Na Vosa ni Kosipeli
Na vakavulici vakaukauwa ni kosipeli sa rui ka bibi sara mena maroroi kina na kosipeli ena noda itikotiko, ka gadrevi kina na gugumatua kei na sasaga.
Ni oti na noqu kacivi meu dua na Vakaitutu Raraba, keitou a toki vakamatavuvale mai Costa Rica ki Salt Lake City me imatai ni noqu ilesilesi. Eke e Amerika, au sa vakalougatataki meu sikovi ira na veimataqali tamata totoka ka duidui nodra ivakarau ni bula kei na itovo vakavanua. E vuqa vei ira, me vakataki au, era a sucu ena matanitu vaka-Latin Amerika.
Au raica ni vuqa na imatai ni itabatamata Vakasipeni eke era vosa vaka-Sipeni me nodra vosa vakaitaukei ka vakarauta ga na vosa vaka-Valagi me ra veivosaki kina kei ira na vo ni tamata. Na ikarua ni itabatamata, era a sucu e Amerika se tadu mai ni ra se gone ka mai vuli sara eke, era madila sara ena vosa vaka-Valagi ka lailai nodra vosa vaka-Sipeni. Ka vakavuqa ena ikatolu ni itabatamata, vaka-Sipeni, na nodra vosa vakaitaukei na nodra qase, sa mai yali yani.1
Ena ivakarau ni vosa, oqo e dau vakatokai tu me “yali ni vosa.” Ena rawa ni yaco na yali ni vosa ni ra toki na matavuvale ki na dua tale na matanitu tani e sega ni vosataki kina na nodra vosa vakaitaukei o ya. E sega walega ni yaco oqo vei ira na kai Sipeni, ia sa vakakina vei ira na lewenivanua e vuravura raraba e sa mai sosomitaki na nodra vosa vakaitaukei ena dua na vosa vou.2 E vakakina vei Nifai, e dua na parofita ena iVola i Momani, ni sa kauwaitaka na kena sa yali tiko yani na nodra vosa vakaitaukei nei tamadra ni vakavakarau gole tiko ki na vanua yalataki. A vola oqo o Nifai, “Ka raica, sa lewa yalomatua ni Kalou me datou mai kauta na ivolatukutuku oqo, me datou maroroya kina na nodra vosa na noda qase vei ira na luveda.”3
Ia a kauwai talega o Nifai ena kena sa yali tiko yani e dua tale na vosa. Ena tikina e tarava, a tomana kina, “Ia me datou maroroya talega kina vei ira na vei vosa kece era a vosataka na parofita yalosavasava, ka a soli vei ira ena Yalo kei na kaukauwa ni Kalou, mai na ivakatekivu kei vuravura me yacova mai na gauna oqo.”4
Au a raica na kedrau tautauvata tiko na kena maroroi na vosa ni itaukei kei na kena maroroi na kosipeli i Jisu Karisito ena noda bula.
Nikua niu vakatauvatana, au na via vakamatatataka sega ni dua na vosa e vuravura ia e dua na vosa tawamudu e dodonu me maroroi ena noda matavuvale ka me kakua ni yali. Au tukuna tiko na vosa ni5 kosipeli i Jisu Karisito. Ena “vosa ni kosipeli” au tukuna tiko na veivakavuvuli kece ni noda parofita, na noda talairawarawa ki na ivakavuvuli oqori, kei na noda muria na ivakarau dodonu.
Au na vakamacalataka mada e tolu na kena sala mena maroroi kina na vosa oqo.
iMatai: Na Nomu Gumatua Cake ka Kauwai Tiko ena iTikotiko
Ena Vunau kei na Veiyalayalati, a sureta na Turaga e vuqa na lewe ni Lotu kilai, oka kina o Newel K. Whitney, mera tuvadonu na nodra itikotiko. A kaya kina na Turaga: “Na noqu tamata talega ko Newel K. Whitney, … sa dodonu me vunauci, ka vakavulici ira na lewe ni nona vuvale, ka raica me ra dau gugumatua ka cakacaka vakaukauwa mai vale, ka dau masu tikoga, ia kevaka e sega era na kaliraki tani mai na nodra itutu.”6
Dua na ka bibi e vakauqeta na yali ni vosa o ya na gauna era sega ni vakavulici ira kina na gone na itubutubu ena vosa ni itaukei. E sega ni se taucoko na kena cavuti wale tu ga na vosa e vale. Kera gadreva na itubutubu me ra maroroya na nodra vosa, e dodonu mena vakavulici. E laurai ena vakadidike ni o ira na itubutubu era saga vakaidina me ra maroroya na nodra vosa ni itaukei era na gugumatua kina.7 Sa qai cava beka na sasaga dina ni kena maroroi na vosa ni kosipeli?
