‘Inisititiuti
Talamuʻakí


“Talamuʻakí,” Kau Māʻoniʻoní: Ko e Talanoa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, Voliume 1, Ko e Fuka ʻo e Moʻoní, 1815–1846 (2018)

“Talamuʻakí,” Kau Māʻoniʻoní, Voliume 1

Talamuʻakí

ʻE lava ʻe he ngaahi talanoa moʻoni ʻoku fakahoko leleí ʻo ueʻi fakalaumālie, fakatokanga, fakafiefiaʻi, mo fakahinohino. Naʻe mahino kia Pilikihami ʻIongi ʻa e mālohi ʻo ha talanoa lelei ʻi heʻene faleʻi e kau faihisitōlia ʻo e Siasí ke nau fai ʻo lahi hake ʻi hano hiki pē ʻo e ngaahi moʻoniʻi meʻa ne hoko ʻi he kuohilí. Naʻá ne faleʻi kinautolu ʻo pehē, “Tohi ʻi ha founga hangē ha talanoá mo tohi pē ha vahe hongofulu ʻe taha ʻo kinautolu.”1

Ko e meʻa ʻoku hoko maí ko ha fakamatala fakahisitōlia naʻe fakataumuʻa ke ne ʻoatu ki he kau laukongá ha fakavaʻe ʻo ʻenau mahino ki he hisitōlia ʻo e Siasí. Ko e tūkunga kotoa pē, kakai, mo e fepōtalanoaʻaki takitaha, ʻoku maʻu ia ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni fakahisitōliá, ʻa ia ʻoku ʻoatu ʻi he ngataʻanga ʻo e tohí. Ko kinautolu ʻoku nau fakaʻamu ke lau ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení, maʻu ha mahino lelei ange ki he ngaahi kaveinga fekauʻakí, mo maʻu ha toe ngaahi talanoa lahi angé, te nau lava ʻo maʻu ʻa e link ki ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ʻi he ʻinitanetí ʻi he history.lds.org.

Ko e tohí ni ko e ʻuluaki ia ʻi ha hisitōlia voliume fā ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻOku fakamatalaʻi kotoa ʻe he ngaahi voliumé ʻa e talanoa ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mei he kamataʻanga ʻo e Siasí ʻo aʻu mai ki he lolotongá ni. Kuo tohi kinautolu ʻi ha founga fakamānako ʻa ia ʻoku lava ʻo maʻu ʻe he Kāingalotu kotoa ʻi he māmaní.

Kuo pulusi ʻe he Siasí ha ongo voliume fakahisitōlia ʻe ua ʻi he kuohilí. Ko e ʻuluakí ko ha fakamatala hisitōlia ne kamataʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻi he 1830 tupú pea kamata hono pulusí ʻi he 1842. Ko hono uá naʻe tohi ʻe ha tokoni faihisitōlia ʻo e Siasí ko B. H. Roberts pea pulusi ʻi he 1930.2 Ko e tuʻunga fakamāmani lahi ʻo e ongoongoleleí talu mei aí, mo e fekau ʻa e ʻEikí ke tauhi maʻu ai pē e hisitōliá ke “ʻaonga ki he siasí, pea ki he ngaahi toʻu tangata tupu haké,”3 ko ha fakaʻilonga ia kuo taimi ke toe fakakau atu ha Kāingalotu tokolahi ange mo tānaki atu ki he talanoá.

ʻOku ʻomi ʻe he, Kau Māʻoniʻoní ʻo laka hake ʻi he ngaahi hisitōlia ki muʻá, ʻa e moʻui mo e ngaahi talanoa ʻo ha kau tangata mo e kakai fefine angamaheni ʻi he Siasí. ʻOkú ne ʻomi foki ha ngaahi fakaikiiki foʻou mo ha fakakaukau ki he kakai ʻiloa mo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he hisitōlia ʻo e Siasí. ʻE tokoni e vahe takitaha ke mahino mo fakahoungaʻi ʻe he kau laukongá e Kau Māʻoniʻoni kuo nau langa e Siasí ki hono tuʻunga ʻi he ʻaho ní. ʻI hono fakatahaʻí, ʻoku ʻomi ʻe heʻenau ngaahi talanoá e kupesi maʻongoʻonga ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí.

ʻOku ʻikai ko ha folofola ʻa e Kau Māʻoniʻoní kae hangē ko e folofolá, ʻoku maʻu ʻi he voliume takitaha ha moʻoni fakalangi mo ha ngaahi talanoa ki he kakai taʻehaohaoa ʻoku faifeinga ke hoko ko ha Kau Māʻoniʻoni ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.4 Ko ʻenau ngaahi talanoá—hangē ko e ngaahi talanoa kotoa ʻo e Kau Māʻoniʻoni kotoa pē he kuohilí mo e lolotongá—ʻokú ne fakamanatu ki he kau laukongá e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ki Hono kakaí ʻi heʻenau kau fakataha ʻi he foʻi kolopé ke paotoloaki e ngāue ʻa e ʻOtuá.

Ngaahi Fakamatalá

  1. Woodruff, Journal, Oct. 20, 1861.

  2. Joseph Smith and others, History of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, edited by B. H. Roberts (Salt Lake City: Deseret News, 1902–1912 [vols. 1–6], 1932 [vol. 7]); B. H. Roberts, A Comprehensive History of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints: Century I. 6 vols. (Salt Lake City: Deseret News, 1930).

  3. Tokāteline moe Ngaahi Fuakava 69:8 (Revelation, Nov. 11, 1831–A, ʻi he josephsmithpapers.org).

  4. Vakai, Mōsaia 3:19.