“Fakamatala Fakalahi E: Maʻá e Palaimelí—Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki ha Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2025 (2025)
“Fakamatala Fakalahi E,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2025
Fakamatala Fakalahi E
Maʻá e Palaimelí—Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki ha Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá
ʻI he ngaahi māhina ʻoku nima ai ʻa e ʻaho Sāpaté, ʻoku poupouʻi atu ʻa e kau faiako Palaimelí ke fetongi ʻa e lēsoni Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au kuo fakataimi-tēpileʻi ki he Sāpate nimá ʻaki ha taha pe toe lahi ange ʻo e ngaahi ʻekitivitī ako ko ʻení.
Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni mo e Ngaahi Ouau ʻo e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí
ʻOku akoʻi ʻe he tokāteline ʻa Kalaisí kitautolu ʻi he founga ke foki ai ki he ʻOtuá.
ʻI he taimi naʻe hā ai ʻa Sīsū Kalaisi ki he kakai ʻi he ongo ʻAmeliká, naʻá Ne akoʻi kiate kinautolu ʻEne tokāteliné. Naʻá Ne folofola ‘o pehē te tau lava ʻo hū ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá kapau ʻoku tau maʻu ʻa e tui, fakatomala, papitaiso, maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea kātaki ki he ngataʻangá (vakai, 3 Nīfai 11:31–40; vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:29). ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ngaahi ʻekitivitī ʻi laló ke ke akoʻi ki he fānaú ʻe tokoni ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ko ʻení ke tau ofi ange ai ki he Fakamoʻuí ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí.
Ke ʻilo lahi ange ki he tokāteline ʻa Kalaisí, vakai, 2 Nīfai 31.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
ʻOange ki he fānaú ha ʻū fakatātā ʻoku nau fakafofongaʻi ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomalá, papitaisó mo e hilifakinimá (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 1, 111, 103 mo e 105). Laukonga pe lau maʻuloto mo e fānaú ʻa e tefito ʻo e tui hono faá, pea kole ange ke hiki hake ʻenau ʻū fakatātaá ʻi he taimi ʻoku lau ai ki he tefitoʻi moʻoni pe ouau ko iá. Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau takitaha ko ʻení ke tau hoko ʻo hangē ange ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.
-
Te ke tokoni fēfē ke mahino ki he fānaú ko e tuí, fakatomalá, papitaisó, mo e hilifakinimá ʻoku ʻikai ko ha meʻa ʻoku hoko tuʻo taha pē ka ʻokú ne tākiekina ʻetau tupulaki fakalaumālié ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí? Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ange ha fakatātā ʻo ha tengaʻi ʻakau mo ha fuʻu ʻakau (pe tā ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he palakipoé). Tokoniʻi ke nau fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ʻe tokoni ke tupu ʻa e tengaʻi ʻakaú ʻo hoko ko ha fuʻu ʻakau, hangē ko e vaí, kelekelé, mo e laʻaá. Tokoni ke nau fakatokangaʻi ʻoku tatau ʻeni mo e ngaahi meʻa ʻoku tau fai ke tau tupulaki ʻo ofi ange ai ki he ʻOtuá ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí—ʻa hono langaki ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomala fakaʻaho, moʻui ʻaki ʻetau ngaahi fuakava ʻi he papitaisó, maʻu ʻo e sākalamēnití mo fakafanongo ki he Laumālie Māʻoniʻoní.
-
Vahevahe mo e fānaú ʻa e talanoa fekauʻaki mo e foʻi ʻoné mei he pōpoaki ʻa ʻEletā Teili G. Lenilaní, “ʻE Tokoni Fēfē Nai e Fakatomalá ke u Ongoʻi Fiefia?” (Friend, Dec. 2017, 12–13, pe Liahona, Tīsema 2017, 70–71; vakai foki ki he vitiō “Fakatomalá: Ko ha Fili Fakafiefia” [Gospel Library]). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ʻi ha ngaahi taimi kehekehe ʻi he lolotonga ʻo e talanoá ke nau fakakaukau pe ko e hā nai e meʻa naʻe ongoʻi ʻe ʻEletā Lenilaní. Ko e hā ʻoku tau ongoʻi fiefia ai ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí? Vahevahe mo e fānaú ʻa e fiefia mo e ʻofa naʻá ke ongoʻi ʻi ha taimi naʻá ke kole ai ki he Tamai Hēvaní ke fakamolemoleʻi koe.
