Maʻunimā
Fakamatala Fakalahí: Ko hono Fili ha Tokotaha Faifakahinohinó


“Fakamatala Fakalahí: Ko hono Fili ha Tokotaha Faifakahinohinó,” Fakamoʻui fakafou ʻi he Fakamoʻuí: Ko e Fakahinohino Sitepu ʻe 12 ki he Polokalama Fakaakeake mei he Maʻunimaá (2023)

“Ko hono Fili ha Tokotaha Faifakahinohinó,” Ko e Fakahinohino Sitepu ʻe 12 ki he Polokalama Fakaakeake mei he Maʻunimaá

Ko hono Fili ha Tokotaha Faifakahinohinó

ʻE lava ke fakaleleiʻi hoʻo fakaakeaké ʻi hoʻo ngāue mo e tokotaha faifakahinohinó. ʻE lava ke poupouʻi koe ʻe ha taha faifakahinoihino ʻi hoʻo tupulakí mo hoʻo loto-fakapapau ke ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa, ngaahi tōʻonga fakafalala, pe ngaahi tōʻonga maʻunimā ʻokú ke fehangahangai mo iá. ʻI hoʻo fononga ki he fakaakeaké, ʻoku ʻikai ke ke tuenoa; ko e faifakahinohinó ko ha taha ia ʻoku “loto ke … fakafiemālieʻi ʻa kinautolu ʻoku ʻaonga ki ai ʻa e fakafiemālié, pea tuʻu ko e kau fakamoʻoni ʻo e ʻOtuá” (Mōsaia 18:9). Kātaki ʻo fakakaukau ke ngāue mo ha tokotaha faifakahinohino ʻi he vave taha ʻe lavá.

Ko e Hā ʻa e Tokotaha Faifakahinohino?

Ko e tokotaha faifakahinohinó ko ha taha ia kuó ne maʻu ha fakaakeake ʻi heʻene ngāueʻi e ngaahi sitepu ʻe 12. Mahalo ʻe mahino kiate kinautolu ha ngaahi faingataʻa pau fekauʻaki mo e fakaakeaké neongo ʻoku ʻikai ke ke ʻiloʻi kinautolu. ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e tokotaha faifakahinohinó ke hoko ko haʻo kaungāmeʻa lelei taha pe mataotao ʻi he moʻui lelei fakaeʻatamaí. Ka ko e fatongia ʻo e tokotaha faifakahinohinó ke tokoniʻi koe ke ke ngāueʻi ʻa e ngaahi sitepu ʻo e fakaakeaké.

Ko hono Kumi ha Tokotaha Faifakahinohinó

ʻI he Polokalama Fakaakeake ʻa e Siasí ki he Maʻunimaá, ʻoku ʻikai vahe atu kiate koe ha tokotaha faifakahinohino pau. Te ke lava ʻo fili ʻa e tokotaha faifakahinohinó ʻi ha founga ʻe feʻunga mo ho aʻusia fakafoʻituituí, ngaahi fiemaʻú, mo e ʻulungāngá. Ko e faifakahinohinó ko ha fili fakataha ia ʻa koe, ko e tokotaha faifakahinohinó, pea mo e ʻEikí.

Mahalo te ke ongoʻi faingataʻaʻia ʻi hono kumi ha taha faifakahinohino, ka ʻe lava ʻa e niʻihi kehé ʻo tokoniʻi koe. Ko e founga lelei taha ke maʻu ai ha tokotaha faifakahinohinó ko e ʻalu ki he ngaahi fakataha fakaakeaké. Ko kinautolu ʻoku ʻi ai honau ngaahi faingataʻaʻia tatau mo koé ʻoku nau faʻa malava ke manavaʻofa lahi ange ki hoʻo faingataʻaʻiá. ʻE lava ke tokoni ʻa e ngaahi fakakaukau ko ʻení ʻi hono fili ha tokotaha faifakahinohino ʻoku feʻungá:

  1. Fekumi ki ha tataki fakalaumālie mei he Tamai Hēvaní ʻi he lotu mo e ʻaukai pe ko hai ʻe lava ʻo hoko ko ho faifakahinohinó.

  2. Fakakaukau ke fili ha taha kuó ne fakaʻaongaʻi ha taimi lahi ʻi he fakaakeaké pea kuó ne ngāueʻi kotoa ʻa e ngaahi sitepu ʻe 12.

  3. Fakafanongo ki hono vahevahe ʻe he kakaí ʻenau ngaahi aʻusia ʻi he fakaakeaké mo fakakaukauʻi pe ko hai te ke lava ʻo fakafehokotaki mo iá.

  4. ʻE lava ke fakafeʻiloaki koe ʻe he kau taki ʻo e kulupú mo e kau tokoní ki he kau kanititeiti taau mo loto-vēkeveké.