E vakarota kina o Elder David A. Bednar ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua ni “malumalumu na vakavulici ni kosipeli kei na kena vakaraitaki ga ena itikotiko” ena rawa me vakavuna vakaukauwa na kena voroki na cowiri ni matavuvale ni veiitabatamata ena Lotu.8
Eda sa qai rawa ni tinia kina ni vakavulici vakaukauwa ni kosipeli sa rui ka bibi sara mena maroroi kina na kosipeli ena noda itikotiko, ka gadrevi kina na gugumatua kei na sasaga.
Eda sa sureti tiko vakavuqa meda na vulica ena veisiga na ivolanikalou vakamatavuvale kei na tamata yadua.9 E vuqa na matavuvale era sa cakava tiko oqo era sa vakalougatataki ena veisiga yadua ena duavata cecere kei na veivolekati sara kei na Turaga.
Ena tekivu beka ni naica na vulica na ivolanikalou? Ena yaco ga ni ra taura tu e ligadra na itubutubu na ivolanikalou, ena loloma, ka sureti na matavuvale me ra mai vulica vata. E dredre meda raica na kena caka na vuli oqo ena dua tale na sala.
Tama kei na tina, ni kakua ni calata na veivakalougatataki cecere oqo. Kakua ni wawa de o na bera!
iKarua: iVakaraitaki Kaukauwa ena iTikotiko
A vola e dua na daunivosa ni gadrevi me maroroi e dua na vosa ni itaukei, “ena gadrevi me vakabulai na vosa vei ira na luvemuni.”10 Eda na cakava me “vakabulai na vosa” ena noda cakacakataka vata na veivakavulici kei na ivakaraitaki.
Niu se gone, au a cakacaka ena kabani nei tamaqu ena gauna ni sereki. Na imatai ni taro e dau taroga o tamaqu niu sa taura na kequ isau o ya “Na cava o na cakava ki na nomu ilavo?”
Au a kila na kena isau ka kaya: “Sauma na noqu ikatini ka maroi ilavo ni noqu kaulotu.”
Ni oti na noqu cakacaka vua ni rauta e walu na yabaki kau dausauma tikoga na taro vata ga oya, a nanuma kina o tamaqu ni sa vakavulici au ena sala meu sauma kina na noqu ikatini. Na ka a sega ni vakasamataka o koya niu a vulica rawa na ivakavuvuli bibi oqo ena mua ni dua ga na macawa. Meu tukuna mada na sala au a vulica kina na ivakavuvuli o ya.
Ni a mai lomolomora na Loma i Amerika ena vuku ni veivaluvaluti vakatamata, a lusi kina na bisinisi nei tamaqu. A tekivu mai na 200 na tamata cakacaka tudei ki na lima ga na daunimisini ni culacula, ke ra gadrevi mera cakacaka ena qaraji ni neitou itikotiko. Dua na siga, ena gauna dredre oqori, au a rogoci rau na noqu itubutubu me sa rau na sauma na ikatini se me voli na kedratou kakana na gone.
Ena Sigatabu au a muri tamaqu meu raica na cava ena cakava. Ni sa oti na Lotu, au a raici koya ni a taura e dua na waqanivola ka biuta kina na nona ikatini. O ya e tiki ga ni lesoni. Au sa qai vakataroga tiko se keitou na kana cava.
Ena mataka caca ni Moniti, eso era a mai tukituki ena neitou katuba. Niu dola yani, era a tarogi tamaqu mai. Au a kacivi koya, ka gole sara mai, ka ratou kaya vua ni ratou gadreva vakatotolo me dua na ota ni culacula. E ratou kaya vua ni gadrevi sara vakatotolo na ota ni ratou sa na sauma rawa. Ena siga o ya au a vulica kina na ivakavuvuli ni saumi ikatini kei na veivakalougataki ena muria mai.
