2019
Mijen eo Ekabwilōn̄lōn̄ an Rikanaan Josep Smith
Jānwōde 2019


Mijen eo Ekabwilōn̄lōn̄ an Rikanaan Josep Smith

Jān juon ennaan, “Josep Smith: Juon Rikanaan im juon Armej,” kar kwaļo̧ke ilo Kweilo̧k eo an Ritōl an Mijen ilo Juun 25, 2018.

Josep Smith eaar kadedeļo̧k eļapļo̧k jān jabdewōt armej in kanniōk emaron̄ in kar kadedeļo̧k ilo juon iien ekanooj in kadu. Juon wot kōmeļeļe eo emaron̄ in kar ej jipan̄ jān lan̄.

Pija
Painting of Joseph Smith

Joseph Smith, jān William Whitaker

Iaar kālet n̄an ekōnono kōn Josep Smith, juon Rikanaan im juon armej. Ilo ekōnono kōn e, ij kōjatdikdik inaaj lewaj jipan̄ n̄an meļeļe eo ami kōn tōprak ko rejej uwaer im kabwilōn̄lōn̄ kōn rikanaan eo jino in an tōre in iien bōk eddo in.

Kōtaan eo kōn jeļāļo̧kjeņ eo im naan in kam̧ool eo kōn Josep Smith n̄an jerbal in mijenede ej aorōk. Jej aolep jeļā bwe jet rūkkatak ro rej bōk katak ko im̧aan tata an gospel eo bōtaab jab maron̄ bōk m̧ool eo bwe juon 14-iiō dettan kar loļo̧k jān Jemen im Nejin im bwe eaar ukōt Bok in Mormon eo im erom rikanaan eo jej jeļā e eaar erom. Armej ro me epen ippāer kōn Rikanaan Josep Smith aikuj in katak jān katakin in an Būreejtōn Russell M. Nelson:

“Mijen eo an Josep ilo mour in kar m̧okta jān laļ. Kōļmenļo̧kjeņ eo an epeļļo̧k im kāāl ekar peļļo̧k n̄an naan in kōmeļeļe eo an Irooj. Bōtaab, jān jon̄ak ko an laļ, Josep eaar ļap wōt dike. Im jerbal eo an n̄an erom Rikanaan an tōre in iien bōk eddo in eaar āinwōt ekanooj pen. Waanjon̄ak in ej kwaļo̧k juon pedped in katak me emakijkij an m̧ool kōn ekōjkan an Irooj jerbal: Ej kōjerbal men eo jab kōņaan n̄an kadedeļo̧k eo epen kōm̧m̧ane!”1

Ekanooj in aorōk bwe mijenede ro ad en wōr aer juon naan in kam̧ool kōn ekwojarjar in kūr eo im jerbal eo ekabwilōn̄lōn̄ an Rikanaan Josep Smith.

N̄a ij juon 65-iiō dettan rijikuuļ kōn mour eo an Josep Smith. Iaar ļotak ilo 1932 eo, ke Kabun̄ in eaar ļapļo̧k jidik jān 100 iiō dettan. Ij tōmak ij juon armej in Armej ro Rekowjarjar ilo Raan-ko Āliktata etiljek an epepen in kein karuo. Jaar jab ioon Josep Smith, bōtaab jej en̄jake jej jeļā kajien, im jej iakwe e kōn ta eo eaar kwaļo̧k im katakin. Jej rikam̧ool ro kōn m̧ool eo an kanaan in kōkadede em “milien renaaj jeļā ‘Būratōr Josep.’”2

I. Josep Smith, Rikanan eo

Jej aolep jeļā Josep Smith āinwōt rikanaan eo kein kajuon an tōre in iien bōk eddo in, kein jerbal eo an Irooj ilo Kōjepļaaktok eo an Irooj. Bōtaab ta eo Irooj eaar kōjepļaaktok kōn rikanaan in? Ejjab aolep Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata (im ro rejjab membōr) rej kile dam̧oļo̧k ko rejipan̄ im eļļap Irooj eaar im̧we Rikanaan Josep n̄an kōm̧m̧ani n̄an katak an Rikirijin. En̄in ej juon laajrak ekadu:

  • Lukkuun piktok eo an Jemen, Nejin, im Jetōb Kwojarjar.

  • Kōtaan in jerbal ko an rein jilu uwaan Doulul in Anij eo im kadkad eo Aer n̄an armej ro ilo mour in.

  • Lukkuun in piktok eo an Wōtlo̧k eo an armej.

  • Wūnleplep eo an mour in ilo kajeeded karōk eo an Jemen n̄an ajri ro Nejin n̄an bōk mejān kajjik indeeo eo aer.

  • Jerbal eo an Pinmuur eo an Jisōs Kraist ilo kanooj lale mour jab wabanban im letok iien em̧m̧an n̄an mour indeeo.

  • Jerbal eo an m̧are ilo laļ in im indeeo ilo karōk eo an Jemen.

  • Jerbal eo eaorōk an priesthood eo im kain̄i ko ilo karōk eo an Jemen.