  5. Kole ki ha taha ʻokú ke ongoʻi ʻoku feʻunga.

  6. ʻOku totonu ke ke fili ha tokotaha faifakahinohino ʻokú mo tuʻunga tangata pe fefine tataú (tukukehe kapau ʻokú ke kāinga mo e tokotaha faifakahinohinó).

  7. ʻI hoʻo kamata ʻi he hala ki he liliú, mahalo te ke tuʻu laveangofua fakaesino, fakaeloto, mo fakalaumālie. Tokanga ke ʻoua naʻá ke fakatupulaki ha vā fetuʻutaki ʻokú ke moʻui fakafalala ai ki he tokotaha faifakahinohinó.

  8. Te ke lava maʻu pē ʻo kole ki ha taha ke hoko ko ha faifakahinohino fakataimi. Te ke lava ʻo fetongi hoʻo tokotaha faifakahinohinó ʻi ha faʻahinga taimi pē.

Ko e hoko ko ha tokotaha faifakahinohino leleí

Ko e hoko ko ia ko ha tokotaha faifakahinohinó ko ha ngāue tokoni maʻongoʻonga ia ʻi hoʻo vahevahe hoʻo aʻusiá, tuí, mo e ʻamanaki lelei kuó ke maʻu ʻi hono ngāueʻi ʻa e ngaahi sitepu ʻe 12 ʻo e fakaakeaké mo e fakamoʻui ʻo fakafou ʻi he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. ʻOku fai ʻe he kau faifakahinohinó ha ngaahi fehuʻi fakatupu fakakaukau, fakahinohinoʻi kita ki he ngaahi maʻuʻanga tokoní, vahevahe ha tokoni ʻaonga ki he founga ke ngāueʻi ai e ngaahi sitepú, pea poupouʻi ʻa kinautolu ʻoku nau fakahinohinoʻí ke nau kau atu ki he ngaahi fakataha fakaakeaké. ʻOku mahino ki he tokotaha ʻokú ne fai ʻa e fakahinohinó ʻe lava ke fakahoko ʻe he niʻihi kehé ha fatongia ʻi he fakaakeake ʻa ha taha pea he ʻikai ke nau ʻita kapau ʻe kumi tokoni ʻa kinautolu ʻoku nau fakahinohinoʻí mei he niʻihi kehé pe fili ke liliu ʻenau kau faifakahinohinó. ʻOku ʻoatu ʻi lalo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ke hoko ai ko ha tokotaha faifakahinohino leleí:

  1. Fakamuʻomuʻa ʻa e ʻOtuá ʻi ha toe meʻa. Manatuʻi maʻu pē ʻa e ʻOtuá mo tokoniʻi ʻa kinautolu ʻokú ke fakahinohinoʻí ke nau falala kiate Ia. Tokanga ke ʻoua naʻá ke tuku ke fuʻu fakafalala atu kiate koe ʻa kinautolu ʻokú ke fakahinohinoʻí. Ko ho fatongia ko e faifakahinohinó ke poupouʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau tafoki ki he Tamai Hēvaní pea mo e Fakamoʻuí ke maʻu ha fakahinohino mo ha mālohi. Ko ho fatongiá ke vahevahe hoʻo ngaahi aʻusia ʻo e tuí mo e ʻamanaki leleí ke tokoniʻi ʻa e tokotaha ʻokú ke poupouʻí ke ne ongoʻi ʻoku ʻofaʻi mo poupouʻi ia ʻe he ʻOtuá.

  2. Hoko ko ha taha ʻoku kau longomoʻui ki he polokalama fakaakeaké. ʻOku fiemaʻu ke fakaakeake ʻa e tokotaha faifakahinohinó ʻi ha taimi lahi kimuʻa peá ne toki faleʻi ha taha (meimei māhina ʻe 12 pe lōloa ange) pea kau longomoʻui atu ʻi hono fakaʻaongaʻi mo ako ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakaakeaké. Mahalo te ke ongoʻi ʻoku toe fakalahi atu hoʻo ongoʻi mafasiá ʻi hoʻo feinga fakaakeaké, ʻi he taimi ʻokú ke kamata ai ke fakahinohinoʻi ha taha kehé. Tokanga ke ʻoua naʻá ke taʻofi hoʻo fakaakeaké ʻaki haʻo hoko ko ha faifakahinohino ki ha taha kehe. ʻOku toutou fakahoko ʻe he tokotaha faifakahinohinó ʻa hono tokangaʻi pē iá pea kole ha tokoni pe poupou ʻi he taimi ʻoku fiemaʻu aí.

  3. Loto-fakatōkilalo. ʻI hoʻo hoko ko e tokotaha faifakahinohinó, ko ho fatongiá ke fakaʻaongaʻi ho ngaahi mālohingá ke fai ha poupou mo ha fakahinohino.

