Ngaahi Tohi Tuʻutuʻuní mo e Ngaahi Uiuiʻí
13. Lautohi Faka-Sāpaté


“13. Lautohi Faka-Sāpaté,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (2020).

“13. Lautohi Faka-Sāpaté,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá.

ʻĪmisi
kalasi seminelí

13.

Lautohi Faka-Sāpaté

13.1

Taumuʻá

ʻOku tokoni ʻa e Lautohi Faka-Sāpaté ki hono fakahoko ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí. ʻOkú ne fakahoko ʻeni ʻaki hono tokoniʻi e fānau ʻa e ʻOtuá ke nau ako mo moʻui ʻaki e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Ko e kau taki, kau faiako, mo e ngaahi kalasi Lautohi Faka-Sāpaté:

  • ʻOku nau fakamālohia e tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí ʻaki hono akoʻi “ʻa e tokāteline ʻo e puleʻangá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:77).

  • Poupouʻi ʻa e ako mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí ʻo fakatefito ʻi ʻapi pea poupouʻi ʻe he Siasí.

  • Tokoniʻi ʻa e kāingalotú ke nau faiako ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí.

13.2

Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté he Uōtí

13.2.1

Kau Pīsopelikí

Ko e kau pīsopelikí ʻoku nau tokangaʻi ʻa e Lautohi Faka-Sāpaté. ʻOku meimei ke faʻa vahe ʻe he pīsopé ha taha ʻo hono ongo tokoní ke ne fakahoko ʻa e fatongiá ni ʻi he malumalu ʻo ʻene fakahinohinó.

ʻE fakataha maʻu pē ʻa e tokoni ko ʻeni kuo vahe ki aí, mo e palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté. Te na talanoa ki he ngaahi fiemaʻu ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté, founga ʻoku fakahoko ai hono ngaahi taumuʻá, pea mo e ngaahi fatongia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 13.2.2.2.

13.2.2

Palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté

13.2.2.1

Ko hono Ui ʻo ha Palesiteni ‘o e Lautohi Faka-Sāpaté

ʻE ui mo vaheʻi ʻe he pīsopé ha taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ke hoko ko e palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpate ʻo e uōtí. Te na aleaʻi pe ʻoku totonu ke ui ha ongo tokoni. Kapau ʻe fie maʻu ha ongo tokoni, pea ʻoku tokolahi feʻunga ha kakai tangata ke ngāue ʻi he ongo fatongia ko ʻení, ʻe lava ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ke fokotuʻu ange ha tokoni ʻe toko taha pe toko ua. Kapau ʻe fakangofua ʻe he kau pīsopelikí, ʻe ui leva kinaua ʻe ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí.

ʻE fakahā ʻe ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí ʻa e kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻi ha houalotu sākalamēniti ke hikinimaʻi ʻe he kāingalotu ʻo e uōtí. ʻE toe vaheʻi foki kinautolu ʻe ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí.

ʻI ha uooti tokolahi, ʻe lava ke ui pea mo vaheʻi ʻe he kau pīsopelikí ha tangata ke hoko ko ha sekelitali ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté. ʻE lava ke fokotuʻu ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻa e tokotaha ke uí. ʻE lava ke tokoni ʻa e sekelitalí ki he kau palesitenisií ʻi hono muimuiʻi ʻa e ngaahi ngāue ke faí pe maʻulotú ʻo ka fiemaʻu.

13.2.2.2

Ngaahi Fatongiá

ʻOku ʻa e palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení. Kapau kuo ʻosi ʻi ai hano ongo tokoni, te na tokoni kiate ia.

  • Kau ʻi he fakataha alēlea ʻo e uōtí. ʻE hoko ko ha (1) mēmipa ʻo e fakataha alēleá, ʻa ia ʻoku tokoni ke feau e ngaahi fiemaʻu ʻi he uōtí mo kumi ha ngaahi solovaʻanga pea (2) hoko ko ha fakafofonga ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté (vakai, 29.2.5).

  • Tokangaʻi ʻa e ngāue ki hono fakatupulaki e ako mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí ʻi ʻapi pea ʻi he lotú.

  • Fokotuʻutuʻu e ngaahi kalasi Lautohi Faka-Sāpaté, ka fakangofua ʻe he kau pīsopelikí (vakai 13.3). Fokotuʻu ki he kau pīsopelikí ha kāingalotu lalahi ke nau hoko ko ha kau faiako ʻi he Lautohi Faka-Sāpaté.

  • Poupouʻi, fakalotolahiʻi, mo fakahinohinoʻi ʻa e kau faiako Lautohi Faka-Sāpaté. Tokoni ke nau hoko ko ha kau faiako lelei ange ʻo e ongoongoleleí, ʻaki haʻanau muimui ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻeni ʻo e ongoongoleleí ʻi he folofolá mo e Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí. Poupouʻi kinautolu ke nau ako ʻa e Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí.

  • Tataki e ngaahi fakataha alēlea fakafaiakó ʻi he fakahinohino ʻa e pīsopé (vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 3).

  • Poupouʻi ʻa e kau faiakó ke nau tokoni ki he kāingalotu ʻoku ʻikai ke nau omi ki he kalasí.

  • Ngāue mo e kau faiakó ke tauhi ha lekooti ʻo e maʻulotú. Lipooti fakakuata ʻa e maʻulotú ki he kalake fakauōtí pe ʻi he LCR pe Member Tools. ʻE lava ke tokoni ha sekelitali, kapau ʻe uiuiʻi, ʻi he fatongiá ni.

13.2.3

Kau Faiako Lautohi Faka-Sāpaté

ʻE lava ke fokotuʻu ʻe he Palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ha kāingalotu ke nau hoko ko ha kau faiako Lautohi Faka-Sāpate. Kapau ʻe fakangofua ʻe he kau pīsopelikí, ʻe ui kinautolu ʻe ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí, fakahā kinautolu ʻi he houalotu sākalamēnití ke hikinimaʻi ʻe he kāingalotu ʻo e uōtí, pea vaheʻi kinautolu.

ʻOku fie maʻu e kau faiako ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ke nau maheni mo e kau mēmipa ʻo e kalasí, kau ai ʻa kinautolu ʻoku ʻikai maʻu kalasí. ʻE poupouʻi ʻe he kau faiakó ʻa e kāingalotú ʻi heʻenau feinga ke ʻilo mo moʻui ʻaki e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻE fakaʻaongaʻi ʻe he kau faiako ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté, ʻi heʻenau teuteu ke faiakó ʻa e folofolá, Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí, mo e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté. Te nau muimui ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí mo e vahe 17 ʻo e tohi tuʻutuʻuni ko ʻení.

ʻE kau ʻa e kau faiako Lautohi Faka-Sāpaté ki he ngaahi fakataha alēlea fakakuata ʻa e kau faiakó (vakai, 17.4).

13.3

Ngaahi Kalasi Lautohi Faka-Sāpaté

ʻOku fakahoko ʻa e ngaahi kalasi Lautohi Faka-Sāpaté ʻi he Sāpate ʻuluaki mo e Sāpate tolu ʻo e māhiná. ʻOku miniti ʻe 50 hono lōloá. ʻOku kamata mo fakaʻosi ʻa e ngaahi kalasí ʻaki ha lotu.

Ka fakangofua ʻe he kau pīsopelikí, ʻe fokotuʻu leva ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ha ngaahi kalasi maʻá e kakai lalahí mo e toʻu tupú. Kapau ʻoku ʻi ai hano ongo tokoni, te na tokoni ki ai.

ʻE makatuʻunga e lahi ʻo e ngaahi kalasí mei he (1) tokolahi ʻo e kāingalotu ʻi he uōtí pea (2) loki ako ʻe fiha pea mo honau lalahí. Ko e angamahení, ʻoku faingofua ange fanga kiʻi kalasi tokosiʻí ke lava ai ha kakai tokolahi ange ʻo kau mo ako lahi ange. ʻE lava ʻa e fakataha alēlea ʻo e uōtí ʻo tokoni ki he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻi hono fakakaukauʻi pe ko e kalasi Lautohi Faka-Sāpate ʻe fiha ʻe fokotuʻú.

ʻOku meimei ke kamata ō ʻa e kau talavoú mo e kau finemuí ki ha kalasi Lautohi Faka-Sāpate ʻi he kamataʻanga ʻo e taʻu ʻoku hoko ai honau taʻu 12. Te nau lava ʻo kamata ō ki ha kalasi ʻa e kakai lalahí ʻi he hoko honau taʻu 18.

ʻE fokotuʻutuʻu ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ha ngaahi kalasi maʻá e toʻu tupú ʻo fakatatau mo e fie maʻú. ʻOku totonu ke vahe ʻa e toʻu tupú ki he ngaahi kalasí ʻo fakatatau mo honau taʻú. Kapau ʻoku tokosiʻi ha toʻu tupu ʻi ha faʻahinga kulupu fakatoʻu, ʻe lava pē ke fakatahaʻi kinautolu mo ha kulupu taʻu tatau ʻe taha. Te nau nofo ʻi he kalasi tatau kae ʻoua kuo aʻu ki Sānuali ʻo e taʻu hono hokó.