  • Jerbal eo eaorōk an tampeļ ko im kain̄i ko ilo etan bar juon ilo karōk eo an Jemen.

  • Jeļāļo̧kjeņ eo bwe Anij ej kōņaan n̄an lo̧mo̧o̧ren aolep ajri ro Nejin im bwe aolep armej ro me raar mour ioon laļ in—mekarta eļan̄n̄e kar jeļā ak jaje kōn Jisōs Kraist—ej maron̄ in bōk lan̄ eo eutiej tata ālkin mour in.

  • Kadkad eo an unin m̧ool ko jilu kōn armej in laļ in: science, jeje ko rekwojarjar, im wōnm̧aanļo̧k wōt in revelesōn.

Pija
images of the plan of salvation

Leaving Eden, Savior, im Between Heaven and Earth, jān Annie Henrie Nader

Jabdewōt eo ej ekkatak jekdo̧o̧n juon m̧ōttan edik kōn laajrak in—men̄e ritōmmak ak jab ritōmmak—aikuj kile bwe Josep Smith ej jutak ilo unjen juon kōkaļļe ealikkar im kāāl im ļōmņak ko kōn kabun̄ rekāāl im aorōk. Ilo ad riit ilo Preach My Gospel eo, tarlep eo an gospel eo kar kōjepļaaktok n̄an laļ in kōn Josep Smith.3

Emaron̄ in wōr am̧ kakememej ko me laajrak eo aō ejjab kanooj kōnono kōn an Josep bōk m̧aantak Bok in Momron eo, juon bar bok in jeje ko rekwojarjar me ej, aaet, unjen elōn̄ wōt iaan ļōmņak ko rekāāl kōn kabun̄. Bok jab in ej aikuj in bōk juon kile eo ejeno̧lo̧k. Taitōļ eo an ej kean̄ kōn jerbal eo an eaorōk tata: “Bar juon Kallim̧ur kōn Jisōs Kraist.” Bōtaab eļapļo̧k jān jerbal eo an im̧aan tata, ebar lōn̄. Ijin ej ta eo juon iaan rimāletlet ebun̄bun̄ ilo jeje bok eaar ba kōn bok eo:

“Bok in Mormon ej letok juon jibadbad ekāal n̄an Amedka: erom juon jikin kōn jim̧we ijello̧kin juon jukjuk in pād an anemkwoj. Ņae ļapļo̧k in m̧wie im kalijōkļo̧k, Bok in Mormon eo ej jojomar kōn jerbal eo an rijeram̧ōl. … Ņae kien republican, ej letok kakien jim̧we jān riekajet ro im kiin̄ ro ium̧win kakien an Anij. Ņae Baibōļ ej bok eo de eo emālim im kabun̄ ejjab kabwilōn̄lōn̄, Bok in Mormon eo ej jutak kōn wōnm̧aanļo̧k wōt in revelesōn, kabwilōn̄lōn̄ ko, im revelesōn n̄an aolep laļ ko. Ņae pere, ej kōkōm̧anm̧anļo̧k tōmak; ņae kien aolep lal, juon Israel elap. Ej lo jorrāān eļļap n̄an laļ eo eļan̄e iakwe m̧wiie ko, jum̧ae revelesōn, im ajeeded in Riaelōn̄ ko rej anjo̧ ioon jim̧we, revelesōn, im Israel.”4

Eo aorōkļo̧k ej ta eo ejjab to Būreejtōn Nelson eaar ba kōn Bok in Mormon eo: e “ej kein jerbal eo me kallim̧ur eo kōn kobatok eo an Israel enaaj dedeļo̧k.”5

Ilo ad riit ilo Preach My Gospel eo, Rikanaan Josep Smith eaar ba bwe Bok in Mormon eo ej “dekā in jabōn em̧ n̄an tōmak in ad.”6

Elōn̄ wōt ro-rejjab Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata rejjab jeļā kōn jipan̄ eo eļap an Josep Smith n̄an ļōmņak an kabun̄. Ilo juon ekkatak eo ilo laļ ko, pollster eo Gary Lawrence eaar lo bwe enan̄in jimettan in armej ro eaar ekkatak ippān Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata raar ajimakeke im eņņojak im ewōr aer “tōmak ko rekōjak.”7 Ke ekar kajjitōk ippān ro eaar intōrpiu er, “Ta jibadbad eo eļap tata an Mormon ro?” juon wōt ilo jiljilimjuon emaron̄ kar kōmeļeļeik jabdewōt epaakeļo̧k n̄an ļōmņak eo an jepļaaktok eo ak bar ejaake tōmak eo jino in tata an Rikirijin. Ejja āinļo̧k wōt, ke bar juon national jerbe kar kajjitōk ippān ro uwaak n̄an kōmeļeļeik im̧we eo aer kōn tōmak in ad, ejjeļo̧k juon armej eaar kwaļo̧k juon ļōmņak kōn kabun̄ eo jino in tata ak jepļaaktok eo an Rikirijin.8

Ekkatak kein rej kakeememej kōj bwe jen jab kōm̧m̧an bwe mijenede ro ad ren bōk ekanooj ļap jeļā kōn tōmak in ad. Ro rej katakin er remaron̄ kar ron̄ naan eo Mormon, bōtaab mijenede ro rejjab aikuj ļōmņak bwe elōn̄ wōt ewōr ippāer jekdo̧o̧n meļeļe eo eļem waan tata kōn pedped in katak ko im̧aan tata an tōmak in ad.

