2010-2019
Απολύτρωση
Απριλίου 2013


Απολύτρωση

Εφόσον ακολουθούμε τον Χριστό, επιζητούμε να συμμετάσχουμε στο απολυτρωτικό Του έργο και να το προαγάγουμε.

Στην εποχή του αποικισμού, η εργασία ήταν σε μεγάλη ζήτηση στην Αμερική. Κατά τη διάρκεια του 18ου και αρχών του 19ου αιώνα, πιθανοί μετανάστες εργάτες στρατολογούνταν στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά πολλοί οι οποίοι ήσαν πρόθυμοι να πάνε, δεν διέθεταν το χρήμα για τα έξοδα του ταξιδιού. Ήταν σύνηθες γι’ αυτούς να ταξιδεύουν υπό μία διμερή συμφωνία ή συμβόλαιο που τους υποσχόταν να εργασθούν μετά την άφιξή τους για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο χωρίς ημερομίσθια ως πληρωμή για το ταξίδι τους. Άλλοι ήλθαν με την υπόσχεση ότι τα μέλη της οικογένειας ήδη στην Αμερική θα πλήρωναν τα ναύλα κατά την άφιξή τους, αλλά αν δεν συνέβαινε αυτό, οι άρτι αφιχθέντες υποχρεώνονταν να πληρώσουν τα δικά τους έξοδα μέσω δεσμευμένης υπηρεσίας. Ο όρος που χρησιμοποιείτο για να περιγράψει αυτούς τους δεσμευμένους σε υπηρέτηση μετανάστες ήταν «απολυτρωτές». Έπρεπε να απολυτρώσουν [εξαγοράσουν] τα έξοδα του ταξιδιού τους --υπό μία έννοια να εξαγοράσουν την ελευθερία τους-- με την εργασία τους 1 .

Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς από τους περιγραφικούς τίτλους του Ιησού Χριστού είναι Λυτρωτής. Όπως υπεδείχθη στη σύντομη διήγησή μου για τους «απολυτρωτές» μετανάστες, η λέξη λυτρώνω σημαίνει να αποπληρώνω μία υποχρέωση ή ένα χρέος. Λυτρώνω μπορεί επίσης να σημαίνει να διασώζω ή να απελευθερώνω με το να πληρώνω λύτρα. Αν κάποιος διαπράξει λάθος και μετά το διορθώνει ή δείχνει έμπρακτη μεταμέλεια, λέμε ότι έχει απολυτρωθεί. Καθεμία από αυτές τις σημασίες υποδηλοί διαφορετικές πλευρές της μεγάλης απολύτρωσης που πραγματοποίησε ο Ιησούς Χριστός μέσω της εξιλεώσεώς Του, η οποία περιλαμβάνει, με τα λόγια του λεξικού «απελευθερώνω από αμαρτία και τις τιμωρίες της ως θυσία που γίνεται από τον αμαρτωλό» 2 .

Η απολύτρωση του Σωτήρος έχει δύο μέρη. Πρώτον, εξιλεώνει για την παράβαση του Αδάμ και την επακόλουθη πτώση του ανθρώπου, υπερνικώντας αυτά που θα μπορούσαν να αποκληθούν τα άμεσα αποτελέσματα της πτώσεως -- υλικός θάνατος και πνευματικός θάνατος. Ο υλικός θάνατος γίνεται καλώς κατανοητός. Ο πνευματικός θάνατος είναι ο αποχωρισμός του ανθρώπου από τον Θεό. Με τα λόγια του Παύλου: «Επειδή όπως όλοι πεθαίνουν λόγω συγγένειας με τον Αδάμ, έτσι και όλοι θα ζωοποιηθούν ερχόμενοι σε συγγένεια με τον Χριστό» (Προς Κορινθίους Α΄ 15:22). Αυτή η απολύτρωση από τον υλικό και τον πνευματικό θάνατο ισχύει για όλους τους ανθρώπους χωρίς να κάνουν κάτι 3 .

