2010–2019
Sa Lewa Vata
Epereli 2018


Ena Lewa Vata

Me rawa ni da yacova na noda icavacava cecere duadua, e gadrevi me da duavata, ka veivukei vakataki keda.

E dua na manumanu totoka vakaoti na bebe ni monaki. Ena dua na neitou gade ena Kirisimasi vata kei na watiqu kei iratou na noqu matavuvale e Mexico keitou a sikova e dua na valenimaroroi bebe ka milioni na bebe ni monaki era dau mai cegu ekea ena draki batabata. E talei niu raica na kena vakasakiti, ka rawa vei keda me da vakasamataka vaktitobu na ivakaraitaki ni duavata kei na talairawarawa ki na lawa va-Kalou ni nona ibulibuli ka vakaraitaka.1

iVakatakilakila
Bebe ni Monaki
iVakatakilakila
Nai sosoqoni ni bebe

Na bebe ni monaki era kena dau ni tuvai na ilakolako. Era na vakayagataka na itutu ni matanisiga me ra kunea kina na idusidusi ni vanua me ra lako kina. Ena vulaitubutubu, era dau lakova na udolu na maile mai Mexico ki Kenada, ena vula imago, era dau lesu tale ena veikau vata ga e Mexico.2 Era dau cakava tu oqo ena veiyabaki, ena dua na ilobi ni tabana lailai, yadudua ena dua na gauna. Ena gauna ni nodrau ilakolako, era kabikabi vata ena bogi ena veivunikau me ra taqomaki ira mai na batabata kei na manumanu kila.3

iVakatakilakila
Nai lawalawa bebe e sa vaka na serau ni drodrolagi
iVakatakilakila
Nai karua ni lawalawa ni bebe e vaka na serau ni drodrolagi

Dua na ilawalawa bebe e sa vaka e dua na drodrolagi.4 E sega beka ni dua na iyaloyalo rairai totoka? Na vei bebe ena dua na drodrolagi e duatani ka matalia tu, iana manumanu vakasakiti oqo e buli vakasakiti mai vua na Dauniveibuli dauloloma ka solia vei ira me ra bula, veilakoyaki, veiwaseyaka na bula ena nodra veivukayaki ena dua na loga ni senikau ki na kena ikarua, ena kena vakatetei na pauta ni senikau ka vakavuna na vakatuburi na sorenikau. E dina ni ra duidui na bebe, era cakacaka vata me ra bulia e dua na vuravura totoka ka vaka vuana.

Me vaka na bebe ni monaki, eda sa lakova tiko e dua na ilakolako lesu ena noda itikotiko vakalomalagi na vanua eda na sota tale kina kei na noda iTubutubu Vakalomalagi.5 Me vaka na bebe, e soli tu vei keda nai solisoli vakalomalagi me da tuva kina na noda ilakolako ena noda bula me rawa ni da “[tawana] na vakarau ni [noda] veibuli.”6 Me vakataki ira, kevaka e cula vata tu na yaloda,7 na Turaga ena maroroi keda “vaka na toa yalewa sa vakasoqoni ira na luvena ena ruku ni tabana”8 ka na qai buli keda meda drodrolagi totoka.

Kemuni na yalewa kei na tagane, goneyalewa kei na cauravou, taciqu kei na ganequ eda toso vata tiko ena lakolako oqo. Me rawa ni da yacova na noda icavacava cecere duadua, eda gadreva na wekada ka ra gadrevi keda talega, ia eda gadreva me da duavata tiko ga. Sa vakarota na Turaga, “mo dou duavata sara; ia kevaka dou sa sega ni duavata, dou sa sega ni noqu.”9

Sai Jisu Karisito na ivakaraitaki cecere duadua ni duavata kei na Tamana. Erau sa dua bau ga ena inaki, ena loloma, kei na kena ivalavala, “ka ni sa duavata ga na lomai Tamana kei na Luvena.”10

Ena rawa vakacava meda muria na ivakaraitaki vinaka ni Turaga ni duavata kei na Tamana kei na duavata vaka taki keda?

E dua na ivakarau veivakauqeti e kune ena Cakacaka 1:14. Eda wilika, “Era sa gumatua [na tagane] kecega ko ira oqo, a ra sa lomavata e na kerekere kei na daumasu kei iratou talega na yalewa.”11

Au nanuma kina ni sa ka bibi na malanivosa “sa lomavata” ni laurai vakavica ena ivola ni Cakacaka, ka da wilika kina na veika era vakayacora na ilawalawa nei Jisu Karisito era dau muri koya ni oti na nona sa lako cake ilomalagi ena nona tucake tale, ka vakakina na veivakalougatataki era ciqoma ena vuku ni nodra sasaga. E ka bibi talega ni da raica e dua na ivakarau vei ira na yalodina e Amerika ena gauna a sikovi ira kina na Turaga ka qai veiqaravi vei ira. “Ena lomavata” e kena ibalebale na duavata kei na yalovata ena veivakadonui.

Eso na ka era cakava na Yalododonu ena vanua ruarua era vakadinadinataki Jisu Karisito, ka vulica na vosa ni Kalou era qai veiqaravi ena loloma.12

Era duavata na nodra inaki na nona ilawalawa na Turaga, ena loloma kei na cakacaka. Era kilai ira vakataki ira, era kila na veika me ra cakava, ka ra cakava baleta ni ra lomana na Kalou ka ra veilomani talega vakataki ira. Era tiki ni dua na drodrolagi era toso tiko ki liu ena loma vata.

Eso na veivakalougatataki era ciqoma sa ikoya nodra vakasinaiti ena Yalo Tabu, e yaco na cakacaka mana ena kedra maliwa, ka tubu na Lotu, a sega na veileti ena kedra maliwa na tamata, ka vakalougatataki ira na Turaga ena veika kecega.13

E rawa ni vakila na inaki era duavata tiko kina e baleta ni ra kilai koya na Turaga. Era a dau volekati Koya, era vakadinadinataka na Nona ilesilesi vakalou, na cakamana a vakayacora o Koya, kei na Nona Tucaketale mai na mate. Era raica ka tara na mawe e ligana kei na yavana. Era kila vakaidina ni sa iKoya na Mesaia yalataki, kei na Dauveivueti ni vuravura. Era kila ni o “Koya na vuni veivakabulai, vakacegu kei na bula tawamudu.”14

E dina madaga ni da se bera ni raica na noda iVakabula e matada votu ia eda kila ni o Koya e bula tiko. Ni da toso voleka Vua, ena noda vaqara ka ciqoma na ivakadinadina yadua ena Yalo Tabu na Nona ilesilesi vakalou, eda na qai kila vakavinaka na inaki, na loloma ni Kalou e tiko e lomada;15 ena uqeti keda meda drodrolagi vei ira na noda matavuvale, tabana levu kei na nomu itikotiko raraba o ni na veiqaravi vakai kemuni “ena sala vou ka vinaka”16

E dau yaco na veivakakurabuitaki ni ra duavata na luveni Kalou era dusi mai na Yalo Tabu mera dodo liga vei ira na tani era gadreva tu.

iVakatakilakila
Na gaunisala ena waluvu kei ira na dauveivueti

Eda rogoca e levu na italanoa ni vakaraitaki loloma ena veitikotiko veivolekati vei ira na tamata ena gauna e sotavi kina na leqa tubukoso. Me kenai vakaraitaki na tauni levo o Huston ena gauna e sotava kina e dua na waluvu levu ena yabaki sa oti, era guilecava na tamata na kedra kei na nodra gagadre me ra gole yani ka veivueti. A qirita na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase na veivuke ki na nona itikotiko, ka vakarautaki mai e 77 na waqa. Era lako wavoki ena lomani tikotiko na dauveivueti me ra vukei ira na matavuvale me ra kau mai kina valenisoqoni me ra mai cegu kina ka ra vukei kina. O ira na lewenilotu kei ira na sega ni lewenilotu era mai cakacaka vata ena dua na inaki.

iVakatakilakila
Era vakavulica tiko na daukaulotu na vosa vaka-Sipeni

E a gadreva e dua na peresitedi ni Soqosoqo ni Veivukei mai Santiago Chile, me vukei ira na lewenivanua era toki mai Haiti era vakaitikotiko volekati koya. Ni veitalanoa vata kei ira na nona iliuliu ni matabete, e votu mai kina na vakasama me ra sa na vakavulici ira na toki mai na vuli vosa vaka Sipeni, me rawa ni vukei ira ena nodra veimaliwai vinaka cake ena nodra itikotiko. Ena vei mataka kece ni siga Vakarauwai era soqoni vata kei ira na nodra gonevuli o ira na daukaulotu. Na yalo ni duavata mai vei ira na veivalevale sai koya na ivakaraitaki e veivakauqeti vei ira na tamata mai na veimataqali ituvaki ni bula ena nodra qaravi vakatautauvata.

iVakatakilakila
O ira na cakacaka sega ni saumi e Mexico

E Mexico, e drau vakadrau na lewenilotu era gole mai vakayawa me ra vukei ira na bula mai na rua na uneune lelevu ka tarai ira.Era lako mai vata kei na yaya ni cakacaka, misini kei na loloma vei ira na kai nodra. Ni ra mai wawa vata kece tu ena dua na neitou valenisoqoni o ira na tamata cakacaka sega ni saumi mera mai wawa vakatulewa mai vua na turaga ni koro levu ena siti o Ixhuatán e lutu sobu ena tagi ni raica na ivakaraitaki “ni loloma savasava i Karisito.”17

Na Turaga sa solia vei keda na madigi meda veivakasalataki ena veivula ena noda kuoramu ni matabete kei na Soqosoqo ni Veivukei, me rawa ni tou na qai vakaitavi vakalevu cake ena noda tabanalevu se tabana se na duidui drodrolagi eda lewena—e dua na vanua eda duavata kina ka vanua eda gadrevi taucoko kina.

E duidui kece na noda sala ia eda taubaletaka vata. Na noda sala e sega ni baleta na ka eda sa cakava se baleta na ka eda sa lakova oti mai, e baleta ga na vanua eda lako tiko kina kei na veika eda sa yacova ni da duavata tiko. Ni da veitalanoa vata ka dusimaki mai na Yalo Tabu, eda na rawa ni raica na vanua eda tiko kina kei na vanua e gadrevi meda tiko kina. Na Yalo Tabu e solia vei keda e dua na rai ka sega ni raica rawa na matada vakatamata, baleta na “vakatakila e ka tabu ka tu wavoliti keda,”18 na gauna eda biuta vata kina na ivakatakila oqo eda na rawa ni rai kina vakalevu.

Ni da cakacaka ena duavata, na noda inaki meda vakasaqara ka muria na Turaga kei na nona lewa; e dodonu meda veivakauqeti ena loloma eda vakila vua na Kalou kei ira na wekada;19 ka sa noda gagadre cecere duadua e dodonu meda “cakacaka vagumatua,”20 ka meda vakarautaka na sala ni nona lesu tale mai ni iVakabula. Na sala ga eda na rawata kina oqo sai koya na “lomavata.”

Me vaka na bebe ni monaki, meda toso vata tiko ena inaki, o keda yadua eda dui tu na noda ivakarau ni bula kei na ka eda rawa ni soli vakasama kina, cakacaka meda bulia e dua na vuravura totoka ka vaka vuana—dua na ikalawa lailai ena dua na gauna ka uasivi sara meda sala vata kei na noda iVakabula.

Na noda Turaga o Jisu Karisito e yalataka vei keda ni gauna eda tiko vata kina ena yacana o Koya ena tiko ena keda maliwa.21 Au vakadinadinataka ni bula tiko o Koya ka tucake tale o Koya ena dua na mataka totoka ni vulaitubutubu me vaka nikua. O Koya e nodra Daunilewa na lewa, “na nodra Tui na Tui, kei na nodra Turaga na Turaga.”22

Meda duavata kei na Tamana kei na Luvena duabau ga, ena noda dusimaki mai vua na Yalo Tabu, oqo na noqu masu ena yacai Jisu Karisito, emeni.

iDusidusi

  1. Raica na Eparama 3:26; 4:7, 9–12, 15, 18, 21, 24–25.

  2. E dua na itukutuku me baleta na bebe ni monaki ni taura e 3 na tabatamata me rawa ni lakova na ilakolako na Vualiku kei Kenada. Ia na “tabatamata” era bulia na ilakolako ki na ceva kei Mexico era na vakaruru mai kea ena gauna ni batabata qai taura mai na matai ni lakolako ki na vualiku. (Raica na “Flight of the Butterflies” [video, 2012]; “‘Flight’: A Few Million Little Creatures That Could,” WBUR News, Sept. 28, 2012, wbur.org.)

  3. Raica na “Why Do Monarchs Form Overnight Roosts during Fall Migration?” learner.org/jnorth/tm/monarch/sl/17/text.html.

  4. Raica na “What Is a Group of Butterflies Called?” amazingbutterflies.com/frequentlyaskedquestions.htm; raica talega na “kaleidoscope,” merriam-webster.com. Kaleidoscope e lako mai na vosa vaka Kirisi kalos (totoka”) and eidos (bulia”).

  5. Raica na “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba,” Liaona, Me 2017, 145.

  6. Vunau kei na Veiyalayalati 88:19; raica talega na Vunau kei na Veiyalayalati 88:25.

  7. Raica na Mosaia 18:21.

  8. 3 Nifai 10:4

  9. Vunau kei na Veiyalayalati 38:27.

  10. Mosaia 15:7

  11. Cakacaka 1:14; vakaikuritaki.

  12. Eso na ka era cakava na Yalododonu mai Jerusalemi era digitaka e dua na iApositolo vou kei na vitu na turaga ka dina na nodratou cakacaka, ka tokoni ira, (raica na Cakacaka 1:266:3–5era tikovata kece ena siga ni Penitiko (raica na Cakacaka 2:1vakadinadinataki Jisu Karisito (raica na Cakacaka 2:22–363:13–264:10, 335:42kacivi ira na tamata mera veivutuni ka papitaisotaki ira (raica na Cakacaka 2:38–41tomana tikoga ena veitokani kei na veidovi ni madrai, kei na masu (raica na Cakacaka 2:42keimami tikovata ka tautauvata kece na neimami rai (raica na Cakacaka 2:44–464:34–35gole ki na valetabu (raica na Cakacaka 2:46kana leweni manumanu ena marau kei na lomana taucoko(raica na Cakacaka 2:46vakalagilagi tiko na Kalou ka kune duavata vata kei ira kece na tamata (raica na Cakacaka 2:47keimami talairawarawa ki na vakabauta (raica na Cakacaka 6:7soli tikoga nodra masu kei na cakacaka vakalotu ni vosa (raica na Cakacaka 6:4 Eso na ka era cakava na Yalododonu mai Amerika era vunauca na kosipeli nei Karisito (raica na 3 Nifai 28:23); duri na lotu nei Karisito (raica na 4 Nifai 1:1); papitaoistaki tamata (raica na 4 Nifaii 1:1); ka vakatauca na lewa vakatautauvata na tamata kece(raica na 4 Nifai 1:2); e tautauvata tu na nodra rai ena kedra maliwa (raica na 4 Nifai 1:3); tarai cake tale na veikorokoro lelevu (raica na 4 Nifai 1:7–9); era a vakamau (raica na 4 Nifai 1:11); taubale ni oti na kena ciqomi na ivakaro mai vua na Turaga (raica na 4 Nifai 1:12); tomani na lolo kei na masu (raica na 4 Nifai 1:12); era sota vata ena vuqa na gauna mera masu ka ra rogoca na vosa ni Turaga (raica na 4 Nifai 1:12).

  13. Eso na ka era cakava na Yalododonu mai Jerusalemi: era curumi tu ena Yalo Tabu (raica na Cakacaka 2:4; 4:31); era ciqoma na isolisoli ni duivosavosa kei na parofisai era vosataka na veicakacaka talei ni Kalou (raica na Cakacaka 2:4–18); e vuqa na veika veivakurabuitaki e so kei na ivakatakilakila era cakava na Apositolo (raica na Cakacaka 2:43); e yaco na cakamana veivakakurabutaki (raica na Cakacaka 3:1–10; 5:18–19; 6:8, 15); e levu era lewena na Lotu (raica na Cakacaka 2:47; 5:14). Eso na ka era cakava na Yalododonu mai Amerika: era saumaki na tamata vua na Turaga (raica na 3 Nifai 28:234 Nifai 1:2e vakakalougatataki e dua na tabatamata (raica na 3 Nifai 28:23sa sega na veicacati kei na veileti ena kedra maliwa (raica na 4 Nifai 1:2, 13, 15, 18era sega na vutuniau kei na dravudravua (raica na 4 Nifai 1:3); “era a sereki kece ka vakaivotavota ena isolisoli vakalomalagi” (raica na 4 Nifai 1:3); e tu na vakacegu ena vanua (raica na 4 Nifai 1:4); e yaco na veika vakurabuitaki kaukauwa (raica na 4 Nifai 1:5, 13); na Turaga sa vakalougatataki ira vakalevu sara (raica na 4 Nifai 1:7, 18); era sa kaukauwa, tubu vakatotolo, ka yaco kina me totoka ka taleitaki (raica na 4 Nifai 1:10); era vakalougatataki me vaka na levu ni yalayala a caka vei ira mai vua na Turaga (raica na 4 Nifai 1:11); sa sega na veileti ena vanua, ni sa tiko e lomadra na tamata” (4 Nifai 1:15); sa sega na vuvu, se na veiqati, se na tiko yavavala, se na veibutakoci, se na lasu, se na laba, se na gagano ca; sa dina sara ni sa sega beka ni dua na matatamata mamarau cake ena kedra maliwa na tamata kecega sa bulia na liga ni Kalou.sa sega na vuvu, se na veiqati, se na tiko yavavala, se na veibutakoci, se na lasu, se na laba, se na gagano ca; sa dina sara ni sa sega beka ni dua na matatamata mamarau cake ena kedra maliwa na tamata kecega sa bulia na liga ni Kalou.” (4 Nifai 1:16); sa sega na daubutako, se na daulaba, ka sega na Leimanaiti se dua na mataqali-aiti; ia era sa duavata ga, era sa luvei Karisito ka sa nodra na matanitu ni Kalou” (4 Nifai 1:17); a vakakalougatataki ira na Turaga ena veika era cakava (raica na 4 Nifai 1:18).

  14. Jean B. Bingham, “Me Sinai Na Nomudou Marau,” Liaona, Nove. 2017, 85.

  15. Raica na 4 Nifai 1:15.

  16. Jeffrey R. Holland, “Mata ki na Lotu,” Liaona, Nove. 2016, 62.

  17. Moronai 7:47

  18. Neil L. Andersen, ena “Auxiliary Panels Use New Training Library,” Liaona, Epe. 2011, 76.

  19. Raica na Maciu 22:37–40

  20. Jekope 5:61

  21. Raica na Maciu 18:20

  22. 1 Timoci 6:15.