II. Josep Smith, Em̧m̧aan eo

Erkein jet iaan ļōmņak ko aō make kōn mour eo ejej uwaan an Josep Smith.9 Josep Smith eo iaar ioone ilo etale ko aō make, eļap tata ilo Illinois, USA, eaar juon em̧m̧aan in kemaan—dik, tiriam̧o kake, peran, im kar kanooj iakwe im pidodo kepaake jān armej ro an me kar emakijkij aer kūri “Brother Josep.” Em̧m̧an eo an ilo jodikdik eaar kaajeded jerbal in kwaļo̧k in rikanaan eo an. Eaar 14 iiō dettan ilo iien eo an Visōn eo Kein Kajuon, 21 ke eaar bōk piliej kooļ ko, im 23 ke eaar kadedeļo̧k ukook eo an Bok in Mormon eo (ilo eietļo̧k jān 60 raan jerbal ko).

Elōn̄ļo̧k jān jimettan in revelesōn ko ilo Katak im Bujen ko ad raar litok kōn rikanaan in ke eaar 25 iiō dettan ak dikļo̧k. Eaar 26 ke Būreejtōnji eo Kein Kajuon eaar ejaak im ekar 33 ke eaar ko jān kalbuuj ilo Missouri im bar jino tōl Armej ro Rekwojarjar. Eaar 38 im jimettan dettan ke kar kameje.

Ilo tōre in mour eo an ekadu, Josep Smith eaar kwaļo̧k eļapļo̧k jān kaen̄taanan ko an ilo mour in. Ke eaar enan̄in jiljiljimjuon an iiō, eaar en̄taan kōn juon metak eo ekanooj in ļap jān kar m̧wijm̧wij in ne eo an. Kōnke kōn jeram̧ōl eo an baam̧le eo an, eaar jabwe an jikuuļ im ke eaar juon jodikdik kar kipele n̄an jerbal awa ko raittok n̄an jipan̄ bōktok m̧ōn̄ā n̄an ioon tebōļ eo an baam̧le eo. Kar lukwo̧rko̧re ilo elōn̄ iien ko. Ilo lukōn an kajieon̄ kakūrm̧ool eddo ko rejej uwaer kōn kūr eo an ekwojarjar, eaar aikuj in jerbal āinwōt juon rikallib ak ruwia kake n̄an kake mour n̄an baam̧le eo an. Eaar kōm̧m̧ane men kein ilo an ejjeļo̧k an kar menin letok ilo jetōb me eaar rie e ilo kūr in rikanaan eo an. Irooj eaar jiron̄ e bwe “ilo jerbal ko an kanniōk eban wōr am kajoor, bwe ejjab kūr eo am in” (Katak im Bujen ko 24:9).

Ilo men ko raorōk ilo jetōb, Josep Smith eaar ejjeļo̧k ro raar waanjon̄ak n̄an e n̄an an maron̄ kar katak ekōjkan erom juon rikanaan im juon ritōl. Eaar aikuj in pedped ioon rijerbal ro m̧ōttan ejjeļo̧k aer iminene. E im er raar kakkōt im kar katak jān doon. Josep eaar kanooj ļap im m̧ōkaj ilo bōk jeļāļo̧kjeņ eo im kekemo̧o̧j eo an. Ilo jekjek in an jab kajjitōk menin letok ko ejej uwaer. Āinwōt ad ba ilo tōre in, eaar “juon eo em̧ōkaj an ekkatak.” Eaar ba kar katakin e jān rikwoj meļan in lan̄ ro im jān revelesōn ko jet jān Anij, im ij tōmak e.

Juon iaan kōttōpar ko an make ej kein kam̧ool jān iakwe im m̧ool eo an armej ro rekabwilōn̄lōn̄ me raar ļoor e. Ke Josep eaar idajon̄jon̄e ro raar ļoor e n̄an anjo̧ ioon jab wenōk ko aer ilo mour in, eaar jab lelōn̄ļo̧k e make ilōn̄ier, im raar iakwe e kōn menin. Ilo juon kwaļo̧k an Josep eaar kwaļo̧k ejjab aitokļo̧k jān juon allōn̄ m̧okta jān aer kar kameje, eaar kean̄, “Ijjan̄in kar jiron̄ kom̧ iaar weppān; bōtaab ejjeļo̧k bōd ilo revelesōn ko me iaar katakin.”10 Josep Smith ekar wōr juon an “jeļā kōn itok wōt in lem̧ōņōņō eo aō” (Josep Smith—Bwebwenato 1:28) me eaar kōm̧m̧an bwe en enan̄in aolep ro ren jeļā kar kajien. Juon eo m̧ōttan ekar ba, “Iakwe eo an armej ro rekwojarjar n̄an e eaar pen kōmeļeļeik.”11 M̧ōttā eo an ro m̧ōttan eaar juon laudin̄din̄ n̄an Josep, eo eaar lo kalōk jarin armej ro im kalōk jukjukin pād āinwōt jibadbad ko reļļap an gospel eo.

