Vakavakarau ki na Lesu Mai ni Turaga.

Ena loma ni rua na macawa, eda na vakananuma kina na Siga ni Mate. Na Tucaketale e vakadeitaka na ilesilesi vakalou i Jisu Karisito kei na bula vakaidina ni Kalou na Tamada. E gole na noda vakanananu ki na iVakabula, ka da vakasamataka “Nona bula sega ni vakatauvatani rawa ka tawayalani na savasava ni Nona isoro cecere ni veivakaduavatataki.”¹ Au nuitaka ni da na vakasamataka talega baleta na Nona lesumai namaki ni na “Veiliutaki [oKoya] me nodra Tui na Tui ka nodra Turaga na Turaga.”²

Ena dua na gauna sa oti e Buenos Aires, Argentina, au a vakaitavi ena dua na koniferedi kei ira na iliuliu ni veimatalotu raraba. Na nodra veilomani vakaveitokani e sega ni veivakacalai. Era nakita dei mera vakacegui na bikai ka vukei na tamata mera lamata cake mai na veivakararawataki kei na dravudravua. Au vakananuma na cakacaka ni veivuke vakatamata e vuqa ni Lotu oqo, oka kina na vei cakacaka ka vakaitavi vata kina kei na vica na ilawalawa matalotu era matataki ena koniferedi. Au vakila na vakavinavinaka titobu me baleta na yalosolisoli ni lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ka rawa kina na veiqaravi vaKarisito vaka oya.

Ena gauna oqori, a vakadeitaka vei au na Yalo Tabu e rua na ka. iMatai, na cakacaka ni veiqaravi ki na gagadre vakayago e bibi ka dodonu me tomani tiko. Na ikarua a sega ni namaki, ia e kaukauwa ka matata. Sai koya qo—e taudaku ni veiqaravi tawananumi‑koya vakaikoya, e sa bibi duadua me vakarautaki na vuravura ki na iKarua ni Lako Mai ni Turaga o Jisu Karisito.

Ni na lako mai oKoya, e sega walega ni na vakalailaitaki na veivakararawataki kei na veika tawadodonu, era na mudu kece:

Ena tiko veimaliwai talega na wolifa kei na lami, ka na davo vata na leopate kei na luve ni me; kei na luve ni bulumakau kei na laione gone kei na manumanu uro; ka na vakatawani ira e dua na gone lailai. …

“Era na sega ni ia na vakacaca se vakarusa ena noqu ulunivanua tabu kecega, ni na roboti ko vuravura ena veikilai ni Turaga, me vaka sa ubia na wasawasa na wai.”³

Ena sega walega ni lutusobu na dravudravua kei na rarawa, era na yali kece:

“Era na sega tale ni viakana, se viagunu tale; ena sega ni kati ira na siga, se duatani na katakata.

“Ni na vakani ira na lami sa tiko ena loma ni itikotiko vakaturaga, ka na tuberi ira ki na ivurevure ni waibula: ia ena tavoya kecega na Kalou na wainimata mai na matadra.”⁴

Na mosi kei na lolosi ni mate sara mada ga ena kau laivi:

“Ena gauna ko ya ena sega ni mate e dua na gone dramidrami me yacova ni sa qase; ia na dede ni nona bula ena vaka e dua na vunikau;

“Ia ni sa mate ena sega ni moce, me vaka ni bulu ena kuvu ni soso, ia ena vakamataliataki vakasauri me vaka na sauriva ni mata, raica ena qai kau cake, ena lagilagi na nona ivakavakacegu.”⁵

Io okoya, me da cakava oqo na ka kece eda rawata me vakaceguya na rarawa kei na yaluma, ka me da gugumatua vakalevu cake ki na vakavakarau e gadrevi me baleta na siga ena oti kece kina na mosi kei na caka ca, ni na “Mai veiliutaki sara ga e vuravura na Karisito; ka … vakavoui na vuravura oqo me rawata na lagilagi kei parataisi.”⁶ Esa na dua na siga ni veivueti kei na veilewai. A vakamacalataka vinaka na Bisopi e Durham ni Lotu Jiaji, o Dr. N. T. Wright, na matalia ni Veisorovaki i Karisito, Tucaketale, kei na Veilewai ni uabaleta na tawadodonu ka biuta vakadodonu na veika kecega.

“E sa vakadeitaka e dua na siga na Kalou me na lewai vakadodonu kina o vuravura mai vua na tamata sa lesia o koya—kei na ka oqo sa vakadeitaka kina okoya ki na tamata kecega ena nona vakaturacake na tamata oqo mai na mate. Na itukutuku dina kei Jisu mai Nasareci, ka vakabibi baleta na nona tucaketale mai na mate, e sa yavu ni veivakadeitaki ni sa sega ni vakailoa na vuravura. E sega ni kena itinitini na veilecayaki; ni gauna eda vakayaco lewadodonu kina oqo eda sa sega ni vakalukalu ena butobuto, tovolea tiko me tara cake e dua na vale ka na kasura dina ga, se me vakavinakataka e dua na motoka ka na tini dina ga ki na ibenubenu. Ni vakaturi Jisu cake mai na mate na Kalou, sa ikoya na ka e a yaco vaka ivakatakarakara lailai me yaco kina na itinitini ni cakacaka ni veilewai vaka ivakatakarakara levu ka tu ena loma ni dua na qaniniu, [na] sorenikau … ni itinitini ni inuinui. E a vakatakila na Kalou, ena sala kaukauwa duadua e kilai rawa, ni sa Mesaia vakaidina sara o Jisu mai Nasareci. … E ka ni veiwali levu duadua ni isitori, ni a lako curuma vakaikoya [o Jisu] na veilewai tawaloloma ka tawadodonu, ni lako mai ki na vanua e vakatakilakilataka ka dreta vata kece mai na veivakalolomataki kei na cakacaka tawadodonu tawawili rawa ni isitori, me vosota na veilecayaki oya, na butobuto oya, na veivakalolomataki oya, na caka tawadodonu oya, kivei koya, ka qai vakaotia kece na kena kaukauwa.”⁷

Ni’u a tiko ena koniferedi e Buenos Aires ka’u a sa tukuna oti, e a vakaraitaka vakamatata vei au na Yalo ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e sa vakataudeitaki ka lesi vakatabakidua me cakava na vakavakarau e ganita me baleta na iKarua ni Lako Mai ni Turaga; e dina sara, ni a vakalesui mai ena inaki oqori. E rawa beka ni o kunea ena duatale na vanua e dua na matatamata era ciqoma na gauna oqo me vaka a parofisaitaki “me yaco kina na ka sa lewa ko koya ni sa oti kecega na gauna sa lokuci” ka sa nakita kina na Kalou me “soqona vata na ka kecega vei Karisito”?⁸ Kevaka o sega ni kunea eke e dua na itikotiko e nakita dei me cakava na ka e gadrevi me vakayacori me baleta ruarua na bula kei na mate me vakavakarau ki na siga oya, kevaka o sega ni kunea eke e dua na isoqosoqo e lomasoli me vakayagataka na gauna kei na iyau vakaitamera ki na nodra vakasoqoni ka vakarautaki na tamata ni veiyalayalati ka ra vakarau tu me ciqoma na Turaga, o na sega ni kunea rawa ena dua na vanua.

E a vakatakila na Turaga, ni vosa tiko ki na Lotu ena 1831:

“Sa soli na idola ni matanitu ni Kalou vua na tamata e vuravura, ia mai kea ena qai tete yani na kosipeli me yacova na iyalayala kei vuravura. …

“Dou masuta vua na Turaga, me toso tiko ga na nona matanitu e vuravura, me ra ciqoma ko ira na tamata, ka ra vakarautaki ira ki na siga ena qai yaco mai, io na siga ka na lako sobu kina mai lomalagi na Luve ni Tamata, ka vakaisulu ena iserau ni nona lagilagi, me sota kina kei na matanitu ni Kalou sa tauyavutaki e vuravura.”⁹

Na cava e rawa ni da cakava meda vakavakarau oqo me baleta na siga oya? Eda rawa ni vakarautaki keda vaka dua na matatamata; eda rawa ni vasokumuni ira na tamata ni veiyalayalati ni Turaga; ka da rawa ni vukea me vueti na yalayala ni veivakabulai “a caka vei ira na qase,” na noda qase eliu.¹⁰ Na ka kece oqo me na yaco ena ivakatagedegede bibi eso ni bera ni lako tale mai na Turaga.

iMatai, ka bibi sara ki na lesu mai ni iVakabula oya na nodra tiko e vuravura na tamata era vakarau tu me ciqomi Koya ena Nona lako mai. E sa kaya o Koya ni o ira era na tikoga ena vuravura ena siga oya “ko ira na tawavanua [kivei] ira na turaga, … era na veikilai vakaidina kei na Turaga, ka ra veirai ena matana votu, ia era na tabalaka cake na domodra, ka ia vata ena nodra lagata vata na sere vou oqo: Sa vakalesui Saioni tale mai na Turaga. … Sa soqona vata na ka kecega na Turaga me dua. Sa kauti Saioni sobu mai cake na Turaga. Sa laveti Saioni cake mai ra na Turaga.¹¹

Ena gauna makawa, e a tokia na Kalou kivei Koya na koro ni yalododonu o Saioni.¹² Ena kena veibasai, ena ciqoma na Turaga ena Nona lesu mai e dua na Saioni vou ena siga mai muri.¹³ O Saioni sai ira sa savasava na lomadra, era sa yalovata ka duavata ena nodra vakasama, ra kitaka na ivalavala dodonu ka sega vei ira sa dravudravua.¹⁴ E a kaya na Parofita o Josefa Simici, “Na kena tara cake o Saioni e dodonu me vaka e dua na noda inaki cecere duadua.”¹⁵ Eda tarai Saioni cake ena noda matavuvale, tabanalevu, tabana, kei na iteki ena duavata, bula vakalou, kei na loloma.¹⁶

E dodonu me da ciqoma ni taraicake i Saioni e yaco tiko e veigauna ni tiko yavavala—“e dua na siga ni veicudruvi, na siga ni vakamakama, na siga ni rarawa, na siga ni tagi, na tagiyaso, kei na lele; ia ena lako sobu mai me vaka na covulaca ki na delai vuravura taucoko, sa kaya na Turaga.”¹⁷ Koya gona, na vasokumuni ki na vei iteki e yaco me “veitaqomaki, ka ivakaruru mai na cava, kei na cudru ena gauna ena sovaraki mai kina ena kena sosoko ki vuravura taucoko.”¹⁸

Me vaka ga na veigauna eliu, eda “dausoqoni vata wasoma na lewe ni lotu, me [da] lolo ka masu, ka veivosakitaka baleta na tiko vinaka ni yalo[da]. Ka … me [da] kana madrai ka gunu [wai], me [da] vakananuma kina na Turaga ko Jisu.”¹⁹ Me vaka a vakamacalataka o Peresitedi Russell M. Nelson ena koniferedi raraba ni Okotova ga sa oti, “Sa inaki tudei tu mai ni Lotu me vukei ira kece na lewenilotu me tubu nodra vakabauta noda Turaga o Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki, ka vukei mera cakava ka maroroya nodra veiyalayalati kei na Kalou, ka me qaqaco ka vauci nodra vuvale.”²⁰ O koya gona, e vakadreta vakatabakidua okoya na veiyalayalati ni valetabu, na rokovi ni Siga ni Vakacecegu, kei na kanamagiti ena kosipeli ena vuvale e veisiga, ka tokoni mai na ituvatuva ni vuli vakataucoko ena Lotu. Eda vinakata me kila baleta na Turaga, ka da vinakata me veikilai kei na Turaga.²¹

E usutu ni sasaga ni tarai cake o Saioni oya na vakasoqoni ni tamata ni veiyalayalati vakasevi-dede ni Turaga.²² “Keimami vakabauta ni ra na vakasoqoni vata tale na Isireli kei na nodra vakalesui mai na Yavusa e Tini.”²³ O ira kece era na veivutuni, vakabauta na Karisito, ka papitaiso era sa Nona tamata ni veiyalayalati.²⁴ Na Turaga vakai Koya a parofisaitaka ni na vunautaki na kosipeli ki na vuravura taucoko, ni bera Nona lesu mai²⁵ “me ra vakalesui mai kina na [Nona] tamata, ko ira na mataqali i Isireli,”²⁶ “ka na qai yaco mai na ivakataotioti.”²⁷ E sa vakayacori tiko na parofisai i Jeremaia:

“Ia sa kaya vakaoqo ko Jiova, raica ena yaco na gauna, [era na] sega ni [kaya] tale kina, Sa bula ko Jiova, ko koya ka kauti ira cake na Isireli mai na vanua ko Ijipita;

“Ia ena kainaki ga, Sa bula ko Jiova, ko koya ka kauti ira na Isireli mai na vanua mai na tokalau, mai na veivanua talega sa dui vakasevi ira kina ko koya; ia kau na kauti ira tale mai ki na nodra vanua kau a solia vei ira na nodra qase.”²⁸

