapuleʻi hotau ngaahi tūkungá. ʻOku fakaiku pē ʻa e nō paʻangá ki ha faingataʻa lahi ange.

Maʻu ha Ako Feʻunga

Kuo pau pē ke tau teuteu ki he ngaahi meʻa taʻepau ʻe ala hoko ʻi ha māmani feliliuaki. Ko ha founga ʻe taha ʻe lava ke tau fai ai ʻení ko hono tomuʻa maʻu ha ako feʻunga pea hokohoko atu hono fakatupulaki ʻetau ʻiló mo e taukeí ʻo fakatatau ki he taimí mo e tūkungá.

Kuo faleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau fekumi ki he ʻiló ʻi ha ngaahi tefito kehekehe ʻi he ako pea ʻi he tui foki. ʻE teuteuʻi kitautolu ʻe he akó ni ke tau tokangaʻi hotau ngaahi fāmilí mo tokoniʻi e niʻihi kehé.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo pehē, “ʻI heʻetau ngaahi fili fekauʻaki mo e akó, ʻoku totonu ke tau teuteu ke tau lava ʻo tauhi kitautolu mo e niʻihi ʻe fakafalala kiate kitautolú. ʻOku ʻaonga ke tau maʻu ha ngaahi pōtoʻi ngāue ʻe fakangāueʻi ai kitautolu ʻe ha niʻihi. Ko e akó ko e meʻa pau ia ki heʻete maʻu ʻa e ongoʻi malú mo e lelei fakafoʻituituí.”

Ka neongo ia, he ʻikai lava ke ngata ʻetau tukupā ki he akó ʻi he taimi pē kuo tau maʻu ai ha tohi fakamoʻoni pe maʻu ha ngāué. Naʻe fakamamafaʻi ʻe ʻEletā L. Tomu Peuli ʻa e mahuʻinga ʻo e hokohoko atu e akó, tautautefito ki heʻetau ngaahi ngāue maʻuʻanga moʻuí. Naʻá ne pehē, “ʻE lava ke motuʻa e meʻa ʻoku tau ʻiló ʻi heʻetau ngaahi ngāueʻangá kapau he ʻikai ke tau ako e ngaahi meʻa fakamuimuitahá.”

ʻOku mahuʻinga ke tau tokanga ki he ngaahi founga ngāue lolotonga fakakautahá pea hokohoko atu hono fakatupulaki ʻetau pōtoʻi ngāué. ʻI heʻetau fai iá, te tau maʻu ai ʻa e faingamālie lelei taha ki ha ngāue maʻuʻanga moʻui ʻoku ola leleí.

Tauhi ha Meʻakai Talifaki mo ha Ngaahi Koloa Kehe

Ko e founga ʻe taha ʻe lava ke tau teuteu ai ki ha meʻa fakatuʻupakeé ko hono tātānaki ʻo ha tukuʻanga koloa ʻo e ʻū naunau ʻoku fiemaʻú ke tokoni ʻi hono fuesia kitautolu ʻi ha faingataʻa.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī, “Kuo tau langa ha ngaahi fale tukuʻanga kēleni mo ha ngaahi fale tukuʻanga koloa pea fakafonu ʻaki ia ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻo e moʻuí, lolotonga ha fakatamaki.” Ka he ʻikai lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi koloa ko iá kapau he ʻikai ke tau lava ʻo aʻu ki ai. Naʻá ne hoko atu ʻo pehē, “Ko e fale tukuʻanga koloa lelei tahá ʻa e loki tukuʻanga koloa fakafāmilí.” Ko e talifaki maʻungofua taha ia ʻi he taimi ʻo e faingataʻá pea mo e lelei taha ʻe feʻunga mo ʻetau ngaahi fiemaʻu fakafoʻituituí.

ʻI hoʻo langa mo tauhi haʻo koloa pe naunau ki he meʻa fakatuʻupakeé, fakakau ai e ngaahi meʻa ko ʻení:

  • Vala mo e naunau ki he moheʻangá

  • Vai inu

  • Ngaahi talifaki fakapaʻanga

  • Naunau fakapepa mahuʻingá

  • Tokonaki taimi lōloa ange ʻo e ngaahi meʻatokoni tefitó

  • Faitoʻo mo e naunau ki he ʻuluaki tokoní

  • Tokonaki māhina ʻe tolu ʻo e meʻakai angamaheni ʻoku mou kaí

  • Ngaahi founga ke fetuʻutaki ai mo e fāmilí hili ha fakatamaki

Maʻu e Ako ki he ʻUluaki Tokoní

Ko e founga ʻe taha ke teuteu ai ki ha meʻa fakatuʻupakeé ko hono maʻu e ako ki he ʻuluaki tokoní, CPR (pamu ʻea ki he mānavá), mo e AED (tokoni ki ha taha ʻoku tuʻu e tā hono mafú) ʻo fakafou ʻi ha polokalama kuo fakamoʻoniʻi.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Fakamatala ʻoku Fekauʻakí

Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:30.

  2. L. Tom Perry, “If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear,” Ensign, Nōvema 1995, 36–37.

  3. Spencer W. Kimball, The Miracle of Forgiveness (1969), 8.

  4. L. Tom Perry, “If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear,” 37.

  5. All Is Safely Gathered In: Family Finances.

  6. L. Tom Perry, “If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear,” 36.

  7. All Is Safely Gathered In: Family Finances.

  8. N. Eldon Tanner, “Constancy amid Change,” Ensign, Nov. 1979, 81.

  9. Vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118.

  10. Dallin H. Oaks, “Akó mo e Kāingalotu ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní,” Liahona, Mē 2009, 24.

  11. L. Tom Perry, “If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear,” 36.

  12. Gordon B. Hinckley, “If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear,” Liahona, Nov. 2005, 62.