Pija
Painting of Joseph Smith

Joseph Smith, jān William Whitaker

Iaar juon iien lale: “Aolepān mour eo an, Josep Smith eaar mour ilo kōtaan men eo jeļā im jab jeļā kake, ijo em̧m̧aan ro rekōn kalbūn nana in kajoor eo aer ņae peļaak in im jet iien ņae doon. Eaar juon em̧m̧aan eineea, kajoor im wāmourur in anbwin. Eaar laudin̄din̄ ilo jie ilo ikkure ko, ekoba ekkanōk aļaļ ko—juon idajon̄jon̄ in kajoor in ānbwin eo an (lale History of the Church, 5:302). Ļo̧o̧k ko ad repād ie elōn̄ ememļo̧kjeņ ko kōn an eotaak ippān ro m̧ōttan im ro ejeļā kajier. Ilo juon Jabōt, e im Brigham Young raar kwaļo̧k n̄an Armej ro Rekwojarjar ilo Ramus, Illinois, enan̄in juon raan likio in etal jān Nauvoo. Ilo M̧ande eo, m̧okta jān em̧m̧akūt jān Ramus, Josep eaar idajon̄jon̄e maron̄ in eootak eo an ņae juon em̧m̧aan eo kar kōmeļeļeik āinwōt ‘lakijon̄jon̄ in Ramus’ (lale Joseph Smith Journal, 13 March 1843, kar ļo̧o̧ke jān Willard Richards, Joseph Smith Collection, LDS Church Archives). Josep eaar patōk ļeo. Ij laudin̄din̄ jikejuuļ ko ad kiiō an kweilo̧k eo eļap ejjab leļo̧k iien eo em̧m̧an n̄an membōr ro ijo jokwe ie n̄an idajon̄jon̄e ritōl ro reutiej an kabun̄ ilo jekjek in.”12

Jet em̧m̧aan ro kar jibadōk er elōn̄ļo̧k kakkure ko ilo mijen ko aer ak ememļo̧kjeņ eo aer ijello̧kin Josep Smth. Iaar etale jet iaan eddo kein jān ekkatak eo aō make ilo ļo̧o̧k ko jino in tata ilo Illinois, ijo Josep eaar jokwe ie ilo iiō ko ļalem āliktata in an kar mour. Ilo baj juon eddo eaar waļo̧k ke Josep Smith, ke ekar mayor, im Nauvoo City Council eo eaar bōbrae an Nauvoo Expositor, juon nuujpeba ej jum̧ae. Bōbrae in eaar pedped ioon kakkure ko ņae Kabun̄ in im kar tōl kajjuļo̧k n̄an mej eo an Josep.

Rilale bwebwenato ro an Armej ro Rekwojarjar im̧aan tata, ekoba eaar errā bwe jerbal in eaar jum̧ae kien. Mekarta, ke iaar ekkatak kōn jerbal in āinwōt juon law professor edik, iaar bwilōn̄ n̄an lo juon pedped in kakien n̄an jerbal in lo kakien eo an Illinois in 1844 eo. Eaar lōn̄ bōbrae ko kōn nuujpeba ko ilo kōtaan eo ilo tōre eo m̧okta jān Civil War eo. Kallim̧ur eo kōn anemkwoj an jikin kōm̧m̧an nuuj ilo Kien eo an U.S. eaar jab alikkar an kwaļo̧k n̄an m̧akūtkūt ko an kien ko an city im state m̧ae 1931 eo, innām jān wōt U.S. Supreme Court eo ļalem-n̄an-emen jekjek ko ilo oktak ko an kien kar būki ilo 1868 eo.13 Juon aikuj ekajet jerbal ko an Josep Smith pedped ioon kakien ko im jekjek ko an tōre eo an, ejjab eo ad.

Āinwōt juon rijikuuļ ilo University an Chicago, rilale bwebwenato eo Marvin S. Hill im n̄a kar itok limo kōn m̧ool eo kar jab jeļā kake me ļalem em̧m̧aan ro raar ilo̧k n̄an ekajet ilo Illinois kōn mej eo an Josep Smith. Ilo ium̧win 10 iiō ko jaar etale ļaibrāre ko im ļo̧o̧k ko aolep laļ eo n̄an kappukōt jabdewōt m̧ōttan meļeļe ko kōn ekajet eo ilo 1845 eo im ro raar bōk kūnaer ie. Bok ko ad raar etale naan ko im jerbal ko an armej in Illinois ro me raar jeļā kajien Josep Smith kōn er make—jet raar iakwe e im likūt ilo kauwōtata mour ko aer kōn e, im ro jet me raar matōrtōre im ļōmņak in m̧ane. Ejjeļo̧k ilo elolo ko ad ilo ļo̧o̧k ko an jikin ekajet eo m̧oktata ak ilo naan in kam̧ool ilo ien ekajet ko aitok kitieer kar kwaļo̧k jabdewōt me ej kwaļo̧k jab kautiej em̧m̧aan eo me kar m̧ane.14

Maron̄ eo n̄an tōpar ļo̧o̧k ko an jikin ekajet eo an Illinois ekar bōkļo̧k n̄an bar juon men kar jab loe im̧aanļo̧k kōn m̧akūtkūt in pejnej ko an Josep Smith. Joseph I. Bentley, kar juon rijikuuļ in law ilo Chicago, im n̄a kar lo elōn̄ ļo̧o̧k ko kōn m̧akūtkūt in pejnej ko an Josep Smith. Kōmro kar jim̧or je juon bwebwenato in 1976 eo an Brigham Young University Law Review eo kōn unin kōnono in.15 Ilo 1840 ko ālkin juon tōre in laļ eo kōn inepata im jab jeraam̧m̧an ikkijien jāān. Jekjek ko an menin jeraam̧m̧an ko ilo state ko āinwōt Illinois raar jorrāān. N̄an waanjon̄ak, rijeje bok ro kōn mour an Abraham Lincoln kar kōmeļeļeik kōn kajookok ikkijien jāān ko an ilo tōre in, ke pejnej kar pād ilo kauwōtata, elōn̄ eddo ko raar pād ilo jab kōm̧m̧an kōļļā ko, im liakeļo̧k ilo jikin ekajet raar emakijkij.16

Rikejdāt ro an Josep Smith raar ņa ruwōn kōn ko̧o̧t ilo elōn̄ m̧weiuk ko kar būkto būktak, elōn̄ wōt kar kōm̧m̧an ilo etan Kabun̄ in. Juon kōro̧ro in jerbal ko an jikin ekajet eo me raar wōnm̧aanļo̧k wōt n̄an enan̄in n̄oul iiō ko raar etale liakeļo̧k kein ilo lukkuun in tipdik in. Āliktata, ilo 1852 eo, eto ālkin an Armej ro Rekwojarjar kar diwōjļo̧k jān Illinois (kōn menin eaar ejjab jekpen ikkijien kien ak ro jet rekar kōm̧m̧an n̄an jabdewōt jouj n̄an Armej ro Rekwojarjar ak ritōl ro aer), juon riekajet an federal eaar kōjem̧ļo̧k iien ron̄jake in kōn juon jem̧ļo̧k me kar lo ejjeļo̧k ko̧o̧t ak bōd ko jet jān Josep Smith.17

Scholar ro remeļeļe kōn abūņōņō ko an armej ilo tōre in kar je menin kōn iien kāāmpein eo an Josep Smith n̄an U.S. būreejtōnji eo.

“Ilo an maron̄ in jab lōn̄ an iien ko n̄an bōk tūbiio ilo iien ekālel eo ilo 1844 eo, eaar lo̧ļe ilo an ettōr āinwōt rijibadōk an eo ejjab uwaan bar juon kumi in kien eo eaar lukuun in m̧ool kōn rejan̄ n̄an bar kōm̧m̧ani kakien ko ilo United States. Eaar kōjatdikdik im jerbal n̄an kōkōm̧anm̧anļo̧k an jabdewōt kwaļo̧k ļōmņak kōn unin kōnono ko raorōk ekoba pād ilo kōm̧akoko, anemkwoj in kabun̄, rikalbuuj ro, im bwidej ko an armej. E im Robert F. Kennedy raar riamedka ro wōt ruo kar m̧an er ilo aer kar rijibadōk ro n̄an opiij eo an būreejtōn an United States.”18

Paotok eo an Josep Smith eaar ilo m̧ool em̧m̧an tata kalbuuji jān em̧m̧aan ro me raar jeļā tata kajien im kar jutak epaak tata n̄an e ilo tōl an Kabun̄ in. Raar kautieje im kar rejtake āinwōt juon rikanaan. “Eo jein Hyrum eaar kālet n̄an mej iturin. John Taylor, kar barāinwōt pād ippān ke kar m̧ane, eaar ba: “Ij kam̧ool im̧aan Anij, enjeļ ro, im armej ro, bwe e eaar juon armej em̧m̧an, utiej, erreo … —bwe paotok eo an ilo mour eo an make im ilo lo̧bwilej eaar ejjeļo̧k ruwōn—im bwe eaar mour im mej āinwōt juon armej in Anij’ (The Gospel Kingdom [1987], 355; lale barāinwōt K&B 135:3). Brigham Young eaar kean̄: “Ijjab ļōmņak kōn juon armej ej mour ioon laļ in me eaar jeļā kajien [Josep Smith] em̧m̧anļo̧k jān kar n̄a; im ij peran n̄an ba bwe, ijello̧kin wōt Jisōs Kraist, ejjeļo̧k juon armej em̧m̧an tata eaar mour ak ej mour ioon laļ in’ [“Remarks,” Deseret News, Aug. 27, 1862, 65].”19

III. Josep Smith im Kien eo

Āinwōt juon kein kam̧ool jān waanjon̄ak ko ededeļo̧k kar aō kwaļo̧ki, itok limo eo aō eiatok kitien ilo bwebwenato in kakien ekoba juon itok limo eo enejo̧lo̧k ilo jerbal ko an Josep Smith ippān legal system eo an Riamedka ilo tōre eo an. Rilale bwebwenato ro emakijkij aer ba bwe Josep Smith eaar juon kumi eo elōn̄ļo̧k jān enan̄in 40 jerbal in kakien ko. Rainin, kōn jeraam̧m̧an eo jān jerbal eo kadedeļo̧k kōn The Joseph Smith Papers, jej jeļā bwe oran eo eļapļo̧k jān 220. Jerbal kein kōn kien raar ijjino “jān abūņōņō ko ikkijen collection eļam waan n̄an [liakeļo̧k ko] rekapokpok ekoba pedped ko kōn kien n̄an kōkōm̧anm̧anļo̧k. … Josep eaar bōk elōn̄ attorney ro n̄an … bōktok im jutak ņae [kain] jerbal rot kein … jim̧or jekjek ko an ilo civil im criminal.”20

Pedped ioon obrak in jeļāļo̧kjeņ eo ekabwilōn̄lōn̄ ewōr ad kōn mour eo an Rikanaan eo, juon scholar in Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata Jeffrey N. Walker eaar je: “Kōn jab kariabe, Josep Smith kar epaake, niknik, im jab m̧ūjkōk ilo bōk kuņaan ilo legal system eo an Riamedka. N̄an kajejtokjān m̧akūtkūt kein raorōk ej n̄an jerwane eļap kōn ekōjkan an kar joļo̧k an iien im kajoor ko, kōn kapeel im wejāpedik—kōn an kanooj ļap jon̄an Daniel H. Wells, juon ļo̧āār (lawyer), riekajet im attorney general e make, eaar kanooj jeļā kajien Smith, ekar ba: ‘Iaar jeļā kajien em̧m̧aan in kien (legal) ro aolepān aō mour. Josep Smith eaar juon ļo̧āār (lawyer) em̧m̧an tata me iaar jeļā kajien ilo mour eo aō’ [āinwōt kar kouti ilo The Journal of Jesse Nathaniel Smith: Six Decades in the Early West: Diaries and Papers of a Mormon Pioneer, 1834–1906 (1953), 456].”21

Jilu rijeje bok ro in Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata raar ba ilo tukadu in men kein: “Kōn eddo in bōk kuņaan eo an ilo legal system eo, Smith eaar m̧ōkaj an ekkatak kakien ko an jerbal eo im jejjet n̄an kakien kar kōjerbal kakien ko n̄an jeraam̧m̧an eo an ekkar n̄an kakien, kajieon̄ n̄an kōjerbal ilo likio in iien ko rem̧m̧an rekāāl im kōjparok ko kar litok jān kakien ko an laļ eo ejjab rūtto. Kālet ko an ilo kien im piktokin ekalikkar bwe eaar kanooj em̧m̧an kar kōnanōke kōn jerbal ko kōn kein im bwe eaar bōk bun̄tōn ko ralikkar n̄an kōm̧m̧ane aolep ilo jejjet kar leļo̧k ilo jejjet jān kakien, men̄e eaar bōk copyright eo n̄an Bok in Momron ium̧we federal law, kōm̧m̧ani m̧ar eko ium̧win kakien an Ohio, ejaaki kakien ko an Nauvoo city, eowar kōn tarlep in kōjparok ko an anemkwoj in kabun̄, jino kitien kōjerbal kakien ko rekāāl me rekar kien e wia kake bwidej ko an federal, kean̄ kōn jim̧we [eo] kōn habeas corpus, kajjitōk kōn jikin eo ejejjet, ak kanne (apply) n̄an bōke (coverage) ium̧win federal bankcruptcy kakien eo ekāāl kar bōke. Ilo iien an kakkije, eaar ekkatak bok ko kōn kakien. Eaar jeļā lukkuun in naan ko an Jemnāi (Constitution) eo im kajin eo ejejjet kōn ba jekjek ko. Ejjeļo̧k pere eaar kanooj jeļā kōn elōn̄ eddōkļo̧k ko kōn kien kiiō ilo jon̄ak ko an state im federal ilo aolepān mour eo an.”22

Ilo jeļā, rijeje bok rein jilu kar kobaik ennaan in: “Āinwōt juon eo eņo̧ik, ejjan̄in kar ņa ruwōn kōn jabdewōt kakkure ko rej criminal. Jabdewōt iien ekar leļo̧k n̄an e juon iien ron̄jake em̧m̧an, kar lo bwe eaar citizen eo ejejjet im m̧ool.”23