E sa dau vakabibitaka e veigauna o Peresitedi Nelson ni “na vasokumuni oqo sa ka bibi duadua e yaco tiko e vuravura nikua. E sega tale ni vakatauvatani rawa na kena cecere, na kena sa rui bibi, ka sega ni vakatauvatani rawa na kena qaqa. Ke o sa digitaka … sa rawa mo tiki levu ni cakacaka oqo.”²⁹ Era a tamata dau kaulotu tu ga mai na Yalododonu Edaidai. E drau vakaudolu era a sa kaulotu mai na ivakatekivu ni Vakalesuitale; ka tini vakaudolu era kaulotu tiko ena gauna oqo. Ka, me vaka e se qai vakatavulica ga oqo o Elder Quentin L. Cook, o keda kece sara e rawa ni vakaitavi ena sala rawarawa ka matau, ena loloma, sureti ira tiko na tani ki valenilotu, veisiko ena noda veivale, ka yaco me tiki ni noda veikilai. Na tabaki ni iVola i Momani e a ivakatakilakila ni sa tekivu na vasokumuni oqo.³⁰ Na iVola i Momani sara mada ga e sa iyaya ni cakacaka ni vasokumuni kei na saumaki.

E sa bibi talega ki na vakavakarau baleta na iKarua ni Lako Mai sa ikoya na sasaga cecere ni veivueti ena vukudra na noda qase eliu. E a yalataka na Turaga me talai Ilaija na parofita mai ni bera na iKarua ni Lako Mai, “na siga i Jiova e levu ka rerevaki,”³¹ me “vakatakila … na Matabete” ka “tea ko koya e lomadra na gone na yalayala a caka vei ira na qase.”³² E a lako dina mai o Ilaija me vaka a yalataki. Na tiki ni siga oya nai ka 3 ni Epereli, 1836; ena Valetabu e Kirtland Ohio. Ena vanua oya kei na gauna oya, e a solia dina o koya na matabete yalataki, na idola ni veivueti vei ira na mate kei na vauci ni veiwatini na tagane kei na yalewa, kei na matavuvale ena vei itabagauna kece ka tawamudu.³³ Ke sega oqori, na inaki ni veibuli ena vakatawayagataki, ka sa kena ibalebale, na vuravura ena “cudruvi” se “vakarusai sara.”³⁴

Ena lotu ni itabagone ni se bera ga na vakatabui ni Valetabu e Roma Itali, era a vakaraitaka vei Peresitedi Nelson na drau vaka drau na cauravou kei na goneyalewa ka ra tiko kina na tikinipepa era a vakarautaka kei na yacadra nodra qase eliu. Era sa vakarau tu me curuma na valetabu na gauna sara ga e dola kina me ra vakayacora na papitaiso veisosomitaki baleti ira na qase eliu oqori. E a dua na gauna ni veivakamamautaki cecere, ia ka sa dua na ivaraitaki ni sasaga vakatotolotaki me tauyavutaki Saioni me baleti ira na itabatamata ka ra sa liu oti.

Ni da gumatuataka na kena taraicake o Saioni, oka kina na noda itavi ena nodra vasokumuni na digitaki ni Turaga kei na veivueti vei ira na mate, e dodonu meda tu mada ka nanuma ni oqo na cakacaka ni Turaga ka sa cakava tiko oKoya. O Koya na Turaga ni were ni vaini, ka o keda na Nona dauveiqaravi. E vakaroti keda me cakacaka vagumatua ena were ni vaini ena “iotioti ni gauna” oqo ka sa cakacaka vata kei keda oKoya.³⁵ Ena dodonu cake beka meda kaya ni sa vakatara oKoya meda cakacaka vata kei Koya. Me vaka a kaya o Paula, “Au sa tea koi au, sa vakasuasuataka ko Apolosa; ia na Kalou ga sa vakatubura.”³⁶ Sa i Koya ga sa vakusakusataka tiko na Nona cakacaka ena kena gauna.³⁷ Na vakayagataki ni noda vei sasaga tawayaga—na noda “veika lalai”—sa kauta mai kina na Turaga na veika lelevu.³⁸

Na iotioti ni itabagauna cecere oqo e sa taraicake tiko ki na kena icavacava—o Saioni e vuravura, me vakaduavatataki kei Saioni mai cake ni lesu mai ena lagilagi na iVakabula. Sa lesi Na Lotu i Jisu Karisito me vakarautaka na vuravura ki na siga koya. Sa vakakina, ena Siganimate oqo, meda marautaka vakaidina na Vakaturi mai na mate o Jisu Karisito kei na veika kece e tu taka: Nona mai vakatulewa tale me dua na udolu na yabaki ni sautu, na veilewai dodonu kei na lawa dodonu vei keda kece, na tawamate rawa ni tamata kece era bula tu e vuravura, kei na yalayala ni bula tawamudu. Na Vakaturi mai na mate o Karisito sai koya na itinitini ni veivakadeitaki ni na vakadodonutaki na ka kecega. Meda tarai Saioni cake oqo me vakusakusataki kina na siga oya. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.