ʻOku totonu ke ʻi ai ha ongo kakai lalahi ʻe toko ua ʻi he kalasi kotoa ʻa e toʻu tupú. ʻE lava pē ke hoko ʻa e ongo kakai lalahí ni ko ha ongo tangata, ongo fafine, pe ongomātuʻa mali. Mahalo naʻa fie maʻu ke fakatahaʻi ʻa e ngaahi kalasí ke feau ʻa e fiemaʻu ko ʻení.

Kuo pau ke fakakakato ʻe he kakai lalahi kotoa pē ʻoku ngāue mo e toʻu tupú ʻa e ako ki hono maluʻi ʻo e fānaú mo e toʻu tupú, ʻi loto he māhina ʻe taha mei honau hikinimaʻí (ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org). Te nau toe fakahoko ʻa e ako ko ʻení ʻi he taʻu ʻe tolu kotoa pē.

ʻĪmisi
kalasi Lautohi Faka-Sāpate ʻa e toʻu tupú

13.3.1

Fanga Kiʻi Kolo ʻo e Siasí

ʻI ha kolo tokosiʻi ʻo e Siasí, mahalo ko e palesiteni pē ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻa e taki mo e faiako he Lautohi Faka-Sāpaté. Te ne akoʻi ha kalasi Lautohi Faka-Sāpate maʻá e toʻu tupu mo e kakai lalahi kotoa ʻi he koló.

13.3.2

Ngaahi Kalasi Lautohi Faka-Sāpate ki ha Ngaahi Kulupu Pau

Ka fie maʻu, ʻe lava ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ke fokotuʻu ha ngaahi kalasi Lautohi Faka-Sāpate ki ha ngaahi kulupu pau. Ko e naunau fakalēsoni ki he ngaahi kalasi ko ʻení ko e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté.

ʻOku kau ʻi he ngaahi kulupu ʻe ʻaonga ke ʻi ai haʻanau kalasi Lautohi Faka-Sāpaté ʻa e:

  • Kau taautaha kei talavoú.

  • Kāingalotu ʻoku ʻikai ke nau lea ʻi he tefitoʻi lea fakafonua ʻa e uōtí.

  • Kāingalotu foʻou, kāingalotu ʻoku foki mai, mo kinautolu ʻoku nau kei ako fekauʻaki mo e Siasí.

  • Ngaahi kulupu kehe ʻo fakatatau mo hono fakahinohino ʻe he pīsopé.

13.4

Ko Hono Fakaleleiʻi ʻo e Akó mo e Faiakó ʻi he Uōtí

ʻOku fatongia ʻaki ʻe he kau taki ʻo e uōtí hono fakalelei‘i e akó mo e akoʻí ʻi heʻenau ngaahi houalotú. ʻOku kau heni hono fakataukeiʻi ʻo e kau faiako toki ui foʻoú (vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 38). Te nau lava ʻo kole ki he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpate ʻi he uōtí ke tokoni kapau ʻe fie maʻu.

ʻE fakahoko fakakuata ʻa e ngaahi fakataha alēlea fakafaiakó ʻi he lolotonga e miniti ʻe 50 ʻo e taimi kalasí he Sāpaté (vakai, 17.4). Ko honau taumuʻá ke tokoni ke fakaleleiʻi ʻa e akó mo e akoʻí. Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí ko e tefitoʻi maʻuʻanga tokoni ia ki he ngaahi fakataha ko ʻení.

ʻOku tokangaʻi mo fakataimi-tēpileʻi ʻe he fakataha alēlea fakauōtí ʻa e ngaahi fakataha alēlea fakafaiakó. ʻOku meimei ke tataki ʻa e ngaahi fakatahá ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté. Neongo ia, ka ʻe lava pē ʻe he kau pīsopelikí ke kole ki ha mēmipa kehe ke ne tataki.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange, vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 3, pe teaching.ChurchofJesusChrist.org.

13.5

Ko Hono Fakaleleiʻi ʻo e Ako mo e Faiako ʻi ʻApí

ʻOku ʻa e ngaahi mātuʻá ʻa e fatongia ke akoʻi e ongoongoleleí ki heʻenau fānaú. Te nau lava ʻo kole ki he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ke tokoniʻi kinautolu ke fakatupulaki ʻenau hoko ko e kau faiakó.