Repentance: A Joyful Choice
Papitaiso
Naʻe tā ʻe Sīsū Kalaisi ha sīpinga kiate au ʻi he taimi naʻe papitaiso ai Iá.
Neongo naʻe ʻikai ha angahala ʻa Sīsū, ka naʻe papitaiso Ia ke Ne tā ʻa e sīpinga haohaoa ʻo e talangofua ki he Tamai Hēvaní (vakai, 2 Nīfai 31:6–10).
Ke ʻilo lahi ange kau ki he papitaisó, vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:37; Topics and Questions [Ngaahi Tefito mo e Ngaahi Fehuʻí], “Baptism” [Papitaisó], Gospel Library.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo hono papitaiso ʻo e Fakamoʻuí mo e papitaiso ʻo ha taha kehe (pe vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 35 mo e fika 103 pe fika 104). Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku faikehekehe pea mo e meʻa ʻoku faitatau ʻi he ongo fakatātaá. Lau fakataha ʻa e Mātiu 3:13–17 pe “Vahe 10: Ko Hono Papitaiso ʻo Sīsuú” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Foʻoú, 26–29 (pe ko e vitiō ʻoku fekauʻaki mo iá ʻi he Gospel Library). Tuku ke tuhu ʻa e fānaú ki he ngaahi meʻa ʻi he ngaahi fakatātaá ʻoku ʻasi ʻi he laukongá pe vitioó. Fakamatala ki he fānaú hoʻo ʻofa ki he Fakamoʻuí pea mo hoʻo loto ke muimui kiate Iá.
1:52Chapter 10: Jesus Is Baptized
-
Fanongo pe hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e papitaisó, hangē ko e “When Jesus Christ Was Baptized” (Childrenʻs Songbook, 102). Ko e hā ʻoku tau ako mei he hiva ko ʻení fekauʻaki mo e papitaisó? Lau ʻa e 2 Nīfai 31:9–10, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fanongo ki he ʻuhinga naʻe papitaiso ai ʻa Sīsū Kalaisí. Fakaafeʻi ke nau tā ha fakatātā ʻo kinautolu ʻi honau ʻaho papitaisó.
Te u lava ʻo fili ke fai ha fuakava mo e ʻOtuá pea papitaiso.
ʻOku mahulu hake ʻa e ʻuhinga ʻo e teuteu ke papitaisó ʻi he teuteu pē ki ha meʻa ʻe hokó. ʻOku ʻuhinga ia ke teuteu ke fai ha fuakava pea tauhi ʻa e fuakava ko iá ʻi he kotoa ʻo e moʻuí. Fakalaulauloto pe te ke lava fēfē ke tokoniʻi ʻa e fānaú ke mahino ʻa e fuakava te nau fakahoko mo e Tamai Hēvaní ʻi hono papitaiso kinautolú, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e ngaahi talaʻofa ʻokú Ne fakahoko kiate kinautolú mo e ngaahi palōmesi ʻoku nau fakahoko kiate Iá.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Fakamatalaʻi ange ko e fuakavá ko ha palōmesi ʻi he vahaʻa ʻo ha taha mo e Tamai Hēvaní. ʻI heʻetau feinga ke tauhi ʻetau ngaahi palōmesi ki he ʻOtuá, ʻoku talaʻofa mai leva ʻa e ʻOtuá ke tāpuakiʻi kitautolu. Hiki ʻi he palakipoé Ko ʻEku Ngaahi Palōmesi ki he ʻOtuá mo e Ngaahi Talaʻofa ʻa e ʻOtuá kiate Aú. Lau fakataha ʻa e Mōsaia 18:10, 13 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:37, pea tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau faʻu ha lisi ʻo e ngaahi palōmesi ʻoku nau maʻú ʻi lalo ʻi he ngaahi ʻuluʻi tohi totonú (vakai foki, Dallin H. Oaks, “Ko Hoʻo Fuakava ʻi he Papitaisó,” Ko e Kaumeʻá, Fēpueli 2021, 2–3). Vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai koe ʻe he Tamai Hēvaní ʻi hoʻo feinga ke tauhi hoʻo fuakava ʻi he papitaisó.