Η δεύτερη έκφανση της εξιλεώσεως του Σωτήρος είναι η απολύτρωση από αυτό που θα μπορούσε να αποκληθεί έμμεσες συνέπειες της πτώσης -- τις δικές μας αμαρτίες εν αντιθέσει με την παράβαση του Αδάμ. Λόγω της πτώσης γεννιόμαστε σε έναν θνητό κόσμο, όπου η αμαρτία --δηλαδή η ανυπακοή στον ουράνια θεσπισμένο νόμο-- είναι εκτεταμένη. Μιλώντας για εμάς όλους, λέει ο Κύριος:

«Ακριβώς έτσι όταν αρχίσουν να μεγαλώνουν, η αμαρτία συλλαμβάνεται μέσα στην καρδιά τους, και γεύονται το πικρό, ώστε να γνωρίζουν την αξία τού καλού.

»Και τους δόθηκε το να γνωρίζουν το καλό από το κακό. Επομένως είναι ελεύθεροι να αποφασίζουν και να ενεργούν αφ’ εαυτού τους» (Μωυσή 6:55–56).

Επειδή είμαστε υπόλογοι και κάνουμε τις επιλογές, η απολύτρωση από τις δικές μας αμαρτίες είναι υπό όρους -- υπό τους όρους να εξομολογηθούμε και να εγκαταλείψουμε την αμαρτία και να επιστρέψουμε σε ευσεβή ζωή ή, με άλλα λόγια, υπό τον όρο της μετάνοιας (βλέπε Δ&Δ 58:43). Πρoστάζει ο Κύριος: «Δίδαξέ το λοιπόν στα τέκνα σου, ότι όλοι οι άνθρωποι, παντού, πρέπει να μετανοήσουν, ειδάλλως δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να κληρονομήσουν τη βασιλεία τού Θεού, γιατί τίποτα ακάθαρτο δεν μπορεί να κατοικήσει εκεί, δηλαδή να κατοικήσει στην παρουσία του» (Μωυσή 6:57).

Τα Πάθη του Σωτήρος στη Γεθσημανή και η αγωνία Του επάνω στον σταυρό μάς απολυτρώνουν από την αμαρτία, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις που έχει η δικαιοσύνη επάνω μας. Απονέμει έλεος και συγχωρεί όσους μετανοούν. Η εξιλέωση επίσης ικανοποιεί το χρέος που μας οφείλει η δικαιοσύνη, θεραπεύοντας και αποζημιώνοντάς μας για οποιαδήποτε δεινά υπομένουμε αθώα. «Γιατί ιδέστε, υποφέρει τον πόνο όλων των ανθρώπων, μάλιστα, τον πόνο κάθε ζωντανού όντος, και των ανδρών, και των γυναικών, και των παιδιών, που ανήκουν στην οικογένεια τού Αδάμ» (Νεφί Β΄ 9:21. Βλέπε, επίσης, Άλμα 7:11–12) 4 .

Εφόσον ακολουθούμε τον Χριστό, επιζητούμε να συμμετάσχουμε στο απολυτρωτικό Του έργο και να το προαγάγουμε. Η μεγαλύτερη υπηρέτηση που μπορούμε να παράσχουμε στους άλλους σε αυτήν τη ζωή, αρχής γενομένης από τα άτομα της οικογένειάς μας, είναι να τους φέρουμε στον Χριστό μέσω πίστης και μετάνοιας, ώστε να μπορέσουν να βιώσουν την απολύτρωσή Του -- ειρήνη και αγαλλίαση τώρα και αθανασία και αιώνια ζωή στον επόμενο κόσμο. Το έργο των ιεραποστόλων μας είναι μία θαυμάσια έκφραση της απολυτρωτικής αγάπης του Κυρίου. Ως εξουσιοδοτημένοι αγγελιαφόροι Του, προσφέρουν τις απαράμιλλες ευλογίες πίστεως στον Ιησού Χριστό, μετάνοια, βάπτιση και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, ανοίγοντας τον δρόμο προς την πνευματική αναγέννηση και απολύτρωση.