Tipdik in tukadu in iien ron̄jake eo an Rikanaan eo kar kāleti im ekkatak kaki ilo bok eo iaar kout jāne pedped ioon jerbal ko rellōn̄ rijikuuļ ro an J. Reuben Clark Law School eo me rekar bōk kooj (course) ko kōn unin katak eo im kar kōm̧m̧ane jerbal eo edipdik me kar bōkļo̧k n̄an bok eo jān rijeje bok rein jilu. Ikar eppaļ kōn kōmeļeļe eo aer kōn ļōmņak ko an rijikuuļ rein rej katak kōn kien (law):

“Rijikuuļ ro rej katak kōn kien (law) me raar kōjerbal ejja ennaan ko wōt im̧aanļo̧k jān bok in āinwōt textbook eo aer kar jokkun wōt juon n̄an itok kōn ļōmņak eo bwe Josep eaar lolorjake, bōk eddo in, tiljek, mejmejkaruo, meanwōd, kōkōm̧anm̧ōn, kōjparok, riļoor kien, kijenmej, em̧m̧an, jipan̄, jeļāļo̧kjeņ, lo̧ļe, em̧m̧an an lale paotok in, im em̧ool jeļā ilo kien (n̄an kōjerbal jet iaan naan ko aer make), eļap tata n̄e ej itok n̄an kōjparok jim̧we ko an kabun̄ im civil an ro jet ak kōm̧m̧ani jerbal ko me kar lōke e kaki. … Josep Smith eaar jab bōjrak an tōmak ilo Jemnāi (Constitution) eo im kar kajieon̄ n̄an dim ilo jerbal ium̧win jipan̄ ko an, men̄e eaar emakijkij an ebbweer, inepata, im kanooj jojo kōjparke kōn an armej kōm̧m̧ani.”24

Pija
Drawing of Joseph Smith

Joseph Smith the Prophet, jān Dan Weggelend, jipan̄ jān Church History Museum

IV. Jem̧ļo̧kin

Ilo mour eo an, Josep Smith eaar kadedeļo̧k eļapļo̧k jān jabdewōt armej wabanban emaron̄ in kar kadedeļo̧k ilo juon iien ekanooj in kadu. Juon wot kōmeļeļe eo emaron̄ in kar ej jipan̄ jān lan̄. Em̧m̧an ippa kōkadudu in:

“Eaar ukōt im būūrin Bok in Mormon eo ilo New York; ejake Kabun̄ in ilo New York, innām bar kajutake ilo Ohio, Missouri, im Illinois; kar loi jikin kweilo̧k ko, ekoba Kirtland, Far West, im Nauvoo; kar kūr im kamineneik buki ritōl ro an kabun̄ in; kar ekkatak kajin Hibru im Baibōļ eo; kar ejake Relief Society an Nauvoo; lali penjen ko, makeļo̧k im ippān ro m̧ōttan; kar kōm̧m̧an real estate im ekkal tampeļ ko; kar je im būriini ennaan ko im kōm̧m̧an jerbal in kajim̧wi; kar wōr juon an baam̧le eļap im kaorōk doulul in ro m̧ōttan; im kar jerbal ilo jet eddo ko an civic, ekoba jeban an juon jarin tariņae in em̧m̧aan ro eo eļap, barāinwōt mayor im riekajet eutiej n̄an jikin kweilo̧k Nauvoo. Emakijkij an kar ekōnono ilo iien kabun̄ jar ko wiik otemjeļo̧k, iien aje ko, im eļap tata ilomej ko remakijkij; eaar kan̄ōltok n̄oul taujin ro rej ļoore, kōketak būjin in rioktak ro n̄an itok n̄an United States.”25

Ilo juon kōnono an kweilo̧k eo eļap kar kwaļo̧ke kar letok 20 iiō ko remootļo̧k, iaar ba menin:

“Āinwōt Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata jet, iaar kalōk mour eo aō ioon naan in kam̧ool im mijen eo an Rikanaan Josep Smith. Ilo aolepān riit ko aō im etal ko im̧aan tata, ijjan̄in de kar jejļo̧k jān naan in kam̧ool eo aō kōn kūr in rikanaan eo an im kōn jepļaaktok eo an gospel eo im priesthood eo Irooj eaar kwaļo̧k kadkadin kōn e. Ij ilo m̧ool otemjeļo̧k kapene naan in kam̧ool eo Josep Smith eaar kwaļo̧ke ilo Wentworth leta eo ebun̄bun̄ in 1842 eo:

“ … Jon̄ak eo an m̧ool eo em̧ōj an jutak; ejjeļo̧k pā jabwānōk emaron̄ kabōjrak jerbal eo jān eddōkļo̧k, en̄taan ko remaron̄ kanooj nana, jarlepju ko remaron̄ koba, jarin tariņae ko remaron̄ aiin doon, kōnono riab ņae maron̄ kakkure, bōtaab m̧ool eo an Anij enaaj wōnm̧aanļo̧k ilo kijin̄en̄e, meanwōd, im jeno̧lo̧k, m̧ae iien eo ej dōbļo̧ke aolep laļ, loļo̧k aolep mejatoto, pād ilo aolep laļ, im ron̄ ilo aolep lo̧jilin̄i ko, m̧ae iien jibadkbad ko an Anij renaaj dedeļo̧k im Jeova eo eļap enaaj ba jerbal eo ejem̧ļo̧k’ (Times and Seasons, 1 March 1842, 709; quoted in Daniel H. Ludlow, ed., Encyclopedia of Mormonism, 5 vols. [1992], 4:1754).”26