-
Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ʻū fakatātā ʻo ha ngaahi meʻa naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi lolotonga ʻEne ngāue fakafaifekaú (ke maʻu ha ngaahi sīpinga, vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 33–49). Tuku ke fakamatala ʻa e fānaú ki he meʻa ʻoku fai ʻe Sīsū ʻi he fakatātā takitaha. Lau ʻa e Mōsaia 18:8–10, 13, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fanongo ki he ngaahi meʻa ʻoku nau palōmesi ke fai ʻi heʻenau papitaisó (vakai foki, “Ko e Fuakava ʻo e Papitaisó,” Friend, Feb. 2019, 7 pe Liahona, Fēpueli 2019, F3). ʻE tākiekina fēfē nai ʻe he ngaahi palōmesi ko ʻení ʻetau ngaahi tōʻongá ʻi he ʻaho kotoa pē? Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tā ha fakatātā ʻo kinautolu ʻoku nau tokoniʻi ha taha, hangē ko ia naʻe mei fai ʻe Sīsuú.
ʻI he taimi ʻoku tau papitaiso aí, ʻoku tau fai ha ngaahi palōmesi ki he ʻOtuá pea ʻokú Ne fai mai ha ngaahi talaʻofa.
Hilifakinimá
ʻI he taimi naʻe hilifakinima ai aú, ʻoku ou hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.
ʻOku ʻomi ʻe he hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ha ngaahi tāpuaki lahi, kau ai ʻa e ngaahi faingamālie ke kau moʻoni ʻa e fānaú ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá.
Ke ʻilo lahi ange ki he hilifakinimá mo e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, vakai, Gary E. Stevenson, “ʻOku Tokoniʻi Fēfē Koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní?,” Liahona, Mē 2017, 117–20; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Laumālie Māʻoniʻoní,” Gopel Library.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Fakaafeʻi ha taha naʻe toki papitaiso mo hilifakinima ke haʻu ki he kalasí ʻo vahevahe pe ko e hā e meʻa naʻá ne ongoʻi ʻi hono hilifakinimá. Kole ki he tokotaha ko ʻení ke talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga kiate ia ke hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo tauhi ʻenau fuakava ʻi he papitaisó ko ha kau mēmipa ʻo e Siasí (hangē ko e tokoni ki he niʻihi kehé, mo e fakaafeʻi ʻo e niʻihi kehé ke nau ako lahi ange kia Sīsū, fai e lotu ʻi he ngaahi fakatahaʻangá, mo e ngaahi alā meʻa peheé. Vahevahe ʻa e founga naʻe tokoniʻi ai koe ʻe he fakahoko ʻo e ngaahi meʻa pehení, ke ke ongoʻi ʻa e fiefia ʻo e hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Kalaisí.
-
Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e kakai ʻi he Vai ʻo Molomoná (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 76), pea kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau mamata ki ai ʻi he fakatātaá. Fai e talanoa ʻo e papitaiso ʻo ʻAlamā mo hono kakaí (vakai, Mōsaia 18:1–17; “Vahe 15: Ko e Akonaki mo e Fai Papitaiso ʻa ʻAlamaá,” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 43–44, pe ko e vitiō ʻoku fekauʻaki mo iá ʻi he Gospel Library). Toe vakaiʻi ʻa e Mōsaia 18:8–9 pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fai ha ngaahi ngāue ke tokoni ke nau manatuʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe loto-fiemālie ʻa e kakaí ke fai ʻi heʻenau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Kalaisí. Hangē ko ʻení, te tau lava fēfē ʻo tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau “fai ha ngaahi fuakava mo e ʻOtuá”? (Russell M. Nelson, “ʻAmanakiʻanga ʻo ʻIsilelí” [fakataha lotu fakaemāmani lahi maʻá e toʻu tupú, 3 Sune 2018], Gospel Library). Vahevahe ha meʻa naʻá ke aʻusia ʻo ha taimi naʻá ke siotonu ai ʻi he ngāue ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he ngaahi founga ko ʻení.
2:41Alma at the Waters of Mormon
ʻI he taimi ʻoku hilifakinima ai aú, ʻoku ou maʻu leva ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.
ʻI hono papitaiso mo hilifakinima kitautolú, ʻoku talaʻofa mai ai ʻa e Tamai Hēvaní ʻe lava ke “ʻiate [kitautolu] maʻu ai pē ʻa Hono Laumālié” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77). ʻOku ui ʻa e meʻaʻofa fakaʻofoʻofa ko ʻeni mei he ʻOtuá ko e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:15, pea kole ki he fānaú ke nau fakafanongo pe ko e hā ʻa e meʻa-foaki makehe ʻoku foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻoku papitaiso mo hilifakinima ai kitautolú. Ke tokoni ke nau ʻilo lahi ange ki he founga ʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe he meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, toe vakaiʻi fakataha mo kinautolu ʻa e Sione 14:26; Kalētia 5:22–23; 2 Nīfai 32:5; 3 Nīfai 27:20. Te mou lava foki ʻo toe vakaiʻi ʻa e fakamatala “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní ko e …” (Friend, June 2019, 24–25, pe Liahona, Sune 2019, F12–F13).
-
Kimuʻa ʻi he kalasí, kole ki he mātuʻa ʻa ha toko taha pe tokolahi ange ʻo e fānaú ke nau vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai kinautolu koeʻuhí ko ʻenau maʻu ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOkú Ne tokoniʻi fēfē nai kinautolu? ʻOku nau ongoʻi fēfē nai Hono leʻó?
-
Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e Laumālie Māʻoniʻoní, hangē “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 56). Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he foʻi hivá fekauʻaki mo e founga ʻe lava ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻo tokoniʻi kitautolú.
‘E lava ke folofola mai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate au ʻi ha ngaahi founga lahi.
Ko e fānau ko ia ʻoku nau lava ʻo ʻiloʻi ʻa e leʻo ʻo e Laumālié, te nau mateuteu ke maʻu ha fakahā fakataautaha ke tataki kinautolu ʻi he kotoa ʻo ʻenau moʻuí. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻoku lahi ʻa e ngaahi founga ʻe lava ke folofola mai ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kitautolú.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga kehekehe te tau lava ai ʻo talanoa ki ha kaungāmeʻa ʻoku nofo mamaʻo, hangē ko e faitohi, ʻīmeili, pe talanoa telefoni. Akoʻi ange ʻe lava ke folofola mai ʻa e Tamai Hēvaní kiate kitautolu ʻi ha ngaahi founga kehekehe ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní. Fakaʻaongaʻi e pōpoaki ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi “ʻOku Folofola Fēfē Mai e Tamai Hēvaní Kiate Kitautolú?” ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e ngaahi founga kehekehe ʻe lava ke folofola mai ai ʻa e Laumālié ki hotau ʻatamaí mo e lotó (Friend, Mar. 2020, 2–3, pe Liahona, Māʻasi 2020, K2–K3).
-
Vahevahe ha aʻusia ki ha taimi naʻe fetuʻutaki atu ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate koe, ʻi hoʻo fakakaukau ʻi ho ʻatamaí pe ʻi ha ongo ʻi ho lotó (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:22–23; 8:2–3; vakai foki, Henry B. Eyring, “Fakaava Ho Lotó ki he Laumālie Māʻoniʻoní,” Friend, Aug. 2019, 2–3, pe Liahona, ʻAokosi 2019, K2–K3). Fakamoʻoni ki he fānaú ʻe lava ke tokoniʻi kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi ha ngaahi founga tatau.
-
Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau ‘iloʻi e taimi ʻoku nau ongoʻi ai ʻa e Laumālié—hangē ko ʻení, ʻi heʻenau hivaʻi ha foʻi hiva kau ki he Fakamoʻuí pe ʻi haʻanau fai ha ngāue ʻofa ki ha niʻihi kehe. Tokoniʻi ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi ongo fakalaumālie ʻoku ʻomi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní, tautautefito ki Heʻene ngaahi ueʻi ke ngāué. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻomi ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ngaahi ongo ko ʻení kiate kitautolú? Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu ke tau fai ke ongoʻi ai e folofola mai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kitautolú. Talanoa ki he meʻa ʻokú ke fai ke ke ongoʻi lelei ange ai ʻa e Laumālié.
Ko e Sākalamēnití
ʻI he taimi ʻoku ou maʻu ai ʻa e sākalamēnití, ʻoku ou manatuʻi e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí mo fakafoʻou ʻeku ngaahi fuakavá.
Naʻe foaki mai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e sākalamēnití ke tokoni ke tau manatuʻi ʻEne feilaulau maʻatautolú mo fakafoʻou ʻetau ngaahi fuakavá.