Μπορούμε επίσης να βοηθήσουμε στην απολύτρωση του Κυρίου εκείνων που έχουν αποβιώσει. «Οι πιστοί πρεσβύτεροι ετούτης τής θεϊκής νομής, όταν αποχωρούν από τη θνητή ζωή, συνεχίζουν το έργο τους τής κήρυξης τού ευαγγελίου τής μετάνοιας και τής λύτρωσης, μέσω τής θυσίας τού Μονογενούς Υιού τού Θεού, ανάμεσα σε εκείνους που βρίσκονται στο σκοτάδι και στη σκλαβιά τής αμαρτίας μέσα στο μέγα κόσμο των πνευμάτων των νεκρών» (Δ&Δ 138:57). Με το πλεονέκτημα των τελετουργικών εξ υποκαταστάσεως που τους προσφέρουμε στους ναούς του Θεού, ακόμη και όσοι πέθαναν στη σκλαβιά της αμαρτίας μπορούν να ελευθερωθούν 5 .

Ενώ οι πιο σημαντικές εκφάνσεις της απολύτρωσης έχουν να κάνουν με τη μετάνοια και τη συγχώρηση, υπάρχει μια πολύ σημαντική εγκόσμια έκφανση επίσης. Έχει λεχθεί ότι ο Ιησούς πέρασε ευεργετώντας (βλέπε Πράξεις 10:38), κάτι το οποίο περιελάμβανε τη θεράπευση των αρρώστων και των αδυνάμων, την παροχή τροφής στα πεινασμένα πλήθη και τη διδασκαλία ενός πιο εξαίρετου τρόπου. «Ο Υιός τού ανθρώπου δεν ήρθε για να υπηρετηθεί, αλλά για να υπηρετήσει, και να δώσει τη ζωή του λύτρο για χάρη πολλών» (Κατά Ματθαίον 20:28). Έτσι μπορούμε και εμείς, υπό την επιρροή του Αγίου Πνεύματος, να περάσουμε ευεργετώντας στο σχέδιο της απολυτρώσεως που καθιέρωσε ο Διδάσκαλος.

Αυτό το είδος απολυτρωτικού έργου σημαίνει να βοηθάμε τους ανθρώπους με τα προβλήματά τους. Σημαίνει να είμαστε φίλοι με τους φτωχούς και τους αδύναμους, να απαλύνουμε τον πόνο, να επιδιορθώνουμε τα λάθη, να υπερασπιζόμαστε την αλήθεια, να ενδυναμώνουμε την ανερχόμενη γενεά και να επιτυγχάνουμε ασφάλεια και ευτυχία στο σπίτι. Μέγα μέρος από το απολυτρωτικό μας έργο επί της γης είναι να βοηθούμε τους άλλους να μεγαλώσουν πνευματικώς και να επιτύχουν τις δίκαιες ελπίδες και βλέψεις τους.

Ένα παράδειγμα από το κλασικό μυθιστόρημα του Βίκτορος Ουγκώ Οι Άθλιοι, αν και φανταστικό, πάντοτε με άγγιζε και με ενέπνεε. Κοντά στην αρχή της ιστορίας, ο επίσκοπος Μπιανβενύ προσφέρει φαγητό και στέγη για τη νύκτα στον άστεγο Γιάννη Αγιάννη, ο οποίος μόλις αποφυλακίσθηκε ύστερα από 19 χρόνια, επειδή είχε κλέψει ένα καρβέλι ψωμί για να ταΐσει τα πεινασμένα παιδιά της αδελφής του. Πωρωμένος και πικραμένος, ο Αγιάννης ανταποκρίνεται στην καλοσύνη του επισκόπου Μπιανβενύ, κλέβοντας τα ασημικά του. Αργότερα, υπό κράτηση από καχύποπτους αστυνόμους, ο Αγιάννης ισχυρίζεται ψευδώς ότι τα ασημικά ήταν δώρο προς εκείνον. Όταν οι αστυνόμοι τον σέρνουν πίσω στο σπίτι του επισκόπου, προς μεγάλη έκπληξη του Αγιάννη, ο επίσκοπος Μπιανβενύ επιβεβαιώνει την ιστορία του και για να είναι πιο πειστικός, λέει: «‘Όμως! Σου έδωσα τα κηροπήγια επίσης, τα οποία είναι ασημικά σαν τα άλλα και θα απέφεραν δύο χιλιάδες φράγκα. Γιατί δεν τα πήρες μαζί με τα πιάτα σου;’

»Ο επίσκοπος τον πλησίασε και είπε, με χαμηλή φωνή:

»‘Μην ξεχνάς, ποτέ μην ξεχνάς ότι μου έχεις υποσχεθείς να χρησιμοποιήσεις αυτά τα ασημικά, για να γίνεις έντιμος άνδρας’.

