2010–2019
ผล
การประชุมใหญ่สามัญเดือนตุลาคม 2019


ผล

จงให้ตาของท่านจับจ้องและใจของท่านจดจ่ออยู่ที่พระผู้ช่วยให้รอดพระเยซูคริสต์และปีตินิรันดร์ที่มาผ่านทางพระองค์เท่านั้น

ข้าพเจ้ารู้ว่าท่านคิดอะไรอยู่! เหลือผู้พูดอีกคนเดียวเราก็จะได้ฟังจากประธานเนลสันแล้ว ด้วยความหวังว่าจะทำให้ท่านตื่นตัวตลอดช่วงไม่กี่นาทีขณะรอฟังศาสดาพยากรณ์ที่รักของเรา ข้าพเจ้าจึงเลือกหัวข้อที่น่าสนใจมากคือเรื่องผลไม้

ภาพ
ผลไม้

ด้วยสี เนื้อ และความหวานของผลเบอร์รี กล้วย แตงโม และมะม่วง หรือที่แปลกกว่านั้นเช่นคิวาโนหรือทับทิม ผลไม้จึงเป็นของอร่อยหายากมานาน

ระหว่างปฏิบัติศาสนกิจบนแผ่นดินโลก พระผู้ช่วยให้รอดทรงเปรียบเทียบผลดีกับสิ่งที่มีค่านิรันดร์ พระองค์ตรัสว่า “พวก‍ท่านจะรู้‍จักพวก‍เขาได้ด้วยผลของพวก‍เขา”1 “ต้นไม้ดีย่อมให้แต่ผลดี”2 พระองค์ทรงกระตุ้นเราให้รวบรวม “พืชผลไว้สำหรับชีวิตนิรันดร์”3

ในความฝันชัดเจนที่เราทุกคนรู้จักดีในพระคัมภีร์มอรมอน ศาสดาพยากรณ์ลีไฮพบตนเองอยู่ใน “แดนทุรกันดารมืดทึมและชวนหดหู่” มีน้ำสกปรก, หมอกแห่งความมืด, ถนนสายแปลกๆ, ทางต้องห้าม, และราวเหล็ก4 ทอดไปตามทางคับแคบและแคบจนถึงต้นไม้สวยงามต้นหนึ่งซึ่งเต็มไปด้วย “ผล [ที่ทำให้] คนเป็นสุข” ลีไฮเล่าความฝันนั้นและกล่าวว่า “พ่อ … รับส่วนของผล; … มันหวานที่สุด, เหนือกว่าทุกสิ่งที่พ่อเคยชิมรสมา. … [และ] จิตวิญญาณของพ่อเต็มไปด้วยความปรีดียิ่งนัก” ผล นั้น “เป็นที่พึงปรารถนา [ยิ่งกว่า] ผลอื่นใดทั้งหมด”5

ภาพ
ต้นไม้แห่งชีวิตพร้อมด้วยผลที่อร่อย

ความหมายของต้นไม้และผล

ต้นไม้ที่มีผลล้ำค่าที่สุดนี้เป็นสัญลักษณ์ของอะไร? ต้นนั้นแทน “ความรักของพระผู้เป็นเจ้า”6 และประกาศแผนอันน่าอัศจรรย์แห่งการไถ่ของพระบิดาบนสวรรค์ “พระ‍เจ้าทรงรักโลกดัง‍นี้ คือได้ประ‌ทานพระ‍บุตรองค์เดียวของพระ‍องค์ เพื่อทุก‍คนที่วาง‍ใจในพระ‍บุตรนั้นจะไม่พินาศแต่มีชีวิตนิ‌รันดร์”7

ผลล้ำค่านี้เป็นสัญลักษณ์ของพรวิเศษแห่งการชดใช้อันหาใดเทียบได้ของพระผู้ช่วยให้รอด เราไม่เพียงจะมีชีวิตอีกครั้งหลังความเป็นมรรตัยเท่านั้น แต่โดยผ่านศรัทธาของเราในพระเยซูคริสต์ การกลับใจ และการรักษาพระบัญญัติ เราสามารถได้รับการอภัยบาปและวันหนึ่งจะยืนอย่างสะอาดบริสุทธิ์ต่อพระพักตร์พระบิดาและพระบุตรของพระองค์

การรับส่วนผลของต้นไม้นั้นเป็นสัญลักษณ์เช่นกันว่าเราน้อมรับศาสนพิธีและพันธสัญญาของพระกิตติคุณที่ได้รับการฟื้นฟู—รับบัพติศมา รับของประทานแห่งพระวิญญาณบริสุทธิ์ และเข้าไปในพระนิเวศน์ของพระเจ้าเพื่อรับประสาทพรด้วยอำนาจจากเบื้องบน โดยผ่านพระคุณของพระเยซูคริสต์และการรักษาพันธสัญญาของเรา เราได้รับสัญญาอันหาที่สุดมิได้ของการอยู่กับครอบครัวชอบธรรมของเราชั่วนิรันดร์8

ไม่น่าแปลกใจที่เทพอธิบายว่าผลนั้นคือ “ความปีติยินดีที่สุดแก่จิตวิญญาณ”9 เพราะเป็นเช่นนั้นจริงๆ!

ความท้าทายของการอยู่อย่างแน่วแน่

ตามที่เราทุกคนเรียนรู้มา แม้หลังจากลิ้มรสผลล้ำค่าของพระกิตติคุณที่ได้รับการฟื้นฟูแล้ว การยังคงแน่วแน่และซื่อสัตย์ต่อพระเจ้าพระเยซูคริสต์ยังไม่ใช่เรื่องง่าย ดังที่มีกล่าวมาแล้วหลายครั้งในการประชุมใหญ่นี้ เรายังคงเผชิญสิ่งรบกวนและการหลอกลวง ความสับสนและความวุ่นวาย สิ่งล่อใจและการล่อลวงที่พยายามดึงใจเราออกห่างจากพระผู้ช่วยให้รอดและจากปีติกับความสวยงามที่เราประสบมาแล้วในการติดตามพระองค์

เพราะความทุกข์ยากนี้ ความฝันของลีไฮจึงมีคำเตือนเช่นกัน! อีกด้านหนึ่งของแม่น้ำคืออาคารกว้างที่คนทุกวัยกำลังชี้นิ้วล้อเลียนและเยาะเย้ยผู้ติดตามที่ชอบธรรมของพระเยซูคริสต์

คนในอาคารกำลังเย้ยหยัน และหัวเราะเยาะคนที่กำลังรักษาพระบัญญัติ โดยหวังจะดูหมิ่นดูแคลนศรัทธาของพวกเขาในพระเยซูคริสต์และพระกิตติคุณของพระองค์ เพราะคำสงสัยและคำดูถูกพุ่งเข้ามาโจมตีผู้เชื่อ บางคนที่ชิมรสผลนั้นแล้วจึงเริ่มรู้สึกอับอายในพระกิตติคุณที่ครั้งหนึ่งพวกเขาเคยน้อมรับ การล่อลวงด้วยความเท็จของโลกชักจูงพวกเขา พวกเขาจึงหันไปจากต้นไม้และจากผลนั้น และตามถ้อยคำจากพระคัมภีร์ พวกเขา “ตกลงไปในทางที่ต้องห้ามและหายไป”10

ในโลกเราทุกวันนี้ ช่างก่อสร้างของปฏิปักษ์กำลังทำงานล่วงเวลาเพื่อเร่งขยายอาคารใหญ่และกว้างหลังนั้น งานต่อเติมขยายข้ามแม่น้ำมาโดยหวังจะล้อมบ้านของเราไว้ ขณะที่คนชี้นิ้วและคนเยาะเย้ยโอดครวญทั้งวันทั้งคืนผ่านโทรโข่งอินเทอร์เน็ตของพวกเขา11

ประธานเนลสันอธิบายว่า “ปฏิปักษ์กำลังเพิ่มความพยายามอีกสี่เท่าตัวเพื่อรบกวนประจักษ์พยานและขัดขวางงานของพระเจ้า”12 ขอให้เราจำถ้อยคำของลีไฮที่ว่า “เราหาใส่ใจพวกเขาไม่”13

แม้ว่าเราไม่ต้องกลัว แต่เราต้องเฝ้าระวัง บางครั้งสิ่งเล็กๆ น้อยๆ สามารถทำลายดุลยภาพทางวิญญาณของเราได้ โปรดอย่าให้คำถามของท่าน การดูหมิ่นจากผู้อื่น เพื่อนที่ไม่มีศรัทธา หรือความผิดพลาดและความผิดหวังที่ไม่น่าเกิดขึ้น ทำให้ท่านหันไปจากพรอันหอมหวาน บริสุทธิ์ และน่าพึงใจต่อจิตวิญญาณ ที่มาจากผลล้ำค่าของต้นไม้นั้น จงให้ตาของท่านจับจ้องและใจของท่านจดจ่ออยู่ที่พระผู้ช่วยให้รอดพระเยซูคริสต์และปีตินิรันดร์ที่มาผ่านทางพระองค์เท่านั้น

ศรัทธาของเจสัน ฮอลล์

ในเดือนมิถุนายน ข้าพเจ้ากับเคธีภรรยาไปร่วมพิธีศพของเจสัน ฮอลล์ เขาอายุ 48 ปีตอนสิ้นชีวิตและกำลังรับใช้เป็นประธานโควรัมเอ็ลเดอร์

ต่อไปนี้เป็นคำพูดของเจสันเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เปลี่ยนชีวิตเขา:

“[ตอนอายุ 15 ปี] ผมประสบอุบัติเหตุขณะดำน้ำ … ผมคอหักและเป็นอัมพาตตั้งแต่หน้าอกลงมา ผมไม่สามารถควบคุมขาทั้งสองข้างและแขนบางส่วนได้ ผมไม่สามารถเดิน ยืน … หรือกินอาหารเองได้อีกต่อไป ผมหายใจหรือพูดแทบไม่ได้เลย”14

“‘พระบิดา [ในสวรรค์]’ ผมร้องทูล ‘ถ้าข้าพระองค์มีแค่มือ ข้าพระองค์รู้ว่าข้าพระองค์จะรับไหว ได้โปรด พระบิดา ได้โปรด …

“… ‘ทรงเอาขาไปเถิด พระบิดา ขอแค่มือใช้การได้ก็พอ’”15

มือของเจสันไม่เคยใช้การได้ ท่านได้ยินเสียงจากอาคารกว้างนั้นไหม? “เจสัน ฮอลล์ พระผู้เป็นเจ้าไม่ได้ยินคำสวดอ้อนวอนของคุณหรอก! ถ้าพระผู้เป็นเจ้ารักคุณ พระองค์จะปล่อยให้คุณเป็นแบบนี้ได้อย่างไร? คุณจะมีศรัทธาในพระคริสต์ไปทำไม?” เจสัน ฮอลล์ได้ยินเสียงเหล่านั้นแต่เขาไม่ใส่ใจ เขากลับดื่มด่ำกับผลของต้นไม้นั้นแทน กลายเป็นว่าศรัทธาของเขาในพระเยซูคริสต์ไม่สั่นคลอน เขาเรียนจบมหาวิทยาลัยและแต่งงานกับโคเลตต์ โคลแมนในพระวิหาร พรรณนาว่าเธอเป็นรักเดียวในชีวิต16 หลังจากแต่งงานมา 16 ปี มีปาฏิหาริย์อีกอย่าง โคลแมนบุตรชายที่รักของพวกเขาเกิด

ภาพ
เจสันกับโคเลตต์ ฮอลล์
ภาพ
ครอบครัวฮอลล์

พวกเขาเพิ่มพูนศรัทธาอย่างไร? โคเลตต์อธิบายว่า “เราวางใจในแผนของพระผู้เป็นเจ้า นั่นทำให้เรามีความหวัง เรารู้ว่า [ในวันข้างหน้า] เจสันจะหายดี … เรารู้ว่าพระผู้เป็นเจ้าทรงจัดเตรียมพระผู้ช่วยให้รอด การพลีพระชนม์ชีพเพื่อการชดใช้ของพระองค์ทำให้เรามองไปข้างหน้าได้เสมอเมื่อเราอยากยอมแพ้”17

ภาพ
โคลแมน ฮอลล์

โคลแมนวัย 10 ขวบพูดที่พิธีศพของเจสันว่าคุณพ่อสอนเขา: “พระบิดาบนสวรรค์ [ทรงมี] แผนสำหรับเรา ชีวิตบนโลกจะดีมาก และเราจะได้อยู่ในครอบครัว … แต่ … เราจะต้องเจอกับเรื่องยากๆ และเราจะทำผิดพลาด”

โคลแมนพูดต่อว่า “พระบิดาบนสวรรค์ทรงส่งพระเยซูพระบุตรของพระองค์มาแผ่นดินโลก งานของพระองค์คือเป็นคนดีพร้อม รักษาผู้คน รักผู้คน แล้วทนทุกข์เพื่อความเจ็บปวด ความเศร้าโศก และบาปทั้งหมดของเรา แล้วสิ้นพระชนม์เพื่อเรา” จากนั้นโคลแมนเสริมว่า “เพราะทรงทำเช่นนี้ พระเยซูจึงรู้ว่าตอนนี้ผมรู้สึกอย่างไร

“สามวันหลังจากพระเยซูสิ้นพระชนม์ พระองค์ … มีชีวิตอีกครั้งด้วยพระวรกายที่สมบูรณ์ เรื่องนี้สำคัญต่อผมเพราะผมรู้ว่า … ร่างกาย [ของคุณพ่อ] จะสมบูรณ์และเราจะอยู่ด้วยกันเป็นครอบครัว”

ภาพ
ครอบครัวฮอลล์

โคลแมนสรุปว่า “ทุกคืนตั้งแต่ผมเป็นเด็กเล็กๆ คุณพ่อพูดกับผมว่า ‘พ่อรักลูก พระบิดาบนสวรรค์ทรงรักลูก และลูกเป็นเด็กดี’”18

ปีติเกิดขึ้นเนื่องจากพระเยซูคริสต์

ประธานรัสเซลล์ เอ็ม. เนลสันอธิบายว่าเหตุใดครอบครัวฮอลล์จึงรู้สึกถึงปีติและความหวัง ท่านบอกว่า

“ปีติที่เรารู้สึกแทบไม่เกี่ยวกับสภาพการณ์ในชีวิตแต่เกี่ยวข้องอย่างยิ่งกับสิ่งที่เราให้เป็นศูนย์กลางในชีวิต

“เมื่อศูนย์กลางชีวิตเราอยู่ที่แผนแห่งความรอดของพระผู้เป็นเจ้า … และพระเยซูคริสต์กับพระกิตติคุณของพระองค์ เราจะรู้สึกมีปีติได้ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น—หรือไม่เกิดขึ้น—ในชีวิตเรา ปีติมาจากพระองค์และมาเพราะพระองค์ พระองค์ทรงเป็นที่มาของปีติทั้งปวง …

“หากเราหวังพึ่งโลก … เราจะไม่มีวันรู้จักปีติ … [ปีติ] เป็นของประทานที่มาจากความตั้งใจพยายามดำเนินชีวิตอย่างชอบธรรมดังที่พระเยซูคริสต์ทรงสอน”19

คำสัญญาเมื่อท่านกลับมา

ถ้าท่านไม่มีผลของต้นไม้นั้นมาระยะหนึ่งแล้ว ขอให้รู้ว่าพระผู้ช่วยให้รอดทรงยื่นพระพาหุมาให้ท่านเสมอ พระองค์ทรงเรียกด้วยความรัก “[จง] กลับใจและมาหาเรา”20 ผลของพระองค์มีมากมายตลอดปี เงินซื้อผลนั้นไม่ได้ และไม่มีผู้ใดที่ปรารถนาผลนั้นอย่างจริงใจถูกปฏิเสธ21

หากท่านปรารถนาจะกลับมาที่ต้นไม้และชิมรสผลนั้นอีกครั้ง จงเริ่มด้วยการสวดอ้อนวอนพระบิดาบนสวรรค์ของท่าน เชื่อในพระเยซูคริสต์และอำนาจการพลีพระชนม์ชีพเพื่อการชดใช้ของพระองค์ ข้าพเจ้าสัญญาว่าเมื่อท่านดูที่พระผู้ช่วยให้รอด “ในความนึกคิดทุกอย่าง”22 ผลของต้นไม้นั้นจะเป็นของท่านอีกครั้ง มีรสเลิศต่อท่าน เป็นความปีติยินดีต่อจิตวิญญาณท่าน เป็น “สิ่งสำคัญที่สุดในบรรดาของประทานทั้งปวงของพระผู้เป็นเจ้า”23

ภาพ
เอ็ลเดอร์แอนเดอร์เซ็นกับวิสุทธิชนชาวโปรตุเกส ณ การอุทิศพระวิหารลิสบอน

สามสัปดาห์ก่อน ข้าพเจ้าเห็นปีติจากผลของพระผู้ช่วยให้รอดอย่างเต็มตา เมื่อเคธีกับข้าพเจ้าเข้าร่วมการอุทิศพระวิหารลิสบอน โปรตุเกส ความจริงของพระกิตติคุณที่ได้รับการฟื้นฟูเปิดให้กับโปรตุเกสในปี 1975 เมื่อเริ่มมีเสรีภาพทางศาสนาที่นั่น วิสุทธิชนผู้องอาจจำนวนมากที่ชิมรสผลนั้นเป็นกลุ่มแรกตั้งแต่ยังไม่มีการประชุม ไม่มีโบสถ์ และไม่มีพระวิหารในระยะ 1,000 ไมล์ (1,600 กิโลเมตร) มาชื่นชมยินดีกับเราที่เวลานี้ผลล้ำค่าของต้นไม้นั้นมีอยู่ในพระนิเวศน์ของพระเจ้าในเมืองลิสบอน ประเทศโปรตุเกส ข้าพเจ้ายกย่องและนับถือวิสุทธิชนยุคสุดท้ายเหล่านี้ผู้มีใจจดจ่ออยู่กับพระผู้ช่วยให้รอดตลอดมา

พระผู้ช่วยให้รอดตรัสว่า “คนที่ติด‍สนิทอยู่กับเรา และเราติด‍สนิทอยู่กับเขา คน‍นั้นจะเกิด‍ผลมาก เพราะว่าถ้าแยกจากเราแล้ว พวก‍ท่านจะทำสิ่ง‍ใดไม่‍ได้เลย”24

ในการปราศรัยเช้าวันนี้กับสมาชิกศาสนจักรทั่วโลก ประธานเนลสันพูดว่า “พี่น้องที่รักทั้งหลาย ท่านเป็นแบบอย่างของผลที่มาจากการทำตามคำสอนของพระเยซูคริสต์” จากนั้นท่านเสริมว่า “ข้าพเจ้าขอบคุณ! ข้าพเจ้ารักท่าน!”25

เรารักท่านครับ ประธานเนลสัน

ข้าพเจ้าเป็นพยานคนหนึ่งที่เห็นว่าอำนาจการเปิดเผยอยู่กับประธานที่รักของเรา ท่านเป็นศาสดาพยากรณ์ของพระผู้เป็นเจ้า เหมือนกับลีไฮในสมัยโบราณ ประธานรัสเซลล์ เอ็ม. เนลสันเรียกเราและทุกครอบครัวของพระผู้เป็นเจ้าให้มารับส่วนผลของต้นไม้ ขอให้เราถ่อมตนและเข้มแข็งที่จะทำตามคำแนะนำของท่าน

ข้าพเจ้าเป็นพยานอย่างนอบน้อมว่าพระเยซูคริสต์ทรงเป็นพระบุตรของพระผู้เป็นเจ้า ความรักของพระองค์ เดชานุภาพของพระองค์ และพระคุณของพระองค์ทำให้ทุกอย่างมีค่ายั่งยืน ข้าพเจ้าเป็นพยานในพระนามของพระเยซูคริสต์ เอเมน

อ้างอิง

  1. มัทธิว 7:16.

  2. มัทธิว 7:17.

  3. ยอห์น 4:36.

  4. ต้นเดือนมกราคมปี 2007 ขณะเตรียมคำปราศรัยข้อคิดทางวิญญาณสำหรับมหาวิทยาลัยบริคัมยังก์ในฐานะสมาชิกฝ่ายประธานโควรัมสาวกเจ็ดสิบซึ่งจะกล่าวในวันที่ 4 มีนาคม ค.ศ. 2007 ข้าพเจ้าถามเอ็ลเดอร์เดวิด เอ. เบดนาร์ว่าท่านเตรียมเนื้อหาคำปราศรัยเรื่องอะไรที่จะกล่าวในวันที่ 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2007 สำหรับผู้ฟังกลุ่มเดียวกัน ข้าพเจ้าแปลกใจเมื่อท่านตอบว่าคำปราศรัยของท่านเกี่ยวกับการยึดราวเหล็กให้แน่น เป็นหัวข้อเดียวกันกับที่ข้าพเจ้าเลือกสำหรับคำปราศรัยของข้าพเจ้า หลังจากแบ่งปันเนื้อหากัน เราจึงทราบว่าแนวทางของเราแตกต่างกัน คำปราศรัยของท่านชื่อ “A Reservoir of Living Water” เน้นความสำคัญของราวเหล็กหรือพระคำของพระผู้เป็นเจ้าที่ครอบคลุมอยู่ในพระคัมภีร์ ในคำปราศรัยของท่าน ท่านถามว่า “ท่านและข้าพเจ้าอ่าน ศึกษา และค้นคว้าพระคัมภีร์ทุกวันในลักษณะที่ทำให้เราสามารถยึดราวเหล็กไว้แน่นได้หรือไม่?” (speeches.byu.edu)

    จากนั้น เพียงหนึ่งสัปดาห์หลังจากข้าพเจ้าสนทนากับเอ็ลเดอร์เบดนาร์ ประธานบอยด์ เค. แพคเกอร์กล่าวคำปราศรัยข้อคิดทางวิญญาณที่บีวายยูเรื่อง “Lehi’s Dream and You” ประธานแพคเกอร์เน้นความสำคัญของราวเหล็กที่เป็นการเปิดเผยส่วนตัวและการดลใจซึ่งมาสู่เราโดยผ่านพระวิญญาณบริสุทธิ์ ท่านกล่าวว่า “ถ้าท่านจับราวเหล็ก ท่านจะ คลำ ทางไปข้างหน้าได้ด้วยของประทานแห่งพระวิญญาณบริสุทธิ์ … จงจับราวเหล็กให้แน่นและอย่าปล่อยมือ โดยผ่านเดชานุภาพของพระวิญญาณบริสุทธิ์ ท่านจะ คลำ ทางไปได้เรื่อยๆ ตลอดชีวิต” (16 ม.ค. 2007, speeches.byu.edu)

    หัวข้อของข้าพเจ้า “Hold Fast to the Words of the Prophets” ในเดือนมีนาคม 2007 คือเรื่องราวเหล็กที่สื่อความหมายถึงถ้อยคำของศาสดาพยากรณ์ที่มีชีวิต (4 มี.ค. 2007, speeches.byu.edu).

    การเชื่อมโยงกันของคำปราศรัยทั้งสามเรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ พระหัตถ์ของพระเจ้าทรงทำงานในคำปราศรัยสามเรื่องซึ่งเตรียมไว้สำหรับผู้ฟังกลุ่มเดียวกัน โดยระบุแง่มุมสามด้านของราวเหล็กหรือพระคำของพระผู้เป็นเจ้า: (1) พระคัมภีร์หรือถ้อยคำของศาสดาพยากรณ์สมัยโบราณ (2) ถ้อยคำของศาสดาพยากรณ์ที่มีชีวิต และ (3) เดชานุภาพของพระวิญญาณบริสุทธิ์ นี่เป็นประสบการณ์การเรียนรู้ที่สำคัญสำหรับข้าพเจ้า

  5. ดู 1 นีไฟ 8:4-12.

  6. 1 นีไฟ 11:25.

  7. ยอห์น 3:16.

  8. ดู เดวิด เอ. เบดนาร์, “ความฝันของลีไฮ: ยึดราวเหล็กไว้แน่น,” เลียโฮนา, ต.ค. 2011, 32–37.

  9. 1 นีไฟ 11:23.

  10. 1 นีไฟ 8:28.

  11. ดู บอยด์ เค. แพคเกอร์, “Lehi’s Dream and You” (Brigham Young University devotional, Jan. 16, 2007), speeches.byu.edu.

  12. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “เราสามารถทำได้ดีขึ้นและเป็นคนดีขึ้น,” เลียโฮนา, พ.ค. 2019, 68.

  13. 1 นีไฟ 8:33.

  14. สตีเฟน เจสัน ฮอลล์, “The Gift of Home,” New Era, Dec. 1994, 12.

  15. สตีเฟน เจสัน ฮอลล์, “Helping Hands,” New Era, Oct. 1995, 46, 47.

  16. จดหมายส่วนตัวจากโคเลตต์ ฮอลล์ถึงเอ็ลเดอร์แอนเดอร์เซ็น

  17. จดหมายส่วนตัวจากโคเลตต์ ฮอลล์ถึงเอ็ลเดอร์แอนเดอร์เซ็น

  18. คำพูดของโคลแมน ฮอลล์ที่พิธีศพ, โคเลตต์ ฮอลล์เล่าให้เอ็ลเดอร์แอนเดอร์เซ็นฟัง

  19. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “ปีติและการอยู่รอดทางวิญญาณ,” เลียโฮนา, พ.ย. 2016, 82, 84.

  20. 3 นีไฟ 21:6.

  21. ดู 2 นีไฟ 26:25, 33.

  22. หลักคำสอนและพันธสัญญา 6:36.

  23. 1 นีไฟ 15:36.

  24. ยอห์น 15:5.

  25. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “พระบัญญัติข้อสำคัญข้อสอง,” เลียโฮนา, พ.ย. 2019, 100.