Ke ako lahi ange, vakai Mātiu 26:26–30; 3 Nīfai 18:1–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau valivali ʻa e “Ko e Fakafeʻiloaki ʻe Sīsū ʻa e Sākalamēnití ki he Kau Nīfaí” ʻi he Tohi Tā Valivali ʻo e Ngaahi Talanoa Mei he Folofolá: Tohi ʻa Molomoná (2019), 26. Kole ange ke nau tuhu ki he meʻa ʻoku fakakaukau ki ai ʻa e kakai ʻi he fakatātaá. Lau ki he fānaú ha ngaahi konga ʻo e 3 Nīfai 18:1–12 pe “Vahe 45: Ko Hono Akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi fekauʻaki mo e Sākalamēnití mo e Lotú,” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 126–27 (pe mamata ʻi he vitiō ʻoku fekauʻaki mo iá ʻi he Gospel Library). Ko e hā te tau lava ʻo fakahokó ke manatuʻi ai ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he lolotonga ʻo e sākalamēnití?
2:8PTH_PRJ15829224_Q4ComeFollowMeD&C-VALP_JesusSharesTheSacrament_DUB_01Aug2025_HDF-2398_TON.mp4
-
Kole ki he fānaú ke nau tala atu ha ngaahi meʻa ʻoku totonu ke nau manatuʻi maʻu pē ke fakahoko, hangē ko hono haʻi honau suú pe fanofano kimuʻa pea nau toki kaí. Ko e hā ‘oku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ‘ení? Lau ʻa e Molonai 4:3 ki he fānaú, pea fakaafeʻi ke nau fakafanongo ki he meʻa ʻoku tau palōmesi ke manatuʻi maʻu pē ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisí? Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he mā mo e vai ʻo e sākalamēnití ke tau manatuʻi ʻa e meʻa kuo fai ʻe Sīsū maʻatautolú (vakai, Molonai 4:3; 5:2).
-
Hiki ʻi he palakipoé “ʻOku ou palōmesi ke …” Lau ki he fānaú ʻa e lotu tāpuakiʻi ʻo e sākalamēnití (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79). Ko ʻenau fanongo pē ki ha palōmesi ʻoku tau fai ki he ʻOtuá, taʻofi kae tokoni ke nau fakakakato ʻa e sētesi ʻi he palakipoé ʻaki ʻa e palōmesi naʻa nau fanongo ki aí. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ko e taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití, ʻoku tau fai ai ʻa e ngaahi palōmesi tatau naʻa tau fai ʻi he papitaisó.
-
ʻOku ʻuhinga ki he hā ke toʻo kiate kitautolu ʻa e huafa ʻo Sīsū Kalaisí? Ke tokoni ke tali ʻe he fānaú ʻa e fehuʻi ko ʻení, vahevahe ha sīpinga ʻo ha meʻa ʻoku tau ʻai ki ai hotau hingoá. Ko e hā ʻoku tau ʻai ai hotau hingoá ki he ngaahi meʻa ko ʻení? Ko e hā ka finangalo ai ʻa Sīsū Kalaisi ke ʻai Hono huafá kiate kitautolú? Fakakaukau ke vahevahe ʻa e fakamatala ko ʻení meia Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻOku kau ʻi hono ʻai kiate kitautolu ʻa e huafa ʻo e Fakamoʻuí hono fakahaaʻi mo fakamoʻoniʻi ki he niʻihi kehé—ʻi heʻetau tōʻongá mo e leá—ko e Kalaisí ʻa Sīsū” (“Ko e Hingoa Totonu ʻo e Siasí,” Liahona, Nōvema 2018, 88).
Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí, Mafaí, mo e Ngaahi Kií
ʻOku tāpuakiʻi ʻe he ʻOtuá ʻEne fānaú ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.
ʻOku maʻu ʻe he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá—ʻa e fefine mo e tangata, ʻa e talavou mo e matuʻotuʻa—ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi heʻenau tauhi ʻa e ngaahi fuakava kuo nau fai mo Iá. ʻOku tau fai ʻa e ngaahi fuakava ko ʻení ʻi heʻetau maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí hangē ko e papitaisó (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 3.5, 3.6, Gospel Library). Ke ako lahi ange, vakai, Russell M. Nelson, “Ngaahi Koloa Fakalaumālie,” Liahona, Nōvema 2019, 76–79; “Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” vahe 3 ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku nau maʻu koeʻuhí ko e lakanga fakataulaʻeikí. Ke ʻoange ha ngaahi fakakaukau kiate kinautolu, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻa e vitiō “Ngaahi Tāpuaki ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí” (Gospel Library). Fakakaukau ke hiki ʻa e ngaahi tāpuakí ko ʻení ʻi he palakipoé. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení kiate kitautolú? Fakamoʻoni ʻoku tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi mo e mālohi ʻo Hono lakanga fakataulaʻeikí.