»Ο Γιάννης Αγιάννης, ο οποίος δεν είχε καμία ανάμνηση αυτής της υπόσχεσης, στάθηκε συγχυσμένος. Ο επίσκοπος… συνέχισε, με σοβαρό ύφος:

»‘Γιάννη Αγιάννη, αδελφέ μου: δεν ανήκεις πλέον στο κακό, αλλά στο καλό. Την ψυχή σου αγοράζω για εσένα. Την αποσύρω από σκοτεινές σκέψεις και από το πνεύμα της απώλειας και την δίδω στον Θεό!’»

Ο Γιάννης Αγιάννης πράγματι έγινε ένας καινούργιος άνδρας, ένας έντιμος άνδρας και ευεργέτης πολλών. Καθ’ όλη τη ζωή του κράτησε τα δύο ασημένια κηροπήγια να του υπενθυμίζουν ότι η ζωή του είχε απολυτρωθεί για να υπηρετεί τον Θεό 6 .

Κάποιες μορφές εγκόσμιας απολύτρωσης έρχονται με συνεργατική προσπάθεια. Είναι ένας από τους λόγους που δημιούργησε ο Σωτήρας την Εκκλησία. Το να είμαστε οργανωμένοι σε απαρτίες και βοηθητικές οργανώσεις και σε πασσάλους, τομείς και κλάδους, δεν μπορούμε μόνον να διδάσκουμε και να ενθαρρύνουμε αλλήλους στο Ευαγγέλιο, αλλά μπορούμε επίσης να ζητήσουμε τη βοήθεια ανθρώπων και πηγών, για να αντιμετωπίσουμε τις απαιτήσεις της ζωής. Οι άνθρωποι οι οποίοι ενεργούν μόνοι ή σε εξειδικευμένες ομάδες δεν μπορούν πάντοτε να παράσχουν αρκετή βοήθεια για να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες δυσκολίες. Ως οπαδοί του Ιησού Χριστού είμαστε μία κοινότητα Αγίων οργανωμένη να βοηθούμε στην κάλυψη των αναγκών των ετέρων Αγίων μας και όσων άλλων μπορούμε να προσεγγίσουμε σε όλη την υφήλιο.

Χάριν των ανθρωπιστικών μας προσπαθειών, που αναφέρθηκαν από τον Πρεσβύτερο Ντάλιν Όουκς, ειδικά αυτόν τον περασμένο χρόνο, 890.000 άτομα σε 36 χώρες έχουν καθαρό νερό, 70.000 άνθρωποι σε 57 χώρες έχουν αναπηρικά αμαξίδια, 75.000 άνθρωποι σε 25 χώρες έχουν βελτιωμένη όραση και άνθρωποι σε 52 χώρες έλαβαν αρωγή ύστερα από φυσικές καταστροφές. Ενεργώντας με άλλους, η Εκκλησία έχει βοηθήσει στην ανοσοποίηση περίπου 8 εκατομμυρίων παιδιών και έχει βοηθήσει Σύριους σε στρατόπεδα προσφύγων στην Τουρκία, στον Λίβανο και στην Ιορδανία με τα απαραίτητα για τη ζωή. Ταυτοχρόνως, μέλη της Εκκλησίας σε ανάγκη έλαβαν πάνω από εκατομμύρια δολάρια σε προσφορά νηστείας και άλλη βοήθειας προνοίας κατά το 2012. Σας ευχαριστώ για τη γενναιοδωρία σας.