ʻE lava ke fokotuʻutuʻu ʻe he fakataha alēlea fakauōtí ha ngaahi fakataha alēlea fakafaiako ki he ngaahi mātuʻá, ke tokoni ke fakaleleiʻi ʻenau akoʻi e ongoongoleleí ʻi ʻapí. Hangē ko e ngaahi fakataha alēlea fakafaiako kehé, ʻoku fakahoko ʻeni ʻi he lolotonga ʻo e taimi kalasi miniti ʻe 50 he Sāpaté. Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí ko e tefitoʻi maʻuʻanga tokoni ia ki he ngaahi fakataha ko ʻení.

ʻĪmisi
kalasi Lautohi Faka-Sāpate

13.6

Kau Taki ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻi he Siteikí

ʻE vahe ʻe he palesiteni fakasiteikí ha taha ʻo hono ongo tokoní ke ne tokangaʻi ʻa e Lautohi Faka-Sāpaté he siteikí. Te ne toe ui mo vaheʻi foki ha aleaʻanga māʻolunga ke hoko ko e palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté he siteikí.

ʻOku fakamatalaʻi atu ʻa e ngaahi fatongia ʻo e palesiteni Lautohi Faka-Sāpate ʻo e siteikí ʻi he 6.7.1 mo e 6.7.3. Kapau kuo ʻosi ui ha ongo tokoni, te na tokoni kiate ia.

13.7

Ngaahi Fakahinohino Makehe

13.7.1

Kāingalotu ʻOku Faingataʻaʻia Fakatuʻasinó

ʻE tokanga makehe ʻa e kau faiako Lautohi Faka-Sāpaté ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku faingataʻaʻia fakatuʻasinó. Ki ha fakamatala fekauʻaki mo hono akoʻi ʻo e kāingalotu ʻoku faingataʻaʻia fakatuʻasinó, vakai, disability.ChurchofJesusChrist.org; vakai foki, 38.8.27 ʻi he tohi tuʻutuʻuni ko ʻení.

13.7.2

Senitā Maʻuʻanga Tokoni

ʻOku ʻi ai ha senitā maʻuʻanga tokoni (laipeli) ʻi ha ngaahi falelotu ʻe niʻihi ke tokoni ki he kāingalotú ke nau ako mo akoʻi ʻa e ongoongoleleí. ʻE tokangaʻi ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻa e senitā maʻuʻanga tokoní. ʻE fakaʻaongaʻi ʻe he ngaahi uooti ʻoku nau fakaʻaongaʻi ha falelotú ʻa e senitā maʻuʻanga tokoní. ʻE vahevahe ʻa e ngaahi kalasi seminelí mo e ʻinisititiutí pea mo e ngaahi senitā FamilySearch ʻi hono ngāue ʻaki ʻo e senitā maʻuʻanga tokoní fakataha mo e ngaahi uōtí.

ʻE ui ʻe he kau pīsopelikí ha mataotao ki he senitā maʻuʻanga tokoní ʻi he ngaahi ʻapisiasi ko ia ʻoku ʻi ai ha senitā maʻuʻanga tokoní. ʻE lava ke fakaongoongoleleiʻi ʻe he palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ha taha ke uiuiʻi. Pe ʻe kole ʻe he kau pīsopelikí ha taha ʻo e kau palesitenisī ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ke ne hoko ko e mataotaó. Ko e tokotahá ni:

  • Te ne fokotuʻutuʻu mo tokangaʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoní.

  • Tokoniʻi e kau takí, kau faiakó, mo ha kāingalotu kehe ke nau maʻu mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení.

ʻE feongoongoi ʻa e palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté mo e mataotao ʻo e senitā maʻuʻanga tokoní ke fakafuofuaʻi pe ʻoku fie maʻu ha patiseti fakataʻu ki he senitā maʻuʻanga tokoní. Pea te ne toki fai leva ha fokotuʻu ki he kau pīsopelikí.

ʻOku totonu ke ʻalu maʻu pē ʻa e mataotao ʻo e maʻuʻanga tokoní ki he houalotu sākalamēnití ʻi he uike kotoa pea mo e ngaahi houalotu kehe ʻo e Sāpaté. Kapau ʻe fie maʻu, ʻe lava ke ui ʻe he kau pīsopelikí ha tokoni ki he mataotaó.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange, vakai ki he “Resource Centers” ʻi he ChurchofJesusChrist.org.