Pija
Missionaries in Indonesia

Ro jeiū im jatū, ij kam̧ool kōn Jisōs Kraist, ad Rilo̧mo̧o̧r, eo eaar waļo̧kļo̧k ippān Anij Jemen n̄an ļaddik rikanaan eo im kōn e Jemen eaar ba:“En̄in ej Nejū Jitōnbōro. Kwōn ron̄jake E!” (Josep Smith—Bwebwenato 1:17 Emōj ad ron̄ ad Irooj Jisōs Kraist ilo revelesōn jān iien jab eo. En̄in ej Kabun̄ eo An. Jej rikabwijer ro an mālim in priesthood eo An ekwojarjar. Jej wōnm̧aanļo̧k wōt ilo jerbal eo An. Ij kam̧ool kōn kūr eo an Rikanaan Josep Smith im kōn kūr eo an rikanaan ro me rekar pinej jenkwan ilo jerbal in eļap me kwoj bōk kūņaam̧ ie.

Kakeememej ko

  1. Russell M. Nelson, Accomplishing the Impossible (2015), 1–2.

  2. “Jenaj Kautej Nōn Eṃṃaan Eo,” Al ko Al in Ajri, nō. 32.

  3. Lale Preach My Gospel: A Guide to Missionary Service (2004), 37.

  4. Richard Lyman Bushman, Joseph Smith: Rough Stone Rolling (2005), 105.

  5. Russell M. Nelson, ilo Sarah Jane Weaver, “President Nelson Shares the ‘Hopes of My Heart’ with New Mission Leaders,” Church News, June 26, 2018, news.lds.org.

  6. Preach My Gospel, 103; lale barāinwōt kadkad in n̄an Bok in Mormon.

  7. Gary C. Lawrence, How Americans View Mormonism: Seven Steps to Improve Our Image (2008), 32.

  8. Lale Gary C. Lawrence, How Americans View Mormonism, 42.

  9. M̧ōttan in n̄an naan eo ilo 10 kakememej eo kar bōk jān Dallin H. Oaks, “Joseph Smith in a Personal World,” in John W. Welch, ed., The Worlds of Joseph Smith: A Bicentennial Conference at the Library of Congress (2006), 159.

  10. Teachings of Presidents of the Church: Joseph Smith (2007), 522.

  11. Mary Alice Cannon Lambert, ilo “Joseph Smith, the Prophet,” Young Woman’s Journal, Dec. 1905, 554.

  12. Dallin H. Oaks, “Joseph, the Man and the Prophet,” Ensign, Māe 1996, 72.

  13. See Dallin H. Oaks, “The Suppression of the Nauvoo Expositor,” Utah Law Review, vol. 9, no. 4 (1965), 862–903.

  14. Lale Dallin H. Oaks and Marvin S. Hill, Carthage Conspiracy: The Trial of the Accused Assassins of Joseph Smith (1975).

  15. Lale Dallin H. Oaks and Joseph I. Bentley, “Joseph Smith and Legal Process: In the Wake of the Steamboat Nauvoo,” BYU Law Review, vol. 1976, no. 3 (1976), 735–82.

  16. Lale David Herbert Donald, Lincoln (1995), 94–118.

  17. Lale Dallin H. Oaks and Joseph I. Bentley, “Joseph Smith and Legal Process,” 781.

  18. Gordon A. Madsen, Jeffrey N. Walker, and John W. Welch, eds., Sustaining the Law: Joseph Smith’s Legal Encounters (2014), x–xi.

  19. Dallin H. Oaks, “Joseph, the Man and the Prophet,” 73.

  20. Jeffrey N. Walker in Gordon A. Madsen and others, eds., Sustaining the Law, vi.

  21. Jeffrey N. Walker in Gordon A. Madsen and others, eds., Sustaining the Law, vii.

  22. Gordon A. Madsen and others, eds., Sustaining the Law, xvii.

  23. Gordon A. Madsen and others, eds., Sustaining the Law, xvii–xviii.

  24. Gordon A. Madsen and others, eds., Sustaining the Law, xviii.

  25. Gordon A. Madsen and others, eds., Sustaining the Law, xi–xii.

  26. Dallin H. Oaks, “Joseph, the Man and the Prophet,” 73.

Dettan:

M̧akūtkūt:

14

Loļo̧k Eo Kein Kajuon

21

Kar bōk piliej kooļ ko

23

Kadedeļo̧k ukōt Bok in Mormon.

25

Kar bōk jimettan in revelesōn ko ilo Katak im Bujen ko

26

Ejaak eo an Būreejtōnji eo Kein Kajuon

33

Ko eo jān kalbuuj ilo Missouri, bar jino tōl

38

Mej eo