Όλα αυτά δεν αρχίζουν να περιλαμβάνουν τις ατομικές πράξεις καλοσύνης και υποστήριξης --δώρα φαγητού, ρούχα, χρήματα, φροντίδα και χίλιες άλλες μορφές παρηγοριάς και συμπόνιας-- με τις οποίες μπορούμε να συμμετάσχουμε στο έργο σαν του Χριστού της απολύτρωσης. Ως αγόρι υπήρξα μάρτυς των πράξεων της μητέρας μου να απολυτρώσει μία γυναίκα σε ανάγκη. Πριν από πολλά χρόνια, όταν τα παιδιά της ήταν μικρά, η μητέρα μου υπεβλήθη σε μία σοβαρή επέμβαση που σχεδόν την σκότωσε και την άφησε κατάκοιτη τον περισσότερο καιρό για σχεδόν ένα έτος. Κατά τον καιρό αυτό, η οικογένεια και μέλη του τομέως βοηθούσαν τη μητέρα και την οικογένειά μας. Για επιπρόσθετη βοήθεια, η πρόεδρος της Ανακουφιστικής Εταιρείας τομέως, η αδελφή Αβραάμ, συνέστησε να προσλάβουν οι γονείς μου μία γυναίκα από τον τομέα, η οποία χρειαζόταν απεγνωσμένα εργασία. Ενώ αφηγούμαι ξανά αυτήν την ιστορία, θα χρησιμοποιήσω τα φανταστικά ονόματα Σάρα και Άννι γι’ αυτήν τη γυναίκα και τη θυγατέρα της. Αυτή είναι η αφήγηση της μητέρας μου:

«Το βλέπω εύκολα σαν να ήταν χτες. Εκεί ήμουν ξαπλωμένη στο κρεβάτι και η αδελφή Αβραάμ έφερε τη Σάρα στην πόρτα του υπνοδωματίου. Απογοητεύθηκα. Εκεί στεκόταν το λιγότερο ελκυστικό άτομο που είχα συναντήσει ποτέ -- τόσο αδύνατη, λιπόσαρκη, αχτένιστα μαλλιά, κύπτουσα, με το κεφάλι προς τα κάτω να κοιτά το πάτωμα. Φορούσε ένα παλιό φόρεμα που ήταν πάρα πολύ μεγάλο για το σώμα της. Δεν κοίταζε προς τα επάνω και μιλούσε τόσο απαλά που δεν μπορούσα να την ακούσω. Πίσω της κρυβόταν ένα κοριτσάκι περίπου τριών ετών. Τι στο καλό έπρεπε να κάνω με αυτό το πλάσμα; Αφού έφυγαν από το δωμάτιο, έκλαιγα και έκλαιγα. Χρειαζόμουν βοήθεια, όχι περισσότερα προβλήματα. Η αδελφή Αβραάμ έμεινε λίγο μαζί της και σύντομα καθάρισαν το σπίτι και προετοίμασαν ορισμένα καλά γεύματα. Η αδελφή Αβραάμ μού ζήτησε να δοκιμάσω για λίγες ημέρες, [λέγοντας] ότι αυτό το κορίτσι περνούσε πράγματι δύσκολα και χρειαζόταν βοήθεια.

»Το επόμενο πρωινό, όταν ήλθε η Σάρα, τελικώς την έβαλα να έλθει κοντά στο κρεβάτι, όπου μπορούσα να την ακούσω. Ρώτησε τι θα ήθελα να κάνει. Της εξήγησα και κατόπιν είπα: ‘Όμως το πιο σημαντικό είναι τα αγόρια μου. Πέρνα χρόνο μαζί τους, διάβαζέ τους -- είναι πιο σημαντικά από το σπίτι’. Ήταν καλή μαγείρισσα και διατηρούσε καθαρό το σπίτι, γινόταν το πλύσιμο και ήταν καλή με τα αγόρια.

»Με το πέρασμα των εβδομάδων, έμαθα την ιστορία της Σάρας. [Επειδή είχε προβλήματα ακοής, δεν τα πήγαινε καλά στο σχολείο και τελικώς το παράτησε. Παντρεύτηκε μικρή με έναν έκλυτο άνδρα. Γεννήθηκε η Άννι και έγινε η χαρά στη ζωή της Σάρας. Ένα χειμωνιάτικο βράδυ ήλθε στο σπίτι ο σύζυγός της μεθυσμένος, έβαλε τη Σάρα και την Άννι διά της βίας στο αυτοκίνητο με τα κλινοσκεπάσματα και κατόπιν τις άφησε στην άκρη του αυτοκινητοδρόμου. Δεν τον είδαν ποτέ ξανά. Ξυπόλυτες και να ξεπαγιάζουν, η Σάρα και η Άννι περπάτησαν αρκετά χιλιόμετρα στο σπίτι της μητέρας της.] Η μητέρα της συμφώνησε να τις αφήσει να μείνουν ως αντάλλαγμα να κάνουν όλες τις δουλειές του σπιτιού και το μαγείρεμα και να φροντίζουν την αδελφή και τον αδελφό της που ήταν στο λύκειο.

»Πήγαμε τη Σάρα σε έναν ωτορινολαρυγγολόγο και πήρε ένα ακουστικό βαρηκοΐας. …Την βάλαμε και πήρε μαθήματα ενηλίκων και πήρε το δίπλωμα του λυκείου. Πήγε σε νυκτερινό σχολείο και αργότερα απεφοίτησε από το κολλέγιο και δίδαξε ειδική εκπαίδευση. Αγόρασε ένα μικρό σπίτι. Η Άννι παντρεύτηκε στον ναό και απέκτησε δύο παιδιά. Η Σάρα τελικώς υπεβλήθη σε ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις στα αφτιά της και μπόρεσε τελικώς να ακούσει καλά. Χρόνια αργότερα απεσύρθη και υπηρέτησε μία ιεραποστολή. …Η Σάρα μάς ευχαριστούσε συχνά και έλεγε ότι έμαθε τόσα πολλά από εμένα, ειδικώς όταν της είπα ότι οι υιοί μου ήταν πιο σημαντικοί από το σπίτι. Έλεγε ότι αυτό την δίδαξε να είναι έτσι με την Άννι. …Η Σάρα είναι μια πολύ ξεχωριστή γυναίκα».

Ως μαθητές του Ιησού Χριστού, οφείλουμε να κάνουμε όλα όσα μπορούμε, προκειμένου να απολυτρώνουμε άλλους από δεινά και φορτία. Μολαταύτα, η μεγαλύτερη απολυτρωτική υπηρέτησή μας θα είναι να τους οδηγήσουμε στον Χριστό. Χωρίς την απολύτρωσή Του από τον θάνατο και από την αμαρτία, έχουμε μόνον ένα Ευαγγέλιο κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτό μπορεί να παράσχει κάποια βοήθεια και συμφιλίωση στο παρόν, αλλά δεν έχει τη δύναμη να αντλεί από τους ουρανούς τέλεια δικαιοσύνη και άπειρο έλεος. Η υπέρτατη απολύτρωση είναι στον Ιησού Χριστό και μόνο σε Αυτόν. Ταπεινώς και ευγνωμόνως Τον αναγνωρίζω ως τον Λυτρωτή, στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Βλέπε Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, 10η έκδοση (1993), “redemptioner.”

  2. Webster’s New World College Dictionary 3η έκδοση (1988), “redeem.”

  3. «Ο υιός τού Θεού εξιλεώθηκε για την πρωταρχική ενοχή, οπότε οι αμαρτίες των γονέων δεν μπορούν να απαντιούνται στα κεφάλια των τέκνων, γιατί είναι άρτια από καταβολής κόσμου» (Μωυσή 6:54). Με την απολύτρωση του Χριστού, όλοι υπερνικούν τον θάνατο και ανασταίνονται σε αθανασία. Επιπλέον, όλοι υπερνικούν τον πνευματικό θάνατο, με το να επιστρέφουν στην παρουσία του Θεού για να κριθούν. Ο Ιησούς είπε: «Όπως εγώ υψώθηκα από ανθρώπους [επάνω στον σταυρό], έτσι ακριβώς να υψωθούν οι άνθρωποι από τον Πατέρα, για να σταθούν εμπρός μου, ώστε να κριθούν για α έργα τους» ( Νεφί Γ΄ 27:14). Όσοι καθαρίζονται από την αμαρτία, θα παραμείνουν με τον Θεό στην επουράνια βασιλεία, αλλά όσοι δεν έχουν μετανοήσει και είναι ακάθαρτοι, δεν μπορούν να κατοικήσουν με τον άγιο Θεό και μετά την κρίση, πρέπει να αποχωρήσουν και εκ του γεγονότος αυτού να υποστούν πνευματικό θάνατο ξανά. Αυτό ενίοτε αναφέρεται ως δεύτερος θάνατος ή να υποστούν πνευματικό θάνατο για δεύτερη φορά. (Βλέπε Ήλαμαν 14:15–18).

