“Ngondu Muinayi 6–12. ‘Vulukai Dituku Edi Dinuakahatuka mu Egipitu’: Ekesode 7–13,” Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dipungila Dikulukulu 2026 (2026)
“Ngondu Muinayi 6–12. ‘Vulukai Dituku Edi Dinuakahatuka mu Egipitu,’” Luaku, Undonde: Dipungila Dikulukulu 2026
Dizola dia Mose ne Alona mu lupangu lua Palô, kudi Robert T. Barrett
Ngondu Muinayi 6–12: “Vulukai Dituku Edi Dinuakahatuka mu Egipitu”
Ekesode 7–13
Bipupu ne bipupu biakakuma Egipitu, kadi Palô wa kabenga bua kulekela Bena Isalele. Ne nansha nanku Nzambi wakatunguluka bua kuleja bukola buenda ne kupesha Palô mishindu ya bua kuitaba “ne ndi Mukalenga” ne “kakuena udi bu mema mu buloba bonsu” (Ekesode 7:5; 9:14). Diba adi, Mose ne Bena Isalele bavua bamona ne bowa madileji a bukola bua Nzambi bua buabu. Bushuwa bimanyinu ebi bitungunuka bivua bikolesha ditabuja diabu mu Nzambi ne bikankamika disua diabu bua kulonda muprofete wa Nzambi. Pashisha, panyima pa bipupu binena tshitema biakapangila bua kulekelesha Bena Isalele, tshivua tshipupu tshia dikumi—lufu lua muana bute, luangata ne muana bute wa Palô—tshiotshi ke tshiakajikija bupika. Tshivua tshimueneka tshikumbana bualu mu tshintu tshionsu tshia bupika bua nyuma, kudi bulelela mushindu umua bua kubafuka. Tshidi amu mulambu wa Yezu Kilisto, Muana bute—mashi a muana wa mukoku kayi kalema—ke atupandisha.
Ngenyi bua Dilonga mu Dîku ne mu Ekelezia
Ekesode 7–11
Ndi mua kusungula bua kutalaja mutshima wanyi.
Tutekemena ne, disua dieba kadiuvua mua kubenga disua dia Nzambi bu muvua dia Palô. Nanku, tudi ne meba adi mitshima yetu kayiyi mitalala bu muvuaye mua kuikala. Bintu kayi bia mushinga pa mandamuna a Palô ku bipupu mu Ekesode 7:14–25; 8:5–32; 9:1–26; 10:12–29; 12:29–33? Tangila ditokesha mu Dikudimuna dia Joseph Smith dia Ekesode 7:3, 13; 9:12.
Buatshinyi muaku “dikola” udi umvuija bimpa mutshima wa Palô? Ela meji ku tshiwudi ulonga ku tunungu etu pa kuikala ne mutshima mutalala: 1 Nefi 2:16; Mosiya 3:19; Alama 24:7–8; 62:41; Etele 12:27. Pawudi ubala pa bipeta bia moyo mukola wa Palô, nana meji bua mushindu wa moyo weba. Nshintulukilu kayi iwudi umvua musakibua bua kuenza?
Ekesode 12:1–42
Yezu Kilisto udi mua kumpandisha bualu bua Bupikudi buenda.