3:4Ngaahi Tāpuaki ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí
-
Tokoniʻi e fānaú ke nau kumi ha ʻū fakatātā ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻe he ʻOtuá Hono mālohí ke tāpuakiʻi kitautolú. Hangē ko ʻení, te nau lava ʻo maʻu ha fakatātā ʻo e māmani naʻá Ne fakatupu maʻatautolú, ngaahi sīpinga ʻo e fakamoʻui ʻo e mahakí, mo e ngaahi ouau toputapu kuó Ne ʻomi maʻatautolú (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika. 3, 46, 104, 105, 107, 120). Vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻokú ke houngaʻia ai ʻi he lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi tāpuaki ʻokú ne ʻomaí. Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi aʻusia naʻe tāpuekina ai kinautolu ʻe he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻa e ʻOtuá.
-
Ko e taha ʻo e ngaahi tefitoʻi founga ʻoku tau maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí, ʻoku fakafou ia ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:20). Ke tokoni ke ʻilo ʻe he fānaú ʻa e moʻoní, te ke lava ʻo hiki ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé: 3 Nīfai 11:21–26, 33 (papitaisó); Molonai 2 (hilifakinimá); Molonai 4–5 (sākalamēnití). ʻE lava ke takitaha fili ʻe he fānaú ha taha ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e ouau ʻokú ne fakamatalaʻí. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina fakataautaha ai kinautolu ʻi he maʻu ʻo e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.
-
Tokoni ke mahino ki he fānaú te nau maʻu ʻa e mālohi mei he ʻOtuá ʻi heʻenau papitaiso mo tauhi ʻenau fuakava ʻo e papitaisó. Fehuʻi ki he fānaú pe ʻe tokoniʻi fēfē kinautolu ʻe he mālohi ko ʻení.
ʻOku tataki e ngāue ʻa e ʻOtuá ʻe he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea mo fakahoko ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.
Ko e taimi pē ʻoku vaheʻi ai ha taha ki ha uiuiʻi pe vahe ke tokoni ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá, te ne lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e mafai ʻoku ʻoange ʻe he lakanga fakataulaʻeikí. ʻIkai ke ngata aí, ʻe lava ke fakanofo ʻa e kau mēmipa tangata moʻui taau ʻo e Siasí ki ha tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí. Ko e fakaʻaongaʻi ʻo e mafai kotoa pē ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Siasí ʻoku tataki ia ʻe he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, hangē ko e palesiteni fakasiteikí, pīsopé, mo e kau palesiteni fakakōlomú. Ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko e mafai ia ke tataki hono fakaʻaongaʻi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hono fakahoko e ngāue ʻa e ʻEikí.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Lau mo e fānaú ʻa e Maʻake 3:14–15, pea fakaʻaliʻali ange ʻa e meʻa naʻe hoko naʻe fakamatalaʻi ʻi aí (hangē ko e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 38). Fehuʻi ki he fānaú pe kuo ʻi ai nai ha taimi kuo nau mamata ai ki hono vaheʻi ʻo ha taha ki ha uiuiʻi pe fakanofo ki ha tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (pe fakamatalaʻi ange ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia). ʻOku faitatau fēfē ia mo e meʻa naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí mo ʻEne kau ʻAposetoló? Tokoni ki he fānaú ke nau hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi uiuiʻi pe ngaahi tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻe lava ke foaki ki he kāingalotu ʻo e Siasí, hangē ko ha faiako pe taki ʻi ha houalotu. Te ke lava ʻo hiki ʻi he tafaʻaki ʻo e uiuiʻi pe lakanga takitaha, ʻa e mafai ʻoku lava ʻe he tokotaha takitaha ʻo e uiuiʻi pe lakanga ko iá ʻo fakahokó. Fakamatala ki he fānaú ʻa e founga kuo tokoniʻi ai koe ke ke ngāué ʻi hono vaheʻi ʻe he tokotaha ʻokú ne maʻu e fakahinohino ʻo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.