Ena Veiyalayalati Vou, e tukuna tiko kina na Turaga na ivakaraitaki. A kaya: “E dina, e dina, au sa kaya vei kemudou, E sega ni rawata vakai koya ga e dua na ka na Luvena, na ka ga sa raica ni kitaka ko Tamana; ia na veika sa kitaka ko Koya, sa kitaka vakatalega kina na Luvena.”11
E sega ni se rauta meda vosa walega vei ira na luveda me baleta na bibi ni vakamau e valetabu, lolo, kei na vakatabui na Siga ni Vakacecegu. E dodonu me ra raici keda meda taura na gauna ka gole vakawasoma ki valetabu. Ena gadrevi me ra raica ni da sa dina tiko ena lolo12 kei na vakatabui vakataucoko na Siga ni Vakacecegu. Ke dredre vei ira na noda itabagone me ra lolo ena gauna ni rua na kana, ke dredre me ra vulica tiko na ivolanikalou, ka dredre me ra bokoca na TV me saravi na qito levu ena Siga Tabu, era na bula vakaivakarau beka vakayalo me ra vorata kina na kaukauwa ni veitemaki ni ibolebole ni vuravura oqo, oka kina na veitemaki ni iyaloyalo vakasisila?
iKatolu: Nodra iVakarau na Qase
Dua tale na sala ena rawa me moici kina se yali na vosa o ya na gauna e waki vata kina na vosa eso kei na nodra ivakarau na qase ki na vosa ni itaukei.13
Ni se qai tekivu toka ga na Lotu vakalesuimai, a sureta na Turaga e vuqa na lewe ni Lotu kilai me ra tuvadonu na nodra itikotiko. A tekivuna na Nona vosa ni veisureti ena rua na sala eda na rawa ni vakayalia kina na rarama kei na dina mai na noda itikotiko: “A sa lako mai na ca ka kovea tani na rarama kei na dina mai vei ira na luve ni tamata, ena vuku ni talaidredre, kei na nodra ivakarau na nodra qase.”14
E gadrevi vakamatavuvale, meda kua ni muria na nodra ivakarau na qase ke tarovi keda meda vakatabuya kina na Siga ni Vakacecegu se vulica na ivolanikalou ena veisiga kei na masumasu ena noda itikotiko. Ena gadrevi meda sogota na katuba livaliva ni noda itikotiko ki na iyaloyalo vakasisila kei na veivakauqeti butobuto kece tale eso. Ni gadrevi me valuti na itovo vakavuravura ni noda gauna oqo, sa gadrevi meda vakayagataka na ivolanikalou kei na domodra na parofita nikua meda vakavulici ira kina na luveda me baleta na kedra ituvaki vakalou, na nodra inaki ni bula oqo, kei na ilesilesi vakalou i Jisu Karisito.
iTinitini
Ena ivolanikalou, eda raica kina e vica na ivakaraitaki ni “yali ni vosa.”15 Me kena ivakaraitaki:
“Ia a sa yaco ni sa lewevuqa vei ira ena itabatamata ka qai tubu tiko mai era sega ni kila na vosa i Penijamini na tui, ni ra a se gone lalai sara ena gauna a vosa kina ko koya vei ira na nona tamata; ka’ra sega kina ni vakabauta na nodra ivakarau na nodra qase. …
“Ia oqo ena vuku ni nodra tawavakabauta, era sa sega ni kila rawa kina na vosa ni Kalou; ka sa vakaukauwataki kina na lomadra.”16
Sa yaco kina vei ira na itabatamata tubu cake tiko mai, me vosa tani vei ira na kosipeli. Dina ga ni so na gauna e dau veibataki na yaga ni kena maroroi tiko na vosa ni itaukei, ia ena itukutuku ni ituvatuva ni veivakabulai, e sega sega ni rawa ni veibataki na revurevu tawamudu ni kena yali na vosa ni kosipeli ena noda itikotiko.
Ni da sa luve ni Kalou, ka da sa tamata ivalavala ca ka sa saga tiko meda vulica e dua na vosa uasivi duadua.17 Me vaka ga ni sa lomani ira na luvena lalai e dua na tina, sa dau vosota tu na Tamada Vakalomalagi na noda malumalumu kei na caka cala. E vakamareqeta ka kila vinaka na noda vosa vakamalua, vosa ena yalodina, me vaka era sa serekali totoka. E rekitaka na irorogo ni imatai ni noda vosa ni kosipeli. E vakavulici keda ena loloma uasivi sara.
Sega ni dua na rawa-ka ena bula oqo, se cava sara na kena bibi, ena yaga cake kevaka eda na vakayalia na vosa ni kosipeli ena noda matavuvale.18 Sa noqu ivakadinadina ni o Tamada Vakalomalagi ena vakalougatataki keda ena noda sasaga ni da gu yani meda ciqoma na Nona vosa, ki na gauna mada ga eda sa madila ki na itagade cecere oqo ni veivosaki, ka sa dau noda vosa tu ga vakaitaukei. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.