Mushindu umua bua Bena Isalele kuikala bepuka ku tshipupu tshia dikumi, tshiumvuijibua mu Ekesode 11:4–5, tshivua dilonda menamena malongesha a Mukalenga avua mapesha Mose mu Ekesode 12, mushînga mumanyika bu Pasaka wa Bena Yuda. Pasaka wa Bena Yuda udi utulongesha kupitshila ku bimanyishilu kuvua nansha Mukalenga mupatula Bena Isalele ku bupika mu Egipitu, Udi mua kutupatula petu ku bupika bua bubi. Bua kujandula manyishilu ewu mu Ekesode 12:1–42, udi mua kuenzela tshifundu bu etshi:
|
Tshimanyinu |
Diumvuija didi dikumbana |
Mukenji wa Nzambi kundi |
|---|---|---|
Tshimanyinu Mbangilu ya ngondu (kanungu 2; Mukalenga wakelela Bena Isalele mukenji bua kuenzela tshikuma etshi bua mbangilu wa kabala matuku kabu). | Diumvuija didi dikumbana Etshi tshivua mbangilu mupia mupia bua Isalele. Bavua bikala “baledibua tshia kabidi.” | |
Tshimanyinu Muana wa Mukoku (tunungu 3–5). | Diumvuija didi dikumbana Tangila Yone 1:29; 6:54; 1 Petelo 1:19. | |
Tshimanyinu Mashi a muana wa mukoku ku tshikuatshidi tshia ku tshibi (tunungu 7, 13, 23). | Diumvuija didi dikumbana Tangila Mosiya 4:2; Buakabuluibua 12:11. | |
Tshimanyinu Bidia kabiyi luevene (tunungu 8, 15, 19–20). | Diumvuija didi dikumbana Luevene anyi dituntamana, tshidi mua kuikala tshimanyishilu tshia dinyanguka bualu tshidi tshisasa lukasa. Tangila Matayo 16:6–12; Yone 6:35. | |
Tshimanyinu Bisosa bia bululu (kanungu 8). | Diumvuija didi dikumbana Tshivulukilu tshia bululu bua bubi ne bua bupika. Tangila Ekesode 1:14; Mose 6:55. | |
Tshimanyinu Didia mu lukasa, kuluata bua kumbuka (kanungu 11). | Diumvuija didi dikumbana Tshimanyishilu tshia lukasa bua kumbuka ku bupika bua bubi. Tangila Genese 39:12; 2 Timote 2:22. | |
Tshimanyinu Munyangakaji (tunungu 13, 23). | Diumvuija didi dikumbana Tangila Dilongesha ne Bipungidi 89:18–21. | |
Tshimanyinu Bena Isalele bakadi badikadila (tunungu 29–32). | Diumvuija didi dikumbana Tangila 2 Nefi 2:26; Dilongesha ne Bipungidi 138:15–19, 31. | |
Tshinyi tshikuabu tshiwudi upeta mu malongesha ne bimanyishilu bia Pasaka wa Bena Yuda tshidi tshikuvuluija Yezu Kilisto ne Bupikudi buenda? Binyi bidi bimanyishilu ebi bikuleja pa mushindu wa kupeta mabenesha a Bupikudi buenda?
Luaku kudi Kilisto mu dileja bimanyishilu bidi bijadika Buenda. Mukalenga wakamba ne bintu bionsu bia kafukibua ne kuenjibua bua kufila bujadiki buanyi (Mose 6:63; tangila kabidi 2 Nefi 11:4). Mu Ekesode 12, bifuanyikijilu bu muana wa mukoku, mashi, diampa kadiyi luevene, bishima, ne disungila dionsu didi difunkuna Yezu Kilisto. Patudi tumvua mushindu udi bintu ebi bipetangana ne Mupandishi, bidi mua kutulongesha pa bukola buenda ne pa ngikadilu yenda (Teaching in the Savior’s Way, 7).
Bua Kumvuluka, kudi Walter Rane
Ekesode 12:14–17, 24–27; 13:1–16
Biakudia bia tshijila bidi bingambuluisha bua kuvuluka disungila dianyi kudi Yezu Kilisto.
Mupandishi wakelela Bena Isalele mukenji bua kunemekela Pasaka wa Bena Yuda tshidimu tshionsu bua kubambuluishi bua kumuvuluka ne uvua mubasungila, nansha muvua dibapatula diabu dishala tshivulukilu tshia ntanta. Pawudi ulonga malongesha enda mu Ekesode 12:14–17, 24–27; 13:1–16, ela meji pa tshiwudi wenza bua kuvuluka mabenesha a Nzambi kuudi. Mushindu kayi uwudi mua kulama tshivulukilu etshi “mu nkongu ya bantu yeba”? (tangila Ekesode 12:14, 26–27).
Mafuanangana kayi awudi umona pankatshi pa difesto dia Pasaka wa Bena Yuda ne biakudia bia tshijila? Ntshinyi tshiwudi wenza bua “kuvuluka diba dionsu” Yezu Kilisto? (Moloni 4:3; 5:2).
Udi mua kunana meji kabidi pa bintu bikuabu bidi Mukalenga musua bua uvuluka, mona, tshilejilu, Helamana 5:6–12; Moloni 10:3; Dilongesha ne Bipungidi 3:3–5, 10; 18:10; 52:40.
Tangila kabidi Kevin W. Pearson, “Are You Still Willing?,” Liahona, Ngondu wa Dikumi ne Umua 2022, 67–69; “Always Remember Him” (video), Tshisangi tshia Mikanda ya Lumu Luimpa; “In Memory of the Crucified,” Hymns, no. 190.
Always Remember Him
Bua bia bungi, tangila malu a ngondu ewu a Liahona ne Magazina a Bua Dikankamika dia Bansonga.