-
Fakaafeʻi ‘a e fānaú ke nau fakakaukau ki ha meʻa ʻokú te fiemaʻu ki ai ha kī, hangē ko ha kā pe matapā. Ko e hā ʻe hoko kapau ʻoku ʻikai ke te maʻu ʻa e kií? Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65:2, pea vahevahe hoʻo fakamoʻoni fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo hono maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Te mou lava foki ʻo mamata ʻi he foʻi vitiō “ʻOku ʻi Fē ʻa e Ngaahi Kií?” (Gospel Library) pea kumi ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni kau ki he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.
2:51Where Are the Keys?
Ko e Temipalé pea mo e Palani ʻo e Fiefiá
Ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻEikí.
ʻOku hoko ʻa e ngaahi temipalé ko ha konga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú. ʻOku tau fakahoko ʻi he temipalé ha ngaahi fuakava toputapu mo Ia, fakakoloaʻi ʻaki kitautolu ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, maʻu fakahā, fakahoko ʻa e ngaahi ouau maʻa ʻetau ngaahi kui kuo pekiá, pea silaʻi ki hotau ngaahi fāmilí ki he taʻengatá. ʻOku malava kotoa ʻeni koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne feilaulau fakaleleí.
Te ke tokoniʻi fēfē nai ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau ʻiloʻi ʻa e toputapu ʻo e fale ʻo e ʻEikí mo nau teuteu ke nau taau ke kau ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé? Fakakaukau ke toe vakaiʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ko ʻení: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:15–17; Russell M. Nelson, “Lea Tukú,” Liahona, Nōvema 2019, 120–22; “Why Latter-day Saints Build Temples,” temples.ChurchofJesusChrist.org.
ʻOku hoko ʻa e ngaahi temipalé ko ha konga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻe taha pe lahi ange ʻo ha ngaahi temipale. Fehuʻi ki he fānaú pe ko e hā ʻokú ne ʻai ʻa e temipalé ko ha feituʻu makehé. Fakamahinoʻi ange ʻoku hā ʻi he temipale takitaha ʻa e tohi ko ʻení: “Māʻoniʻoni ki he ʻEikí—Ko e Fale ʻo e ʻEikí.” Fehuʻi ki he fānaú pe ʻoku nau pehē ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e “Māʻoniʻoni ki he ʻEikí.” Ko e hā ʻoku ui ai ʻa e temipalé ko e fale ʻo e ʻEikí? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he meʻá ni kau ki he temipalé? Kapau kuo ʻosi ō ha niʻihi ʻo e fānaú ki ha temipale, te nau lava mo kinautolu ʻo vahevahe ʻa ʻenau ongo ʻi he taimi naʻa nau ʻi loto aí. Kapau kuó ke ʻalu ki he temipalé, vahevahe ʻa e founga kuó ke ongoʻi ʻoku ʻi ai ʻa e ʻEikí, pea talanoa ki he ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e temipalé ko ha feituʻu toputapu kiate koé.
-
Lau fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:15–17. Kole ki he fānaú ke nau kumi ʻa e meʻa ʻoku ʻamanaki mai ki ai ʻa e ʻEikí mei he kakai ʻoku hū ki Hono fale māʻoniʻoní. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke tau moʻui taau ke hū ki Hono falé? Talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e ngaahi lekomeni temipalé, kau ai ʻa e founga ke maʻu ai iá ko ha konga ia ʻo e pōtalanoa ko ʻení. Te ke lava ʻo fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí ke ne vahevahe mo kinautolu pe ʻoku fēfē ʻa e ʻinitaviu lekomeni temipalé pea mo e ngaahi fehuʻi ʻoku fakahoko aí.
ʻOku tau fakahoko ha ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ʻi he temipalé.
Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, “ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau foki ange ʻi he hala ʻo e fuakavá ki heʻetau Ongomātuʻa Fakalangí ʻo fakataha ai mo kinautolu ʻoku tau ʻofa aí” (“Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au,” Liahona, Mē 2019, 91). Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻoku kau ʻi he hala ʻo e fuakavá ʻa e papitaisó, hilifakinimá, pea mo e ʻenitaumeni mo e sila ʻi he temipalé.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Kole ki he fānaú ke nau tokoni atu ke mou toe vakaiʻi ʻa e fuakava ʻoku tau fai mo e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí pea ʻoku tau fakafoʻou ia ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití (vakai, Mōsaia 18:10; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79). Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e temipalé, pea fakamatalaʻi ange ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní ha ngaahi tāpuaki lahi ange ʻokú Ne finangalo ke foaki maʻatautolu ʻi he temipalé.