  4. Σχετικώς με τις αμαρτίες μας, οι γραφές κάνουν λόγο για ορισμένους που δεν θα λάβουν τα οφέλη της απολύτρωσης: «Οι άνομοι παραμένουν σαν να μην είχε γίνει λύτρωση, εκτός από το λύσιμο των δεσμών τού θανάτου» (Άλμα 11:41). «Εκείνος που δεν εξασκεί πίστη προς μετάνοια είναι εκτεθειμένος στις απαιτήσεις ολόκληρου τού νόμου τής δικαιοσύνης. Γι’ αυτό, μόνο προς εκείνον που έχει πίστη προς μετάνοια εφαρμόζεται το μεγάλο και αιώνιο σχέδιο της απολύτρωσης» (Άλμα 34:16). Αν κάποιος απορρίψει την εξιλέωση του Σωτήρος, πρέπει να εξαγοράσει τα χρέη του προς τη δικαιοσύνη ο ίδιος. Ο Ιησούς είπε: «Γιατί ιδές, εγώ, ο Θεός, υπέφερα όλα αυτά για όλους, ώστε να μην υποφέρουν αν μετανοήσουν. Όμως αν δε μετανοήσουν πρέπει να υποφέρουν όπως και εγώ» (Διδαχή και Διαθήκες 19:16–17). Τα αλύτρωτα δεινά ενός ατόμου για την αμαρτία είναι γνωστά ως κόλαση. Σημαίνει να υπόκειται στον διάβολο και περιγράφεται στις μεταφορές των γραφών σαν να είναι με αλυσίδες ή στη λίμνη με φωτιά και θειάφι. Ο Λεχί ικέτευσε τους γιους του να επιλέξουν την απολύτρωση του Χριστού «και να μη διαλέξετε θάνατο αιώνιο, σύμφωνα με τη θέληση τής σάρκας και τού πονηρού που είναι μέσα της, που δίνει στο πνεύμα τού διαβόλου εξουσία να σας αιχμαλωτίσει, για να σας ρίξει στην κόλαση, ώστε να είναι ο βασιλιάς σας στον ίδιο του το βασίλειο» (Νεφί Β΄ 2:29). Μολαταύτα, χάριν της εξιλέωσης του Ιησού Χριστού η κόλαση έχει τέλος και όσοι υποχρεούνται να περάσουν από αυτήν «λυτρ[ώνονται] από τον διάβολο [στην] τελευταία ανάσταση» (Διδαχή και Διαθήκες 76:85). Οι σχετικώς λίγοι «γιοι τής απώλειας» είναι «οι μόνοι στους οποίους ο δεύτερος θάνατος θα έχει ισχύ. Μάλιστα, αληθινά, οι μόνοι που δε θα λυτρωθούν κατά τον καιρό τον προσδιορισμένο από τον Κύριο, μετά από τα βασανιστήρια τής οργής του» (Διδαχή και Διαθήκες 76:32, 37–38).

  5. Ο Προφήτης Τζόζεφ Σμιθ πανηγύρισε: «Οι νεκροί ας διαλαλήσουν ύμνους αιώνιας δοξολογίας προς το Βασιλιά Εμμανουήλ, ο οποίος έχει ορίσει, από πριν να υπάρξει ο κόσμος, αυτό που θα μας καθιστούσε ικανούς να τους λυτρώσουμε από τη φυλακή τους. Γιατί οι φυλακισμένοι θα ελευθερωθούν» (Διδαχή και Διαθήκες 128:22).

  6. Βλέπε Βίκτορος Ουγκώ, Οι Άθλιοι (1992), 91–92.