Ngenyi bua Kulongesha Bana
Ekesode 7–11
Mukalenga udi ne bukola ku mutu kua bintu bionsu.
-
Bipupu bidi biumvuija mu Ekesode 7–11 bidi bileja kudi Bena Egipitu ne Bena Isalele ne Mukalenga udi ne bukola bua bungi. Mukalenga neambuluisha bana beba mu moyo wabu mujima pikalabu ne ditabuja mu bukola Buenda. Bua kubambuluisha bua kulonga ku muyuki ewu, udi mua kupesha muana yonsu dibeji dikosolola mu bitupa 10, ne babikila bua kuzola bimfuanyi bia bipupu bidi biumvuija mu tunungu etu: Ekesode 7:17–18; 8:1–4; 8:16–17; 8:20–22; 9:1–6; 9:8–9; 9:22–23; 10:4–5; 10:21–22; 11:4–7 (tangila kabidi “The Plagues of Egypt” mu Old Testament Stories, 67–69). Balayi pamua Ekesode 7:5 ne 9:14 bua kumvuija kabingila kadi Mukalenga utumina bipupu.
2:3The Plagues of Egypt
-
Abanyanganayi ne bana beba mushindu uvua Mukalenga mukuleja “ne kakuena Nzambi mukuabu bu [Yeya] mu buloba bonso” (Ekesode 9:14). Balekela bumvuija mushindu kayi udibu bamanya ne Mukalenga udi ne bukola.
Ekesode 8:28–32; 9:7
Mukalenga udi mua kungambuluisha bua kuikala ne mutshima muteketa.
-
Bua kuambuluisha bana beba bua kumona tshidi tshiumvuija kuikala ne mutshima muteketa, bidi mua kusankisha bua kubaleja tshintu tshidi tshishila, bu mudi dibua, ne tshikuabu tshidi tshiteketa ne tshikoka, bu mudi dinyoka. Udi mua kuela mayi pa bintu ebi bua kumona mushindu udi mutshima muteketa wakidila dîyi dia Mukalenga. Pashisha nudi mua kubala pamua tunungu tukesa tudi tumvuija mushindu udi Palô wandamuna ku bipupu bivua bituma kudi Mukalenga (tangila Ekesode 8:28–32; 9:7). Tshinyi tshia bintu ebi tshidi tshileja mutshima anyi ngikadilu wa Palô? Kuikala ne mutshima muteketa kudi kumvuija tshinyi? (tangila Mosiya 3:19).
-
Wewa ne bana beba nudi mua kuenza mulongu wa bienzedi bidi bileja patudi ne mutshima mushila (tshilejilu, kuenzela miaku ya tshikisu anyi kubenga kuabanya). Mushindu kayi utudi mua kuleja Mukalenga ne tudi basua kuikala ne mutshima muteketa?
Ekesode 12:1–13
Biakudia bia tshijila bidi mua kungambuluisha bua kuvuluka Yezu.
-
Pasaka wa Bena Yuda wakalongesha Bena Isalele bua kuindila Mupandishi ne mulambu wenda buetu. Panudi nujandula Ekesode 12:1–13 pamua, ambuluisha bana beba bua kumona dilamakana pankatshi pa diumvuija dia Pasaka wa Bena Yuda ne Bupikudi bua Yezu Kilisto (tangila kabidi “The Passover” mu Old Testament Stories, 70–74). Tshilejilu, mushindu udi Yezu bu muana wa mukoku biumvuija mu verse 5?
2:54The Passover
-
Lelu, tudi tuangata biakudia bia tshijila, bua kuvuluka mulambu wa Yezu. Udi mua kuleja bana beba tshimfuanyi tshia biakudia bia tshijila ne kuakula pa mushindu udi mushînga ewu wambuluisha bua kuvuluka Yezu Kilisto. Udi mua kuambuluisha bana beba bua kupeta muaku “kuvuluka” mu masambila a biakudia bia tshijila (tangila Moloni 4–5). Anyi kuimba musambu munanga pa biakudia bia tshijila, ne kuambuluisha bana beba bua bateya ditalala didibu nadi padibu bela meji kudi Mupandishi. Mushindu kayi utudi mua kukeba ngumvuilu eyi patudi tuangata biakudia bia tshijila?
Bua bia bungi, tangila malu a ngondu ewu a Makazina a Mulunda.
Biakudia bia dilolo bia Pasaka, kudi Brian Call