-
Tā ha matapā ʻoku fakatau ki ha hala. Fehuʻi ki he fānaú pe ko e hā ʻoku nau pehē ai ʻoku ʻaonga ke ʻi ai ha hala ke luelue aí. Lau fakataha ʻa e 2 Nīfai 31:17–20, ʻa ia ʻoku fakafehoanaki ai ʻe Nīfai ʻa e fuakava ʻo e papitaisó ki ha matapā pea mo fakaafeʻi kitautolu ke tau hokohoko atu ʻi he halá hili ʻa e papitaisó. ʻOku lahi ange ʻa e ngaahi fuakava ke fakahoko ʻi he hili ʻa e papitaisó, kau ai ʻa e ngaahi fuakava naʻe fakahoko ʻi he temipalé. Fakamatalaʻi ange kuo ui ʻe Palesiteni Nalesoni ʻa e hala ko ʻení ko e “hala ʻo e fuakavá.”
ʻI he temipalé, te tau lava ʻo papitaiso mo hilifakinima maʻa ʻetau ngaahi kui kuo pekiá.
ʻOku ʻai ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke malava ʻo toe foki kotoa ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá ʻo nofo mo Ia, neongo kapau te nau mate teʻeki ke nau ʻilo ʻa e ongoongoleleí. ʻE lava ke papitaiso mo hilifakinima ai kitautolu kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakafofongaʻi kinautolu.
Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó
-
Talanoa ki ha taimi naʻe fai ai ʻe ha taha ha meʻa maʻau naʻe ʻikai ke ke mei lava ʻo fai ia maʻau. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia tatau mo ia. Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau ō ai ki he temipalé, te tau lava ʻo maʻu ʻa e ngaahi ouau toputapú, hangē ko e papitaiso maʻa ha niʻihi kehe kuo pekia. ʻOku tau hangē fēfē nai ko Sīsuú ʻi he taimi ʻoku tau fakahoko ai ʻa e ngāue maʻá e kau pekiá? Ko e hā kuó Ne fakahoko maʻatautolu ʻa ia he ʻikai ke tau lava ʻo fakahoko maʻatautolú?
-
Fakaafeʻi ha toʻu tupu ʻe toko taha pe tokolahi ange kuo nau ʻosi papitaiso maʻa ʻenau ngaahi kuí ke nau vahevahe ʻenau aʻusiá. Fehuʻi ange pe naʻe fēfē ʻa e temipalé. Poupouʻi kinautolu ke nau vahevahe ʻa e ongo naʻa nau maʻu ʻi heʻenau fakahoko ʻa e ngāue ko ʻení maʻa ʻenau ngaahi kuí.
-
Tā ha fuʻu ʻakau ʻi he palakipoé, kau ai ʻa e ngaahi aká mo e ngaahi vaʻá. Kole ki he fānaú ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku tatau ai ha fāmili mo ha fuʻu ʻakau. Fakahingoa ʻa e ngaahi aká ko e Ngaahi Kuí, fakahingoa ʻa e ngaahi vaʻá ko e Ngaahi Hakó, pea fakahingoa ʻa e sino ʻo e fuʻu ʻakau, ko Koe. Lau fakataha ʻa e sētesi ko ʻeni mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:18: “He ʻoku ʻikai lava ke fakahaohaoaʻi ʻa kitautolu taʻekau ai ʻa kinautolu [ʻetau ngaahi kuí] pe fakahaohaoaʻi ʻa kinautolu taʻekau ai ʻa kitautolu.” Fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: “Ko e hā ʻoku tau fiemaʻu ai ʻetau ngaahi kuí? Ko e hā e ʻuhinga ʻoku fiemaʻu ai kitautolu ʻe heʻetau ngaahi kuí? Kuo tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe heʻetau mātuʻá, ngaahi kuí, mo e ngaahi kui kehé?” Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakatotolo ʻi he toenga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:18 ki ha kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi e founga te tau lava ai ʻo tokoni ki heʻetau ngaahi kuí.
-
Fakakaukau ke ngāue mo e mātuʻa ʻa e fānau takitaha ke kumi e hingoa ʻo ha kui ʻokú ne fiemaʻu e ngaahi ouau ʻi he temipalé (vakai, FamilySearch.org).