  4. Fakaʻapaʻapaʻi ʻa e tauʻatāina ke fili ʻa e niʻihi kehé pea faʻa kātaki. ʻOku maʻu ʻa e faifakahinohino leleí “ʻi he feifeingaʻi ʻi he faʻa kātaki fuoloa, ʻi he angavaivai mo e angamalū pea mo e ʻofa taʻe-mālualoi; ʻi he angaʻofa, mo e ʻilo haohaoa” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–42). Fakaʻehiʻehi mei he feinga ke fakaleleiʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi ha faʻahinga founga pē. Tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau fakakaukau ki he ngaahi tefitoʻi moʻoní mo e ngaahi founga ngāué pea poupouʻi kinautolu ʻi heʻenau fai ʻenau ngaahi filí. Fakaʻapaʻapaʻi ʻenau tauʻatāina ke filí pea ʻamanaki ʻe tokoniʻi kinautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻenau tafoki kiate Iá. Mahalo ʻoku teʻeki mateuteu ʻa e tokotaha ʻokú ke tokoniʻí, ke laka ki muʻa. ʻE lava ke ne toutou fakahoko ʻa e ngaahi tōʻonga ʻoku ʻikai leleí pe fakatuotuai ke tali ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi tōʻonga ʻo e liliu fakamātoató. Kuo pau ke faʻa kātakiʻi ʻa e tokotaha faifakahinohinó ki he niʻihi kehé ʻi heʻenau fononga ki he fakaakeaké.

  5. Tokoni taʻesioktá. ʻOku fiemaʻu ʻe he ngāue tokoni taʻesiokitá ʻa e foaki ʻo ʻikai ʻamanaki ke maʻu mai ha meʻa mei aí. ʻOku totonu ke maʻu ʻe he tokotaha faifakahinohinó ha ivi lahi ke mahino mo loto-fiemālie ke tuku līʻoa e taimí mo e ngāué kiate kinautolu ʻoku nau fakahinohinoʻí. Fakaʻehiʻehi mei he fekumi ki he fakahīkihikiʻí, tanganeʻiá, mateakí, pe ngaahi pale fakaeloto kehe meiate kinautolu ʻokú ke fakahinohinoʻí.

  6. Fakaʻapaʻapaʻi hoʻo ngaahi tukupā fakatāutahá. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻa e hoko ko ha tokotaha faifakahinohinó ke maʻu taʻe fakangatangata ai ʻe kinautolu ʻokú ke fakahinohinó ʻa ho taimí mo e maʻuʻanga tokoní. Te ke lava ʻo tā ha sīpinga ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi fakangatangata leleí ʻaki hono tauhi hoʻo ngaahi tukupā kehé, kau ai ho fāmilí, ko e Siasí, ko hoʻo ngāue maʻuʻanga moʻuí, mo ho taimi fakatāutahá. Manatuʻi ʻa e akonaki ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ʻi he Mōsaia 4:27: “Pea tokanga ke fai ʻa e ngaahi meʻá ni kotoa pē ʻi he fakapotopoto mo e maau; he ʻoku ʻikai fiemaʻu ke lele ʻa e tangatá ʻo vave ange ʻi he mālohi ʻokú ne maʻú.”

  7. Faʻa lotu. Ko e taimi kotoa pē ʻokú ke fili ai ke fakahinohinoʻi ha taha, fekumi ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí ke ke ʻiloʻi pe ko e fē ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni pe founga ngāue ʻe ʻaonga taha ki he ngaahi fiemaʻu lolotonga ʻa e fakafoʻituituí. Faʻa lotu ʻi hoʻo fakakaukauʻi ha ngaahi founga ke tokoni aí, pea feinga maʻu pē ke tataki koe ʻe he Laumālié.

  8. Fakamoʻoni ki he moʻoní. Mahalo te ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke vahevahe ha ngaahi aʻusia ke ʻilo ai ʻe he niʻihi kehé ʻokú ke ongoʻi tatau mo kinautolu. Te ke lava foki ʻo fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí mo Hono mālohi faifakamoʻuí. ʻOku matuʻaki mahuʻinga ʻa e moʻoni ko ia ko e ʻOtuá ko ha ʻOtua ʻo e ngaahi maná (vakai, Molonai 7:29). Mahalo ʻe hoko hono vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki Heʻene ʻaloʻofá mo ʻEne manavaʻofá ko e taha ia ʻo e ngaahi tokoni mahuʻinga taha te ke lava ʻo faí.

  9. Tauhi ʻa e ngaahi fefalala‘akí. ʻI hoʻo hoko ko e tokotaha faifakahinohinó, ʻokú ke maʻu ai ha fatongia ke maluʻi ʻa e totonu fakafoʻituitui ʻa e niʻihi kehé. Ko e maluʻí mo e ʻikai fakahāhāholó ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ia ki hono fakamālohia hoʻo malava ke fakahinohinoʻi mo tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé.